Remove ads
Uruguay (Spaans: [uɾuˈɣwai̯], ), amptelik die Republiek Oos van die Uruguay (República Oriental del Uruguay), is 'n klein land in Suid-Amerika. Dit word begrens deur Brasilië in die noorde, Argentinië met die Uruguayrivier in die weste, die Río de la Plata in die suidweste en die Atlantiese Oseaan in die suidooste. Omtrent die helfte van die bevolking is in die hoofstad Montevideo saamgetrek.
| |||||
| Nasionale leuse: Libertad o Muerte (Spaans vir: "Vryheid of Dood") | |||||
| Volkslied: Himno Nacional de Uruguay (Spaans vir: "Volkslied van Uruguay") | |||||
.svg) | |||||
| Hoofstad | Montevideo | ||||
| Grootste stad | Montevideo | ||||
| Amptelike tale | Spaans (de facto) | ||||
| Regering | Unitêre presidensiële grondwetlike republiek Luis Lacalle Pou Beatriz Argimón | ||||
| Onafhanklikheid • Verklaar • Erken • Eerste grondwet |
van die Keiserryk Brasilië 25 Augustus 1825 27 Augustus 1828 18 Julie 1830 | ||||
| Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
176 215[1] km2 (91ste) 68 037 myl2 1,5 | ||||
| Bevolking - 2023-skatting - 2023-sensus - Digtheid |
3 416 264[1] (132ste) 3 444 263[2] 19,5 / km2 (206de) 50,5 / myl2 | ||||
| BBP (KKP) - Totaal - Per capita |
2024-skatting | ||||
| BBP (nominaal) - Totaal - Per capita |
2024-skatting | ||||
| MOI (2021) |  0,809[4] (58ste) – baie hoog | ||||
| Gini (2021) | 40,8[5] – medium | ||||
| Geldeenheid | Peso ($) (UYU) | ||||
| Tydsone - Somertyd |
UYT (UTC-3) UYST (UTC-2) | ||||
| Internet-TLD | .uy | ||||
| Skakelkode | +598 | ||||
Dié land is die tweede-kleinste in Suid-Amerika, en een van die mees stabiele. Dit het vir 'n lang tydperk 'n soort bufferstaat tussen die gebiede van die koloniale moondhede Portugal en Spanje gevorm. Met sy onafhanklikheidwording in 1828 het interne geskille tot 'n fase van politieke magstryd en burgeroorloë gelei, maar uiteindelik het dié land danksy grootskaalse Europese immigrasie uit veral Italië en Spanje tot 'n welvarende land ontwikkel, wat in Europa as 'n modelstaat of die "Switserland van Suid-Amerika" bekend gestaan het.[6]
Die vleisverwerkingsbedryf, wat in die 1860's met 'n eerste aanleg in die stad Fray Bentos gevestig is, en die uitvinding van vragskepe met koelingsgeriewe het van dié land een van die grootste vleis-, vel- en woluitvoerders ter wêreld gemaak.
Die landbou vorm nog steeds die ekonomiese basis van dié land, terwyl die toerisme danksy bekende bestemmings soos Punta del Este en die Costa de Oro 'n groot bydrae tot die vinnig groeiende dienstesektor lewer. So word van die aantreklikste sandstrande en strandoorde in Suid-Amerika hier aangetref en word een van die langste karnaval-seisoene op aarde veertig dae lank in Montevideo gevier.[7]
Desondanks is honderdduisende Uruguane gedwing om 'n heenkome in die buiteland, veral in Argentinië, te vind. 'n Ander probleem bly die oorheersende rol van die hoofstad Montevideo, wat nog steeds meer as die helfte van die bevolking huisves.
Remove ads
Die naam van die gelyknamige rivier het sy oorsprong in die Spaanse uitspraak van die plaaslike Guaraní-woord vir dié rivier. Daar is verskeie interpretasies, insluitende "voël-rivier" ("die rivier van die urú", via Charruaans, urú, 'n algemene naamwoord van enige wilde hoender).[8][9]
Die naam kon ook ná 'n rivier-slak met die naam uruguá (Pomella megastoma) verwys wat volop in dié water was.[10]
Die volledige amptelike naam van Uruguay is República Oriental del Uruguay (Afrikaans: Republiek Oos van die Uruguay) en afgelei van sy geografiese ligging oos van die Uruguayrivier. Uruguay beteken in die taal van die Guaraní-Indiane letterlik "Rivier van voëls". Die digter Juan Zorilla de San Martín het 'n minder akkurate, maar meer poëtiese vertaling gedoen: "Rivier van bont voëls".
Remove ads
Ligging
Uruguay is aan die noordoostelike oewer van die Río de la Plata tussen Brasilië, Argentinië en die Atlantiese Oseaan geleë. Dit is die tweede kleinste land in Suid-Amerika ná Suriname – met 'n oppervlakte van sowat 176 000 vierkante kilometer (waarvan 2 600 km² water en 87,6 persent geskik vir landboudoeleindes is) is dit net effens groter as die Suid-Afrikaanse provinsie Oos-Kaap. Uruguay deel grense met Brasilië in die noorde (1 068 kilometer) en Argentinië in die weste (579 kilometer).
Die kuslyn het 'n lengte van 670 kilometer, waarvan sowat 220 kilometer oos van Punta del Este langs die Atlantiese Oseaan en 450 kilometer wes daarvan langs die monding van die Río de la Plata. Twee derdes van die Uruguaanse bevolking en sy besighede is langs die kuslyn saamgetrek. Uruguay het twee navorsingstasies in Antarktika gevestig, een op die Antarktiese skiereiland en een op die nabygeleë Koning George-eiland (Isla Rey Jorge), maar maak nie aanspraak op enige deel van Antarktika nie.
Landskapsvorme
In geografiese opsig is Uruguay 'n uitbreiding van die Argentynse Pampa. Die suide van die land bestaan dus uit vlaktes met 'n steil helling langs die kus. Langs die Uruguayrivier lê uitgestrekte moerasvlaktes wat dikwels oorstroom word.
Die hartland van Uruguay word deur 'n plat plato oorheers; sy heuwelreekse bereik 'n maksimale hoogte van 501 meter bo seevlak. Die landskap van die suidoostelike kusgebiede word deur vlaktes en strandmere met vlak water gekenmerk. Sandduine word langs die Rio de la Plata en die Atlantiese kus aangetref.
Noord-Uruguay is 'n heuwelland met klein bergreekse soos die Cuchilla de Haedo in die noorde of die Cuchilla Grande in die ooste met 'n maksimumhoogte van 500 meter bo seevlak. Die hoogste bergpieke in dié land is die Cerro Catedral (514 meter), die Cerro Ventana (420 meter) en die Cerro Colorado (299 meter). Die laagste gebiede van dié land lê op seevlak en net sowat tien persent van Uruguay se totale oppervlakte verrys tot hoogtes van meer as 200 meter.
Uruguay beskik oor vrugbare grond sodat die hele land vir landbou geskik is. Slegs sowat vyf persent van die oppervlakte is bosgebiede.
Remove ads
Uruguay behels twee klimaatsones – 'n subtropiese gebied in die noorde en 'n gematigde sone in die suide met 'n Mediterreense klimaat en vier seisoene. Aangesien daar geen bergreekse is wat as 'n natuurlike versperring sou kon dien nie, word Uruguay se klimaat deur weerskommelinge gekenmerk. Veral ná lang droogtes sak swaar neerslae oor dié land uit.
Die gemiddelde jaarlikse temperatuur is 17,5 °C. Januarie is die warmste maand met 'n gemiddelde van 22 °C, terwyl die kwik in Julie, die koudste maand van die jaar, tot sowat 10 °C daal. Reënval word dwarsdeur die jaar aangeteken, met 'n jaarlikse gemiddeld van sowat 1000 millimeter in die suide en 1400 millimeter in die natste noordelike gebiede. Maart is die natste maand, terwyl daar in die winterseisoen minder reën val.
Die relatiewe lugvogtigheid beloop tussen 70 en 75%, met uiterstes van 80% in Julie en 65% in Januarie. Dikwels daal die humiditeit van sowat 90% tydens sonop tot by 45% in die namiddag.
Tydens die winter waai sterk en koue suidwestelike winde, die sogenaamde Pampero's, wat veral in die kusgebiede skade kan berokken.
Remove ads
Vroeë geskiedenis
Die eerste mense in die gebied van die huidige Uruguay het hulle omstreeks 7000 v.C. as klein nomadiese groepe in die gebied van die huidige Uruguay gevestig. Omtrent 1000 n.C. was die Charrúa, 'n Indiaanse volk, die grootste etniese groep in die gebied van die huidige Uruguay.
Die Spaanse seevaarder Juan Díaz de Solis was in 1515 die eerste Europeër wat in Uruguay voet aan wal gesit en met die verkenning van die monding van die Río de la Plata begin het. Die Spaanse naam van die rivier – "Silwerrivier" – dui aan dat die Spanjaarde gehoop het om in die omgewing silwer te vind. 1526 het Sebastiano de Caboto die verkenningswerk voortgesit en die takrivier Paraná stroomop geseil.
Onder hewige verset van die Charrúa-volk het die Spanjaarde en Portugese met die verowering van die gebied begin, en alhoewel Uruguay reeds in 1516 'n Spaanse kolonie geword het, het die eerste nedersettings nie voor die 17de eeu ontstaan nie. Aangesien tegelykertyd setlaars vanuit Buenos Aires en Portugal dié land binnegedring het, was die gebied 'n twispunt tussen Spanje en Portugal.
In 1724 het Spanjaarde die hoofstad Montevideo gestig, terwyl die posisie van die Portugese in Uruguay begin verswak het. In 1776 is die gebied van Uruguay as die "Banda Oriental" (oostelike oewer of land oos van die Uruguayrivier) by die Spaanse Onderkoninkryk Río de la Plata (die historiese voorloper van die huidige Argentinië) ingelyf. Die inheemse Charrúa-bevolking is reeds in die vroeë 19de eeu uitgeroei.[11]
Onafhanklikheid
Die politieke betrekkinge tussen Argentinië en Brasilië is ná hulle onafhanklikwording steeds vertroebel deur strydpunte wat uit die koloniale tydperk oorgeërf is – soos die geskil tussen Spanje en Portugal oor die beheer van die sogenaamde banda oriental, die oostelike landstrook as toegangspoort tot die La Plata-bekken. Hierdie gebied, tans die staatsgebied van Uruguay, was van groot belang vir skeepvaart en vrye handel.
In Uruguay het die onafhanklikheidsbeweging onder leiding van José Gervasio Artigas in 1810 begin om die Spaanse juk af te werp. Maar net een jaar later het die land 'n twispunt tussen Argentinië en Brasilië geword. Oor die jare het dit verskerp en in die 1820's uiteindelik in 'n militêre konflik ontaard. In 1821 het Brasilië daarin geslaag om die gebied as Provincia Cisplatina te annekseer. Danksy die militêre ingryping van Argentinië het Uruguay in 1825 sy onafhanklikheid verwerf. Brasilië het die taktiese fout begaan om toegang tot die La Plata-hawens deur middel van 'n seeblokkade af te sny – 'n stap waardeur die handelsbelange van die Verenigde Koninkryk in Suid-Amerika geraak is. In 1828 is die geskil vreedsaam besleg nadat die Britse regering druk op die oorlogspartye uitgeoefen en uiteindelik self as bemiddelaar opgetree het.
Op 4 Oktober 1828 is die República Oriental del Uruguay (Republiek oos van die Uruguayrivier) uitgeroep as selfstandige staat. Sy onafhanklikheid is deur Argentinië en Brasilië gewaarborg. Ook het die twee lande hul reg op vrye toegang tot die Río de la Plata en sy takriviere wedersyds erken.
Die teenstellings tussen Argentyns- en Brasiliaansgesinde politieke groeperings het desondanks in Uruguay voortbestaan en tot 'n gewelddadige binnelandse konflik gelei. Die sogenaamde "Blancos" (die Wittes), veral konserwatiewe eienaars van groot landgoedere, wat deur die Argentynse diktator Juan Manuel Rosas ondersteun is, het teen die "Colorados" (Rooies), sosiaal-liberaalgesinde nyweraars en koopmanne, geveg.
In 1838 het diktator Rosas 'n veldtog teen Paraguay, Uruguay en Brasilië begin; Uruguay is deur Argentynse troepe beset. Frans-Britse troepe het in 1845 ingegryp en Argentinië gedwing om sy buurland weer te ontruim. Met die oorwinning van die Colorados in 1851 het die politieke situasie begin stabiliseer.
In 1864 het Paraguay sy buurlande Argentinië, Uruguay en Brasilië aangeval, maar dié land het 'n vernederende neerlaag gely. Een jaar later het die Colorado-party (PC) die nuwe regering gevorm, maar kort daarna besluit om saam met die opposisieparty, die Partido Nacional (of Blancos, PN), te regeer. Hierdie magsdeling, die sogenaamde kollegiale stelsel, het verseker dat Uruguay tot 'n stabiele demokrasie ontwikkel het.
"Switserland van Suid-Amerika"
Uruguay is uiters geskik vir landbou en veeteelt, en tussen 1830 en 1930 het sowat 700 000 immigrante uit Spanje, Italië, Duitsland, die Verenigde Koninkryk en Switserland hulle in dié land gevestig. Sy welvarende landbou en die uitvoer van vleis was die basis vir 'n grootskaalse ekonomiese opbloei. Uruguay het een van die rykste state in Latyns-Amerika geword.
Die beleid van president José Batlle y Ordóñez, wat 1903 as staatshoof verkies is, het van Uruguay 'n moderne staat met 'n gevorderde welvaartstelsel gemaak. Hy het staat en kerk van mekaar geskei en met die uitbou en modernisering van die pad- en spoorwegnet begin.
Die eerste wetgewing ten opsigte van die welvaartstelsel is in 1911 afgekondig en in die loop van die 20ste eeu kon dié land op sosiale vlak reeds tred hou met die Europese nasies en het sodoende die bynaam "Switserland van Suid-Amerika" gekry.[12] Uruguay was tydens albei wêreldoorloë tenminste in formele opsig een van die geallieerde magte en het in 1917 en 1945 oorlog teen die Duitse Ryk verklaar.
Die Groot Depressie van 1929 het Uruguay baie hard getref en die ekonomiese krisis het in 1933 die verkiesing van Gabriel Terra bevorder. Sy regering het in 'n diktatorskap uitgemunt, wat tot 1942 voortgeduur het. Die liberale regering het in 1946 die kollegiale stelsel herstel.
Nuwe grondwette is in 1919 en 1951 goedgekeur. Uruguay was in 1945 een van die stigterslede van die Verenigde Nasies.
Ekonomiese en politieke krisis
In die sestigerjare het die ekonomiese situasie geleidelik begin versleg. Die sosiale onrus, wat vervolgens opgevlam het, het in 1963 tot die vorming van 'n gewapende stadsguerilla gelei, die sogenaamde Tupamaros (genoem ná die Inka-koning Túpac Amarú), wat veral in die hoofstad Montevideo opgetree het. In 1967 is die kollegiale stelsel deur 'n presidiale regering vervang en Jorge Pacheco Areco het die nuwe president geword. Sy opvolger Juan María Bordaberry (Colorados), wat in 1972 die presidentsamp oorgeneem het, was nie in staat om dié land se probleme op te los nie.
Die militêre staatsgreep van 1973, waarby Bordaberry die mag met die Uruguaanse weermag gedeel het, was 'n poging om 'n einde aan die onluste en terreuraanslae te maak, het egter ook 'n tydperk van 'n diktatoriale regeringstelsel ingelui, wat eers met die vrye demokratiese verkiesings van 1985 tot 'n einde gekom het. Die outeritêr-militêre régime het alle politieke aktiwiteite verbied en die leiers van linkse opposisiepartye vermoor. Tussen 1973 en 1975 het meer as een miljoen mense om politieke en ekonomiese redes dié land verlaat. In 1976 is Bordaberry deur die militêre leiers afgesit; die weermag het dié land alleen begin regeer en Aparicio Méndez as die nuwe president verkies. Terwyl die ekonomie vanaf 1978 begin herstel het, het Uruguay een van die mees repressiewe lande ter wêreld gebly; die relatiewe aantal politieke gevangenes was die hoogste ter wêreld.
Die nuwe grondwet, wat die magsposisie van die militêre leiers sou versterk, is deur die bevolking in die referendum van 1980 nie goedgekeur nie. Weens die toenemde politieke instabiliteit en onluste is president Méndez deur generaal Gregorio Alvarez, 'n voorstander van demokratiese hervorming, vervang.
'n Nuwe demokratiese bedeling
In die eerste vrye verkiesing na die staatsgreep is in 1985 Julio María Sanguinetti Cairolo (Partido Colorado) as die nuwe president verkies. Ondanks die hoë inflasiekoers van meer as 70 persent en 'n skuldlas van vier miljard VSA-dollar het hy daarin geslaag om die ekonomie te stabiliseer.
Die wenner van die verkiesing in 1990 was Luis Alberto Lacalle de Herrera (Partido Nacional), wat die politiek van sy voorganger voortgesit het. Sy regering het beplan om die groot staatsbedrywe, wat die vervoer-, kommunikasie-, energie- en versekeringsbedryf oorheers het en deur groot verliese gekenmerk was, te privatiseer. Hierdie planne is in 'n referendum afgekeur.
Die huidige regering word deur 'n linksgesinde koalisie, Encuentro Progresista-Frente Amplio (EP-FA) gevorm, wat in die verkiesing van 31 Oktober 2004 'n meerderheid in albei kamers van die parlement behaal het. Aangesien ook die vorige president, Tabaré Vázquez, wat in 2004 in die eerste stemming verkies is, 'n kandidaat van die EP-FA was, het die oorheersing van Uruguay se politieke lewe deur die twee tradisionele partye PN en PC sodoende ná 170 jaar tot 'n einde gekom.
Remove ads
Staatsstruktuur
Volgens die grondwet van 1967 is Uruguay 'n demokratiese, sentralistiese presidiale republiek en 'n regstaat. Die grondwet gee slegs 'n lae vlak van selfregering aan Uruguay se 19 provinsies (Spaans: Departamentos), terwyl die ekonomiese en kulturele lewe deur die hoofstad Montevideo oorheers word.
Uruguay se demokratiese ontwikkeling het al vroeg 'n aanvang geneem, maar is deur die militêre bewind van die jare 1973 tot 1985 onderbreek. As gevolg van die staatsgreep en die gewapende stryd teen die militante linksgesinde opposisiebeweging Tupamaros is die grondwet tydelik opgehef. Dié land het onder die regering van president Sanguinetti (1985–1990) tot 'n demokratiese stelsel teruggekeer. Die regering het in die jare 1985 en 1986 sowel aan die polisiemag asook die Tupamaros 'n amnestie verleen.[13]
President Vázquez het nogtans die strafvervolging in gevalle moontlik gemaak waar lede van die weer- en polisiemag by menseregskendings in die buiteland betrokke was. Op 5 en 6 Mei 2005 is ses voormalige weermaglede en polisiemanne in hegtenis geneem.[14] Die regering het hom ook vir die opsporing van die stoflike oorskotte van sowat 200 mense beywer wat tydens die diktatuur spoorloos verdwyn het. 'n Kommissie van deskundiges aan die Universidad de la República het in Junie 2007 daarin geslaag om 173 persone te identifiseer.[15]
Regering
Die staatspresident en die twee kamers van die parlement (die Senaat met 30 en die Huis van Afgevaardigdes met 99 lede) word in 'n gemeenskaplike verkiesing vir 'n ampstermyn van vyf jaar verkies. Alle burgers vanaf ouderdom 18 jaar is verplig om aan verkiesings deel te neem.[16] Die kandidaat van die grootste party in die parlement beklee die amp van staatshoof en mag in die volgende verkiesing nie onmiddellik vir 'n tweede ampstermyn herverkies word nie.
Die staatspresident word deur die grondwet met uitvoerende bevoegdhede beklee en fungeer as regeringsleier. Hy besit die veto-reg oor parlementêre wetgewing wat deur die parlement met 'n tweederdemeerderheid omgekeer kan word en het die reg om die parlement onder bepaalde voorwaardes ontbind.
In die verkiesing op 31 Oktober 2004 het die opposisie, die gematigd-linkse alliansie Encuentro Progresista – Frente Amplio (EP-FA), 'n samesluiting van Sosiaal-Demokrate, Christelike Demokrate, Sosialiste, Kommuniste en die voormalige Tupamaros, 51 persent van die uitgebragte stemme op hom verenig. Vir die eerste keer in 180 jaar word Uruguay tans nie deur een van die twee tradisionele politieke partye, die Colorados en Blancos, geregeer nie.[17] Sedert 1 Maart 2020 beklee Luis Lacalle Pou (Nasionale Party) die ampte van staatspresident en regeringshoof.[18]
Vakbonde
Die vakbonde – veral die oorkoepelende vakbondorganisasie wat in 1964 gevorm is en sedert die 1980's onder die naam PIT-CNT bekend staan – speel tradisioneel 'n belangrike rol in die politieke lewe van Uruguay. Reeds voor die ekonomiese krisis van 2002 het werkers self die inisiatief geneem om bedrywe, wat deur hul eienaars gesluit is, te heropen. In enkele gevalle kon hierdie soort projekte danksy finansiële steun uit Venezuela met sukses verwesenlik word.
Uruguaanse vakbonde dring tans veral op die verhoging van lone en salarisse aan wat ook in 2007 in reële terme nog nie tot die vlakke in 1998 gestyg het nie.
Skeiding van staat en kerk
Alhoewel die eerste sendelinge – Jesuïete en Fransiskane – reeds vanaf 1616 in Uruguay werksaam was, het die daaropvolgende opbou van kerklike strukture aanvanklik min vordering gemaak. Die eerste Rooms-Katolieke diosese het eers in 1878 ontstaan – meer as 'n halfeeu ná die einde van die koloniale tydperk in dié land. Verantwoordelik hiervoor was die onafhanklikheidsbeweging, wat sterk deur die gedagtes van die Verligting beïnvloed is en invloedryke liberale en antiklerikale kringe wat die ontwikkeling van die nuutgestigte republiek in die tweede helfte van die 19de eeu oorheers het.
Die proses van sekularisasie, wat enkele dekades geduur het, is deur die staat bestuur en het sy hoogtepunte met die verdrywing van die Jesuïete-orde in 1859, die nasionalisering van begraafplase (wat voorheen deur die kerk bestuur is, in 1861) en die invoering van verpligtende burgerlike huwelike (in 1885) en egskeidings (in 1907) sy hoogtepunte bereik.
Daar was verskeie openbare konfrontasies tussen teenstanders en ondersteuners van sekularisasie – so het anti-Katolieke liberale groeperings op Goeie Vrydae (amptelike Rooms-Katolieke vastedae) gereeld gratis braaifeeste vir die publiek georganiseer wat dan ook vlakby kerke gehou is.
Met die grondwethervorming van 1917 is die skeiding van kerk en staat veranker en alle debatte oor die rol van godsdiens en kerk in die openbare lewe beëindig. Om alle godsdienstige elemente uit die openbare sfeer te verban, is alle Christelike feesdae konsekwent hernoem. Die Rooms-Katolieke biskoppe het die sekulêre samelewing as 'n bedreiging vir die "sieleheil van gelowiges" beskou en pogings onderneem om parallele strukture te vestig. In hul herderlike skrywes het die geestelikheid kerklede teen moderne euwels soos laïkale skole, rolprentteaters en strandlewe gewaarsku. Nogtans het kerk en godsdiens in Uruguay tot in die 1960's geen noemenswaardige rol meer gespeel nie.[19]
In verband met die Tweede Vatikaanse Konsilie (1961–1965) het die Rooms-Katolieke Kerk begin om krities oor sosiale vraagstukke te besin. Biskoppe het nie gehuiwer om sosiale en politieke wantoestande openlik aan die kaak te stel nie. Armesorg en ondersteuning vir verstotenes en regloses het nou 'n sentrale rol in kerkaktiwiteite begin speel – 'n ontwikkeling wat eers met die militêre staatsgreep van 1973 stopgesit is. Alhoewel die kerk se beweegruimte voorlopig aan bande gelê is, het dit met sy sosiale betrokkenheid vir die eerste keer sedert 1917 daarin geslaag om deur selfogelegde grense te breek en aan die maatskaplike lewe deel te neem. Hierby het die geestelikheid die beginsel van skeiding van staat en kerk nie aangetas nie, nog het hulle 'n aktiewe politieke rol vir die kerk opgeëis of nagestreef nie.
Alhoewel na Suid-Amerika dikwels as die "Rooms-Katolieke vasteland" verwys word (87 persent van die bevolking is lede van dié kerk) en ook in Uruguay tans 74 persent van die bevolking as Rooms-Katolieke gedoop is, neem slegs tussen drie en vyf persent aktief aan die kerklike lewe deel.[20] In 2001 het 'n statistieke opname in Montevideo getoon dat slegs 54 persent van die bewoners van Montevideo Rooms-Katolieke Christene was.[21] Onafhanklik van hulle formele lidmaatskap in 'n denominasie het die persentasie Uruguane wat enige godsdiens beoefen intussen tot 26 persent gedaal (alhoewel nog 81 persent daarvan oortuig is dat God bestaan) – teenoor 60 persent in El Salvador, 53 persent in Brasilië of 56 persent in Panama.[22]
Burgerregte
Op 18 Desember 2007 het die Senaat van die Uruguaanse parlement 'n wet aangeneem wat burgerlike huwelike tussen persone van dieselfde geslag moontlik maak. Die wet, wat deur die Rooms-Katolieke Kerk gekritiseer is, was op 17 Desember 2007 van krag.[23]
Departemente
.png)
Uruguay bestaan in administratiewe opsig uit 19 departemente (Spaans: departamentos).
| Vlag of wapen | Departement | ISO 3166-2 | Stigting | Hoofstad |
|---|---|---|---|---|
 |
Artigas | UY-AR | 1884 (van Salto) |
Artigas |
 |
Canelones | UY-CA | 1816 (as Villa de Guadalupe) |
Canelones |
 |
Cerro Largo | UY-CL | 1821 | Melo |
 |
Colonia | UY-CO | 1816 | Colonia del Sacramento |
 |
Durazno | UY-DU | 1822 (as Entre Ríos Yí y Negro) |
Durazno |
 |
Flores | UY-FS | 1885 (van San José) |
Trinidad |
 |
Florida | UY-FD | 1856 (van San José) |
Florida |
 |
Lavalleja | UY-LA | 1837 (as Minas) |
Minas |
 |
Maldonado | UY-MA | 1816 (as San Fernando de Maldonado) |
Maldonado |
 |
Montevideo | UY-MO | 1816 | Montevideo |
 |
Paysandú | UY-PA | 1820 | Paysandú |
 |
Río Negro | UY-RN | 1868 (van Paysandú) |
Fray Bentos |
 |
Rivera | UY-RV | 1884 (as Tacuarembó) |
Rivera |
 |
Rocha | UY-RO | 1880 (van Maldonado) |
Rocha |
 |
Salto | UY-SA | 1837 (van Paysandú) |
Salto |
 |
San José | UY-SJ | 1816 | San José de Mayo |
 |
Soriano | UY-SO | 1816 (as Santo Domingo Soriano) |
Mercedes |
 |
Tacuarembó | UY-TA | 1837 (van Paysandú) |
Tacuarembó |
 |
Treinta y Tres | UY-TT | 1884 (van Cerro Largo and Lavalleja) |
Treinta y Tres |
Remove ads
Ekonomiese struktuur
Die tradisionele voorstelling van Uruguay as 'n agrariese land met 'n ekonomie wat hoofsaaklik op vleisuitvoere berus (en wat in die eerste helfte van die 20ste eeu nog onder die welvarendstes ter wêreld gereken is), reflekteer al lank nie meer die ekonomiese realiteit nie. Vandag word Uruguay deur 'n markgerigte ekonomie met sosiale elemente gekenmerk, alhoewel die staatsektor nog steeds 'n buitengewoon groot aandeel beslaan. Dienste het die landboubedryf as dominerende sektor vervang waarin twee derdes van die ekonomies aktiewe bevolking werksaam is. Die meeste groeiende sektore ondervind 'n tekort aan opgeleide mannekrag sodat dié land by 'n aantal belangrike sleutelprojekte – soos die bou van nuwe sellulosefabrieke – op buitelandse spesialiste aangewese is.
Staatsbesteding in die openbare sektor het in 2012 iets meer as twintig persent van die bruto binnelandse produk beloop, waarvan 60 persent as lone en sosiale versekering uitbetaal is. Die belangrikste elektrisiteits- en watervoorsieningsmaatskappye is net soos olie- en telekommunikasie-ondernemings as monopolieë in staatsbesit. In 2003 het Uruguaanse kiesers hul privatisering in 'n referendum afgekeur.
In teenstelling met sy buurstate het dié land taamlik laat met die privatisering van sy staatsbedrywe begin en en het eers gaandeweg die aandag van internasionale beleggers begin trek. Desondanks word dié land tans as een van die mees gevorderde ontwikkelende lande beskou. Die bruto binnelandse produk (BBP) het in 2012 nominaal 17 588 VSA-$ per capita beloop, terwyl die persentasie van inwoners onder die broodlyn volgens amptelike statistieke tussen 2006 en 2012 van 32 tot 12,1 persent gedaal het. Snel groeiende bedrywe sluit logistiek (met seehawens en vryhandelsones), toerisme (ses persent van die BBP) asook inligtings- en kommunikasietegnologie ('n sektor wat eers vanaf die laat 20ste eeu ontwikkel het en tans reeds twee persent tot die BBP bydra) in.
Ondanks hierdie ontwikkelinge speel die primêre sektor steeds 'n belangrike rol. Naas Uruguay se tradisionele vleisuitvoere lewer die landboubedryf intussen 'n verskeidenheid nuwe produkte op wat na 'n groeiende getal oorsese markte uitgevoer word, soos laktose, rys, soja en sellulose. Die twee laasgenoemdes het in die vroeë 21ste eeu al hoe belangriker geword. Plantasies met snelgroeiende bome het, net soos ander monokulture, strawwe mededingers vir die veeteelt- en vleisbedryf geword sodat grondpryse merkbaar begin styg het. Die landboubedryf is steeds die vernaamste werkgewer in Uruguay se yl bevolkte plattelandse gebiede in die binneland.
Verwerkende nywerhede baser hoofsaaklik op agrariese produkte soos vleis, melk, hout, graan, leer en tekstiele, met kleiner aandele van industriële vervaardiging. Sowat 'n vyfde van alle ekonomies aktiewe persone is in hierdie sektor werksaam. 'n Indiese mynbouonderneming is van voorneme om in Aratirí in die provinsie Treinta y Tres ystererts in 'n oopgroefmyn te ontgin. Die projek is nie net om ekologies redes omstrede nie. Ook die grootskaalse grondverbruik lok kritiek uit.
Ekonomiese ontwikkeling
Sedert die sestigerjare het Uruguay groot ekonomiese moeilikhede ondervind, aangesien dié land nie meer as 'n werklike mededinger op die wêreldmark kon optree nie. Sy ekonomie steun nog steeds op die landboubedryf, met name die veeteelt. Voedselverwerking is die grootste nywerheid van dié land. In die vyftigerjare kon dié land nog op die wêreldmark meeding met die gevorderde Europese nywerheidslande, tog het sy posisie vanaf die jare sestig aansienlik versleg.
Die relatiewe stabiliteit van die Uruguaanse ekonomie is daarnaas in die verlede gereeld deur resessies in Argentinië en Brasilië ondermyn. In 2002 het Uruguay se bankstelsel ineengestort nadat baie Argentynse beleggers fondse, wat hulle tradisioneel by Uruguaanse banke gedeponeer het, as gevolg van die Argentynse skuldkrisis in laat 2001 onttrek het. Uruguay het destyds self in 'n ernstige skuldkrisis beland.
Alhoewel Uruguay nou 'n lidstaat van die gemeenskaplike Suid-Amerikaanse mark Mercosur geword het en sy ekonomie teen 'n gemiddelde jaarlikse koers van 3,6 persent groei, leef nog steeds 23 persent van sy bevolking benede die broodlyn. Die bestryding van die hoë inflasiekoers is een van die hoofdoelwitte van die regering se ekonomiese beleid.
Eers vanaf die laat 20ste eeu het konstante ekonomiese groei, 'n doelgerigte ekonomiese beleid en die groeiende lewenstandaard van sy bevolking van Uruguay weer een van die wêreld se belowendste ontluikende markte gemaak. Onder die nuwe regering van president Tabaré Vázquez het Uruguay se ekonomie sedert 2005 sterk groei getoon – in die tydperk tussen 2004 en 2006 het die jaarlikse groeikoers ag persent beloop en die regering sodoende in staat gestel om sosiale toestande in dié land te verbeter. Die begrotingstekort is verminder tot 0,8 persent van die bruto geografiese produk.
Invoere
In 2012 is goedere ter waarde van 11,6 miljard VSA-$ ingevoer, waaronder ruolie (24%), chemiese produkte (16,4%), voertuie en motoronderdele (9%), masjiene (8%) en landbouprodukte (7,6%). Die belangrikste handelsvennote was Brasilië (18%), Argentinië (15%), die Volksrepubliek China (13,4%), die Verenigde State (7,5%), Venezuela (7,1%), die Russiese Federasie (5,1%) en Nigerië (2,9%).[24]
Uitvoere en buitelandse beleggings
Uruguay is vanweë die uitvoergerigte struktuur van sy ekonomie en die gebrek aan natuurlike hulpbronne soos minerale en fossielbrandstowwe nou verweef met globale markte. Dié land is derhalwe, ook binne die raamwerk van die Suid-Amerikaanse Mercosur-handelsblok, 'n voorstander van die liberalisering van internasionale handel.
Uitvoere het in 2012 8,7 miljard VSA-$ beloop. Die belangrikste uitvoergoedere was diepvriesprodukte (veral beesvleis) en ander landbougewasse soos soja, sellulose, rys en koring (47,7%), onverwerkte goedere (22,8%), chemiese produkte (6,7%), tekstiele en klerasie (3,1%) en motors en motoronderdele (1,4%).
Uruguay voer sy produkte na meer as 160 lande uit, maar desondanks is in 2012 meer as die helfte van alle goedere na die sewe belangrikste bestemmings van Uruguaanse uitvoere verskeep: Brasilië (19,3%), die Volksrepubliek China (9,2%), Argentinië (5,8%), Venezuela (4,8%), die Russiese Federasie (4,5%), die Verenigde State (3,8%) en Duitsland (3%). Hierdie statistieke sluit egter nie uitvoere in wat deur vryhandelsones gehanteer is nie. Dit geld veral vir soja en sellulose wat hoofsaaklik na die Volksrepubliek China uitgevoer word. 'n Groot persentasie uitvoere na Argentinië bestaan uit goedere soos motoronderdele en kartondose wat in die verlede dikwels deur dié land se proteksionistiese maatreëls geraak is.
Regstreekse buitelandse beleggings het in 2012 meer as VSA-$ 2,7 miljard beloop. Totale buitelandse beleggings het in dié jaar VSA-$ 17,9 miljard beloop. In 2011 het beleggings onder meer uit Argentinië (32,5%), Spanje (7,8%), Nederland (6,9%), Brasilië (6,8%), die Verenigde State (3,1%), die Bahamas-eilande (2%), België (2%), Paraguay (1,9%) en Nieu-Seeland (1,7%) gekom. Buitelandse beleggers het veral in die boubedryf (35,3%), landbousektor (9,3%), vervoer-, logistiek- en kommunikasiebedryf (7,9%), nywerheidsektor (7,6%, waarvan 4,5% in voedselverwerking), bosboubedryf (6%), handelsbedryf (4,8%) en finansiële dienste (4%) belê.
Landbou
As gevolg van stygende sojapryse is inkomste uit die verbouing van sojabone tans tussen vier en ses keer hoër as dit wat boere met veeteelt kan verdien, en terwyl soja in die 1980's in Uruguay nog relatief onbekend was, het sojavelde in 2007 reeds 400 000 hektaar of sowat drie persent van dié land se totale oppervlakte beslaan.
Ook die bosboubedryf, wat eers in 1987 begin is, het vinnig gegroei. Kommersiële bosse beslaan tans 840 000 hektaar en lok beleggers uit Suid-Amerikaanse buurlande en Europa. Die nuwe papierfabriek in Fray Bentos, wat deur die Finse maatskappy Metsä-Botnia teen 'n koste van VSA-$ 1,2 miljard opgerig word, verteenwoordig een van die grootste buitelandse beleggings in dié land en weerspieël die regering se vasbeslotenheid om steeds meer van Uruguay se natuurlike hulpbronne in dié land self te veredel om sodoende toegevoegde waarde vir sy uitvoergoedere te skep. Die papieraanleg aan die Uruguaaanse oewer van die Uruguayrivier, 'n grensrivier tussen Argentinië en Uruguay, het vanweë die negatiewe gevolge wat die projek moontlik vir die omgewing sal inhou tot politieke geskille met Argentinië gelei.
Wynbou
In teenstelling met ander Suid-Amerikaanse lande het die wynbou in Uruguay eers teen die einde van die 19de eeu 'n aanvang geneem, alhoewel die Mediterreense en vogtige klimaat uiters geskik vir wynboubedryf is. Die eerste wingerde is naby die hoofstad Montevideo aangeplant, terwyl die eerste kommersiële wynlandgoed deur die Spanjaard Pascual Harriague naby die stad Salto gestig is. Hy het hom veral op die rooi Tannat-kultivar toegespits wat deur Baskiese immigrante ingevoer is, en in Uruguay ter ere van die wynbou-pionier Harriague genoem word. Die Harriague-kultivar beslaan tans sowat 'n derde van Uruguaanse aanplantings.
Teen die begin van die 20ste eeu het ook Italiaanse immigrante begin om kultivars uit hul tuisland soos Barbera en Nebbiolo in Uruguay aan te plant. Naas die rooi Harriague word veral Franse kultivars soos Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Chardonnay, Merlot, Sauvignon Blanc, Sémillon, Syrah en Ugni Blanc asook die Suid-Europees-Tirolse Gewürztraminer (Rooi Traminer) verbou.
Die Uruguaanse wynbougebiede is in 1992 in vyf streke verdeel wat volgens hulle geografiese ligging kortweg Suidelike, Suidwestelike, Sentrale, Noordwestelike en Noordelike Wynboustreek genoem word. Wingerde beslaan tans 'n totale oppervlakte van sowat 11 000 hektaar en is veral in die gebiede langs die Río de la Plata se riviermonding wes van Montevideo in die administratiewe distrikte Canelones, San José en Montevideo geleë. Kleiner wynbougebiede lê in die warmer klimaatsone noord van die Río Negro.
Die jaarlikse wynproduksie in Uruguay beloop tans 1,1 miljoen hektoliter en is grootliks bestem vir die plaaslike mark. Die belangrikste kriterium vir die gehalte van Uruguaanse wyne is die produsent. Uruguay se topwyne word tans deur Juan Carrau/Castel Pujol op die wyngoed Cerro Chapeau in die noordelike grensgebied met Uruguay verbou. Aandeelhouers van die wyngoed sluit die bekende Katalaanse wynbou-onderneming Freixenet en die Franse wynmaker Jacques Lurton in.
Ander bekende Uruguaanse wynkelders is Bruzzone & Sciutto, Castel Pujol, Castillo Viejo, Dante Irurtia (die grootste wynbou-onderneming in dié land), Establecimiento Juanicó, Los Cerros de San Juan, Pisano, Pizzino en Stagnari. 'n Gewilde Uruguaanse wynspesialiteit is Vino Seco, 'n mengsel van rooi- en witwyn en sterk dranke.
Strukturele hervormings
Uruguay se ekonomie word nog steeds deur 'n relatief groot staatsektor gekenmerk wat sowat 'n kwart van alle werkgeleenthede in dié land behels, terwyl lone, salarisse en die welvaartstelsel sowat 75 persent van die openbare besteding verteenwoordig.[25] Staatsondernemings het 'n monopolie op water- en elektrisiteitsvoorsiening, telefoondienste en ruolie. Die Uruguaanse bevolking het hom in referenda wat in Desember 2003 gehou is teen die privatisering van hierdie bedrywe uitgespreek.[26]
Die regering en die Internasionale Monetêre Fonds beskou verreikende hervormings as 'n voorvereiste vir 'n volhoubare ekonomiese ontwikkeling en op 1 Julie 2007 is met 'n belastinghervorming die eerste stap in hierdie rigting onderneem. Die hervormings van staat en administrasie, asook dié van die openbare gesondheidsstelsel, die pensioen- en mediese fondse is eweneens ingestel.[27]
Ekonomiese kernsyfers
| Ekonomiese Kernsyfers[28] | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015* | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bruto binnelandse produk (BBP, nominaal, in miljard VS$) | - | - | 49,9 | 57,1 | 57,5 | 55,0 | - | 59,2 |
| BBP per capita (nominaal, in VS$) | - | - | 14 767 | 16 834 | 16 882 | 16 092 | - | 16 942* |
| Reële groei van die BBP in % | 8,9 | 6,5 | 3,3 | 5,1 | 3,5 | 0,4 | 1,7 | 2,7 |
| Inflasiekoers in % | - | - | 8,1 | 8,6 | 8,9 | 8,4 | - | 6,2 |
| Werkloosheid in % | 7,2 | 6,3 | 6,5 | 6,5 | 6,6 | 6,6 | - | 7,6 |
| Begrotingstekort (in % van die BBP) | - | - | -2,8 | -2,7 | -3,5 | -3,3 | - | -3,5 |
| Tekort op die lopende rekening (in % van die BBP) | - | - | -5,4 | -4,9 | -4,4 | -3,7 | - | 1,5 |
| Publieke skuldlas (in % van die BBP) | - | - | 42,3 | 37,5 | 61,3 | 64,1 | - | 65,7 |
* skatting
Remove ads
Huidige demografiese tendense
.jpeg)
Die oorspronklike Indiaanse bevolking het verskillende stamme van soos die Charrúas, Guanaes, Yaros en Chanaes behels. Hierdie Indiane was jagters en versamelaars en is gedurende die 19de eeu uitgewis.
In Februarie 2015 is Uruguay se bevolking op 3,38 miljoen beraam, waarvan 45,7 persent Rooms-Katolieke, 9 aanhangers van ander Christelike kerke, 30,9 persent ongebonde, 12 persent ateïste, twee persent agnostici en een persent aanhangers van ander godsdienste en wêreldbeskouings was. Die jaarlikse bevolkingsgroei was 0,35 persent en die gemiddelde lewensverwagting 76,6 jaar.[29]
Die oorgrote meerderheid van die bevolking (92,5 persent in 2003) is verstedelik; die hoofstad Montevideo huisves met naastenby 1,5 miljoen mense meer as veertig persent van Uruguay se inwoners. Sowat 75 persent van die bevolking is in Montevideo en die omliggende gebiede van die suide saamgetrek. Die grootste stede naas Montevideo was Salto (99 072 inwoners), Ciudad de la Costa (83 399), Paysandú (73 272), Las Piedras (69 222), Rivera (64 426), Maldonado (54 603), Tacuarembó (51 224) en Melo (50 578). Die oorgrote meerderheid Uruguayers praat Spaans as moedertaal. In die grensgebied met Brasilië word daarnaas ook 'n Spaans-Portugese mengtaal gebesig wat plaaslik Portunol of Brazilero genoem word.
Sowat 88 persent van die bevolking is nasate van merendeels Italiaanse en Spaanse en kleiner groepe Duitse, Britse, Franse, Switserse, Russiese, Portugese, Poolse, Bulgaarse, Hongaarse, Oekraïense, Litause, Nederlandse, Belgiese, Kroatiese, Griekse, Skandinawiese, Ierse en Armeense immigrante. Agt persent is van gemengde Indiaans-Europese afkoms en vier persent is nasate van Europeërs en swart slawe. In die tweede helfte van die 20ste eeu het 'n aantal Argentynse en Brasiliaanse immigrante hulle veral as gevolg van ekonomiese en politieke moeilikhede in hulle onderskeidelike tuislande in Uruguay gevestig.
In sosio-ekonomiese opsig beskik Uruguay oor 'n groter aandeel middelklasburgers as ander Suid-Amerikaanse lande. Dié land was tot by die middel van die 1980's 'n welvaartstaat wat sterk op die Europese model geskoei was. In die laaste dekades is die welvaartstelsel afgeskaal en bestaan daar groter ongelykhede in die verdeling van inkomste en rykdom. In 2010 was twee persent van die bevolking ongeletterd.
In die laaste twee dekades het sowat 'n halfmiljoen Uruguayers geëmigreer; die belangrikste bestemmings was Argentinië (tussen 100 000 en 250 000 Uruguaanse emigrante het hulle hier gevestig), Brasilië (tussen 30 000 en 100 000 emigrante) en oorsese lande soos Spanje, die Verenigde State en Australië.
Historiese ontwikkeling
Terwyl Uruguay se bevolking in 1796 nog 31 000 beloop het (waarvan 15 245 in Montevideo saamgetrek was), het dit in die volgende dekades stewige groei getoon. So is die inwonertal in 1852 reeds op tussen 130 000 en 140 000 beraam en het verder gegroei tot 400 000 in 1880 (waarvan 100 000 in Montevideo). In 1905 het dit die eenmiljoen- en in 1937 die tweemiljoenkerf verbygesteek.
Groter getalle Europese immigrante het hulle vanaf die middel van die 19de eeu in Uruguay gevestig, veral in die tyd van die Amerikaanse Burgeroorlog (1861–1865). Anders as byvoorbeeld die buurland Argentinië het Uruguay geen aktiewe immigrasiebeleid gevolg nie. Die enigste wet in hierdie verband, wat in dié tyd afgekondig het, was daarop gemik om die "materiële en morele welvaart van die land" deur die vestiging van nuwe boere te bevorder. Vir hierdie doelwit is in 1865 'n immigrasiekantoor gestig.
Die plaaslike bevolking het egter onverskillig teenoor amptelike immigrasieprogramme gestaan. Gedurende die Groot Depressie het nuwe wetgewing die getal immigrante vanaf 1930 beperk om inheemse werknemers te beskerm. Ná die Tweede Wêreldoorlog is immigrasie tot bepaalde beroepsgroepe beperk. Nogtans is daar in Uruguay tussen die vroeë 1830's en die laat 1950's 'n immigrasie-oorskot van sowat 800 000 aangeteken, waarvan 650 000 in die periode tussen 1836 en 1926. In die laaste dekade voor die Eerste Wêreldoorlog het die stroom van immigrante sy historiese hoogtepunt bereik. In 1873, 1889 en 1913 was daar 'n immigrasie-oorskot van respektiewelik 24 339, 27 349 en 28 504.[30]
Immigrasie het in die tweede helfte van die 20ste eeu geen noemenswaardige rol meer gespeel nie. Eers in 2009 is, vir die eerste keer in 44 jaar, weer 'n immigrasie-oorskot aangeteken, terwyl die getal permanente verblyfpermitte, wat aan buitelanders uitgereik is, binne vier jaar tot meer as 3 800 verdriedubbel het.[31] Die meeste immigrante is steeds uit buurlande afkomstig, maar intussen kies ook welvarende Europeërs en Noord-Amerikaners Uruguay as hul aftreeplek. Tans is vyftig persent van immigrante uit Argentinië en Brasilië afkomstig, en vyftien uit Europa (veral Duitsland en Spanje). In 2009 het 288 Amerikaners hulle in Uruguay gevestig.
Remove ads
Die Uruguaanse samelewing is vanweë die oorwegend Europese afkoms van die plaaslike bevolking en die oorname en bewaring van Europese kulturele tradisies sterk beïnvloed deur Europa, terwyl die grondwet volgens die Amerikaanse voorbeeld saamgestel is.[32]
Uruguay se onderwysstelsel behoort tot die mees gevorderdes in Latyn-Amerika, alhoewel die resessie in die periode tussen 1999 en 2002 ook 'n negatiewe uitwerking op die onderwys gehad het. Skoolbywoning beloop tans 95 persent in laerskole.[33] Engels is die belangrikste vreemde taal in Uruguay se staatsskole, alhoewel leerders sedert die 1990's ook taalvakke soos Frans, Italiaans, Portugees en Duits mag kies.
Die Universiteit van Montevideo word deur die staat beheer en eis geen studiegelde nie. Vir inheemse studente is 'n groot aantal beurse beskikbaar. Die vier privaat universiteite in die hoofstad word deur die staat erken.
Die mediabedryf dek met sy dagblaaie en tydskrifte die hele politieke spektrum. Naas 'n staatsbeheerde, nie-kommersiële televisie- en radio-uitsaaidiens (SODRE) is daar verskeie privaat kanale wat deur advertensies gefinansieer word.
Musiek en dans
.jpg)
Die tango tans 'n baldans – word as die tipiese etniese dans en volksmusiek van sowel Uruguay asook Argentinië beskou, en sowel Montevideo asook Buenos Aires maak aanspraak daarop dat hulle die bakermat van die dans sou wees. Die sinlike dans en melancholiese musiek het hul oorsprong in die hawebuurte van Montevideo en Buenos Aires. Teen die einde van die 19de eeu het groot getalle Europese immigrante en veterane van die plaaslike burgeroorloë hulle in dié twee stede gevestig. Die verskillende etniese groepe in die hawebuurte, waaronder Italianers, Spanjaarde, Oos-Europeërs en Jode, het almal hul eie musiekstyle saamgebring. Die oorspronklike bewoners in die hawebuurte was Spanjaarde, Swartes en inheemse Indiane. Geleidelik het die Swartes se candombe-ritmes met Andalusiese en Suid-Italiaanse melodieë asook die gewilde inheemse milongas begin vermeng, en tydens die 1880's het die tangomusiek en -dans as 'n mengsel van die verskillende style begin ontwikkel.[34]
Die presiese plekke en tyd is nie bekend nie, maar dit is duidelik dat die tango nie in 'n stylvolle burgerlike sfeer ontstaan het nie – die hawebuurte is oorwegend deur manlike immigrante en inheemse Uruguane en Argentyne bewoon, en hierdie voormalige soldate en arm werkers het meestal in bordele byeengekom – die kulturele smeltkroese van hul tyd.[35]
Terwyl die klante op hul beurt gewag het, is hulle met musiek en dikwels vuil liedjies vermaak. Vanweë hierdie konteks het slegs fragmente van die vroeë tangoliedjies bewaar gebly, en hulle skrywers staan of onder hul byname bekend of het anoniem gebly. Die eerste liedjie, wat as tango gedefinieer is, is 1886 in Montevideo gekomponeer. Uiteindelik het die tango ook die patio's van die burgerlike sfeer verower, alhoewel dit nog steeds met wantroue bejeën is. Die vroeë tango-orkeste se instrumente het nog grootliks gevarieer, aangesien die arm musikante gewoonlik alles gebruik het wat hulle kon bekostig – kitare, viole, fluite, klaviere en natuurlik die bandoneón, die tipiese tango-instrument wat nou verwant is aan die akkordeon.
Tipiese inheemse musiekstyle is naas tango ook candombe en murga wat albei as karnavalritmes geklassifiseer kan word. Candombe het 'n tradisie van meer as 150 jaar en bereik sy hoogtepunt gedurende die karnaval wat drie maande lank gevier word. Die candombe-parades lyk baie op Rio de Janeiro se parades, alhoewel hulle minder deelnemers het.
Unesco-wêrelderfenisgebiede
Die stad Colonia del Sacramento is deur die Portugese in 1680 aan die Río de la Plata gestig en het 'n strategiese rol by die militêre weerstand teen die Spanjaarde gespeel. Die stad was sowat 'n eeu lank 'n omstrede gebied en is uiteindelik aan die Spanjaarde afgestaan. Die stad se oorspronklike argitektuur het grootliks bewaar gebly en is 'n geslaagde versmelting van Portugese, Spaanse en na-koloniale boustyle.
Uruguay se nationale sport is Destrezas Criollas wat Gaucho-vaardighede beheels.[36][37] Sokker is die gewildste sportsoort in Uruguay en die eerste internasionale sokkerwedstryd buite die Britse Eilande is in Julie 1902 tussen Argentinië en Uruguay in Montevideo gespeel.[38] Uruguay het tydens die Olimpiese Somerspele van 1924 in Parys en die Olimpiese Somerspele van 1928 in Amsterdam goud gewen. Uruguay het die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1930 gehuisves en het daarmee die eerste land geword wat die FIFA Sokker-Wêreldbeker aangebied het. Hulle het in die eindstryd van Montevideo Argentinië geklop en sodoende die eerste sokkerspan geword wat die Coupe Jules Rimet kon inpalm. Tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1950 in Brasilië het Uruguay die gashere in die eindstryd van Rio de Janeiro geklop en daarmee hul tweede titel verower. Uruguay sal saam met Argentinië, Marokko, Paraguay, Portugal en Spanje die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2030 aanbied.[39]
Naas sokker is veral basketbal en rugby gewilde sportsoorte in Uruguay.[40] Die gewildheid van rugby het in onlangse jare weens die Uruguaanse nasionale rugbyspan se internasionale sukses toegeneem. Die Los Teros – "die [suidelike] kiewiete", soos hulle bekend staan, kon tot dusver vyf keer vir die 'n rugbywêreldbekertoernooi kwalifiseer (in 1999, 2003, 2015, 2019 en 2023), maar het nog nie die uitklopfase gehaal nie. Uruguay is tans Suid-Amerika se tweede sterkste span net ná Argentinië.[41]
Die tragiese omstandighede van die Andesvliegramp van 1972 het wêreldwye aandag ontvang. Tydens dié vliegongeluk het die Uruguaanse Lugmagvlug 571 met rugbyspelers van die suksesvolle Old Christians Club uit Montevideo op 13 Oktober 1972 in die Andes neergestort. Hulle wou 'n vriendskapwedstryd in Santiago de Chile speel. 'n Kwart van die passasiers is in die ongeluk dood, terwyl verskeie ander vinnig aan koue en beserings gesterf het. Van die 27 oorlewendes is 'n verdere ag by 'n stortvloed wat oor hul skuiling in die wrak geslinger het dood. Die laaste 16 oorlewendes is op 23 Desember 1972 gered, meer as twee maande (72 dae) na die ongeluk.[42]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads