Jan Borysewicz
polski gitarzysta, wokalista i kompozytor Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Józef Borysewicz, ps. Jan Bo (ur. 17 kwietnia 1955 we Wrocławiu[1]) – polski wokalista, multiinstrumentalista, kompozytor, autor tekstów piosenek i producent muzyczny[2][3]. Jeden z najpopularniejszych polskich gitarzystów rockowych[4][5], uznawany za jednego z wirtuozów gitary w Polsce[6][7][8].
Lider i współzałożyciel zespołu Lady Pank[9]. Autor solowego projektu Jan Bo. Grał także z innymi wykonawcami, m.in. z Grzegorzem Ciechowskim, Jackiem Skubikowskim, Urszulą i Ewą Bem. Twórca warsztatów muzycznych Fundacja Akademia Jana Borysewicza[10][11].
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Dzieciństwo
Urodził się we Wrocławiu, a dorastał na wrocławskim Sępolnie[12][13]. Ma starszą o trzy lata siostrę Halinę i miał starszego o dwa lata brata Andrzeja[14]. Początkowo planował zostać perkusistą, jak jego ojciec – Michał Borysewicz (zm. 1990[15] w wieku 62 lat wskutek rozległego zawału serca[16]), który amatorsko grał na perkusji w zespole jazzowym[12][17], a ponadto ukończył szkołę teatralną[18]. W wieku 14 lat uczestniczył w perkusyjnych warsztatach muzycznych w Chodzieży, które prowadził Janusz Stefański[12].
Gdy miał 13 lat, jego matka zachorowała na stwardnienie rozsiane[12][17]. W wieku 16 lat podjął pracę zarobkową w charakterze malarza pokojowego, aby wesprzeć rodzinę finansowo[19][20]. Pracował także w drukarni[21].
Grą na gitarze zainteresował go brat Andrzej, który nauczył go akordów utworu „Dom wschodzącego słońca”[22][18]. Naukę gry kontynuował pod okiem Mariana Koniecznego w Domu Kultury na Sępolnie[19]. Jednocześnie trenował boks w Gwardii Wrocław[23].
Kariera zawodowa
Gdy miał 17 lat, podczas jednego występów we wrocławskim domu kultury został dostrzeżony przez Jacka Barana, ówczesnego wokalistę zespołu Nurt, który zaoferował mu dołączenie do grupy[19]. Oficjalnie zadebiutował w formacji w 1972 r., jednorazowo zastępując Aleksandra Mrożka podczas koncertu zespołu, na którym zagrał bez wcześniejszej próby[24]. W tym czasie doskonalił swoją grę pod okiem Jerzego Kaczmarka[25]. Gdy miał 17 lat, wyjechał do NRD, gdzie przez kolejne osiem lub dziewięć miesięcy koncertował z duetem Katia und Roman[25][26]. Po jednym z koncertów został dostrzeżony przez bluesmana Alexisa Kornera, który zaoferował mu 10 występów w Niemczech i Wielkiej Brytanii, jednak Borysewicz odmówił, nie będąc pewnym swoich umiejętności[25][27]. Następnie grał w big-bitowej grupie Pakt z Jackiem Krzaklewskim (późniejszym gitarzystą Perfectu)[28]. W 1974 został gitarzystą Super Paktu (zespołu powstałego w wyniku przekształcenia grupy Pakt), w którym grał m.in. z Andrzejem Pluszczem[29][30].
W latach 1975–1977 grał w zespole Ireneusza Dudka Apokalipsa[18][31][32]. Po dwóch latach grania w zespole otrzymał propozycję współpracy z Budką Suflera, której został gitarzystą w 1978[18][33]. Z zespołem koncertował po Polsce, a także po Holandii i Niemczech Zachodnich[34], poza tym nagrał trzy albumy studyjne: Na brzegu światła, Ona przyszła prosto z chmur, Za ostatni grosz i skomponował dla grupy utwory: „Nie wierz nigdy kobiecie”[35], „Nie ma końca tej podróży” i „Bez satysfakcji”[36]. Piosenki zwiastowały przyszły styl Lady Pank, którego koncepcja rodziła się podczas ostatnich miesięcy gry Borysewicza w Budce[36]. O ile „Nie wierz nigdy kobiecie” okazał się być jednym z największych przebojów zespołu[35], grupa z rezerwą podeszła do pozostałych kompozycji Borysewicza – utwór „Bez satysfakcji” został umieszczony na stronie B jednego z singlii 7" zespołu, zaś „Nie ma końca tej podróży” początkowo został odrzucony przez grupę (ukazał się dopiero na reedycji albumu Za ostatni grosz w 1995 na płycie CD[37]), co stało się zarzewiem konfliktu, po którym Borysewicz opuścił zespół, a wraz z nim Andrzej Mogielnicki, autor tekstów[36]. Jeszcze w okresie współpracy z Budką, w 1979[38] odbył trasę koncertową po ZSRR z Tadeuszem Nalepą i jego zespołem Breakout[33][39]. Zaraz po odejściu z Budki Suflera dostał propozycję grania w zespole Perfect, ale ją odrzucił, bo zamierzał założyć własny zespół[40].
W grudniu 1981 podczas sesji nagraniowej płyty Układy Izabeli Trojanowskiej nagrał piosenkę „Mała Lady Punk”, w którym wykonał m.in. partie wokalne[41]. Utwór stał się przebojem radiowym i sprowokował Borysewicza do uformowania zespołu[42]. W 1982, za namową Mogielnickiego, obsadził Janusza Panasewicza jako wokalistę w formowanej przez siebie kapeli[43]. Pozostałych muzyków sprowadził m.in. z Oddziału Zamkniętego[44], a skład formacji kompletował przez rok[45]. Ostatecznie uformował zespół Lady Pank[41] (nazwę zainspirował tytuł piosenki „Mała Lady Punk”)[42], z którym w 1983 wydał pierwszy album, nazwany tak samo jak zespół. Album osiągnął ogromny sukces komercyjny, a większość umieszczonych na nim utworów zajęła wysokie miejsca na listach przebojów[46][47]. Borysewicz zwyciężył w plebiscycie magazynu „Non Stop” w kategoriach: kompozytor, autor tekstów, wokalista i instrumentalista[48]. W 1984 wraz z Panasewiczem nagrał ścieżkę dźwiękową z własną muzyką do filmu animowanego O dwóch takich, co ukradli księżyc[49]. W nagraniach zagrał na wszystkich instrumentach[49], dlatego album traktuje się jako jego pierwszy, solowy projekt[50]. Z Panasewiczem wystawił także spektakl muzyczny pt. „Jacek i Placek, czyli Lady Pank w poszukiwaniu krainy leniuchów”. W maju 1986 za utwór „Minus Zero” otrzymał nagrodę dla najlepszego kompozytora na Tokyo Music Festivalu[51]. W tym samym roku wziął udział w nagraniach albumów Złe słowa Jacka Skubikowskiego i Obywatel G.C. Grzegorza Ciechowskiego[52]. W 1987 współtworzył projekt Nasz wspólny świat z udziałem m.in. zespołów Lombard, TSA i Kombi[53]. Został uznany kompozytorem roku w plebiscycie tygodnika „Zarzewie” oraz kompozytorem i instrumentalistą roku w rankingu magazynu „Non Stop”[54].
W 1988 rozpoczął solowy projekt muzyczny pod szyldem Jan Bo. Wydał album pt. Królowa ciszy, zawierający jego autorskie utwory świąteczne[55]. Niedługo potem rozpoczął pracę nad muzycznym projektem BO-Session, w którym zamierzał zaprezentować autorskie wykonania kompozycji Milesa Davisa, Johna Coltrane’a oraz Jimiego Hendriksa[56][57]. Projekt nie został jednak dokończony, a jedynym owocem tej sesji był nigdy niewydany utwór „Ezy Rider” Hendrixa w interpretacji Borysewicza[56][57]. W 1992 wydał drugą solową płytę pt. Wojna w mieście[58], a w 1995 – album pt. Moja wolność[59]. Również w 1995 brał udział w nagraniach albumu pt. Tribute to Eric Clapton[60]. Był producentem autorskiej składanki Być wolnym (1997), do której nagrania zaprosił przedstawicieli różnych nurtów polskiego rocka[56], w tym zespoły: Perfect, Acid Drinkers, Big Cyc, T.Love i Oddział Zamknięty oraz Pawła Kukiza, Roberta Gawlińskiego i Urszulę[61]. W 1999 na zaproszenie Mieczysława Jureckiego wziął udział w nagraniach albumu pt. 12 sprawiedliwych[62].
W 2002 nagrał z Pawłem Kukizem ścieżkę dźwiękową do filmu E=mc² oraz wystąpił gościnnie z Dariuszem Michalczewskim na koncercie zespołu Scorpions w utworze „Rock You Like a Hurricane”[63]. W 2003 nagrał z Pawłem Kukizem popową płytę pt. Borysewicz & Kukiz, która osiągnęła duży sukces komercyjny, sprzedając się w blisko 100 tys. egzemplarzy[63]. Promowali ją przebojami „Jeśli tylko chcesz” i „Bo tutaj jest, jak jest”[63], a także koncertami w Polsce i USA, gdzie wystąpili dla amerykańskiej Polonii[64]. Oprócz tego wystąpili w duecie jako jurorzy w jednym z odcinków programu Szansa na sukces[64], a w 2004 zostali zakwalifikowani do koncertu „Top” podczas festiwalu TOPtrendy 2004, zajmując piąte miejsce w zestawieniu najchętniej kupowanych albumów w poprzednim roku; nie wystąpili w koncercie, bo jeszcze przed festiwalem zakończyli działalność projektu[65]. W lipcu 2006 dali wspólny koncert w Gdańsku, a kolejne dwa zagrali w 2007[66]. W czerwcu 2004 wystąpił podczas koncertu jubileuszowego Krzysztofa Krawczyka pt. „To co w życiu ważne” odbywającego się w ramach festiwalu piosenki w Sopocie[65]. W 2008 był jednym z jurorów muzycznego talent-show Nowa Generacja[67][68][69]; uchodził za najłagodniejszego wśród jurorów programu[70]. Również w 2008 wziął udział w nagraniach albumów Rock Loves Chopin i Hey Jimi – polskie gitary grają Hendrixa oraz wydał płytę pt. W hołdzie Tadeuszowi Nalepie, do której nagrania zaprosił kilku innych wykonawców[71].
W lutym 2010 pod szyldem projektu Jan Bo wydał album pt. Miya, do którego nagrania zaprosił m.in. Piotra Cugowskiego (wokal w utworze „Masz się bać”) i Urszulę Rembalską (duet wokalny w utworze „Pajacyk”)[72]. Płytę promował singlem „Miłości żar”, do którego zrealizował teledysk[73]. 3 czerwca 2013 premierowo zaprezentował utwór „Kryzysowy”, który nagrał z zespołem Video[74]. W 2014 został zaproszony przez Roberta Mączyńskiego do nagrania wspólnego albumu pt. Bal Maturalny. Album był sygnowany szyldem Rozbójnik Alibaba & Jan Borysewicz i osiągnął sukces komercyjny, otrzymując status platynowej płyty[75]. W tym okresie Borysewicz pracował także nad drugim albumem studyjnym duetu Borysewicz & Kukiz, którego premiera początkowo miała odbyć się w 2013[76], lecz finalnie została przesunięta na listopad 2015 ze względu na komplikacje wydawnicze[77]. Wytwórnia Sony Music Entertainment Poland zerwała kontrakt z Pawłem Kukizem z powodu jego startu w wyborach prezydenckich[78], a ostatecznie Paweł Kukiz wycofał się z projektu[79]. Za poleceniem wytwórni Universal Music Polska[80], Borysewicz dokończył płytę z wokalistą Rafałem Brzozowskim[79]. 27 listopada 2015 do sprzedaży trafił album duetu Borysewicz & Brzozowski, zawierający 11 utworów oscylujących wokół stylistyki pop-rockowej[77]. Wydawnictwo promował singiel „Słowa na otarcie łez”[81].
23 września 2016 wydał kolejny solowy album spod szyldu Jan Bo – Kawa i dym, do realizacji którego zaprosił wokalistów: Piotra Roguckiego, Igora Herbuta, Piotra Cugowskiego, Damiana Ukeje i Joannę Lazar[82]. 27 maja 2017 wziął udział w otwarciu gali KSW 39 na Stadionie Narodowym w Warszawie, wykonując utwór „Zamki na Piasku” w towarzystwie Damiana Ukeje w roli wokalisty[83].
W 2018 wystartował z projektem Akademia Jana Borysewicza[84], w którym oferuje warsztaty muzyczne połączone z koncertami[85]. 28 października zagrał koncert z okazji 30-lecia koncertów w Radiowej Trójce spod szyldu Jan Borysewicz i Przyjaciele, w którym wystąpili z nim: Maciej Maleńczuk, Małgorzata Ostrowska, Wojciech Cugowski, Piotr Rogucki czy Dariusz Kozakiewicz[86]. 25 grudnia miała miejsce premiera singla zespołu Red Lips „Gdy nie dzwonisz” z gościnnym udziałem Borysewicza, który skomponował tę piosenkę[87].
10 września 2021 wraz z Piotrem Fronczewskim wypuścił nową wersję utworu „Nie wierz nigdy kobiecie”, która zapowiadała kompilację pt. Wszystkie oblicza Jana Borysewicza[88]. Album został wydany z okazji 50-lecia pracy artystycznej muzyka. Drugim singlem z płyty był utwór „Pocztówka”[89]. 4 kwietnia 2022 odbył się solowy koncert Borysewicza z zaproszonymi przez niego gośćmi; zagrali Piotr Cugowski, Anna Wyszkoni i Dawid Karpiuk[90].
28 września 2022 ukazała się książka pt. „Mniej obcy”, pierwsza autoryzowana biografia Jana Borysewicza będąca wywiadem-rzeką przeprowadzonym przez Marcina Prokopa[91]. W 2023 Borysewicz i Prokop otrzymali nagrodę Best Stream Awards w kategorii Audiobook biografia/autobiografia[92].
28 lipca 2023 w Szczecinku został odsłonięty mały mural z podpisem Jana Borysewicz przedstawiający rozmazaną gitarę autorstwa Agaty Lewandowskiej[93].
16 września 2023 ukazał się singiel zespołu House of Death „Ash Caravan”, w nagraniu którego Borysewicz wziął gościnny udział[94].
Charakterystyka muzyczna i inspiracje
Podsumowanie
Perspektywa
W młodości zafascynował się grą Jimiego Hendriksa, Johna Coltrane’a[95], Milesa Davisa[96], a także grup Breakout, Cream, Deep Purple i Led Zeppelin[73][95]. Jego muzycznym idolem był Aleksander Mrożek z zespołu Nurt[19], poza tym cenił sobie twórczość zespołu SBB, a szczególnie umiejętności gitarzysty grupy – Apostolisa Antimosa[25]. Na przełomie lat 70. i 80. zainteresował się grą zespołów The Police i Dire Straits oraz Marka Knopflera[97]. Ceni sobie twórczość grup AC/DC, Aerosmith, Bad Company, Black Sabbath, Bon Jovi, Creedence Clearwater Revival, Rush, Soundgarden, Toto, Van Halen, a także solistów takich jak Eric Clapton, Jeff Beck, Tom Petty[72][98][99]. Jego ulubionym wokalistą jest Paul Rodgers[98], a muzycznym autorytetem był Tadeusz Nalepa[100].
W swojej twórczości nagrywa m.in. utwory pop-rockowe i rockowe ballady, sięgał też po brzmienia nowofalowe, swingowe, ska i bluesowe[101], a także country i pop[102]. Podczas współpracy z Budką Suflera nagrywał swoje pierwsze gitarowe solówki[97], poza tym zadebiutował jako kompozytor, tworząc piosenki „Nie wierz nigdy kobiecie”, „Nie ma końca tej podróży” i „Bez satysfakcji”, do których teksty napisał Andrzej Mogielnicki[35][36]. Komponując te utwory, inspirował się dziełami zespołów The Police, Dire Straits i The Rolling Stones[36]. Inne kompozycje inspirowane twórczością The Police zamieścił również na pierwszych singlach Lady Pank (aranżując utwór „Minus 10 w Rio” inspirował się kompozycją „Walking on the Moon”) oraz na debiutanckiej płycie zespołu. W nagraniach wykorzystał efekt modulacyjny Boss CE-1 (Chorus), którego brzmienie w kolejnych latach stało się jego znakiem rozpoznawczym[103]. Na albumie Obywatel G.C. (1986) Grzegorza Ciechowskiego zaprezentował ostrzejsze i agresywniejsze brzmienia gitarowe niż na albumach Lady Pank oparte na przesterowanych gitarach[52]. Na swoim pierwszym solowym albumie pt. Królowa ciszy (1989) umieścił autorskie kolędy i pastorałki, a w melodiach podkreślił brzmienia klawiszy kosztem gitary[55]. Inspiracją do napisania tej płyty była pielgrzymka na Jasną Górę, na którą udał się w 1986[104].
Na albumie Wojna w mieście (1992) nawiązał częściowo do twórczości Jimiego Hendriksa, nagrał wiele wirtuozerskich solówek, wykorzystał szereg efektów gitarowych, zagrał m.in. slidem i po raz pierwszy ujawnił się jako autor tekstów[105].
Na albumie Borysewicz & Kukiz (2003) wraz z Pawłem Kukizem umieścili utwory popowe i pop-rockowe[63].
Michał Grzesiek na łamach książki biograficznej pt. Lady Pank. Biografia nieautoryzowana określił Borysewicza „pełnokrwistym rockandrollowcem, nieco narcystycznym, ale w swoim narcyzmie szczerym i autentycznym” oraz „żywą legendą rodzimej sceny rockowej”[96]. Dziennikarz Kuba Wojewódzki określił go za to mianem „polskiego Keitha Richardsa”[65], z czym sam muzyk się nie zgadza[106].
Technika gry na gitarze
W początkowych latach grał wyłącznie palcami[28]. Podczas grania w Budce Suflera zaczął używać kostki[28]. W latach 80. złamał w dłoni szklany kieliszek, powodując przecięcie ścięgna przy prawym kciuku, co zmusiło go do zmiany stylu gry. Opanował technikę, w której grał tylko lewą ręką, kładąc prawą rękę za siebie oraz rozwinął technikę legato[107][108].
Od lat wyspecjalizował się w trzech technikach gry na gitarze: gra kostką, wszystkimi palcami lub dwoma palcami, które ze sobą ściska, używając opuszka plus paznokcia[107][108]. Grał również tappingiem.
W 2020 jego solo gitarowe z utworu „Lubię te noce” z albumu Wojna w mieście zostało sklasyfikowane na 3. miejscu rankingu Top 10 najlepszych polskich solówek gitarowych według magazynu TopGuitar[109]. Został również wyróżniony za technikę, muzykalność, artykulację i łatwość w wydobywaniu dźwięków[109].
Instrumentarium
Podsumowanie
Perspektywa
.png)
Pierwszą gitarą Jana Borysewicza była gitara elektryczna stylizowana na Fendera Stratocastera wykonana przez wrocławskich lutników[111]. W pierwszych latach grania w Budce Suflera wykorzystywał Ibaneza SG[potrzebny przypis]. W 1979 zakupił od Dariusza Kozakiewicza[potrzebny przypis] oryginalny model gitary Fender Stratocaster z 1978, która przez kolejne dziesięć lat była jego głównym instrumentem. Gitarę wielokrotnie przerabiał. W 1985 zamontował w niej maskownicę przedstawiającą flagę japońskiej marynarki wojennej, a następnie przemalował jej korpus. Kolejnych przeróbek dokonywał w 1988. Podczas występów na żywo i nagrań z Lady Pank używał jej wraz z efektem modulacyjnym Boss CE-1 (Chorus), kompresorem dynamiki Boss CS-1[112], wzmacniaczem Marshall z serii JCM (którego różnych wariacji używał w następnych latach[113]) i kolumną Marshall z czterema 12-calowymi głośnikami (4x12). W 1989 gitarę oddał przyjacielowi i zastąpił innym modelem Fendera Statocastera[112].
W latach 1989–1991 grał na gitarze Steinberger M Series Electric Guitar, z którą wystąpił m.in. w teledysku do utworu „Zawsze tam, gdzie ty”. Równolegle używał Fendera Stratocastera USA jako głównego instrumentu. Od 1991 grał na gitarze Jackson USA Soloist[112]. Wykorzystał ją m.in. przy pracy nad albumem Wojna w mieście obok wielu innych modeli gitar elektrycznych i akustycznych, a także szerokiej gamy efektów gitarowych (m.in. Wah-wah)[105]. Na albumie zagrał również na gitarze rezofonicznej Dobro Original Duolian Model 90 (w utworze „Stavanger”[114]).
Fender Stratocaster w kolejnych latach stał się jego instrumentem wiodącym, którego wielokrotnie wykorzystywał w wielu odmianach (w układach przetworników SSS lub HSS[113]). Posiadał m.in. modele: American Fat Strat Texas Special[115] i Lone Star Red (z odciśniętą dłonią swojej córki Alicji na korpusie gitary, tzw. „Łapka”[110][116]). Obecnie wykorzystuje: Jeff Beck Signature (ze wstawionym humbackerem przy mostku) i Michael Landau Signature[117]. Sporadycznie sięga po gitary Charvel Eddie Van Halen (na koncertach do utworu „Tacy Sami”)[117]. Grał również na gitarach marki Epiphone (modele – Sheraton-II Pro, Supernova[113] i Noel Gallagher Signature[118][112]) oraz Ibanez JEM Steve Vai (na koncertach do utworu „Nana”)[119]. W nagraniu albumu Akustycznie (2015) Lady Pank użył gitary elektroakustycznej Gibson Chet Atkins[120].
W 2016 podczas wywiadu dla Magazynu Gitarzysta przyznał, że używa efektów Strymon Mobius, Strymon Timeline, Electro-Harmonix Extortion, sterownika G-Lab oraz wzmacniaczy Marshall Joe Satriani Signature, Vox AC30 i Fender Twin Reverb[116].
W 2020 ukazał się materiał wideo pt. Na czym gra Jan Borysewicz? zrealizowany przez magazyn TopGuitar, w którym muzyk zaprezentował swoje instrumentarium. Podczas prezentacji użył wzmacniaczy Fender ’68 Custom Twin Reverb i Laboga Jan Borysewicz Signature (który muzyk opracował wspólnie z Erykiem Labogą[121]). Gamę efektów poszerzył m.in. o przester Electro-Harmonix Glove[117].
Jan Borysewicz jest kolekcjonerem gitar. We wrześniu 2016 otrzymał wykonaną specjalnie dla niego gitarę w kształcie Stratocastera z wklejonym dolarem w korpusie (tzw. „Dolar”[122]), którą wykonał kalifornijski lutnik Pavel Masloviec[112]. W 2021 dostał w prezencie od firmy Fender gitarę elektroakustyczną Acoustasonic Jazzmaster[112][123].
We wrześniu 2024 wystawił na aukcję 27 z czterdziestu gitar ze swojej prywatnej kolekcji w warszawskim domu aukcyjnym Desa Unicum[124]. Podczas aukcji, jego najbardziej charakterystyczna gitara Fender Stratocaster Lone Star Red „Łapka” została zlicytowana za kwotę 250 000 zł[125]. Łączony obrót z aukcji wyniósł 1 944 600 zł[126].
Życie prywatne
Dwukrotnie żonaty, ma dwoje dzieci. Z pierwszego małżeństwa z Danutą Borysewicz (zm. 2024[127]) ma córkę, Joannę (ur. 1979)[128]. Drugą żoną została Patrycja Sinkowska (ur. 1973), z którą ma córkę, Alicję (ur. 1997)[129]; dedykował jej utwór „Dla Alicji” z albumu Łowcy głów[130]. W latach 80. przez pięć lat był związany z Honoratą, matką piosenkarki Pati Yang[131][132]. Po drugim rozwodzie związał się z młodszą o ponad 20 lat Magdaleną Glinkowską[133], z którą rozstał się w 2009[134]. Do 2011 był związany z modelką Patrycją[134]. Od 2016 pozostaje w nieformalnym związku z Małgorzatą[135]. Ma dwoje wnuków[136]: Aleksa (ur. jako Sara – na jej cześć skomponował utwór „Mała Lady Sara”[137]) i Nicolę.
Latem 1985 przeszedł zawał serca[138]. W grudniu 2005 przeszedł operację koronarografii po kolejnym ataku serca[16]. W lipcu 2010 doznał wypadku na quadzie[139], na skutek którego trafił do szpitala z obustronną odmę płucną i rozciętą wargą[140]. W 2014 trafił do szpitala z przebitym płucem[141]. Problemy zdrowotne zmusiły go do zmiany trybu życia i odstawienia niektórych używek, m.in. papierosów, alkoholu i narkotyków[16].
Kontrowersje
Podsumowanie
Perspektywa
Borysewicz wielokrotnie występował na koncertach w stanie upojenia alkoholowego[142], a czasem z powodu nietrzeźwości nawet nie stawiał się na zapowiedzianych występach Lady Pank[143]. Z tego względu bywał określany „naczelnym skandalistą polskiego show-biznesu”[144]. 1 czerwca 1986 podczas koncertu z okazji Dnia Dziecka na Stadionie Olimpijskim we Wrocławiu pijany Borysewicz obnażył się na scenie oraz zwyzywał zaczepiające go wulgarnie osoby z publiczności[145]. W związku z incydentem zespół Lady Pank zmuszony był zawiesić działalność do końca roku, ponieważ Ministerstwo Kultury i Sztuki zabroniło im koncertowania oraz występowania w mediach[146]. Borysewicz został skazany na trzy miesiące aresztu, który uchylono w wyniku amnestii[147]. Skierowano go również na obserwację psychiatryczną[148]. Z powodu tego wydarzenia współpracę z zespołem zakończył Andrzej Mogielnicki[146]. Sam Borysewicz tłumaczył swoje naganne zachowanie tym, że został sprowokowany do niego przez grupkę agresywnych uczestników koncertu, zaś Mogielnicki powrócił do współpracy z grupą dopiero w 2002[149].
1 maja 2004 podczas występu z Lady Pank w Sulęcinie na koncercie z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej pokłócił się z burmistrzem miasta i zwyzywał ze sceny urzędników obecnych na wydarzeniu[150]. Incydent odnotowały ogólnopolskie media, a sprawa opisana została m.in. w programie Polsatu Interwencja[150]. Włodarz miasta zapowiedział proces sądowy przeciwko Borysewiczowi, od którego domagał się przeprosin oraz zwrotów kosztów organizacji koncertu w wys. 30 tys. zł[151].
Na początku 2010 gościł w audycji Śniadanie mistrzów na antenie radia Eska Rock, a w trakcie rozmowy z Michałem Figurskim wypowiadał wiele wulgaryzmów oraz wyjawił, że spożywa alkohol ze starszą córką, a młodsza zachęca go do porzucenia nałogu; rozmowa wzbudziła obyczajową sensację i zniesmaczyła wielu słuchaczy i media[152][72].
W 2021 w kontrowersyjny sposób odniósł się do poczynań politycznych Pawła Kukiza po wynikach głosowania ws. Lex TVN. Na swoich portalach społecznościowych zamieścił okładkę płyty Borysewicz & Kukiz z wykreślonym nazwiskiem Pawła Kukiza i podpisem: Niestety ja nie jestem tym zaskoczony, bo nawet jak był moim kolegą to i tak nigdy nie można było na niego liczyć… Boję się o moją Polskę[153]. W tym samym roku zapowiedział album Wszystkie oblicza Jana Borysewicza, na którym miały się znaleźć m.in. utwory duetu Borysewicz & Kukiz z usuniętym wokalem Pawła Kukiza[154]. Ostatecznie Borysewicz zrezygnował z tego pomysłu, a na płycie ukazały się pełne wersje utworów bez usuniętych wokali[10].
We wrześniu 2021 doszło do przesłuchania Borysewicza w warszawskiej prokuraturze w sprawie oszustw podatkowych. Muzyk usłyszał zarzuty wyłudzenia podatku VAT i posługiwania się fałszywymi fakturami na około 200 tys. złotych i ok. 50 tys. zł niezapłaconego VAT-u. Sprawa dotyczyła promocji wakacyjnej trasy koncertowej w 2018. Według ustaleń, Borysewicz świadomie posługiwał się fałszywymi fakturami VAT, aby dopuszczać się oszustw podatkowych. W prokuraturze miał spędzić prawie półtorej godziny, odmawiając komentowania sprawy w mediach publicznych[155].
W marcu 2025 media głównego nurtu skrytykowały Borysewicza za wulgarne zwracanie się do członka ekipy oświetleniowej podczas koncertu zespołu Lady Pank dla polonii w Stavanger[156][157][158].
Nagrody i wyróżnienia
- 1983 – Zwycięzca plebiscytu miesięcznika muzycznego „Non Stop” – najlepszy kompozytor, wokalista i instrumentalista[54]
- 1985 – Nagroda Tokyo Music Festival – najlepszy kompozytor[51]
- 1987 – Zwycięzca rankingu magazynu „Zarzewie” – kompozytor roku[54]
- 2007 – Tablica w Alei Gwiazd w Opolu – za całokształt twórczości (z zespołem Lady Pank)[159]
- 2009 – Nagroda Specjalna „Super Dziób” – za szczególne zasługi dla polskiej muzyki[160]
- 2016 – Bursztynowy Słowik – za całokształt twórczości artystycznej (z zespołem Lady Pank)[161]
- 2018 – Nagroda z okazji jubileuszu 100-lecia Stowarzyszenia Autorów ZAiKS[162]
- 2018 – Nagroda Top of the Top Sopot Festival z okazji jubileuszu wydania pierwszej płyty zespołu Lady Pank (z zespołem Lady Pank)[163]
- 2019 – Nagroda „Człowieka Ze Złotym Uchem” – za „wybitne dokonania w dziedzinie produkcji i szczególną wrażliwość muzyczną”[164]
- 2023 – Tablica w Alei Gwiazd w Nowej Soli – za całokształt twórczości artystycznej[165]
- 2023 – Nagroda Best Stream Awards – w kategorii Audiobook biografia/autobiografia za książkę „Mniej Obcy”[92]
- 2024 – Nagroda SuperJedynki – w ramach 61. KFPP w Opolu, za całokształt twórczości (z zespołem Lady Pank)[166]
Nominacje
| Rok | Gala | Kategoria / tytuł | Nominowany obiekt / podmiot | Rodzaj nominacji | Rezultat |
|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | Fryderyki '03 | „album roku” | Borysewicz & Kukiz
(album) |
Wspólna
(z Pawłem Kukizem) |
Nominacja |
| 2005 | Fryderyki '04 | „muzyka rozrywkowa – kompozytor roku” | „Stacja Warszawa”
(utwór) |
Indywidualna | Nominacja |
| 2009 | Złote Dzioby 2009 |
|
– | Indywidualna | Nagroda[92] |
| 2023 | Best Stream Awards 2023 | „Audiobook biografia/autobiografia” | Mniej Obcy
(książka / audiobook) |
Wspólna | Nagroda[92] |
Dyskografia
Podsumowanie
Perspektywa
Albumy
| Tytuł | Dane dot. albumu | Pozycja na liście | Sprzedaż | Certyfikat | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| POL | |||||||||||||||||||
| Borysewicz & Kukiz (oraz Paweł Kukiz) |
|
1[168] |
|
||||||||||||||||
| Bal maturalny (oraz Rozbójnik Alibaba) |
|
4[172] |
|
| |||||||||||||||
| Borysewicz & Brzozowski (oraz Rafał Brzozowski) |
|
– | |||||||||||||||||
| Wszystkie oblicza Jana Borysewicza (kompilacja) |
|
3[176] | |||||||||||||||||
| „–” album nie był notowany. | |||||||||||||||||||
Single
| Tytuł | Rok | Pozycja na liście | Album | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| LP3 [177] |
SLiP [178] |
30 ton [179] | |||||||||||||||||
| „Stanie się cud” (oraz Marek Piekarczyk i inni)[180] | 1987 | – | – | – | – | ||||||||||||||
| „Choćby nie wiem co” (oraz Robert Gawliński i Janusz Panasewicz)[181] | 1997 | – | – | – | Być wolnym | ||||||||||||||
| „Niby jestem, niby nie” (oraz Paweł Kukiz) | 2002 | – | 47 | – | Borysewicz & Kukiz | ||||||||||||||
| „Bo tutaj jest jak jest” (oraz Paweł Kukiz) | 2003 | 1 | 1 | 3 | |||||||||||||||
| „Jeśli tylko chcesz” (oraz Paweł Kukiz) | 13 | 21 | 4 | ||||||||||||||||
| „Nie gniewaj się Janek” (oraz Paweł Kukiz) | 2004 | – | 12 | 2 | |||||||||||||||
| „Jest taki dzień” (oraz Paweł Kukiz) | 43 | – | 7 | ||||||||||||||||
| „Kryzysowy” (Video, gościnnie: Jan Borysewicz)[182] | 2013 | – | – | X | Doskonale wszystko jedno | ||||||||||||||
| „That Body” (oraz Robert M)[183] | 2014 | – | – | – | |||||||||||||||
| „Uciec stąd” (oraz Rozbójnik Alibaba; gościnnie: Sobota)[184] | – | – | Bal maturalny | ||||||||||||||||
| „Młodość” (oraz Rozbójnik Alibaba; gościnnie: Paweł Kukiz, Pih)[185] | – | – | |||||||||||||||||
| „Gdy nie dzwonisz” (Red Lips, gościnnie: Jan Borysewicz) | 2018 | – | – | – | |||||||||||||||
| „Wakacyjna miłość” (oraz Izabela Trojanowska)[186] | 2019 | – | – | ||||||||||||||||
| „Nie wierz nigdy kobiecie” (oraz Piotr Fronczewski)[88] | 2021 | X | – | Wszystkie oblicza Jana Borysewicza | |||||||||||||||
| „Pocztówka”[187] | – | ||||||||||||||||||
| „–” utwór nie był notowany. „X” lista nie istniała w danym okresie. | |||||||||||||||||||
Inne
| Album | Rok | Uwagi | Źródło |
|---|---|---|---|
| Budka Suflera – Na brzegu światła | 1979 | gitara (jako członek zespołu) | [188] |
| Budka Suflera – Ona przyszła prosto z chmur | 1980 | gitara (jako członek zespołu) | [189] |
| Izabela Trojanowska – Iza | 1981 | gitara | [190] |
| Budka Suflera – Za ostatni grosz | 1982 | gitara (jako członek zespołu) | [191] |
| Izabela Trojanowska – Układy | gitara, aranżacja;
śpiew i muzyka w utworze „Obejdzie się bez łez” |
[192] | |
| Obywatel G.C. – Obywatel G.C. | 1986 | gitara | [193] |
| Jacek Skubikowski – Złe słowa | gitara | [194] | |
| Krzak – Ostatni koncert | 1987 | gitara | [195] |
| Fotoness – When I Die | 1988 | gitara | [196] |
| Top One – No disco | 1990 | gitara w utworach „Światła wielkich miast”, „Fred Kruger” i „Złudne prawdy” | [197] |
| Jacek Skubikowski – Omen | gitara | [198] | |
| Mona Mur – Warsaw | 1991 | gitara | [199] |
| Edyta Bartosiewicz – Love | 1992 | gitara w utworach „Good Bye to the Roman Candles”, „Emmilou”, „Blues for You” i „Take My Soul with You” |
[200] |
| Małgorzata Rutkowska – Strange Girl | gitara w utworze „It’s Wrong” | [201] | |
| Jacek Skubikowski – Uczciwa bieda | 1993 | gitara w utworach „Uczciwa bieda”, „Nawet nie pytaj”, „Sama”, „Albo nigdy nikt”, „Za każdy dzień za każdy szept”, „Cztery łóżka” |
[202] |
| Chłopcy z Placu Broni – Kocham Cię | gitara w utworze „Jezioro szczęścia” | [203] | |
| Subway – Biegnę i płonę | 1994 | gitara w utworze „A na plaży... (Anna)” oraz „Light My Fire” | [204] |
| Cytadela – Cytadela | gitara w utworach „I Used To Use To” oraz „Stranger 27” | [205] | |
| Majka Jeżowska – A ja wolę moją mamę | 1995 | gitara w utworach „A ja wolę moją mamę” oraz „Kto się przezywa” | [206] |
| Wojtek Pilichowski – Granat | 1996 | gitara w utworze „Marcus” | [207] |
| Urszula – Urszula akustycznie | gitara | [208] | |
| Być wolnym (kompilacja) | 1997 | gitara w utworach „Choćby nie wiem co”, „W milczeniu żyjemy”, „Byś imię miał”, „Zbyszek kieliszek koleżanka szklanka” i „Blustery Nite Tour” |
[209] |
| Andrzej Piaseczny – Piasek | 1998 | gitara w utworze „Wciąż bardziej obcy” | |
| Mieczysław Jurecki – 12 sprawiedliwych | gitara w utworach „Spacer z żółwiem” oraz „Rock and Roll Part Two” | [210] | |
| E=mc² (ścieżka dźwiękowa) | 2002 | utwory „Niby jestem niby nie” oraz „Jeśli tylko chcesz” | [211] |
| Krzysztof Krawczyk – To, co w życiu ważne | 2004 | gitara w utworze „Przytul mnie życie” | [212] |
| Jajco i giganci – Czerwony autobus | 2005 | gitara w utworze „Czerwony autobus” | [213] |
| Homo Twist – Matematyk | 2008 | gitara w utworze „Dwieście złotych” | [214] |
| Rock Loves Chopin (kompilacja) | gitara | [215] | |
| W hołdzie Tadeuszowi Nalepie (kompilacja) | gitara w utworze „Piękno” | [216] | |
| Bracia – Zmienić zdarzeń bieg (reedycja) | 2014 | autor utworu „Niepisane” | [217] |
| Video – Doskonale wszystko jedno (edycja specjalna) | 2016 | autor kompozycji „Wieczór” i „Synowie matki złej” | [218] |
| Izabela Trojanowska – Na skos | muzyka, gitara, gitara basowa | [219] | |
| Anna Wyszkoni – Jestem tu nowa | 2017 | autor kompozycji „Nie chcę cię obchodzić” | [220] |
| Anna Wyszkoni – Nieznośna lekkość hitu | 2019 | autor kompozycji „Księżyc nad Juratą” | [221] |
| Piotr Cugowski – 40 | 2019 | autor kompozycji „Daj mi żyć” | [222] |
| Claysteer x ZetHa – Jeden moment | 2020 | gitara | [223] |
| Muchy – Szaroróżowe[224] | 2021 | gitara w utworze „Szaroróżowe” | [225] |
| Gromee x Wac Toja x Sara Chmiel x Jan Borysewicz – Sztuka Latania | 2022 | muzyka, gitara | [226] |
| House of Death – Into The Fire | 2023 | gitara w utworze „Ash Caravan” | [94] |
Filmografia
Kompozytor
- 1984–1989 – O dwóch takich, co ukradli księżyc (reż. Leszek Marek Gałysz)
- 1987 – Mniej niż zero (reż. Andrzej Titkow)[227]
- 1988 – Przyjaciele (reż. Roland Rowiński)
- 1989 – Wilki (reż. Krzysztof Szyszka)[228] – utwór „Wilki idą”; wykonanie Lady Pank
- 1991 – Papierowe małżeństwo (reż. Krzysztof Lang) – utwór „Alice’s blues”; wykonanie Jan Borysewicz, Kciuk-Surzyn Band
- 1992 – Jacek i Placek (reż. Leszek Marek Gałysz)
- 1995 – spektakl Teatru Telewizji dla dzieci Legenda o św. Krzysztofie (reż. Krzysztof Zaleski)
- 1995 – spektakl Teatru Telewizji Cisza (reż. Paweł Trzaska) – utwór Młode orły
- 1996 – spektakl Teatru Młodego Widza Legenda o św. Mikołaju (reż. Krzysztof Zaleski)
- 1999 – Ajlawju (reż. Marek Koterski) – utwór Do Moniki L.
- 2002 – E=mc² (reż. Olaf Lubaszenko)
- 2005 – Wiedźmy (reż. Jan Kidawa-Błoński)
- 2009 – Złoty środek (reż. Olaf Lubaszenko)
Przed kamerą
- 1984 – To tylko Rock (reż. Paweł Karpiński)
- 2005 – Wiedźmy w roli samego siebie
- 2009 – Złoty środek (reż. Olaf Lubaszenko) w roli muzyka punkrockowego
Wykonanie muzyki
- 1987 – Zero życia (reż. Roland Rowiński, muz. Grzegorz Ciechowski); wykonanie muzyki: Jan Borysewicz, Grzegorz Ciechowski, Rafał Paczkowski i Krzysztof Ścierański (utwory: „Udajesz że nie żyjesz” i „Kłam... kłam”)
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.