Remove ads
Godina 1830. (MDCCCXXX) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
- Ovo je članak o godini 1830.
| Gregorijanski | 1830. (MDCCCXXX) |
| Ab urbe condita | 2583. |
| Islamski | 1245–1246. |
| Iranski | 1208–1209. |
| Hebrejski | 5590–5591. |
| Bizantski | 7338–7339. |
| Koptski | 1546–1547. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1885–1886. |
| • Shaka Samvat | 1752–1753. |
| • Kali Yuga | 4931–4932. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4466–4467. |
| • 60 godina | Yang Metal Tigar (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11830. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Revolucije u Francuskoj, Nizozemskoj i Poljskoj.
Remove ads
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak
- 1. 1. - Učitelj Đorđe Nikolajević otvario prvu srpsku osnovnu školu u Dubrovniku pod austrijskom vlašću, ali dalmatinski namesnik Franjo Tomašić je zatvara već posle mesec dana[1].
- januar - Izlazi prvi tom Lyellovih "Principa geologije" koji dokazuju da je planeta mnogo starija od nekoliko hiljada godina.
- 3. 2. – Londonski protokol: Grčka formalno stječe nezavisnost od Otomanskog Carstva čime je završen Grčki rat za nezavisnost. Za kralja će biti predložen Leopold od Saxe-Coburga i Gothe ali on će odbiti.
- 5 - 9. 2. (24 - 28. 1. po j.k.) - Velika narodna skupština u Kragujevcu[2].
- februar - Poslata sedma srpska deputacija u Carigrad[3].
- 15. 2. - Na beogradskoj staroj Sabornoj crkvi postavljena prva zvona - zvonila su, mada je paša pretio da će gađati grad topovima.[4]
- 25. 2. - "Bitka kod Ernanija" (Bataille d'Hernani): premijera Hugoove drame Hernani praćena demonstracijama i polemikom između romantičara i klasicista.
- 28. 2. - 12. 3. - Dve ledene brane izazvale poplave u Beču u kojima su stradale 74 osobe.
- 26. 3. – Knjiga Mormona štampana u gradu Palmyra, New York.
- 29. 3. - U Španiji donesena Pragmatička sankcija kojom se omogućuje žensko nasledstvo prestola.
April/Travanj – Jun/Lipanj
- 6. 4. – Joseph Smith i 5 sljedbenika u sjeverozapadnom New Yorku osnivaju Crkvu Krista (kasnije nazvanu Crkva Isusa Krista Svetaca Posljednjih dana), prvu crkvu pokreta Svetaca Posljednjih dana.
- 8. 4. - Meksiko zabranjuje doseljavanje iz SAD u Teksas.
- 27. 4. – Predsednik Velike Kolumbije Simón Bolívar daje ostavku (ima nameru da ode u Evropu ali umire u decembru).
- proleće - Progoni Srba u pograničnim krajevima Turske koji trebaju pripasti Srbiji (Šest nahija)[5].
- april/maj - Po naredbi Petra Lazarevića, upravnika beogradske policije, varoš dobila ulično osvetljenje - fenjere sa svećama[6].
- 6. 5. - U Požarevcu postrojena prva četa Knjaževe garde - Gvardije (danas dan Gardijske brigade Vojske Srbije).
- 13. 5. –
Ekvador se otcjepljuje od Velike Kolumbije. - 28. 5. – Kongres SAD donosi Zakon o preseljenju Indijanaca (Indian Removal Act) - na meti je Pet civilizovanih plemena na jugu.
- 11. 6. (20. sivan 5590) - Sarajevski rabin Moše Danon umro kod Stoca na putu za Jerusalim - njegov grob će postati mesto hodočašća za Jevreje.
- 14. 6. – Započinje Francuska invazija Alžira - Francuzi će ostati u toj zemlji do 1962.
- 26. 6. – William IV nasljeđuje brata Georgea IV kao kralj Ujedinjenog Kraljevstva i Hanovera (do 1837).
.svg){kind=small}
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
- 5. 7. - Francuzi ušli u grad Alžir.
- 17. 7. – Barthélemy Thimonnier u Francuskoj dobiva patent (#7454) za šivaći stroj.
- 18. 7. – Urugvaj usvaja prvi ustav.
- 26. 7. - Objavljene tzv. Julske ordinanse kojima francuski kralj Šarl X ukida slobodu štampe, raspušta sadašnju skupštinu i sužava prava buduće.
- 27 - 29. 7. – Francuska: Julska revolucija ili "Tri slavna dana" - uspostavljena privremena vlada.
- 2. 8. - Abdikacija francuskog kralja Šarla X a posle 20 minuta i njegovog sina "Luja XIX" - sledećih sedam dana nominalni kralj je 9-godišnji "Anri V".
- 5. 8. - Hrvatski sabor se okupio u Zagrebu - zalaže se za obligatno učenje madžarskog, ali službeni jezik ostaje latinski[7].
- 9. 8. - Luj-Filip iz orleanske loze postaje Kralj Francuza (do 1848).
- 15. 8. – Otomanski sultan Mehmed II izdao hatišerif o autonomiji Srbije.
- 18. 8. - Pismo pape Pija VIII biskupu Rena - Rimokatolička crkva se udaljava od zabrane kamate.
- 25. 8. – Neredima u Briselu počinje Belgijska revolucija.
- 28. 8. - Prva američka parna lokomotiva Tom Thumb se trka sa kolima sa konjskom vučom - gubi zbog kvara ali prednost je jasna.
- 30. 8. - Neredi u Aachenu, guši ih građanska milicija.
- 31. 8. - Edwin Beard Budding u Britaniji dobio patent za kosilicu za travu.
- 7. 9. - Gomila zapalila vojvodsku palatu u Braunschweigu.
- 15. 9. - Svečano otvorena Liverpool and Manchester Railway, prva međugradska železnica sa redovnim rasporedom i isključivom parnom snagom, sa duplim kolosekom. Poginuo političar William Huskisson.
- 16 - 20. 9. - Neredi u Berlinu, nazvani Krojačka revolucija (Schneiderrevolution).
- 22. 9. -
Valensijski kongres usvaja ustav čime je dovršena separacija Države Venecuele od Velike Kolumbije. Ostatak V. K. čini Republiku Novu Granadu. - 28. 9. - Nadvojvoda Ferdinand okrunjen za ugarsko-hrvatskog kralja u Požunu, kao Ferdinand V. Ugarski sabor zatim neuspešno želi uvesti mađarski jezik kao službeni u svim uredima i dati protestantima građansko pravo i u Hrvatskoj (protivno tamošnjem zakonu iz 1608) - Mađari smatraju Hrvatsku prostim dijelom Ugarske[8].
.svg){kind=small}
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
- 4. 10. -
Proglašena nezavisnost Belgije od Ujedinjene Kraljevine Nizozemske. - oktobar - Restauracija i regeneracija u Švajcarskoj: nakon restauracije kreće regeneracija - početak usvajanja liberalnijih ustava u većini kantona.
- 30. 10. (18. 10. po j.k.) - Umro crnogorski vladika Petar I, nasleđuje ga sinovac Rade Tomov - Petar II Petrović Njegoš[9][10] (do 1851).
- 8. 11. - Ferdinand II postaje kralj Dvije Sicilije.
- novembar - Crnogorski guvernadur Vukolaj Radonjić ulazio u kontakt sa Austrijancima, zbog čega su ga glavari 17. 11. lišili čina a Njegoš uspeo da mu poštede život[10][11].
- novembar - Izdat Stendhalov roman "Crveno i crno".
- 29. 11. - Mladi poljski oficiri započinju Novembarski ustanak u Varšavi.
- 30. 11. - Umro papa Pio VIII., dogodine ga nasljeđuje Grgur XVI.
.svg){kind=small}
- 5. 12. - Praizvedba Berliozove "Fantastične simfonije" u Parizu.
- 6. 12. - Osnovana United States Naval Observatory (Mornarička opservatorija Sjedinjenih Država).
- 12. 12. (30. 11. po j.k., Sv. Andrija Prvozvani) - Velika narodna skupština u Beogradu[2]: pročitan Sultanov hatišerif - autonomija za Srbiju. Knezu Milošu beratom potvrđeno nasledno kneževsko dostojanstvo (pročitao pisar Lazar Zuban[12][13]).
- 20. 12. - Londonski protokol: velike sile priznaju nezavisnost Belgije.
- 24 - 29. 12. - Božićni neredi u Münchenu (Münchner Weihnachtstumulte).
Kroz godinu
- Izgrađen Konak kneginje Ljubice u Beogradu.
- 1829-30 - Skupština Vasojevića usvojila Vasojevićki zakon u 12 točaka.
- Osmansko carstvo gubi Grčku, Alžir i Srbiju.
- Knez Miloš sprečio nastajanje srpskih spahija namesto turskih, načelom da zemlja pripada onome ko je radi (Srbija će biti zemlja sitnog poseda).
- Umro leskovački Šašit-paša - njegovi rođaci, naročito sestrići Osman i Selim Vrenčević, počinju čitlučenje sela i progon Srba (do 1832)[14].
- Skadarski Mustafa-paša Bušatlija raskinuo sa Portom, osvaja "severnu i zapadnu Makedoniju, kao i zapadnu Bugarsku do linije Sofija-Samokov-Dupnica-Ćustendil-Veles-Debar"[15].
- Hrvatski narodni preporod: Ljudevit Gaj u Budimu objavio Kratku osnovu horvatsko-slavenskog pravopisanja.
- Protonotar Josip Kušević napisao De municipalibus iuribus et statutis regnorum Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae čime dokazuje da je Hrvatska ravna Ugarskoj.
- Tri franjevačka samostana mole od sultana dozvolu za podizanje škola "kao Grci i Srbi"[16].
- Pošto su Austrijanci regulisali svoju obalu Dunava i došlo do češćih poplava[17], knez Miloš naredio da se naselje Poreč premesti i dobije naziv Milanovac (kasnije Donji -).
- Sterijini "Naod Simeon", "Laža i paralaža" i prva verzija "Pokondirene tikve" (konačni oblik 1838).
- Dalmatinski namjesnik grof Lilienberg odnio iz Risna jedan veliki ženski kameni kip[18].
- c. - Kapetan Stevan Milašinović iz Novog odlikovan jer je prvi razvio austrijsku zastavu na Misisipiju[19].
- Svećenik Sevastijan Ilić tiskao Dositejevu "Bukvicu", što se smatra prvom srpskom tiskanom knjigom u Hrvatskoj[20].
- c. - Sagrađen Dvorac Januševec.
- Pokrenut Chemisches Zentralblatt (pod nazivom Pharmaceutisches Centralblatt) časopis o istraživanjima u farmaceutici i hemiji (izlazi do 1969).
- c. - Hokusaijev "Veliki val kod Kanagawe".
- Revolucije 1830. u Italiji: pobune u Modeni, Parmi i Papinskoj Državi.
- Holanđani okončali Javanski rat nakon što su na prevaru zarobili i deportovali kneza Diponegoroa.
- U Beču izbila prva epidemija kolere.
Remove ads
- 9 - 18. 2. - Abdul Aziz, osmanski sultan († 1876)
- 27. 2. - Milojko Lešjanin, general († 1896)
- 13. 3. - Patrijarh srpski Georgije (Branković) († 1907)
- 9. 4. - Eadweard Muybridge, fotograf († 1904)
- 5. 5. - John Batterson Stetson, proizvođač šešira († 1906)
- 10. 5. - François-Marie Raoult, hemičar i fizičar († 1901)
- 5. 6. - Carmine Crocco, bandit, burbonski lojalista († 1905)
- 9. 6. - Erazmo Barčić, pravnik i političar († 1913)
- 10. 7. - Camille Pissarro, slikar († 1903)
- 18. 8. - Franjo Josip I - austrijski car, ugarsko-hrvatski kralj, veliki vojvoda Vojvodstva Srbije († 1916)
- 15. 9. - Porfirio Diaz, predsednik Meksika († 1915)
- 10. 10. - Izabela II, kraljica Španije († 1904)
- 10. 12. - Emily Dickinson, pesnikinja († 1886)
- ? - Bogoljub Petranović, sakupljač narodnih pesama († 1887)
Remove ads
- 18. 1. - Georgije Magarašević, književnik i istoričar (* 1793)
- 17. 3. - Laurent de Gouvion Saint-Cyr, maršal Francuske (* 1764)
- 16. 5. - Joseph Fourier, matematičar i fizičar (* 1768)
- 4. 6. - Antonio José de Sucre, latinoamerički revolucionar (* 1795)
- 26. 6. - George IV, kralj Velike Britanije i Irske (* 1762)
- 30. 10. - Petar I Petrović Njegoš, crnogorski vladika (* 1748)
- 8. 11. - Francesco I, kralj Dvije Sicilije (* 1777)
- 18. 11. - Adam Weishaupt, filozof, osnivač Iluminata (* 1748)
- 30. 11. - Pio VIII., papa (* 1761)
- 8. 12. - Benjamin Constant, političar i pisac (* 1767)
- 17. 12. - Simón Bolívar, latinoamerički revolucionar (* 1783)
- ? - Pavel Đurković, slikar (* 1772)
- ? - Aleksa Karađorđević, najstariji Karađorđev sin (* 1801)
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads