Τάσος Λειβαδίτης

Ο Τάσος (Αναστάσιος-Παντελεήμων) Λειβαδίτης, (Αθήνα, 20 Απριλίου 1922 - 30 Οκτωβρίου 1988) ήταν Έλληνας ποιητής.

Τάσος Λειβαδίτης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Τάσος Λειβαδίτης (Ελληνικά)
Όνομα γεννήσεως	Αναστάσιος-Παντελεήμων Λειβαδίτης
Γέννηση	20 Απριλίου 1922 Αθήνα
Θάνατος	30 Οκτωβρίου 1988 (66 ετών) Αθήνα
Τόπος ταφής	Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα[1]
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ποιητής συγγραφέας
Οικογένεια
Σύζυγος	Μαρία Στούπα (ν. 1946)
Τέκνα	1
Αδέλφια	Αλέκος Λειβαδίτης
Συγγενείς	Θάνος Λειβαδίτης (ανιψιός)
δεδομένα

Σταδιοδρομία

Γιος του Λύσανδρου και της Βασιλικής, γεννήθηκε στην Αθήνα το βράδυ της Αναστάσεως του 1922. Καταγόταν από την Κοντοβάζαινα Γορτυνίας, από την πλευρά του πατέρα του.^[2][3] Είχε μια αδελφή και τρεις αδελφούς, ένας από τους οποίους ήταν ο ηθοποιός Αλέκος Λειβαδίτης.^[4] Το 1946 παντρεύτηκε τη Μαρία Στούπα,^[5] κόρη του Γεωργίου Στούπα και της Αλεξάνδρας Λογοθέτη, με την οποία απέκτησε μία κόρη, για την οποία έγραψε το «Ερωτικό» το οποίο είναι από τα λίγα ποιήματα που υπάρχουν ηχογραφημένα σε απαγγελία του ίδιου του ποιητή.

Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως τον κέρδισε η λογοτεχνία και συγκεκριμένα η ποίηση. Στα 1943, εν μέσω της Κατοχής, αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα στον χώρο της αριστεράς. Τον αποκάλεσαν «Ποιητή του Έρωτα και της Επανάστασης».^[5][6] Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών ανήκε σε ομάδα της ΕΠΟΝ που διοργάνωνε εράνους και διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, χωρίς να λάβει μέρος ως μάχιμος. Η δράση του αυτή είχε ως συνέπεια να συλληφθεί και να εξοριστεί. Αφέθηκε ελεύθερος μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας.^[7]

Το 1948 συνελήφθη και εξορίστηκε στον Μούδρο. Μεταφέρθηκε μετά από ένα χρόνο στη Μακρόνησο όπου ξεκίνησε τη συγγραφή του «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου». Μεταφέρθηκε στον Αϊ Στράτη κι από κει στις φυλακές Χατζηκώστα στην Αθήνα, απ' όπου αφέθηκε ελεύθερος το 1951. Τελικά το δικαστήριο (Πενταμελές Εφετείο Αθηνών, 10 Φεβρουαρίου 1955) τον απήλλαξε λόγω αμφιβολιών.

Στο ελληνικό κοινό ο Τάσος Λειβαδίτης εμφανίσθηκε το 1946, μέσα από τις στήλες του περιοδικού Ελεύθερα Γράμματα (τεύχ. 55,15-11-46) με το ποίημα «Το τραγούδι του Χατζηδημήτρη». Το 1947 συνεργάσθηκε στην έκδοση του περιοδικού Θεμέλιο. Το 1952 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική σύνθεση με τίτλο «Μάχη στην άκρη της νύχτας» και εργάσθηκε επίσης ως κριτικός ποίησης στην εφημερίδα Αυγή, από το 1954 ως το 1980 (με εξαίρεση τα έτη 1967-74 που η εφημερίδα είχε κλείσει λόγω της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών) και το περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης (1962-1966), όπου δημοσίευσε πολιτικά και κριτικά δοκίμια. Συνυπέγραψε ακόμη με τον Κώστα Κοτζιά τα σενάρια των ελληνικών ταινιών Ο θρίαμβος και Συνοικία το όνειρο σε σκηνοθεσία του Αλέκου Αλεξανδράκη.^[8]

Στο διάστημα της Χούντας των Συνταγματαρχών ο ποιητής για βιοποριστικούς λόγους μεταφράζει ή διασκευάζει λογοτεχνικά έργα για λαϊκά περιοδικά ποικίλης ύλης με το ψευδώνυμο Pόκκος.

Στίχοι του μελοποιήθηκαν από τον Μίκη Θεοδωράκη, στο δίσκο Πολιτεία (1961), Της εξορίας (1976), Πολιτεία Γ' - Οκτώβρης '78 (1976), Τα Λυρικά (1977), Λειτουργία Νο2: Για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο (1987), τον Μάνο Λοΐζο στο δίσκο Για μια μέρα ζωής (1980), τον Γιώργο Τσαγκάρη στο δίσκο Φυσάει (1993) με ερμηνευτή το Βασίλη Παπακωνσταντίνου και τη συμμετοχή του ηθοποιού Γιώργου Μιχαλακόπουλου, τον Μιχάλη Γρηγορίου στο δίσκο Σκοτεινή πράξη, ένα Ορατόριο σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη (1997), τον Μανώλη Λιδάκη στο δίσκο Υλικό ονείρων (2001), και από το συγκρότημα Όναρ στο δίσκο Αλαντίν, τελειώσαν οι ευχές σου (2003). Τα ποιήματά του μεταφράστηκαν στα Ρωσικά, Σερβικά, Ουγγρικά, Σουηδικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Αλβανικά, Βουλγαρικά, Κινεζικά και Αγγλικά.

Ο Τάσος Λειβαδίτης πέθανε στην Αθήνα στις 30 Οκτωβρίου 1988, στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο από ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Μετά το θάνατό του εκδόθηκαν χειρόγραφα ανέκδοτα ποιήματά του με τον τίτλο Χειρόγραφα του Φθινοπώρου».

Τιμές και διακρίσεις

Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στη Βαρσοβία (1953 για τη συλλογή του Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου), το πρώτο βραβείο ποίησης του Δήμου Αθηναίων (1957 για τη συλλογή του Συμφωνία αρ.Ι), το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1976 για τη συλλογή Βιολί για μονόχειρα), το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1979 για το Εγχειρίδιο ευθανασίας).

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της «Εταιρείας Συγγραφέων».

Έγραψε επίσης κι ένα μικρό τόμο με τίτλο: Έλληνες ποιητές, ο οποίος αναφέρεται στις συλλογές που εκδόθηκαν την περίοδο 1978-1981, και αποτελεί μια απογραφή 74 ποιητικών συλλογών.

Όπως σημειώνει ο Τίτος Πατρίκιος, φίλος και συνεργάτης του Λειβαδίτη, ήταν τόσο αφοσιωμένος στην ποίηση ώστε όσα ποιήματα του έστελναν «τα διάβαζε όλα ως το κόκαλο και όσο μεγαλύτερη αξία τους έβρισκε, τόσο την αναγνώριζε και τη διακήρυσσε». Και παρακάτω: «άσκησε την κριτική με διεισδυτική ευαισθησία, με στοχασμό που δεν κατέληγε σε κάποια κανονιστικότητα, με άνοιγμα σε όλους τους τρόπους της ποίησης και αγάπη για όλους τους ποιητές, χωρίς εύνοιες και πατερναλισμούς».

Στα ελληνικά ΜΜΕ έχουν πραγματοποιηθεί πολλά αφιερώματα στον ποιητή^[9][10][11]. Σε ακαδημαϊκή έρευνα που προβλήθηκε από την ΕΡΤ υπογραμμίζεται ως σημαντική η τάση γνωστοποίησης των ποιημάτων του μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι που θεωρείται αξιοσημείωτος ο τρόπος που αγγίζει σήμερα τους ανθρώπους της εποχής, κάποιος που αποτελεί το ακριβώς αντίθετο αυτής της εποχής. Δηλαδή «σε καιρούς μεταμοντέρνου καπιταλισμού, συγκινεί τους ανθρώπους ένας μοντέρνος κομμουνιστής^[12]».

Έργα

Ποίηση

1. «Μάχη στην άκρη της νύχτας». Αθήνα, Κέδρος, 1952.
2. «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας». Αθήνα, Κέδρος, 1952.
3. «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου». Αθήνα, Κέδρος,1953.
4. «Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο». Αθήνα, Κέδρος, 1956.
5. «Συμφωνία αρ.Ι». Αθήνα, Κέδρος, 1957.
6. «Οι γυναίκες με τ’ αλογίσια μάτια». Αθήνα, Κέδρος, 1958.
7. «Καντάτα». Αθήνα, Κέδρος, 1960.
8. «25η ραψωδία της Οδύσσειας. Αθήνα, Κέδρος, 1963.
9. «Ποίηση (1952-1963)». Αθήνα, Κέδρος, 1965.
10. «Οι τελευταίοι». Αθήνα, Κέδρος, 1966.
11. «Νυχτερινός επισκέπτης». Αθήνα, Κέδρος, 1972.
12. «Σκοτεινή πράξη». Αθήνα, Κέδρος, 1974.
13. «Οι τρεις». Αθήνα, Κέδρος, 1975.
14. «Ο διάβολος με το κηροπήγιο». Αθήνα, Κέδρος, 1975.
15. «Βιολί για μονόχειρα». Αθήνα, Κέδρος, 1976.
16. «Ανακάλυψη». Αθήνα, Κέδρος, 1978.
17. «Ποιήματα (1958-1963)». Αθήνα, Κέδρος, 1978.
18. «Εγχειρίδιο ευθανασίας». Αθήνα, Κέδρος, 1979
19. «Ο Τυφλός με το λύχνο». Αθήνα, Κέδρος, 1983
20. «Βιολέτες για μια εποχή». Αθήνα, Κέδρος, 1985.
21. «Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα». Αθήνα, Κέδρος, 1987.
22. «Τα χειρόγραφα του Φθινοπώρου». Αθήνα, Κέδρος, 1990.
23. «Απάνθισμα». Αθήνα, Κέδρος, 1997.
24. Συγκεντρωτικές εκδόσεις:
    1. «Ποίηση 1» (1952-1966). Αθήνα, Κέδρος, 1985.
    2. «Ποίηση 2» (1972-1977). Αθήνα, Κέδρος, 1987.
    3. «Ποίηση 3» (1979-1987). Αθήνα, Κέδρος, 1988.

Πεζογραφία

1. «Το εκκρεμές». Αθήνα, Κέδρος, 1966.^[13]

Μετάφραση του έργου του

• The Blind Man with the Lamp, είναι η πρώτη ολοκληρωμένη ποιητική συλλογή που μεταφράστηκε στην αγγλική γλώσσα το 2014 από τον Ν. Ν. Τρακάκη και εκδόθηκε από τις εκδόσεις "Denise Harvey", Limni, Evia, Greece.

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13475618n. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
2. «Η ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη (από την Κοντοβάζαινα) κερδίζει τις σημερινές γενιές! - Kalimera Arkadia». www.kalimera-arkadia.gr. 29 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2024.
3. «maxmag.gr - Τάσος Λειβαδίτης: Ο ποιητής του έρωτα και της επανάστασης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2018.
4. Μπορδόκας, Κωνσταντίνος (21 Νοεμβρίου 2022). «Tο οικογενειακό «δέντρο» των Ελλήνων καλλιτεχνών». Ελεύθερος Τύπος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2023.
5. «ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ». Τάσος Λειβαδίτης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2019.
6. Αναστασία, Μιγδάνη (20 Απριλίου 2017). «Αφιερώματα | Τάσος Λειβαδίτης: Ο ποιητής του έρωτα και της επανάστασης». MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2019.
7. Μπενάτσης, Απόστολος. «ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ». Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2017.
8. Η Συνοικία το όνειρο υπήρξε η πρώτη και πιο αξιόλογη σκηνοθετική δουλειά του ηθοποιού Αλέκου Αλεξανδράκη στον κινηματογράφο. Χαρακτηρίστηκε από τους κριτικούς «αριστούργημα» ενώ τα τραγούδια της ταινίας ερμηνεύονται από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση με το αξεπέραστο «Βρέχει στη φτωχογειτονιά». Η προβολή της ταινίας είχε απαγορευτεί προσωρινά αλλά επετράπη κατόπιν παρέμβασης της Ελένης Βλάχου.
9. Anaxagoras (2018-02-26), Οι ποιητές μας - Τάσος Λειβαδίτης (1983), https://www.youtube.com/watch?v=VwzD02q0xck, ανακτήθηκε στις 2019-03-09
10. Antifono.gr (2012-07-29), Τάσος Λειβαδίτης (ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΕΤ1), https://www.youtube.com/watch?v=S1jng_A4AzU, ανακτήθηκε στις 2019-03-09
11. Put the kings down (2019-02-28), Εκπομπή της ΕΡΤ αφιερωμένη στον Τάσο Λειβαδίτη, https://www.youtube.com/watch?v=Xd0SEpnMvPA, ανακτήθηκε στις 2019-03-09
12. Put the kings down (2016-11-29), Τάσος Λειβαδίτης:Ένας μοντέρνος κομμουνιστής σε καιρούς μεταμοντέρνου καπιταλισμού, https://www.youtube.com/watch?v=CMZ5Zk-vqeo&feature=youtu.be&t=274, ανακτήθηκε στις 2019-03-09
13. Αρχειοθετήθηκε 2021-04-14 στο Wayback Machine. Πηγή το ΕΚΕΒΙ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι - Πηγές

• Πηγή: Λειβαδίτης, Τάσος ΕΚΕΒΙ
• Πηγή: Σπύρος Αραβανής, «Τάσος Λειβαδίτης, Όραμα ζωής και τέχνης, παντοτινό» (Δίφωνο, τευχ. 146)
• Τάσος Λειβαδίτης – Ποιήματα (translatum)
• Τάσος Λειβαδίτης – Ποιήματα
• Τάσος Λειβαδίτης – Ποιήματα σε πολυτονικό
• Τάσος Λειβαδίτης – μελοποιημένα ποιήματα
• Ο ποιητής στη χώρα του «Φαντάζιο»
• Η ουσία της ποίησης, Μια συναγωγή κριτικών σημειωμάτων του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη
• Τάσος Λειβαδίτης, Ο ποιητής της πιο όμορφης ουτοπίας
• Ποιήματα του Τάσου Λειβαδίτη
• Ποιήματα του Τάσου Λειβαδίτη