Batalion pancerny (II RP)

Bataliony pancerne – oddziały broni pancernych, występujące w organizacji pokojowej Wojska Polskiego II RP, w latach 1935-1939.

Bronie pancerne Wojska Polskiego w 1939 przed wybuchem II wojny światowej

Bataliony zostały powołane rozkazem Dowództwa Broni Pancernych MSWojsk. z 26 lutego 1935 o przemianowaniu i o organizacji 4 nowych batalionów pancernych.

Były to jednostki wojskowe „czasu P” spełniająca zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów broni pancernej „czasu W”. W okresie pokoju spełniała również zadania organizacyjne i szkoleniowe^[1].

czołg Renault R-35

czołg 7TP

czołg -Vickers E

TKS

czołg TK-3

Struktura batalionu pancernego

Typowa organizacja batalionu pancernego do 1937^[1]:

• dowództwo
• kwatermistrzostwo
• kompania szkolna
• kompania pancerna młodszego rocznika (samochody pancerne)
• kompania pancerna starszego rocznika (czołgi)
• kompania motorowa
• kompania gospodarcza
• pluton łączności
• park
• składnica

Etat przewidywał 36 oficerów, 111 podoficerów zawodowych, 75 podoficerów nadterminowych, 409 strzelców i 12 osób personelu cywilnego^[1].

Z czasem bataliony zatraciły jedność organizacyjną. W 1939 wyrównany skład: po trzy kompanie czołgów rozpoznawczych i szwadronie samochodów pancernych miały: 1., 4., i 8 batalion pancerny. Pozostałe były batalionami większym, a 2 batalion pancerny osiągnął rozmiary pułku^[2]

Możliwości mobilizacyjne batalionu

Bataliony pancerne były jednostkami mobilizującymi pododdziały broni pancernych, przewidziane do sformowania zgodnie z planem operacyjnym „Zachód” lub „Wschód”, na podstawie planu mobilizacyjnego „W”. Po zorganizowaniu wymienionych wyżej pododdziałów oraz przekazaniu nadwyżek ludzi sprzętu do ośrodków zapasowych bataliony były likwidowane.

W zależności od stopnia rozwinięcia (skadrowania) oraz ilości i rodzaju posiadanego sprzętu batalion pancerny mógł sformować:

• 1 batalion czołgów lekkich 7-TP lub R-35,
• 1–3 dywizjony pancerne,
• 1–3 samodzielne kompanie czołgów rozpoznawczych, kompanię czołgów lekkich lub wolnobieżnych,
• 1 kolumnę samochodów osobowych dla KG armii,
• 2–5 kolumn samochodów ciężarowych typu I i II dla armii,
• 1 krajową kolumnę samochodów ciężarowych dla OK,
• 1–2 kolumny samochodów sanitarnych dla armii,
• 1 kolumnę samochodów osobowo-sanitarnych dla OK,
• 1–2 parki broni pancernych, stałych lub ruchomych,
• 1 czołówkę reperacyjną (naprawczą).

Bataliony pancerne w 1939

	Bataliony pancerne	Zmobilizowane pododdziały pancerne i rozpoznawcze
	1 batalion pancerny	71 dywizjon pancerny
		71 samodzielna kompanię czołgów rozpoznawczych
		72 samodzielna kompanię czołgów rozpoznawczych
	2 batalion pancerny	2 batalion czołgów lekkich
		111 kompania czołgów wolnobieżnych
		112 kompania czołgów wolnobieżnych
		113 kompania czołgów wolnobieżnych
		121 kompania czołgów lekkich
		101 kompania czołgów rozpoznawczych
	3 batalion pancerny	1 batalion czołgów lekkich
		Ośrodek Zapasowy Broni Pancernych nr 1
	4 batalion pancerny	91 dywizjon pancerny
		91 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
		92 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
	5 batalion pancerny	51 dywizjon pancerny
		51 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
		52 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
	6 batalion pancerny	61 dywizjon pancerny
		62 dywizjon pancerny
		61 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
		62 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
		63 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
	7 batalion pancerny	31 dywizjon pancerny
		32 dywizjon pancerny
		33 dywizjon pancerny
		31 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
		32 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
	8 batalion pancerny	81 dywizjon pancerny
		81 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
		82 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
	kadra 9 bpanc	Ośrodek Zapasowy Broni Pancernych nr 2
	10 batalion pancerny	41 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
		42 samodzielna kompania czołgów rozpoznawczych
	11 batalion pancerny	11 dywizjon pancerny
		12 kompania czołgów lekkich
	12 batalion pancerny	21 dywizjon pancerny
		21 batalion czołgów lekkich
		samodzielna kompania czołgów R-35

Przypisy

1. Szubański 2011 ↓, s. 30.
2. Szubański 2011 ↓, s. 31.

Bibliografia

• Krzysztof M. Gaj: Polska broń pancerna w 1939 roku - organizacja wojenna i pokojowa jednostek. Oświęcim: NapoleonV, 2014. ISBN 978-83-7889-122-2.
• Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona Spółka Akcyjna, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.