Ukraińska Powstańcza Armia
terrorystyczna formacja zbrojna Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) podczas II wojny światowej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Ukraińska Powstańcza Armia?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Ukraińska Powstańcza Armia, Ukraińska Armia Powstańcza[1], UPA[2] (ukr. Українська повстанська армія, УПА; Ukrajinśka powstanśka armija, UPA) – formacja zbrojna stworzona przez frakcję banderowską Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów pod koniec 1942 roku i przez nią kierowana. Działała głównie na Wołyniu, w Galicji Wschodniej i na terenach na zachód od linii Curzona. Hymnem UPA był „Marsz Ukraińskich Nacjonalistów”.
Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „UPA”. Zobacz też: inne znaczenia terminu UPA lub Upa. |
Ten artykuł dotyczy zbrojnej formacji frakcji banderowskiej OUN. Zobacz też: Sicz Poleska – organizacja, która w latach 1942–1943 także nosiła nazwę Ukraińska Powstańcza Armia (tzw. Pierwsza UPA). |
UPA | |||
Flaga UPA | |||
Historia | |||
Data sformowania |
14 października 1942 | ||
---|---|---|---|
Data rozformowania |
1956 | ||
Pierwszy dowódca | |||
Święto |
14 października | ||
Dane podstawowe | |||
Podporządkowanie | |||
Liczebność |
do 35 tysięcy (wiosna 1944) | ||
|
Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów nie uznała granic ustanowionych na konferencjach teherańskiej i jałtańskiej. Działacze OUN, wiedząc, że tereny zamieszkane przez ludność ukraińską zostaną podzielone i wejdą w skład Polski oraz ZSRR, i nie uznając tego faktu, próbowali utworzyć własną jednostkę terytorialną pod nazwą Zakerzoński Kraj.
Celem UPA było powstanie niepodległego, monoetnicznego (jednonarodowego) państwa ukraińskiego o charakterze faszystowskim[3]. Walczyła w tym celu przeciwko okupacyjnym władzom niemieckim[4], partyzantom polskim i radzieckim (1943–1945), Siczy Poleskiej, Armii Czerwonej i NKWD. Mimo potyczek z Niemcami UPA w pewnym stopniu z nimi współpracowała[5] – zawierała lokalne porozumienia z Niemcami w celu zwalczania partyzantki sowieckiej, a także w 1944 była sporadycznie przez nich zaopatrywana.
Ukraińska Powstańcza Armia jest współodpowiedzialna wraz z OUN-B za zorganizowanie i przeprowadzenie ludobójstwa polskiej ludności cywilnej (rzeź wołyńska i czystka etniczna w województwach lwowskim, tarnopolskim i stanisławowskim)[6]. Według opinii niektórych historyków była to organizacja terrorystyczna[7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20].
Od jesieni 1944 roku UPA walczyła w nowych granicach Polski nie tylko z polskim wojskiem, KBW, UBP, WOP; atakowała posterunki MO i niebronione polskie wsie, ale również z oddziałami poakowskimi (np. Zgrupowaniem Warta), NSZ, WiN. Od 1945 na Lubelszczyźnie i Podlasiu zawierała lokalne porozumienia rozejmowe z antykomunistycznym podziemiem poakowskim, były przypadki współpracy zbrojnej (atak na Hrubieszów). Zarówno w trakcie wysiedleń ludności ukraińskiej do ZSRR w latach 1944–1946, jak i w trakcie akcji „Wisła”, zbrojnie starała się powstrzymać wysiedlenia ludności ukraińskiej. Na terenie ZSRR walczyła z regularnymi oddziałami Armii Czerwonej, Istriebitielnymi Bataljonami, milicją, wojskami NKWD i MGB i antypartyzanckimi oddziałami NKWD.
W Polsce jej aktywność znacząco zmalała po akcji „Wisła” w 1947 r., ostatnie oddziały przestały istnieć w ZSRR w 1956 r.