4 Pułk Policji SS (galicyjski)

4 Galicyjski Pułk Ochotniczy SS -Policyjny, (Galizisches SS Freiwilligen Regiment 4 – Polizei) – niemiecki pułk policji SS, utworzony 5 lipca 1943 z pierwszego poboru ukraińskich ochotników zgłaszających się, ale nie przyjętych z powodu stanu zdrowia lub warunków fizycznych, do 14 Dywizji Grenadierów SS, oraz niemieckiej kadry dowódczej. Rozformowany 9 czerwca 1944.

4 Pułk Policji SS

SS-Polizei-Reigiment 4

Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	5 lipca 1943
Rozformowanie	9 czerwca 1944
Konflikty zbrojne
II wojna światowa zbrodnia w Hucie Pieniackiej zbrodnia w Podkamieniu zbrodnia w Palikrowach
Organizacja
Dyslokacja	Dystrykt Galicja
Formacja	SS
Rodzaj wojsk	oddział policyjny

Historia

Z pierwszego poboru ochotników, nie przyjętych do 14 Dywizji Grenadierów SS utworzono pułki policji SS o numerach 4, 5, 6, 7, 8. Pułki były przeznaczone jednak do działań policyjnych w związku z tym ochotnicy przeszli odrębne szkolenie dostosowane do służby policyjnej i nosili mundury policyjne. Formowanie tych jednostek koordynował utworzony w Berlinie sztab, którym kierował płk Schutzpolizei Richard Stahn. Głównym zadaniem tych oddziałów było zabezpieczenie tyłów armii niemieckiej w Małopolsce Wschodniej oraz innych terytoriach okupowanych, m.in. Holandii, Francji^[1][2].

Pułk od początku szkolony był w Niemczech, a następnie w Holandii. Liczył początkowo 1264 żołnierzy i oficerów. Jego dowódcą był Oberstleutnant der Ordnungspolizei Siegfried Binz^[3].

W połowie lutego 1944 pułk został rozlokowany na linii Złoczów – Brody – Zbaraż, kilkanaście kilometrów od linii frontu. Brał tam udział w operacjach przeciwpartyzanckich. Pułk brał udział w zbrodniach w Hucie Pieniackiej, Podkamieniu i Palikrowach^[4].

W marcu 1944 4 i 5 galicyjskie pułki policyjne przeszły pod komendę dowódcy SS i policji w Krakowie, który – pomimo rozkazów i ponagleń – przekazał je do rozformowania dopiero w czerwcu 1944^[5]. 22 kwietnia 1944 r. Heinrich Himmler wydał polecenie aby pułki policji skierować do działań frontowych na froncie wschodnim, polecenie nie zostało wykonane przez władze policyjne. Jedynie dwa bataliony (I i II) 4. pułku policji SS walczyły na froncie i zostały zniszczone w lipcu 1944 pod Brodami^[6]. Według Grzegorza Motyki w związku z natarciem Armii Czerwonej 3. batalion 4. pułku skierowano wiosną 1944 na linię frontu. Znaczna część żołnierzy batalionu zginęła w walkach pod Zbarażem i Tarnopolem, natomiast pozostałe bataliony nie zdążyły wziąć udziału w bitwie pod Brodami^[7].

Po rozbiciu 14 Dywizji w bitwie pod Brodami w lipcu 1944, policjanci ukraińscy z pułków policyjnych (w tym resztki rozbitego 4. pułku policji SS) zostali wcieleni do 14 Dywizji Grenadierów SS w ramach jej odtwarzania w obozie ćwiczebnym w Neuhammer.

Zbrodnie

W Polsce obecnie toczy się śledztwo pionu śledczego Instytutu Pamięci Narodowej w sprawie zbrodni wojennej popełnionej w Hucie Pieniackiej przez funkcjonariuszy SS-Galizien i nacjonalistów ukraińskich^[8] gdzie 28 lutego 1944 zamordowano 868 Polaków. 16 kwietnia 1944 roku ukraińscy policjanci mieli również zmasakrować Polaków w Chodaczkowie Wielkim, gdzie zginęło według różnych źródeł od 250 do 854 mieszkańców wsi^[9].

Sprawcami zbrodni na ludności polskiej w wymienionych miejscach były, według dotychczas poczynionych ustaleń śledczych, pododdziały 4 pułku policji SS (w niemieckiej nomenklaturze określanego jako Galizisches SS Freiwilligen Regiment 4 – Polizei), skierowane do walk przeciwpartyzanckich na bezpośrednim zapleczu frontu wschodniego. Śledztwo IPN dotyczące ustalenia sprawców zbrodni w Hucie Pieniackiej wskazuje przynależność 4 pułku do Dywizji SS-Galizien^[10].

4 pułk policji SS oprócz zbrodni w Hucie Pieniackiej i Chodaczkowie Wielkim wziął udział w zbrodniach w Podkamieniu, Palikrowach, w Maleniskach zamordowano 40 osób^[11], w Pańkowcach 30 osób^[12]. Kwestia udziału pułku w innych akcjach represyjnych w Galicji Wschodniej wymaga zdaniem Grzegorza Motyki dalszych badań^[13].