Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
91 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – pancerny pododdział rozpoznawczy Wojska Polskiego II RP.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Sformowana przez 4 Batalion Pancerny |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt. Stanisław Kraiński |
| Ostatni |
por. Jan Szuder |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Armia „Łódź” |
Kompania została sformowana w dniach 23–24 marca 1939, w garnizonie Brześć, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem „czerwonym”[1], przez 4 batalion pancerny z przeznaczeniem dla Armii „Łódź” – 10 DP[2]. Na wyposażeniu posiadała 13 czołgów rozpoznawczych TK-3 uzbrojonych w 7,92 mm ckm[3].
28 marca 1939 została zawagonowana i przewieziona koleją do Łodzi. Tu została podporządkowana 10 DP i w jej składzie przemaszerowała do miejscowości Męka pod Sieradzem. Kolejne miesiące wykorzystano na szkolenie, zgranie rezerwistów z kadrą kompanii, a także na poprawę stanu technicznego sprzętu (przy pomocy 10 batalionu pancernego ze Zgierza). Zmieniające się koncepcje wykorzystania 10 Dywizji rzutowały na kolejne zmiany w dyslokacji pododdziału: 15 lipca wysunięto kompanię nad granicę do Hanulina pod Kępnem, a 28 sierpnia przesunięto do Doruchowa, gdzie weszła w skład tworzonego właśnie Zgrupowania płk. Jana Zientarskiego[4][5]. Z chwilą wybuchu wojny kompania otrzymała zadanie osłony prawego skrzydła zgrupowania.
Rano 1 września jednym plutonem prowadziła rozpoznanie pod Ostrowem Wielkopolskim, a wracając natknęła się na niemiecki patrol konny, który rozproszyła, biorąc kilku jeńców. Drugi pluton dozorował koło Mikorzyna kierunek z Kępna na Grabów. Następnie cała kompania osłaniała odwrót Zgrupowania płk. Zientarskiego w kierunku rzeki Prosny na skraju lasów koło Ostrzeszowa. Nazajutrz jeden pluton otrzymał zadanie wsparcia batalionu I/28 pułku Strzelców Kaniowskich toczącego od świtu walki pod Węglewicami nad Prosną. Reszta kompanii pozostała w lesie na wschód od Grabowa jako odwód. Wieczorem całość odmaszerowała po osi Głuszyna – Wojków. 3 września kompania wyszła ze składu Zgrupowania płk. Zientarskiego i została podporządkowana dowódcy 31 pułku Strzelców Kaniowskich. Patrolowała jednym plutonem w kierunku Kalisza podtrzymując tam łączność z tylnymi strażami 25 DP. Pozostała część 91 kompanii wspierała obsadzającą wieś Błaszki kompanię 1/31 pp. Po zapadnięciu zmroku kompania wycofała się w kierunku m. Warta. Pluton techniczno-gospodarczy zbombardowany został w m. Rossoszyca, poległ jeden podoficer, a dwóch strzelców zostało rannych, uszkodzone zostały pojazdy plutonu. W nocy na 4 września kompania przeszła na prawy brzeg Warty i otrzymała rozkaz wzmocnienia batalionu II/28 pp, zamykającego szosę prowadzącą z Warty do Rossoszycy. Z uwagi na znaczne zużycie dojechało tam 9 czołgów. 5 września z uwagi na zużycie czołgów w obronie linii Warty 91 kompania walczyła prowadząc ogień z wykopanych stanowisk na skraju lasu (jest to jeden z dwóch znanych wypadków wykorzystania w 1939 okopów czołgowych). 2 pluton w składzie 4 TK-3 wsparł nieudane natarcie batalionu ON "Kępno" na wieś Mnichów. Po południu dowódca baterii 1/10 pal zwrócił się o pomoc w ratowaniu jego armat, opanowanych przez niemieckich piechurów. Zdecydowanie uderzenie 2 plutonu i własnej piechoty odrzuciło przeciwnika, umożliwiając zaprzodkowanie i wywiezienie dział, utracono przy tym jeden czołg[6]. Podczas opuszczania stanowisk nad Wartą wieczorem pozostawiono kolejny czołg, którego nie zdołano naprawić. 6 września 91 skczr odjechała do Szadka tracąc łączność z 10 DP. 7 września kompania w sile 7 czołgów wykonała marsz przez Lutomiersk do Antoninka. 7 września dwa wozy 2 plutonu wysłano wraz z cysterną z zadaniem spalenia mostu na Nerze między Lutomierskiem, a Mirosławicami. Przeprawa ta obsadzona już była jednakże przez pododdziały z 85 pp niemieckiej 10 DP. Tankietki zostały trafione pociskami zamaskowanych działek ppanc. i spalone. Po południu 91 skczr odjechała przez Zgierz i Łowicz do lasów pod Bolimowem. 8 września kompania marszem przez Błonie dotarła do stolicy i po uzupełnieniu paliwa przejechała na prawy brzeg Wisły. Kapitan Stanisław Kraiński razem z dowódcą 2 plutonu udał się kilkoma sprawnymi samochodami do Brześcia celem uzyskania pomocy technicznej. Następnego dnia do stojącej w lesie Anin kompanii dotarł czołg przywieziony z Brześcia przez ppor. rez. Romana Okuszkę. 9 września por. Szuder nawiązał łączność z dowództwem 10 DP, gdzie otrzymał rozkaz wsparcia 1 pułku kawalerii KOP i batalionu II/31 ppSK w natarciu na północną część przyczółka niemieckiego na wysokości Góry Kalwarii. Na pozycji wyjściowej pod Świdrem z uwagi na zły stan techniczny czołgów pozostały 2 czołgi, z trzech pozostałych, dwa wzięły udział w natarciu pomiędzy wałem wiślanym, a rzeką i pomogły własnym oddziałom w wyparciu ze wsi Ostrowiec ubezpieczenia z 37 batalionu pionierów niemieckiej 1 Dywizji Pancernej. Jeden uszkodzony w walce czołg został odholowany. Do 91 skczr 10 września dołączono resztki 32 skczr. Pododdział ten, liczący 90 ludzi i 9 wozów bojowych, otrzymał rozkaz odjazdu do stolicy. Uzupełniono nim kompanię czołgów rozpoznawczych Dowództwa Obrony Warszawy. Ppor. Okuszko objął w niej dowództwo 1 plutonu, a por. Waśkowski plutonu techniczno-gospodarczego[7]. Czołgi kompanii rozpoznawczej użyto 26 września podczas powstrzymania niemieckiego natarcia w rejonie torów kolejowych dworca Warszawa-Zachodnia. Ostrzelane ogniem artylerii niemieckiej czołgi wycofały się uszkodzone. 29 września czołgi pochodzące z 91 skczr pozostawiono na Wybrzeżu Kościuszkowskim zgodnie z warunkami kapitulacji[8].
Obsada 1 września 1939[9]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
