Kadra 9 Batalionu Pancernego

Kadra 9 Batalionu Pancernego – oddział broni pancernych Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Kadra 9 Batalionu Pancernego

Odznaka pamiątkowa 9 bpanc
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1935
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Kadra 2 Dywizjonu Samochodowego
Dowódcy
Ostatni	mjr Czesław Buszkiewicz
Organizacja
Dyslokacja	Lublin
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	bronie pancerne
Podległość	2 Grupa Pancerna

Bronie Pancerne Wojska Polskiego w 1939 przed wybuchem II wojny światowej

Tablo 10 plutonu junaków broni pancernych 1937-38

Samochody 9 batalionu.Postój koło kościoła w Garbowie

Samochód 9 batalionu

Czołg 10 plutonu

Czołg 10 plutonu

Apel

Odpoczynek po ćwiczeniach

„Kadra” była jednostką wojskową istniejącą w okresie pokoju i spełniająca zadania mobilizacyjne wobec oddziałów i pododdziałów broni pancernych. Spełniał również zadania organizacyjne i szkoleniowe. Stacjonował w Lublinie. W 1939, po zmobilizowaniu jednostek przewidzianych planem mobilizacyjnym, został rozwiązany.

Formowanie jednostki

Na podstawie rozkazu wykonawczego L.dz. 2244/Tjn.Org. z 26 września 1935 kadra 2 dywizjonu samochodowego w Lublinie została przemianowana na kadrę 9 batalionu pancernego^[1]. Stacjonowała na terenie Okręgu Korpusu Nr II i podlegała dowódcy 2 Grupy Pancernej^[2].

W lipcu 1936 kadra otrzymała pięć tankietek Vickers Carden Loyd Mark VI, które przydzielono do szkoły kierowców jako sprzęt szkolny^[3]. W kwietniu 1938 przyjęto z 10 batalionu pancernego pięć kolejnych tankietek tego samego modelu, przeznaczonych do szkolenia kierowców^[3]. We wrześniu tego dwie tankietki wykreślono z rejestru^[3]. W listopadzie 1938 dwie tankietki przekazano do 2 batalionu pancernego, a w kwietniu 1939 oddano do tego samego oddziału w Żurawicy sześć ostatnich wozów^[3]. Tankietki Vickers Carden Loyd Mark VI były jedynym sprzętem pancernym na uzbrojeniu kadry^[3].

Na podstawie rozkazu Dowództwa Broni Pancernych MSWojsk. l.dz. 3368/Tjn.Mot.36 z 19 listopada 1936 przy kadrze 9 bpanc. została zorganizowana kompania junaków. Zgodnie z etatem kompania miała mieć cztery plutony, a w każdym z nich miano szkolić 40 junaków w specjalności kierowcy lub mechanika. Ostatecznie zorganizowano tylko dwa plutony. Pierwszym komendantem kompanii został ppor. sam. rez. Wiktor Dziatlik, którego 24 lipca 1937 zastąpił por. sam. rez. Józef Kostylek. Na podstawie rozkazu Dowództwa Broni Pancernych MSWojsk. l.dz. 4605/Tjn. z 23 grudnia 1937 jedyny pluton funkcjonujący w kadrze otrzymał nazwę „10 pluton junacki broni pancernych”^[4]. Jego komendantem był porucznik Kostylek. W listopadzie 1938 pluton został zlikwidowany^[5].

Według stanu z 15 lipca 1939 na wyposażeniu jednostki znajdowało się 99 samochodów ciężarowych, 21 samochodów specjalnych, 10 samochodów osobowych i 23 motocykle.

W 1939 kadra zmobilizowała

W mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czarnym dla Korpusu Interwencyjnego (w nawiasach podano markę samochodów):

• kolumnę samochodów ciężarowych typ I nr 251 (Fiat 621)
• kolumnę samochodów ciężarowych typ II^[a] nr 252 (Berliet)
• kolumnę samochodów sanitarnych typ I nr 201 (Fiat 621)
• kolumnę samochodów sanitarnych PCK typ nr 203

W I rzucie mobilizacji powszechnej:

• kolumnę samochodów ciężarowych w kraju nr 2 (do dyspozycji dowódcy OK II)
• kolumnę samochodów ciężarowych i osobowych w Kraju nr 21 (do dyspozycji dowódcy OK II)
• kolumnę samochodów ciężarowych typ I nr 253 (Fiat 621)
• kolumnę samochodów sanitarnych PCK typ nr 202 (Fiat 621)

W II rzucie mobilizacji powszechnej:

• Ośrodek Zapasowy Broni Pancernych typ II nr 2

Według Rajmunda Szubańskiego kolumny samochodów ciężarowych nr 251 i 252 oraz kolumny samochodów sanitarnych nr 201 i 202 podporządkowane zostały dowódcy broni pancernej Armii „Modlin”. Kolumna samochodów ciężarowych nr 253 przydzielona zostać miała do Armii „Poznań”.

Żołnierze jednostki

Dowódcy jednostki

• mjr sam. Piotr Rudzki (X – XI 1935)^[6]
• mjr sam. / ppłk br. panc. Józef Rokicki (4 XI 1935 – 19 V 1939)^[7][8]
• mjr br. panc. Czesław Buszkiewicz (15 VI – VIII 1939)^[9]

Obsada personalna jednostki w marcu 1939^[10][b]

Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko	Uwagi
komendant kadry	ppłk br. panc. Józef Rokicki	szef służby samochodowej DOK II[12]
kwatermistrz	kpt. br. panc. Aleksander Nikoliszyn[c]
oficer mobilizacyjny	kpt. br. panc. Marian Stenzel[d]
I zastępca oficera mobilizacyjnego	kpt. Adam III Zakrzewski
oficer administracyjno-materiałowy	chor. Józef Jurowski
dowódca plutonu przewozowego OK II	kpt. br. panc. Tadeusz Pytkowski	†1940 Charków[15]
komendant szkoły kierowców	kpt. Henryk Modzelewski
instruktor	por. br. panc. Wacław Bejgrowicz	†19 IV 1942 Lublin[16]
instruktor	por. Eugeniusz Wertyński
komendant parku	mjr Henryk Wyrzykowski
kierownik warsztatów	kpt. br. panc. Władysław Maliszewski	†1940 Charków[17]
kierownik składnicy	por. adm. (piech.) Stanisław Józef Pawowicz
na kursie	kpt. Zygmunt II Piotrowski

Żołnierze 9 batalionu pancernego – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[18]

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Maliszewski Władysław[19]	kapitan	żołnierz zawodowy	(e)	Charków
Lasota Stanisław	porucznik rezerwy	inżynier dróg i mostów		Charków
Manteuffel-Szoege Edward	podporucznik rezerwy	artysta grafik	ASP w Warszawie	Charków
Pytkowski-Nowina Tadeusz[20]	kapitan	żołnierz zawodowy		Charków

Odznaka pamiątkowa

31 maja 1938 minister spraw wojskowych rozkazem l.dz. G.M. 3013 Repr. zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 9 batalionu pancernego^[21]. Stylizowany srebrny orzeł trzymający w szponach trójkątny, emaliowany proporczyk (lewa strona czarna, prawa pomarańczowa). Autorami projektu odznaki byli por. Wacław Bejgrowicz i st. sierż. Aleksander Mańka-Jarzembowski^[22]. Odznaki wykonywane były jedynie w wersji emaliowanej^[23].

Uwagi

1. Piotr Zarzycki podał, że była to kolumna typu I.
2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[11].
3. kpt. br. panc. Aleksander Nikoliszyn ur. 29 października 1897 w Borszczowie, w rodzinie Mikołaja^[13]. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi^[14].
4. kpt. br. panc. Marian Stenzel ur. 26 marca 1899. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi^[14].