Grażyna Barszczewska

Grażyna Barszczewska (ur. 1 maja 1947 w Warszawie) – polska aktorka filmowa, teatralna, telewizyjna, radiowa oraz kabaretowa^[1], reżyser teatralna i piosenkarka.

Grażyna Barszczewska

Grażyna Barszczewska (2017)
Data i miejsce urodzenia	1 maja 1947 Warszawa
Zawód	aktorka, reżyser teatralna
Współmałżonek	Alfred Andrys
Lata aktywności	od 1970
Odznaczenia

Życiorys

W 1970 ukończyła studia na PWST w Krakowie^[1]. Posiada również wykształcenie muzyczne^[2]. W stanie wojennym ukończyła kurs w szkole ogrodniczej, zdobywając uprawnienia majstra wykwalifikowanego sadownika^[3].

Po ukończeniu nauki w szkole teatralnej w 1970 zadebiutowała w Czajce A. Czechowa na scenie Teatru Ludowego w Nowej Hucie, w którym pracowała do 1972. Następnie przeniosła się do Warszawy, gdzie w latach 1972–1983 występowała na scenie Teatru Ateneum. Od 1983 należy do zespołu Teatru Polskiego w Warszawie. W latach 1995–1997 grała także we Wrocławskim Teatrze Współczesnym. Występowała w kabarecie Dudek Edwarda Dziewońskiego.

Ogólnopolską rozpoznawalność zyskała dzięki roli hrabianki Niny Ponimirskiej w serialu Kariera Nikodema Dyzmy (1980)^[3].

Życie prywatne

Jest żoną Alfreda Andrysa^[3]. Ze związku z aktorem Jerzym Schmidtem ma syna Jarosława Szmidta (ur. 1978), operatora filmowego^[3].

Ordery, odznaczenia i ważniejsze nagrody

• 1984 – Nagroda I stopnia Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji za twórczość i działalność radiową i telewizyjną; za wybitne kreacje aktorskie w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia
• 1988 – Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia ze szczególnym uwzględnieniem ról w słuchowiskach współczesnych
• 1999 – Nagroda Teatru Polskiego Radia „Wielki Splendor” za kreacje radiowe^[4]
• 2006 – podczas XI Festiwalu Gwiazd w Gdańsku odcisnęła swoją dłoń na Promenadzie Gwiazd na wyspie Ołowiance
• 2007 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[5]
• 2007 – Złoty Mikrofon^[6]
• 2013 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury narodowej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej i działalności społecznej^[7]
• 2017 – Nagroda im. Ireny Solskiej za twórczość wywierającą znaczący wpływ na rozkwit sztuki aktorskiej^[8][9]

Filmografia

Filmy

• 1971 – Trzecia część nocy jako laborantka
• 1973 – Sobie król jako Hanka
• 1979 – Biały mazur jako Maria Jankowska
• 1981 – Biłek jako Helena
• 1985 – Bariery jako Anna
• 1985 – Spowiedź dziecięcia wieku jako pani Lawusseur
• 1987 – Anioł w szafie jako Teresa
• 1988 – Łabędzi śpiew jako Ewa
• 1989 – Urodzony po raz trzeci
• 1990 – Seszele jako Gilda
• 1991 – Zwichnięcie (L’entorse)
• 1992 – Wszystko, co najważniejsze jako prezydentowa
• 1996 – Krystalbarnet jako Sara
• 1999 – Jakub kłamca (Jakob the Liar) jako pani Frankfurter
• 1999 – Pan Tadeusz jako Stolnikowa
• 2000 – Zaduszki narodowe. Sybir ostatnie pożegnanie jako ona sama
• 2006 – Droga wewnętrzna jako sąsiadka
• 2007 – Straż nocna (Straż nocna)
• 2008 – Wiem, kto to zrobił jako Aneta Wirek, sąsiadka Gaciów
• 2009 – Nie opuszczaj mnie jako matka Joanny
• 2012 – Dzień kobiet jako Regina Radwan, matka Haliny

Seriale

• 1974 – S.O.S. jako redaktor Agata Wołyniec, współpracownica i partnerka Kostronia
• 1975 – Dyrektorzy jako Jolanta Gajda
• 1975 – Trzecia granica jako Marta Bormicka
• 1976 – Znaki szczególne jako Marta Ponińska
• 1978 – Życie na gorąco jako Claudette Bresser (odc. 7 pt. Wiedeń)
• 1980 – Kariera Nikodema Dyzmy jako Nina Ponimirska
• 1981 – 07 zgłoś się jako Hanka (odc. 13 pt. Strzał na Dancingu)
• 1982–1986 – Blisko, coraz bliżej jako Irma Wehlinger-Pasternik
• 1982 – Przygrywka jako mama
• 1984 – 5 dni z życia emeryta jako Janina Bzowska, matka Adama
• 1986 – Na kłopoty… Bednarski jako Anna Janicka
• 1987 – Rzeka kłamstwa jako Maria, córka dziedziczki (odc. 3)
• 1990 – Dom na głowie jako mama
• 1999 – Na dobre i na złe jako Kozieniowa, matka Kai (odc. 13)
• 2001–2005 – Plebania jako Eugenia Piecuch
• 2005 – Niania jako hrabina Franciszka Lubomirska (odc. 3)
• 2007–2008 – Egzamin z życia jako Anna Stokłosa, żona Emila
• 2008 – Londyńczycy jako Nina
• 2009 – Londyńczycy 2 jako Nina Strzegomska
• 2010 – Na dobre i na złe jako profesor Anna Chrzan
• 2019 – Szóstka jako Halina Małecka, matka Marcina
• 2023 – Dewajtis jako Wanda Janiszewska (odc. 3, 4, 5)

Polski dubbing

Filmy

• 1982 – Tajemnica IZBY jako pani Potulna
• 1995 – Rob Roy jako Mary MacGregor
• 2000 – Wampirek jako Freda
• 2001 – Psy i koty jako Ivy
• 2005 – Pamiętnik księżniczki 2: Królewskie zaręczyny jako królowa Clarisse
• 2007 – Zaczarowana jako królowa Narissa

Seriale

• 1986 – 13 demonów Scooby Doo
• 2000–2006 – Kajtuś jako
  • Doris,
  • Babcia Kajtusia

Spektakle teatralne

• 1970 – Czajka jako Nina Nikołajewna Zarieczna (reż. Irena Byrska)
• 1970 – Kordian jako Wioletta (reż. Irena Babel)
• 1970 – Krakowiacy i górale jako Basia (reż. Jan Skotnicki)
• 1971 – Kartoteka jako sekretarka (reż. Lech Komarnicki)
• 1972 – Wieczór zbrodniarzy jako Baba (reż. Jacek Gruca)
• 1972 – Wielki testament jako Dama (reż. Irena Wollen) – Teatr Telewizji
• 1973 – Fantazy jako Stella (reż. Maciej Prus)
• 1974 – Bloomusalem (reż. Jerzy Grzegorzewski)
• 1974 – Bal manekinów jako Angelika, Manekin damski 37 (reż. Janusz Warmiński)
• 1974 – Niemcy (reż. Jan Świderski) – Teatr Telewizji
• 1974 – Sława i chwała jako Helenka (reż. Lidia Zamkow) – Teatr Telewizji
• 1974 – Maria Stuart jako Maria Stuart (reż. Kazimierz Braun) – Teatr Telewizji
• 1974 – Matka Courage i jej dzieci jako Ivette Pottier (reż. L. Zamkow) – Teatr Telewizji
• 1975 – Tragiczne dzieje doktora Fausta jako Chciwość (reż. M. Prus)
• 1975 – Panna Tutli-Putli jako Dziewczynka z Tua-Tua (reż. J. Warmiński)
• 1975 – Emancypantki jako Joanna (reż. Adam Hanuszkiewicz) – Teatr Telewizji
• 1976 – Śluby panieńskie jako Klara (reż. J. Świderski)
• 1977 – Morderca się pomylił jako Agata Stebnicka (reż. Bogdan Augustynial)
• 1979 – Żeglarz jako Med (reż. Bogdan Hussakowski)
• 1979 – Bal manekinów jako Angelika Arnaux (reż. J. Warmiński) – Teatr Telewizji
• 1980 – Opera za trzy grosze jako Vigen-Ciągutka (reż. Ryszard Peryt)
• 1982 – Gra miłości i śmierci jako Lodoiska (reż. Zdzisław Tobiasz)
• 1982 – Śmierć Dantona jako kobieta III; Dama I (reż. Kazimierz Kutz)
• 1984 – Wieczór Trzech Króli jako Olivia (reż. Jerzy Rakowiecki)
• 1990 – Pierścień wielkiej damy jako Magdalena Tomir (reż. Jan Bratkowski)
• 1994, 1995 – Lot nad kukułczym gniazdem jako siostra Ratched (reż. Jan Buchwald)
• 1994, 1998 – Sztukmistrz z Lublina jako Emilia (reż. Jan Szurmiej)
• 1994 – Wariatka z Chaillot jako Konstancja (reż. Wojciech Adamczyk) – Teatr Telewizji
• 1996 – Wiśniowy sad jako Lubow Raniewska (reż. Andro Enukidze)
• 1997 – Kram z piosenkami (reż. Krzysztof Lang) – Teatr Telewizji
• 1998 – Zemsta jako Podstolina (reż. Andrzej Łapicki)
• 1999 – Lekkomyślna siostra jako Helena (reż. J. Bratkowski)
• 1999 – Skiz jako Lulu (reż. Piotr Chołodziński)
• 2000 – Kobieta... – rola i reżyseria (autorski program składany)
• 2004, 2007 – Zazdrość jako Helen, także reżyseria i opracowanie muzyczne
• 2006 – Stepping out jako pani Fraser (reż. Krzysztof Jasiński)
• 2007 – Dulscy z o.o. jako pani Dulska (reż. Marta Ogrodzińska)
• 2008 – Pseudonim Anoda jako Zofia Rodowicz (reż. Mariusz Malec)
• 2010 – Operacja Reszka jako Ewa Jeglińska (reż. Ewa Pytka)
• od 2017 – Marlena. Ostatni koncert jako Marlene (reż. Józef Opalski)^[10]

Przypisy

1. Kraków. Barszczewska gawędziła w Nowej Hucie – e-teatr.pl.
2. Telerozmowa z Grażyną Barszczewską.
3. Gwiazdy i celebryci [online], kobieta.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
4. Teatr Polskiego Radia przyznał Wielkiego Splendora. polskieradio.pl, 2009-12-07. [dostęp 2012-11-28].
5. Medale zasłużony kulturze „Gloria Artis” dla wybitnych polskich artystów. mkidn.gov.pl, 14 grudnia 2007. [dostęp 2012-11-28].
6. Grażyna Barszczewska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].
7. M.P. z 2013 r. poz. 368
8. Barszczewska odbierze „Solską”. | AICT Polska [online], AICT Polska [dostęp 2017-11-17] (pol.).
9. Warszawa. Grażyna Barszczewska laureatką nagrody im. Solskiej [online], e-teatr.pl [dostęp 2017-11-17].
10. Marlena. Ostatni koncert. dziennikteatralny.pl. [dostęp 2022-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-12)].

Bibliografia

• Filler Witold, Piotrowski Lech, Poczet aktorów polskich. Od Solskiego do Lindy, Warszawa 1998, ISBN 83-87571-54-7, tu hasło: Grażyna Barszczewska, s. 16, 17.

Linki zewnętrzne

• Grażyna Barszczewska w bazie IMDb (ang.)
• Grażyna Barszczewska w bazie Filmweb
• Grażyna Barszczewska w bazie filmpolski.pl
• Grażyna Barszczewska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
• Wywiad z G. Barszczewską
• Wywiad z G. Barszczewską II
• Wywiad z G. Barszczewską III
• Grażyna Barszczewska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 000000011310670X
• VIAF: 165073725
• LCCN: no2012075571
• GND: 1023147211
• BnF: 177440186
• PLWABN: 9810561931305606
• NUKAT: n2007040816

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3874631
• ETP: 74

Identyfikatory zewnętrzne:

• FilmPolski.pl: 115945