czajka

czajka (język polski)

czajka (1.1)

czajka (1.3)

wymowa:

IPA: [ˈt͡ʃajka], AS: [čai ̯ka] ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	czajka	czajki
dopełniacz	czajki	czajek
celownik	czajce	czajkom
biernik	czajkę	czajki
narzędnik	czajką	czajkami
miejscownik	czajce	czajkach
wołacz	czajko	czajki

(1.1) ornit. Vanellus vanellus^[1], europejski i azjatycki ptak wędrowny z charakterystycznym czubkiem na głowie; zob. też czajka w Wikipedii

(1.2) hist. żegl. łódź kozacka; zob. też czajka (łódź) w Wikipedii

(1.3) hist. mot. radziecka limuzyna marki GAZ-13 Czajka lub GAZ-14 Czajka

odmiana:

(1.1-3)

 

przykłady:

(1.1) Nad głowami płynących ulatywały miliony ptactwa wodnego, pelikanów, dzikich gęsi, żurawi, kaczek i czajek, kulonów i rybitew; w oczeretach przybrzeżnych słychać było taki gwar, takie kotłowanie się wody i szum skrzydeł, że rzekłbyś, iż odbywają się tam sejmy lub wojny ptasie^[2].

(1.2) Jakoż w promieniu oka widać było kilkanaście bajdaków, dombaz, czyli tumbasów, i wąskich czarnych czółen kozackich obszytych sitowiem, a zwanych pospolicie czajkami^[2].

(1.3) Nie chce robić z siebie gwiazdy, ale po Moskwie jeździł czarną czajką z szoferem, jak Breżniew […]^[3].

(1.3) W filmie Boba Misiorowskiego Rosjanie jeżdżą błyszczącymi od chromu czajkami^[4].

składnia:

kolokacje:

(1.1) gniazdo czajki • obserwować czajki

(1.2) płynąć czajką

(1.3) jechać / jeździć czajką

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

(1.1) przym. czajczy

(1.1) czas. czajkować ndk.

związki frazeologiczne:

(1.1) bić się jak czajka za dzieci^[5] • zdybać jak czajkę na gnieździe^[6]

etymologia:

(1.1) płn. prasł. *čajьka^[7][8] → czajka (1.1), być może również mewa^[7], pochodzenia dźwiękonaśladowczego^[7][8]; por. białor. ча́йка, czes. čejka, ros. ча́йка (od tego bułg. чайка i słń. čajka^[7]), słc. čajka oraz ukr. ча́йка

(1.2) ukr. ча́йка^[9][10] < osm. شایقە (şayka)^[10]

(1.3) ros. ча́йка → mewa < płn. prasł. *čajьka

uwagi:

(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ptaki

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) lapwing
• baskijski: (1.1) hegabera
• białoruski: (1.1) кнігаўка ż
• duński: (1.1) vibe w
• esperanto: (1.1) vanelo
• estoński: (1.1) kiivitaja
• fiński: (1.1) töyhtöhyyppä
• francuski: (1.1) vanneau huppé m
• hiszpański: (1.1) avefría ż
• ido: (1.1) vanelo
• niemiecki: (1.1) Kiebitz m; (1.2) Nachen m
• nowogrecki: (1.1) καλημάνα ż
• rosyjski: (1.1) чибис m
• słowacki: (1.2) čajka ż
• szwedzki: (1.1) vipa w
• ukraiński: (1.1) чайка ż
• wilamowski: (1.1) kiwic m, kībic m
• włoski: (1.1) pavoncella ż

źródła:

1.  Hasło „Vanellus vanellus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
2. H. Sienkiewicz Ogniem i mieczem
3. Wojciech Maziarski; Współpraca: Cezary Goliński, Gazeta Wyborcza, 1993-06-26, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
4. Jacek Szczerba, Gazeta Wyborcza, 1995-02-20, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
5. Włodzimierz Wysoczański, Opozycja homo – animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów wybranych języków), „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 87.
6. Włodzimierz Wysoczański, Opozycja homo – animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów wybranych języków), „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 89.
7. Hasło „čajьka” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 108.
8. Hasło „czajka” w: Witold Mańczak, Polski słownik etymologiczny, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2017, ISBN 978-83-7676-265-4, s. 28.
9.  Hasło „czajka II” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
10. Hasło „czajka₂” w: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. Halina Zgółkowa, t. 7, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1994-2005, ISBN 83-900203-3-5, s. 377.