1876.

godina From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Godina 1876 (MDCCCLXXVI) bila je prijestupna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. prijestupna godina koja počinje u četvrtak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Ovo je članak o godini 1876.
Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...
Remove ads
Kratke činjenice
Remove ads

Događaji

Januar/Siječanj

  • 1. 1. - Počinje s radom nemačka centralna banka Reichsbank, marka je jedino zakonito sredstvo plaćanja.
  • 5. 1. (24. 12. 1875. po j.k.) - Tiligulska katastrofa: u železničkoj nesreći blizu Odese poginulo 140 regruta.
  • 10. 1. - Tuxtepečki plan: general Porfirio Díaz počinje pobunu na jugu Meksika.
  • 22. 1. (10. 1. po j.k.) - U Srbiji donet Zakon o ličnoj bezbednosti, namenjen zaštiti od policijske samovolje u kazneno-sudskom postupku, sprečavanje policije da samovoljno zatvara građane[1].
  • 31. 1. - Srpska skupština ovlastila prinudni zajam od 18 miliona dinara ("Srpski narodni zajam").

Februar/Veljača

  • 1. 2. - Vlada SAD proglasila neprijateljskim bande Sijuksa koji su još uvek van rezervata.
  • 5. 2. - Knez Milan Obrenović potpisao "Ustrojstvo đeneralštaba" kojim je postavljen temelj nacionalne vojnogeodetske službe.
  • 6. 2. (25. 1. po j.k.) - Osnovano Srpsko društvo Crvenog krsta, na inicijativu dr Vladana Đorđevića.
  • 14. 2. - Trka za patentiranje telefona: Elisha Gray prijavio najavu patenta (patent caveat) a Bellov advokat patent.
  • 19. 2. - Treći karlistički rat u Španiji: vladine snage uspevaju, nakon ogorčenog karlističkog otpora, zauzeti na juriš njihovo poslednje uporište Estellu u Baskiji - u narednim danima karlisti napuštaju Španiju, rat je završen.
  • 24. 2. - Praizvedba Ibsenovog komada Peer Gynt u Kristijaniji (Oslu), muzika Edvard Grieg.
  • 24. 2. - Peko Pavlović porazio tursku kolonu kod Muratovice - poginulo 800 Turaka, zarobljeno 1.300 pušaka i dva topa[2].
  • 26. 2. - Zvaničan demarš Austrougarske kod kneza Milana zbog naoružavanja Srbije, i drugi strani konzuli vrše pritisak[3].
  • 26. 2. - Japansko-korejski "ugovor o prijateljstvu": pod pritiskom Japana okončan status Koreje kao vazala Kine, tri luke otvorene za Japance, koji takođe imaju pravo ekstrateritorijalnosti.
  • 27. 2. (15. 2. po j.k.) - "Afera sa crvenim barjakom" u Kragujevcu - slavljenička radikalska povorka izazvala nemire u gradu, nakon što protivnici nisu uspeli da ih smene u opštinskom odboru. Posle nekoliko dana otpušteno dvadesetak radnika Topolivnice, trideset građana uhapšeno, u junu su četvorica osuđena na zatvorske kazne[4].
  • februar - Proglas bosansko-hercegovačkih ustanika napada Srbiju (tj. kneza Milana) zbog nepomaganja ustanka.

Mart/Ožujak

Thumb
Bellov patent za telefon
  • 2. 3. (19. 2. po j.k.) - Ruska vojska generala Mihaila Skobeljeva zauzima Kokand, što je i kraj Kokandskog kanata - postaje Ferganska oblast Ruskog Turkestana.
  • 5. 3. - U Milanu izašao prvi broj Corriere della Sera.
  • 7. 3. - Alexander Graham Bell već dobio u SAD patent za telefon.
  • 7. i 9. 3. - Bitka kod Gure je odlučujuća etiopska pobeda u Etiopsko-egipatskom ratu, zarobljen i sin Ismail Paše (oslobođen uz otkup).
  • 10. 3. - A. G. Bell prvi put preneo jasan govor preko žice: "Mr. Watson, come here, I want to see you..".
  • mart - Ranko Alimpić je posebni izaslanik Srbije na Cetinju, knjaz Nikola ne želi da ulazi u obaveze prema Srbiji; ni Rumunija ne može ući s njom u rat protiv Turaka, iz straha od ruske okupacije[5].
  • mart - Bibliotekar Melvil Dewey objavio pamflet u kome je opisao decimalni sistem klasifikacije.
  • 20. 3. - Reformom u Švedskoj stvorena odvojena pozicija šefa vlade, prvi je Louis Gerhard De Geer.
  • 23. 3. - Dunav poplavio Novi Sad, nakon duge i oštre zime.[6]
  • 25. 3. (13. 3. po j.k.) - Pod austrougarskim pritiskom srpska vlada daje izjavu da neće napadati Tursku (ni zvanična Rusija ne želi srpsko mešanje).
  • mart - "Jovanka Merkusova" (Jeanne Merkus), Holanđanka učesnica hercegovačkog ustanka, izaziva uzbuđenje u Beogradu.
  • proleće - Razgaranje borbi u Bosni i Hercegovini, ustanak u Bugarskoj, nemiri i nasilja u Makedoniji, Epiru, Tesaliji i samom Carigradu, Albanija u vrenju[3].
  • proleće - Indijanci se okupljaju u logoru Bika Koji Sedi u regionu reke Little Bighorn u Montani.

April/Travanj

  • 7. 4. - Bankrot Egipta, sledećeg meseca osnovana Caisse de la Dette, međunarodna komisija za nadzor nad egipatskim isplatama duga.
  • 8. 4. (27. 3. po j.k.) - Hercegovačke ustaničke vođe traže u Sutorini povlačenje turske vojske[7].
  • 13. 4. - Osmansko carstvo proglašava bankrot (od prošlog oktobra je isplaćivala samo polovinu kamate).
  • 30. 4. - U beogradskom Narodnom pozorištu prvi put izvedena Šekspirova tragedija "Romeo i Julija".

Maj/Svibanj

  • 1. 5. (19. 4. po j.k.) - Bitka na Presjeci u Hercegovini, Turci uzmiču[7].
  • 1. 5. - Britanska kraljica Viktorija dobila titulu Carice Indije.
  • 2. 5. (20. 4. po j.k.) - U osmanskoj Bugarskoj izbija Aprilski ustanak koji će Turci ugušiti u krvi ("Bugarski užasi").
  • 6. 5. (24. 4. po j.k.) - Nakon ostavke Kaljevićeve vlade, povratak Stevče Mihailovića na čelo ministarskog saveta i Jovana Ristića za ministra inostranih poslova ("Drugo akciono ministarstvo"). Inače, knez Milan se predomislio i sada se zalaže za rat, kao i skoro svi u Srbiji[8].
  • 6. 5. - Ubistvo konzula u Solunu (→ bg Wiki): muslimanska rulja ubila francuskog i nemačkog konzula.
  • 10. 5. - 10. 11. - U Filadelfiji, SAD, otvorena Centennial Exposition, svetska izložba povodom 100-godišnjice američke Deklaracije nezavisnosti.
  • 11 - 12. 5. - Velika istočna kriza: Berlinski memorandum Nemačke, Austrougarske i Rusije o nameri zaštite hrišćana Balkana - britanski premijer Benjamin Disraeli ga odbija.
  • 14. 5.? - Batački masakr: Turci ubili najmanje 1.200 Bugara u mestu Batak.
  • maj - Razlovački ustanak kod Berova u Makedoniji.
  • 17. 5. - Nikolaus Otto prijavio patent stacionarnog četvorotaktnog motora sa unutrašnjim sagorevanjem (Otto motor).
  • 24. 5. - Challengerova ekspedicija se vratila u Englesku - sakupljeno znanje postaje osnova okeanografije.
  • 27. 5. - Ruski general Mihail Černjajev postao srpski državljanin i đeneral.
  • 30. 5. - Zbačen osmanski sultan Abdul Aziz, postavljen njegov nećak Murat V..
  • 30. 5. (18. 5. po j.k.) - Ruski car potpisao tajni Emski ukaz kojim je zabranjena štampa i uvoz publikacija na "maloruskom dijalektu", tj. ukrajinskom jeziku (na snazi 1876-1905 i 1910-17).

Jun/Juni/Lipanj

Thumb
† Hristo Botev
  • 1. 6. (20. 5. po j.k.) - Hristo Botev poginuo u Bugarskoj tri dana nakon što se iskrcao sa četom.
  • 4. 6. - Transcontinental Express stigao iz Njujorka u San Fransisko posle 83 sata i 39 minuta putovanja Prvom transkontinentalnom železnicom (završenom 1869) - ranije bi za takvo putovanje bilo potrebno nekoliko meseci, kopnom ili morem oko Južne Amerike.
  • c. 5. 6. - Indijanski Sunčev ples na potoku Rosebud u Montani, poglavica Bik Koji Sedi navodno ima viziju predstojećeg sukoba.
  • 13. 6. - Slikarka Katarina Ivanović postala prva žena akademik u Srbiji (članica Srpskog učenog društva).
  • jun - U Engleskoj objavljen Twainov roman The Adventures of Tom Sawyer (u SAD u decembru).
  • 15. 6. - U Veneciji potpisan srpsko-crnogorski ugovor - ratni savez za "oslobođenje srpskog naroda u evropskoj Turskoj"[9].
  • jun - Jovan Ristić planirao diplomatsku misiju u Carigrad, kako bi BiH bile predate knezu Milanu na upravu, pod sultanovom vrhovnom vlašću; iz Rusije stižu dvosmislene poruke; na srpskoj granici prikupljene velike turske snage na čelu sa Abdul Kerim-pašom[10].
Thumb
Bitka na Little Bighornu, Custerov posljednji položaj
  • 17. 6. - Indijanski ratovi: Bitka na Rosebudu je pobeda Ludog Konja nad američkim snagama i njihovim saveznicima.
  • 18 - 24. 6. - Mobilizacija, grupisanje i raspoređivanje srpske vojske; podeljena je na četiri vojske (Moravska, Timočka, Drinska i Ibarska), Vrhovna komanda je u Paraćinu[11].
  • 25 - 26. 6. - Bitka na Little Bighornu je najpoznatiji okršaj Indijanskih ratova: koalicija indijanskih plemena na čelu sa Bikom Koji Sedi i Ludim Konjem razbila 7. konjaničku regimentu, poginuo general George Armstrong Custer sa 250 vojnika.
  • 26. 6.? - Sa Beogradske tvrđave skinuta turska zastava, poslednji znak sizerenstva nad Srbijom.
  • 30. 6. (18. 6. po j.k.) - Srbija i Crna Gora objavljuju rat Turskoj (prelazak granice dva dana kasnije).
  • 30. 6. - Novi ustav Španije: dvodomni parlament (Senat i Kortes), prilagođeno kralju i eliti.

Jul/Juli/Srpanj

Thumb
"Srbske vojskovodje"
  • 2. 7. (20. 6. po j.k.) - Početak borbi u Srpsko-turskom ratu (državni praznik u Srbiji od 1879.).
    • Bosanski ustanici (Krajina i Posavina) istog dana proglašavaju ujedinjenje sa Srbijom, dok su hercegovački za Crnu Goru; Austrougarski konzuli deluju protiv takvog ujedinjenja, u saradnji sa lokalnim katolicima (fra Grgo Martić) - razdor između Srba i Hrvata po pitanju Bosne[7].
    • Narednih dana:
    • Drinska vojska zauzela Mali Zvornik, Sakar i Bosansku Raču, neuspešan napad na Bijeljinu[12].
    • Ibarska vojska pokušala napad na Sjenicu, zaustavljena kod Kalipolja, potisnuta uz velike gubitke, general Franjo Zah smenjen i postavljen Lazar Čolak-Antić[12].
    • Timočka vojska ne uspeva zauzeti Kulu, gubi Veliki Izvor kod Zaječara [13].
    • Crna Gora ima glavna dejstva prema Hercegovini, sa ustanicima prodire do Nevesinja ali se mora povući zbog nadmoćnijih Turaka i austrougarskih pritisaka[14].
  • 3. 7. - Papa Pio XI. odobrio kanonsku krunidbu kipa Naše Gospe od Lourdesa. Istog dana, Gospa se navodno ukazala u nemačkom selu Marpingenu u Sarlandu, i još nekoliko puta do septembra 1877. (→ de Wiki).
  • jun/jul - Petar Karađorđević ("Petar Mrkonjić") napušta bosanski ustanak, nakon ulaska Srbije u rat[7].
  • 5. 7. (23. 6.) - U Ugarskoj uhapšen Svetozar Miletić, pred sud izveden tek posle 18 meseci istražnog zatvora[15].
  • 6. 7. (24. 6. po j.k., Ivanjdan) - Kalipoljska bitka, deo Javorskog rata - prvi veći okršaj i neuspeh srpske Ibarske vojske, poginuo kapetan Milovan Rašković.
  • 8. 7. - Rajhštatska konvencija - Rusija navodno prepustila Bosnu i Hercegovinu Austrougarskoj (neformalnost skupa i usmenost zaključaka izaziva različita tumačenja).
  • 9. 7. - U Kolumbiji izbija građanski rat (1876-77), svađa je počela oko toga trebaju li škole biti državne ili pod nadzorom crkve.
  • 18. 7. - Srpski poraz kod Velikog Izvora - Turci zadržali položaje, to je prekretnica rata, srpske snage prelaze u defanzivu[13].
Thumb
"Bitka kod Vučjeg dola"
  • 19. 7. (7. 7. po j.k.) - Bečka vlada stavlja do znanja da ne može dozvoliti sjedinjenje Bosne sa Srbijom, obustavljene srpske akcije na toj strani[7].
  • 21. 7. - Dekretom ukinuta samouprava (fuero) Baskije u Španiji, moraju plaćati poreze kao i ostali (→ Baskijski ekonomski sporazum).
  • 22 - 25. 7. - Turska ofanziva na Timoku, privremeno izgubljen Knjaževac, bašibozuci i Čerkezi čine zlodela[13].
  • 24. 7. - Ion C. Brătianu je novi premijer Rumunije (do 1888, s malom pauzom).
  • 28. 7. (16. 7. po j.k.) - Crnogorsko-turski rat – Bitka kod Vučjeg dola - velika crnogorska pobeda kod Bileće.
  • ljeto - Hrvatski ban Ivan Mažuranić dobio naređenje iz Beča i Pešte da stane na put "veleizdajničkoj" akciji Srba u Hrvatskoj i Slavoniji; zatvoreni istaknuti Srbi u Pakracu, Bjelovaru, Karlovcu, Daruvaru i Osijeku; neki poslanici vladine stranke u Saboru izjavili da u Hrvatskoj "nema Srba" već samo "pravoslavnih Hrvata"[16].

Avgust/August/Kolovoz

Thumb
Dead man's hand
  • avgust - Posle Vučjeg dola, Crna Gora prenosi težište na južni sektor, prema Podgorici.
  • 1. 8. - Colorado postaje 38. država SAD.
  • 2. 8. - Wild Bill Hickok ubijen tokom partije pokera u Deadwoodu, South Dakota.
  • 9. 8. (28. 7. po j.k.) - Bitka na Pogledu (Javorski rat), istakao se major Ilić, zaustavljena turska ofanziva.
  • 13. 8. - Richard Wagner otvorio prvi Bajrojtski festival, 13 - 17. 8. izvedena tetralogija "Prsten Nibelunga".
  • 14. 8. (2. 8. po j.k.) - Rođen Aleksandar Obrenović, budući kralj Srbije.
  • 14. 8. (2. 8. po j.k.) - Bitka na Fundini - pobeda Crnogoraca blizu Podgorice, u Kučima[7].
  • avgust - Vasojevićki ustanici vode žestoke bitke kod Buča[17].
  • 21. 8. - Konvencija iz Chefooa, neravni ugovor između Kine i V. Britanije, novi ustupci Kine.
  • 23. 8. (11. 8. po j.k.) - Boj na Šumatovcu - sprečeno tursko napredovanje ka Aleksincu.
  • 24. 8. - Knez Milan prihvata ponudu šest sila da posreduju za primirje.
  • 29. 8. - Victor Hugo napisao apel "Za Srbiju" (Pour la Serbie[18]).
Thumb
Abdul Hamid II.

Septembar/Rujan

  • 1. 9. - Srbi potisnuti s Adrovca (Aleksinac), na levoj obali Morave.
  • 3. 9. (21. 8. po j.k.) - Bitka na Čemernici (Javorski rat), srpska vojska zadržala položaje.
  • 5. 9. - Na Javoru poginuo major Mihailo Ilić.
  • 5. 9. - William Ewart Gladstone objavio pamflet "Bugarski užasi i Istočno pitanje": žestoka kritika "ravnodušnosti" Disraelijeve vlade.
  • 7. 9. - Jesse James i James–Youngerova banda pokušali opljačkati banku u Northfield, Minnesota ali većina ih izginula.
  • 11. 9. - Bitka kod Bobovišta - sprečen turski prelaz na desnu obalu Morave.
  • 12. - 14. 9. - Briselska geografska konferencija: osnovana Međunarodna afrička asocijacija, putem koje će belgijski kralj Leopold II kolonizovati Kongo.
  • 15. 9. - Porta pristala na desetodnevno primirje, pod pritiskom velikih sila.
  • 16. 9. (4. 9. po j.k.) - "Deligradski događaj": gen. Černjajev samoinicijativno proglasio Srbiju za kraljevinu i Milana za kralja - Černjajev se protivi primirju, ovo je praktično bio vojni udar s ciljem produžetka rata[19].
  • 20. 9. - Istarske pruge: puštena u promet pruga od Divače u Sloveniji do Pule, čime je ova povezana s Bečom.
  • 28 - 30. 9. - Bitka na Krevetu: teška bitka oko turskih položaja na levoj obali Morave, bez rezultata.

Oktobar/Listopad

  • 10. 10. - Porta nudi šestomesečno primirje Srbiji i Crnoj Gori, do 31. marta 1877. - prihvataju sve sile sem Rusije, i Srbija odbija pod uticajem Černjajeva[20].
  • 17. 10. - Japan anektirao Otoke Ogasawara (Boninski otoci).
  • 19 - 21. 10. - Turska ofanziva, zauzimaju Veliki Šiljegovac.
  • 29. 10. (17. 10. po j.k.) - Bitka kod Đunisa - težak srpski poraz, poginula većina ruskih dobrovoljaca, srpska narodna vojska pobegla, zapaljen ruski logor u Deligradu - Turcima otvoren put ka Aleksincu i Kruševcu, pa i Beogradu.
  • 31. 10. - Ruski ultimatum Porti, podržan delimičnom mobilizacijom.
  • 31. 10. - Katastrofalni ciklon pogađa obalu današnjeg Bangladeša, 200.000 mrtvih.
  • oktobar-novembar - U Japanu izbijaju Shinpūrenska i još tri pobune bivših samuraja - lako je poražena ali će služiti za ugled tajnim društvima do 1945.
  • jesen - Ruski narodnjiki (populisti) osnovali organizaciju Zemlja i volja (ime od 1878).

Novembar/Studeni

  • 2. 11. - Turci proglasili primirje, posle ruskog ultimatuma. Srbija je u prvom Srpsko-turskom ratu imala 6.000 poginulih i nestalih, 9.500 "osakaćenih", jedna šestina stanovništva ostala bez krova nad glavom, veliki broj izbeglica[21].
Thumb
Mirogojske arkade
  • 6. 11. - Službeno otvorenje zagrebačkog groblja Mirogoj, sutradan je prvi pokopan popularni sportski pedagog Friedrich Miroslav Singer.
  • 7. 11. - Održani Predsjednički izbori u Sjedinjenim Američkim Državama, jedni od najkontroverznijih u povijesti: republikanac Rutherford B. Hayes pobijedio za jedan elektorski glas demokratu Samuela J. Tildena, usprkos manjem broju narodnih glasova (→ Kompromis iz 1877.).
  • 16. 11. - Bitka kod Tecoaca u Tlaxcali: pobunjenici generala Díaza porazili snage predsednika Lerdo de Tejade, kasnije tokom meseca Díaz ulazi u grad Meksiko.
  • 18. 11. - Uspostavljen britansko-francuski kondominijum nad Egiptom (do 1882).
  • 25. 11. - Bitka Tupog Noža: američka vojska uništila kamp Čejena u Vajomingu.
  • 27. 11. - Memorandum generala Černjajeva tvrdi da su društvene institucije Srbije "korumpirane zapadnim uticajem" i da je Narodna skupština "nepotreban model uvezen sa dekadentnog evropskog Zapada"; slavjanofili stavljaju bugarsko pitanje u centar ruske politike[22].

Decembar/Prosinac

  • 5. 12. - Požar u Brooklyn Theateru odnosi najmanje 278 života.
  • 6. 12. - Doktor Francis Julius LeMoyne izveo prvu kremaciju u SAD.
  • 18. 12. (6. 12. po j.k.) - Kazanska demonstracija: oko 400 ljudi se okupilo u organizaciji Zemlje i volje ispred Kazanske katedrale u St. Peterburgu, sukob sa policijom, nekoliko učesnika osuđeno na robiju.
  • 19. 12. (7. 12. po j.k.) - Incident ispred Beograda, austrougarski monitor "Moroš" i srpski vojnici sa tvrđave razmenili vatru, srpska vlada dala ostavku pa je povukla.
  • 23. 12. - Proglašen prvi Osmanski ustav čime se završava doba Tanzimata i počinje Prva ustavna era (do 1878).
  • 23. 12. - Počinje Carigradska konferencija velikih sila (do 20. januara): biće predloženi autonomna Bosna, sem dela (stare) Hercegovine koji bi pripao Crnoj Gori; dva autonomna bugarska vilajeta, zapadnom bi pripala današnja južna Srbija i veći deo Makedonije (bez uspeha).
  • 29. 12. - Železnička nesreća kod mesta Ashtabula, Ohio: zbog rušenja mosta poginula 92 putnika.

Kroz godinu

Remove ads

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1876.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

Thumb
Dragutin Dimitrijević Apis
Thumb
Aleksandar Obrenović

Kroz godinu

  • Branko Tanazević, arhitekta († 1945)
Remove ads

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1876.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

  • 1. 7. - Mihail Bakunjin, revolucionar i anarhista (* 1814)
  • 6. 7. - Milovan Rašković, kapetan srpske vojske (* 1828)
  • 15. 7. - Aleksander Fredro, poljski dramski pisac
  • 18. 7. - Janko Šafarik, srpski istoričar slovačkog porekla (* 1814)
  • 2. 8. - Wild Bill Hickok, lik sa Divljeg zapada (* 1837)
  • 19. 8. - George Smith, asirolog (* 1840)
  • 25. 8. - Adolph Tidemand, norveški slikar (* 1814.)
  • 1. 9. - Nikolaj Rajevski, ruski oficir i srpski dobrovoljac (* 1839)
  • 5. 9. - Mihailo Ilić, major srpske vojske (* 1845)
  • 9. 9. - Američki Konj stariji, indijanski poglavica (* 1830)
  • 1. 10. - James Lick, zemljišni baron, pokrovitelj nauke (* 1796)
  • 21. 10. - Uroš Knežević, srpski slikar (* 1811)
  • 27. 10. - Braxton Bragg, general Konfederalne armije (* 1817)
  • 22. 11. - Armin Šrabec, hrvatski klasični filolog, violočelist i skladatelj (* 1844.)
  • 31. 12. - Katarina Laboure, katolička svetica iz Francuske (* 1806.)

Kroz godinu

  • Maksim Baćović, crnogorsko-hercegovački vojvoda (* 1848)
  • Vladimir Danilović Vlada, potporučnik srpske vojske (* 1841)
  • Karlo Pacek, bivši lekar Miloša Obrenovića (* 1807)

Reference

Loading content...

Povezano

Loading content...
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads