Remove ads
ελληνικά λογοτεχνικά βραβεία From Wikipedia, the free encyclopedia
Τα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία είναι η ανώτατη λογοτεχνική διάκριση που αποδίδεται σε λογοτέχνες από το ελληνικό κράτος. Απονέμονται κάθε χρόνο σε συγγραφείς που τα βιβλία τους έχουν εκδοθεί κατά το προηγούμενο έτος και έχουν κατατεθεί στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος μέχρι την 31η Ιανουαρίου του έτους της κρίσης.
Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία | |
---|---|
Απονέμεται για | Διάκριση στη Λογοτεχνία. |
Χώρα | Ελλάδα |
Απονέμεται από | Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού |
Πρώτη απονομή | 1959 |
Τα μεταπολεμικά κρατικά λογοτεχνικά βραβεία ενεργοποιήθηκαν ξανά από το 1956.[1]Την κριτική επιτροπή αποτελούσαν οι: Αντρέας Καραντώνης, Βάσος Βαρίκας, Κ. Θ. Δημαράς, Άλκης Θρύλος, Γεώργιος Ζώρας, Κωστής Μπαστιάς, Άγγελος Φουριώτης (γραμματέας) και ο κυβερνητικός επίτροπος Γεώργιος Κουρνούτος. (Τη θέση αυτή κατέχει σήμερα ο εκάστοτε επικεφαλής της Διεύθυνσης Γραμμάτων του υπουργείου Πολιτισμού). Οι κατηγορίες που υπήρχαν ήταν ποίησης, μυθιστορήματος, διηγήματος, δοκιμίου, μυθιστορηματικής βιογραφίας, ταξιδιωτικών εντυπώσεων, θεατρικού έργου ενώ υπήρχαν Α΄ και Β΄ βραβεία.
Το 1971 η κατηγορία δοκιμίου εμπλουτίστηκε με την προσθήκη και του βραβείου κριτικής. Έτσι, η συγκεκριμένη κατηγορία ονομάζεται, μέχρι και σήμερα, κατηγορία «κριτικής - δοκιμίου» Η προσθήκη του βραβείου της κριτικής σηματοδοτεί την απαρχή μιας νέας εποχής για την κριτική λογοτεχνική σκέψη που συνδυάζεται, παράλληλα, με τη μελέτη της διακειμενικότητας και, φυσικά, συμπίπτει με την εμφάνιση σημαντικών μελετητών της σύγχρονης λογοτεχνίας, οι οποίοι δεν προέρχονται αποκλειστικά από την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Το 1988 είναι η τελευταία χρονιά που απονέμονται Α΄ και Β΄ Βραβεία. Από την επόμενη χρονιά το κρατικό βραβείο είναι μόνο ένα για κάθε κατηγορία. Τα δύο βραβεία ανά κατηγορία λειτούργησαν συχνά εξισορροπιστικά, έτσι ώστε να ικανοποιούνται περισσότερες προσδοκίες. Συχνότατα όμως λειτούργησε ως βράβευση δύο ταχυτήτων, με αποτέλεσμα αρκετοί από τους βραβευθέντες να μην αποδέχονται τα βραβεία τους. Το 1989 προστέθηκαν το βραβείο χρονικού-μαρτυρίας, το βραβείο παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου και το βραβείο μετάφρασης. Το βραβείο χρονικού-μαρτυρίας αντικατέστησε, κατά κάποιον τρόπο, τις κατηγορίες «ταξιδιωτικών εντυπώσεων» και «μυθιστορηματικής βιογραφίας», ενώ η καθιέρωση του βραβείου λογοτεχνικής μετάφρασης δηλώνει την αυξημένη βιβλιοπαραγωγή και το άνοιγμα των Ελλήνων εκδοτών και σε ξένους τίτλους. Τέλος, πειραματικά, εμφανίζεται αυτή τη χρονιά το «Ειδικό Βραβείο Λογοτεχνίας», που λίγα χρόνια αργότερα τροποποιήθηκε σε «Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας» και απονέμεται -σταθερά από το 1993 μέχρι σήμερα- σε μεγάλες προσωπικότητες των γραμμάτων. Στην αρχή ήταν η οφειλόμενη τιμή σε ανθρώπους των γραμμάτων που είχαν αδικηθεί από τις κρατικές βραβεύσεις, κυρίως λόγω πολιτικών πεποιθήσεων.
Το 1997 (νόμος 2557) οι κατηγορίες παιδικού βιβλίου ενισχύονται και εμπλουτίζονται με την κατηγορία εικονογράφησης παιδικού βιβλίου και βιβλίου γνώσεων για τα παιδιά. Αυτήν τη χρονιά δημιουργείται και η κατηγορία λογοτεχνικής μετάφρασης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα. Τέλος το Ειδικό Βραβείο Λογοτεχνίας από αυτή χρονιά μετονομάζεται σε Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας.
Το 2010, με τον Νόμο 3905 (άρθρο 40), γίνεται μία προσπάθεια γενικού εκσυγχρονισμού του θεσμού. Προστίθεται τέσσερα βραβεία στα ήδη υπάρχοντα (πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα μέχρι 35 ετών, ενδογλωσσικής μετάφρασης, εφηβικού βιβλίου, ειδικό θεματικό βραβείο για ζήτημα που προάγει τον διάλογο για ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα), καταργείται το αυτοτελές βραβείο εικονογράφησης το οποίο αντικαθίσταται από το βραβείο εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου (εξ ημισείας απονεμόμενο σε συγγραφέα και εικονογράφο), ενώ αυξάνονται σημαντικά οι εγγυήσεις διαφάνειας του θεσμού, με την υποχρέωση δημοσίευσης του σκεπτικού βράβευσης καθώς και πιθανής μειοψηφίας κατά την ανακοίνωση των βραχειών λιστών καθώς και των βραβευμένων κάθε χρονιάς. Το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας μετονομάζεται με Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων, ώστε να μπορεί να απονέμεται και σε μεταφραστές, ενώ ταυτόχρονα καταργείται η προϋπόθεση της ελληνικής ιθαγένειας για την βράβευση δημιουργού. Ταυτόχρονα, αποδεσμεύονται οι επιτροπές από την υποχρέωση να λαμβάνουν υπόψη τους μόνο βιβλία τα οποία περιλαμβάνονται στον κατάλογο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ενώ καθιερώνεται χρόνος έναρξης και λήξης των εργασιών των επιτροπών (Μάιος-Νοέμβριος κάθε έτους).
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988 *
* Είναι η τελευταία χρονιά που απονέμονται Α΄ και Β΄ Βραβεία. Από την επόμενη χρονιά το κρατικό βραβείο είναι μόνο ένα για κάθε κατηγορία. Τα δύο βραβεία ανά κατηγορία λειτούργησαν συχνά εξισορροπιστικά, έτσι ώστε να «ικανοποιούνται» περισσότερες προσδοκίες. Συχνότατα όμως λειτούργησε ως βράβευση δύο ταχυτήτων, με αποτέλεσμα αρκετοί από τους βραβευθέντες να μην αποδέχονται τα βραβεία τους.[2]
1989 *
* Εμφανίζεται, πειραματικά, αυτή τη χρονιά το «Ειδικό Βραβείο Λογοτεχνίας», που το 1998 μετονομάζεται σε «Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας» και το 2011 σε «Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων». Απονέμεται σταθερά από το 1993 μέχρι και σήμερα σε μεγάλες προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων. Στην αρχή ήταν η οφειλόμενη τιμή σε ανθρώπους των ελληνικών γραμμάτων που είχαν αδικηθεί από τις κρατικές βραβεύσεις, κυρίως λόγω πολιτικών πεποιθήσεων.[2]
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998 *
* Το Ειδικό Βραβείο Λογοτεχνίας από αυτή τη χρονιά μετονομάζεται σε Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας.[2]
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011[5]
2012[8]
2014 [11]
2015[12]
2016[13]
2017[14]
2018[15]
2019[16]
2020[17]
2021[18]
2022[19]
2023[20]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.