władać

władać (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈvwadat͡ɕ], AS: [vu̯adać]

^ⓘ

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) o królu, księciu: sprawować nad czymś władzę^[1]

(1.2) przen. żart. szefować, kierować

(1.3) w odniesieniu do części własnego ciała: móc czymś poruszać^[1]

(1.4) umieć posługiwać się czymś^[1]

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		władać
czas teraźniejszy		władam	władasz	włada	władamy	władacie	władają
czas przeszły	m	władałem	władałeś	władał	władaliśmy	władaliście	władali
	ż	władałam	władałaś	władała	władałyśmy	władałyście	władały
	n	władałom	władałoś	władało
tryb rozkazujący		niech władam	władaj	niech włada	władajmy	władajcie	niech władają
pozostałe formy czas przyszły m będę władał, będę władać będziesz władał, będziesz władać będzie władał, będzie władać będziemy władali, będziemy władać będziecie władali, będziecie władać będą władali, będą władać ż będę władała, będę władać będziesz władała, będziesz władać będzie władała, będzie władać będziemy władały, będziemy władać będziecie władały, będziecie władać będą władały, będą władać n będę władało, będę władać będziesz władało, będziesz władać będzie władało, będzie władać czas zaprzeszły m władałem był władałeś był władał był władaliśmy byli władaliście byli władali byli ż władałam była władałaś była władała była władałyśmy były władałyście były władały były n władałom było władałoś było władało było forma bezosobowa czasu przeszłego władano tryb przypuszczający m władałbym, byłbym władał władałbyś, byłbyś władał władałby, byłby władał władalibyśmy, bylibyśmy władali władalibyście, bylibyście władali władaliby, byliby władali ż władałabym, byłabym władała władałabyś, byłabyś władała władałaby, byłaby władała władałybyśmy, byłybyśmy władały władałybyście, byłybyście władały władałyby, byłyby władały n władałobym, byłobym władało władałobyś, byłobyś władało władałoby, byłoby władało imiesłów przymiotnikowy czynny m władający, niewładający ż władająca, niewładająca władające, niewładające n władające, niewładające imiesłów przymiotnikowy bierny m władany, niewładany władani, niewładani ż władana, niewładana władane, niewładane n władane, niewładane imiesłów przysłówkowy współczesny władając, nie władając rzeczownik odczasownikowy władanie, niewładanie

odmiana:

(1.1-4) koniugacja I

 

przykłady:

(1.1) Książę Jakub włada sprawiedliwą, lecz twardą ręką.

(1.2) Kierownik znakomicie włada całym naszym oddziałem. Dzięki niemu wszystkie sprawy załatwiamy w mgnieniu oka!

(1.3) Po sobotnim wypadku Marek stracił czucie w lewej części ciała, przez co nie mógł władać lewą nogą ani ręką.

(1.4) Doskonale władał szpadą, mało który szermierz mógł się z nim mierzyć.

składnia:

(1.1-4) władać + N.

kolokacje:

synonimy:

(1.1) panować, królować, sprawować władzę^[2]

(1.2) mieć władzę nad czymś, dowodzić, dyrektorzyć, grać pierwsze skrzypce, kapitanować, kierować, liderować, nadzorować, pociągać za sznurki, przewodzić, rządzić, stać na czele, szefować, wodzić prym, zarządzać, pot. zawiadywać^[2]

(1.3) mieć władzę w czymś

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. zawładnięcie n, władza ż, władze nmos, władanie n, władztwo n, władca m, władczyni ż, włodarz m, niedowład m

czas. zawładnąć dk.

przym. władczy, władny

przysł. władczo

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1) czes.^[3]

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) reign, rule, govern; (1.2) manage; (1.4) be master of sth, have good command of sth
• esperanto: (1.1) regi; (1.2) regi

źródła:

1. SJP.pl.
2. synonimy.ux.pl.
3. Halina Rybicka, Losy wyrazów w języku polskim, PWN, Warszawa 1976, s. 12.