1 Dywizjon Żandarmerii

1 Dywizjon Żandarmerii (1 dżand.) – oddział żandarmerii Wojska Polskiego.

1 Dywizjon Żandarmerii

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	19 sierpnia (1928-1935) 13 czerwca (1936-1939)
Rodowód	Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 1
Kontynuacja	Pułk Ochrony
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Franciszek Kopeczny
Ostatni	płk Adam Popowicz
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Warszawa (Okręg Korpusu Nr I)
Rodzaj sił zbrojnych	Wojsko
Rodzaj wojsk	Żandarmeria
Podległość	Dowództwo Żandarmerii MSWojsk.

Odcisk pieczęci dowództwa dywizjonu

Odcisk pieczęci Dowództwa Plutonu Warszawa Nr 1

Patrol żandarmerii pod dowództwem por. Jerzego Dąbrowskiego na manewrach w okolicy Nowego Miasta nad Pilicą

Historia dywizjonu

1 Dywizjon Żandarmerii wraz z podporządkowanymi pododdziałami stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr I. Dowódca dywizjonu pełnił równocześnie funkcję szefa żandarmerii w DOK I.

Zawiązkiem dywizjonu było Dowództwo Żandarmerii przy Dowództwie Okręgu Generalnego Warszawa utworzone 7 grudnia 1918^[1].

23 listopada 1918 Dowództwu Żandarmerii przy DOGen. Warszawa podporządkowano oddziały tajnej żandarmerii Polskiej Organizacji Wojskowej, które do tego czasu działały samodzielnie i niezależnie od władz wojskowych^[1].

7 stycznia 1920 kapitan Władysław Gabriel został przeniesiony z 17 pułku piechoty do Dowództwa Żandarmerii Okręgu Generalnego „Warszawa” na stanowisko dowódcy Szwadronu Zapasowego^[2].

9 stycznia 1920 dowódca 2 plutonu żand. w Warszawie, podporucznik Edward Gorczyca otrzymał przeniesienie do Dowództwa Żandarmerii przy Dowództwie Okręgu Generalnego „Kielce” na stanowisko dowódcy plutonu żand. w Miechowie^[3].

W lutym 1922 dowództwo dyonu zostało przeniesione z ulicy Marszałkowskiej 149 na ulicę Ciepłą 32^[4].

Z dniem 10 lipca 1922 pluton śledczy żand. (pluton żand. Warszawa nr 5) otrzymał rejon służbowy wydzielony z rejonu plutonu żand. Modlin i obejmujący powiaty: warszawski, miński, radzymiński, grójecki, błoński i sochaczewski. Dziesięć dni później pluton nr 5 został wyłączony z podporządkowania Dowództwa Plutonów Żandarmerii Warszawa^[5].

Na podstawie rozkazu dowódcy Okręgu Korpusu Nr I z 15 listopada 1922 do dywizjonu, w celu uzupełnienia braków kadrowych, zostało przeniesionych 30 podoficerów z innych broni^[6].

W lipcu 1923 zorganizowane zostały posterunki żand. w Jabłonnie i Rembertowie^[6].

W sierpniu 1924 został utworzony posterunek żand. w Sulejówku liczący 4 żandarmów, którego zadaniem była ochrona willi „Milusin”, w której wówczas mieszkał marszałek Polski Józef Piłsudski z rodziną^[7]. Obecnie w willi „Milusin” mieści się Muzeum Józefa Piłsudskiego.

W nocy z 30 na 31 stycznia 1925 w Ostrołęce zmarł tragicznie komendant tamtejszego posterunku żand., starszy wachmistrz Józef Gajny. Wymieniony wracając do domu z pogrzebu tragicznie zmarłego przodownika Policji spadł ze schodów I piętra „tak nieszczęśliwie, że doznał pęknięcia czaszki i poniósł śmierć na miejscu”. Wachmistrz Gajny został pochowany 2 lutego 1925 w Łomży. W pogrzebie wzięła udział między innymi delegacja 1 dyonu^[8].

19 lutego 1925 dowództwo dyonu zostało przeniesione do Pałacu Mostowskich przy ulicy Przejazd 15. Koszary przy ulicy Krochmalnej 32 zajęły plutony nr 1, 3 i 5 oraz drużyna dowódcy dywizjonu. Kadra szwadronu zapasowego i pluton nr 2 pozostały na Cytadeli^[9].

3 lutego 1926 dowódca dyonu, na wniosek powołanej przez siebie komisji, ustalił dzień 19 sierpnia jako datę święta dywizjonu^[10]. Święto nawiązywało do udziału żandarmów w obronie Płocka w 1920^[1].

19 lipca 1926 dowódca Okręgu Korpusu Nr I zlikwidował posterunek żand. w Sulejówku, a żandarmów pełniących w nim służbę przydzielił do służby przy osobie marszałka Piłsudskiego^[10].

19 sierpnia 1927 marszałek Piłsudski wysłał dywizjonowi depeszę o treści: „na ręce pana pułkownika ślę w dniu święta waszego słowa serdecznego pozdrowienia dla całego pierwszego dywizjonu żandarmerii oraz życzenia, by pracą waszą kierowało, jak dotąd, wysokie poczucie obowiązku oraz oddanie się waszej żołnierskiej odpowiedzialnej służbie”^[11].

17 lutego 1928 minister spraw wojskowych zatwierdził dzień 19 sierpnia, jako datę święta dywizjonu^[12]. 18 sierpnia 1928 dowódca, korpus oficerski i podoficerski 1 dyonu na łamach „Polski Zbrojnej” zawiadomili, że „Święto Pułkowe (19 VIII) w roku bieżącym uroczyście obchodzone nie będzie”^[13].

Osobny artykuł: Zabójstwo Franciszka Koryzmy.

W środę 5 grudnia 1928 około godz. 3.00 w czasie pełnienia służby ochronnej na tyłach pałacu Belwederskiego w Warszawie został zastrzelony starszy żandarm Franciszek Koryzma z 3 plutonu żand.^[14][15]

24 grudnia 1928 wieczerzę wigilijną w 3 plutonie żand. zaszczycił obecnością szef Gabinetu Ministra Spraw Wojskowych, podpułkownik Aleksander Prystor, któremu towarzyszył dowódca plutonu kapitan Leonard Müller. W czasie wieczerzy śpiewano kolędy. Śpiewającym żandarmom akompaniowali: wachmistrz Rabczuk na skrzypcach i starszy żandarm Micholak na fortepianie^[16].

4 lutego 1932 prezydent RP nadał Krzyż Niepodległości wachm. Mieczysławowi Rożenowi z szwadronu ochronnego^[17][18][19].

W dniach 24-26 lutego 1933 we Lwowie zostały rozegrane zawody szermiercze o mistrzostwo wojska. Mistrzem wojska na 1933 w szermierce na szable wśród oficerów, w grupie olimpijskiej został oficer dywizjonu kapitan Władysław Segda^[20].

W 1934 Prezes Rady Ministrów odznaczył dziewięciu podoficerów dyonu Brązowym Krzyżem Zasługi, po raz pierwszy, za akcję przeciwpowodziową:

• st. wachm. Piotr Paweł Krzyżański
• tyt. st. wachm. Józef Jakubowski z post. żand. Garwolin
• tyt. wachm. Adam Hetmańczyk
• tyt. wachm. Edward Pochmurski
• plut. Franciszek Żaba
• kpr. Florian Górski
• kpr. Aleksander Kropielnicki z post. żand. Garwolin
• kpr. Jerzy Pułaczewski
• kpr. Tadeusz Wróblewski

12 grudnia 1935 minister spraw wojskowych unieważnił dotychczasową datę święta dywizjonu oraz zatwierdził dzień 13 czerwca, jako datę święta żandarmerii^[21].

Jednostka nie posiadała sztandaru i odznaki pamiątkowej. Oficerowie i podoficerowie od 1931 mogli otrzymać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 zamierzano wprowadzić do użytku „Znak Służbowy Żandarmerii”. Znaki miały być numerowane. Dla 1 dżand. przewidziano numery od 500 do 1999^[22].

Organizacja pokojowa i dyslokacja 1 dżand w 1939

Organizacja pokojowa i dyslokacja 1 dżand w 1939[23][24][a][b]
Nazwa jednostki żand.	Siedziba	Rejon służbowy
Dowództwo dyonu	Warszawa, ul. Przejazd 15
szwadron ochronny	Warszawa	GISZ, MSWojsk., Sztab Główny i WIG
pluton żandarmerii Warszawa I	Warszawa, ul. Krochmalna 32
pluton żandarmerii Warszawa II	Warszawa, Cytadela, blok 62
posterunek żandarmerii Palmiry	Palmiry	filia nr 2 Głównej Składnicy Uzbrojenia nr 1
pluton żandarmerii Warszawa III	Warszawa, ul. Rakowiecka 2c
posterunek żandarmerii Kabaty	Las Kabacki	obiekt BS-4
pluton żandarmerii Warszawa IV	Warszawa, ul. Olszowa 2/4
pluton żandarmerii Warszawa V	Warszawa, Okęcie, koszary 1 paplot.	Dowództwo Lotnictwa, ITL, 1 plot.,
pluton żandarmerii Warszawa Powiat	Warszawa, ul. Olszowa 2/4
posterunek żandarmerii Legionowo	Legionowo
posterunek żandarmerii Rembertów	Rembertów
posterunek żandarmerii Mińsk Mazowiecki	Mińsk Mazowiecki
posterunek żandarmerii Zegrze Południowe	Zegrze Południowe
pluton żandarmerii Dęblin	Twierdza, blok nr 91
posterunek żandarmerii Stawy	Stawy	Główna Składnica Uzbrojenia nr 2
posterunek żandarmerii Irena	Irena, Dęblin	Główna Składnica Lotnictwa nr 1
posterunek żandarmerii Garwolin	Garwolin
posterunek żandarmerii Radom	Radom
posterunek żandarmerii Sadków	Sadków
pluton żandarmerii Modlin	Modlin, ul. Kościuszki 289
posterunek żandarmerii Ciechanów	Ciechanów
posterunek żandarmerii Płock	Płock
posterunek żandarmerii Pułtusk	Pułtusk
pluton Żandarmerii Łomża	Łomża, ul. gen. Młot-Fijałkowskiego 415
posterunek żandarmerii Zambrów	Zambrów
posterunek żandarmerii Ostrołęka	Ostrołęka
posterunek żandarmerii Ostrów Mazowiecka	Ostrów Mazowiecka

Kadra żandarmerii okręgu generalnego i dywizjonu

Dowództwo dyonu
Dowódcy dywizjonu	Zastępcy dowódcy dywizjonu	Kwatermistrzowie
por. żand. Zygmunt Żytomirski (7 XII 1918 - 16 XI 1919) mjr żand. Julian Sas-Kulczycki (15 XII 1919 - 21 XII 1920) ppłk żand. Franciszek Kopeczny (22 XII 1920 - 17 III 1922) ppłk żand. Wacław Harasymowicz (18 III 1922 - 15 X 1923) płk żand. Franciszek Kopeczny (16 X 1923 - 18 VII 1926) ppłk żand. Mieczysław Piątkowski (19 VII 1926 - 30 I 1929) mjr żand. Stanisław Kuciel (1 II 1929 - 22 I 1930) płk żand. dr Adam Paweł Popowicz (23 I 1930 - 1 IX 1939)	mjr żand. Adam Kubisztal (27 II - 16 X 1921) mjr / ppłk żand. Mieczysław Piątkowski (I - 18 III 1922) mjr żand. dr Alojzy Senkowski (18 III 1922 - 1923) ppłk żand. Mieczysław Piątkowski (1923 - 22 III 1924) mjr żand. Apolinary Jagodziński (1 IX 1924 - 17 III 1927) mjr żand. Marian Michał Weryński (XII 1929 - XII 1932) mjr żand. Jan Budzianowski (od XII 1932) mjr żand. Tadeusz Kurzeja	mjr żand. Marian Michał Weryński (1928 - XII 1929) mjr żand. Jakub Zapała (XII 1929 - 1939)
Adiutanci	Oficerowie do zleceń	Oficerowie śledczy
por. żand. Michał Czarnecki (1924) kpt. żand. Antoni Rudnicki (1925) kpt. żand. Henryk Fedorowicz (1926) por. żand. Stefan Górecki[c] (od 1930) kpt. żand. Władysław Drzymulski (1939)	rtm. / kpt. żand. Henryk Fedorowicz por. żand. Jan Struński (1924) kpt. żand. Antoni Rudnicki (1925) por. żand. Leon Chendyński (1926)	rtm. Piotr Guziorski (do 25 II 1922) por. żand. Leon Chendyński (25 II - VIII 1922) por. żand. Jan Krzyżak (1924) kpt. żand. Józef Handt (1926)
Komendanci Kadry Szwadronu Zapasowego	Dowódcy Oddziału Szkolnego	Dowódcy szwadronu ochronnego
mjr żand. Marian Dobrzyński (18 III - VIII 1922) kpt. żand. Henryk Fedorowicz (p.o. od VIII 1922) mjr żand. dr Alojzy Senkowski	kpt. żand. Tadeusz Jan Podgórski (od 18 III 1922) kpt. żand. Alojzy Skaza (p.o. 1926)	kpt. / mjr żand. Jan Budzianowski (I 1930 – XII 1932) mjr żand. Kazimierz Adam Kaciukiewicz (1932 – VIII 1939)
Dowódcy plutonów
Warszawa I	Warszawa II	Warszawa III
st. wachm. Andrzej Paciora (p.o. 1922) kpt. żand. Marian Michał Weryński (od V 1923) kpt. żand. Henryk Fedorowicz (1924) kpt. żand. Antoni Rudnicki (od 1 I 1926) por. żand. Władysław Wilhelm Wierzbicki (1939)	por. żand. Jan Krzyżak (II - VIII 1922) wachm. Michał Węgliński (p.o. od VIII 1922) kpt. żand. Edward Czuruk kpt. żand. Stanisław Galos (1926) kpt. żand. Alfred Theuer (1939)	kpt. żand. Leonard Müller (był w 1928) por. żand. pil. Feliks Horski (1930 – †6 X 1934) kpt. żand. Władysław Włodzimierz Sobczyk (1939)
Warszawa IV	Warszawa Powiat (eks-Warszawa V)	Warszawa V
por. żand. Leon Chendyński (od VIII 1922) kpt. żand. Piotr Guziorski (1924) kpt. żand. Szymon Mayblum (od 1930) kpt. żand. Jan Joachim Zapisek (1939)	rtm. / kpt. żand. Piotr Guziorski (25 II - VIII 1922) kpt. żand. Jakub Zapała (od VIII 1922) kpt. żand. Marian Michał Weryński (1926) kpt. żand. Leon Chendyński (1939)	kpt. żand. Jerzy Dąbrowski[d] (1939)
Dęblin	Łomża	Modlin
kpt. żand. Zygmunt Waldemar Grabikowski (1922) por. żand. Jan Krzyżak (1924) por. żand. Bolesław Grochal (1926) kpt. żand. Michał Szerszeniewicz (1939)	wachm. Stanisław Lipner (1922) por. żand. Aleksander Antoni Kaczorkiewicz (1924) kpt. żand. Ryszard Sikorski (1931) kpt. żand. Adam Altkirchen-Kirchmayer (1939)	rtm. Adam Englert (1922) kpt. żand. Antoni Czabański (1924) por. żand. Jan Krzyżak (1926) kpt. żand. Mieczysław Józef Golas

Dowódcy Plutonów Żandarmerii Warszawa:

• kpt. żand. Leonard Müller (do 23 VIII 1923)
• kpt. żand. Alfred Antoni Skaza (od 23 VIII 1923)

Por. Jerzy Dąbrowski

Obsada personalna Dowództwa 1 dżand. i szwadronu ochronnego w marcu 1939^[35]

• dowódca dywizjonu - płk żand. dr Adam Paweł Popowicz → szef Samodzielnego Wydziału Żandarmerii w M.S.Wojsk.
• I zastępca dowódcy – mjr żand. Tadeusz Kazimierz Kurzeja → dowódca żandarmerii Armii „Modlin”
• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) - mjr żand. Jakub Zapała
• adiutant - kpt. żand. Władysław Drzymulski
• oficer mobilizacyjny – kpt. żand. Juliusz Józef Henryk Schön
• oficer śledczy – kpt. żand. Henryk Jan Łukowski
• lekarz – por. lek. Ignacy Marian Witkowski
• oficer gospodarczy – kpt. int. Jan Walenty Klimkowicz^[e]
• I oficer do zleceń – por. żand. Jan Mieczysław Jakubowski
• II oficer do zleceń – ppor. piech. rez. pdsc mgr Kazimierz Lubecki
• dowódca szwadronu ochronnego - mjr żand. Kazimierz Adam Kaciukiewicz → dowódca Oddziału Ochronnego Kwatery Głównej Naczelnego Wodza
• zastępca dowódcy - kpt. żand. Tadeusz Kazimierz Kolijewicz
• młodszy oficer - por. żand. Karol Kaszycki

Oficerowie dywizjonu

• ppłk. żand. Witold Sokołowski
• mjr żand. Alfred Fleszar
• rtm. żand. Franciszek Flatau
• kpt. żand. Hipolit Morawski
• kpt. żand. Zygmunt Puchalik
• kpt. rez. żand. Klemens Remer
• kpt. rez. żand. Bronisław Witecki
• por. żand. Jan Petri
• ppor. rez. żand. dr Aleksander Gawlik^[f]
• ppor. rez. żand. Tadeusz Górski^[48]
• ppor. piech. Jan Kądziela
• ppor. dr Mieczysław Skrudlik^[49] (do 28 VI 1919 → DG SZP w b. zaborze pruskim^[50])

Dziedzictwo tradycji

Na podstawie decyzji Nr 226 Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 grudnia 1997 dziedzictwo tradycji 1 dywizjonu żandarmerii przyjął Pułk Ochrony im. gen. dyw. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego w Warszawie^[51].

Uwagi

1. J. Suliński przedstawił „wykaz dyslokacji jednostek żandarmerii opracowany (...) w oparciu o Komunikat dyslokacyjny formacji żandarmerii z 22 października 1938 roku z trzema poprawkami z 1939 roku”^[25]. Autor pominął szwadron ochronny z jego rejonem służbowym.
2. G. Ratajczyk przedstawił „skład oraz dyslokację formacji żandarmerii na wiosnę 1939” na podstawie Komunikatu dyslokacyjnego formacji żandarmerii wg stanu z 1 października 1938^[26].
3. por. żand. Stefan Górecki ur. 14 stycznia 1893. W 1927 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty (22 pułk piechoty) do korpusu oficerów żandarmerii (1 dżand.) ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 23,3. lokatą^[27][28]. W 1930 został wyznaczony na stanowisko adiutanta dywizjonu^[29]. Z dniem 31 sierpnia 1931 został przeniesiony w stan spoczynku^[30].
4. Kpt. żand. Jerzy Kazimierz Gracjan Dąbrowski (wcześniej Jerzy IV Dąbrowski) ur. 20 sierpnia 1896. W kwietniu 1933 został przeniesiony z Dywizjonu Żandarmerii KOP do 1 Dywizjonu Żandarmerii^[31]. 27 czerwca 1935 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 2. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii^[32]. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (15 czerwca 1932)^[33] i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[34].
5. Kpt. kanc. Jan Walenty Klimkowicz ur. 30 stycznia 1894 w Sokalu, w rodzinie Jana i Wiktorii z Lenartowiczów. W 1914 ukończył Gimnazjum w Gorlicach. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach II batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Do kwietnia 1925 był odkomenderowany do Powiatowej Komendy Uzupełnień Nowy Sącz. W kwietniu 1925 został przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Rawa Ruska na stanowisko I referenta^[36]. W lutym 1926 został przeniesiony do Powiatowej Komend Uzupełnień Piotrków na stanowisko kierownika I referatu administracji rezerw^[37]. W lipcu 1927 został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Radomsko na takie samo stanowisko^[38]. Z dniem 15 września 1932 skierowany został na czteromiesięczną praktykę u płatnika 79 pp^[39]. Po zakończeniu praktyki przydzielony został do Szkoły Gazowej na stanowisko płatnika^[40], a z dniem 15 sierpnia 1933 przeniesiony do korpusu oficerów intendentów^[41]. Kapitan intendent Klimkowicz został zamordowany wiosną 1940 w Charkowie^[42]. 9 listopada 1932 został odznaczony Medalem Niepodległości^[43], a w 1938 Srebrnym Krzyżem Zasługi^[44].
6. Aleksander Gawlik ur. 16 grudnia 1898 w Tarnowie^[45]. W 1929 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty (16 pp) do korpusu oficerów żandarmerii (1 dżand.) ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 3,01 lokatą. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Był zatrudniony na stanowisku naczelnika Wydziału Ogólnego PKO w Warszawie^[46]. Był wówczas podporucznikiem rezerwy Korpusu Sądowego. Jan Stanisław Ciechanowski w opracowaniu Wywiad polski w Ameryce Północnej i Południowej w czasie II wojny światowej opierając się na informacji dr. Bogusława Winida podał, że Aleksander Gawlik przed II wojną światową był dyrektorem nowojorskiego Oddziału PKO i agentem polskiego wywiadu nr 5023, pseudonim „Hopkins”. Był odznaczony Krzyżem Walecznych (co najmniej po raz pierwszy)^[47]. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 18 października 1929, s. 320. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 201.

Przypisy

1. Dowództwo dyonu żandarmerii Nr 1. „Polska Zbrojna”. 59, s. 12, 1928-02-28. Warszawa..
2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 24 stycznia 1920, s. 16.
3. Dz. Rozk. DOGen. „Kielce” Nr 7 z 30 stycznia 1920, pkt 3.
4. Suliński 2015 ↓, s. 33.
5. Suliński 2015 ↓, s. 34.
6. Suliński 2015 ↓, s. 35.
7. Suliński 2015 ↓, s. 38.
8. „Polska Zbrojna” Nr 38 z 7 lutego 1925 r. s. 5.
9. Suliński 2015 ↓, s. 39-40.
10. Suliński 2015 ↓, s. 42.
11. Święto dywizjonu żand. Nr I. „Polska Zbrojna”. 226, s. 4, 1927-08-20. Warszawa..
12. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 17 lutego 1928, poz. 46.
13. „Polska Zbrojna” Nr 229 z 18 sierpnia 1928, s. 4.
14. Zabójstwo żandarma w parku belwederskim. „Polska Zbrojna”. 339, s. 7, 1928-12-06. Warszawa..
15. Śledztwo w sprawie zabójstwa st. żandarma Koryzmy. „Polska Zbrojna”. 340, s. 5, 1928-12-07. Warszawa..
16. „Polska Zbrojna” Nr 357 z 27 grudnia 1928, s. 2.
17. M.P. z 1932 r. nr 29, poz. 35.
18. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-02-27].
19. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-02-27].
20. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 7 z 26 maja 1933, obwieszczenie Biura Ogólno Organizacyjnego M.S.Wojsk. L. 2560-11 Wyszk.
21. Dz. Rozk. MSWojsk. 12 grudnia 1935 r., Nr 6, poz. 142.
22. Ratajczyk 2004 ↓, s. 271-272.
23. Suliński 2003 ↓, s. 115.
24. Ratajczyk 2004 ↓, s. 283, 284.
25. Suliński 2003 ↓, s. 120.
26. Ratajczyk 2004 ↓, s. 283, 288.
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 26 września 1927, s. 283.
28. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 667, 677.
29. Suliński 2015 ↓, s. 54.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931, s. 347.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 97.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935, s. 78.
33. M.P. z 1932 r. nr 140, poz. 172.
34. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 283.
35. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 834.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 27 kwietnia 1925, s. 225.
37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926, s. 5, 11.
38. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927, s. 224.
39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 429.
40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 92.
41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 15 września 1933, s. 177.
42. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 227.
43. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296.
44. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 42.
45. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-25].
46. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-25].
47. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-25].
48. Tadeusz Górski urodzony 21 kwietnia 1902. W 1929 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty (15 Pułk Piechoty) do korpusu oficerów żandarmerii (1 dżand) ze starszeństwem z 1 lipca 1925 i 42,5 lokatą. Na porucznika awansował ze starszeństwem z 2 stycznia 1932. W 1934 zajmował 13. lokatę na liście starszeństwa oficerów rezerwy żandarmerii. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do 8 Dywizjonu Żandarmerii. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 18 października 1929, s. 320. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 191, 723.
49. Żołnierze Niepodległości : Skrudlik Mieczysław Aleksander Jan. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-02-03].
50. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 74 z 8 lipca 1919, poz. 2417.
51. Dz. Rozk. MON z 1997 r.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.
• Jan Suliński: Żandarmeria DOK I – Warszawa w latach 1918–1944. Mińsk Mazowiecki: Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej, 2015. ISBN 978-83-63700-18-8.