Dębowiec (województwo opolskie)
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dębowiec (niem. Eichhäusel) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest w Górach Opawskich. Przepływa przez nią rzeka Trzebinka.
| wieś | |
 Wjazd do Dębowca od strony Pokrzywnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
305–370 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2019) |
96[1] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-200[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0502629 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Prudnik  | |
 50°17′07″N 17°32′07″E[3] | |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2019 wieś była zamieszkana przez 96 osób[1].
Do sołectwa Dębowiec należy osada Wieszczyna, położona na zachodnim stoku Długoty.
We wsi ma swoją siedzibę leśnictwo Dębowiec, które należy do nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[5].
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 1,3 km od granicy z Czechami, w północno-wschodniej części Gór Opawskich, na ziemi prudnickiej. Miejscowość leży na terenie Parku Krajobrazowego Góry Opawskie, u podnóża Długoty, najwyższego szczytu powiatu prudnickiego. Wieś położona jest w środkowej części Lasu Prudnickiego. Dębowiec zajmuje kilka wzgórz (Długota, Kobylica, Kraska). Przez wieś przepływa rzeka Trzebinka (dopływ Prudnika), bezimienny dopływ Złotego Potoku i bezimienny dopływ Zameckiego Potoku. Leży na wysokości 305–370 m n.p.m.
Przebiega tędy droga powiatowa z Prudnika do Pokrzywnej. W północnej części wsi znajduje się kamieniołom dolnokarbońskich szarogłazów o powierzchni 2 ha.
Środowisko naturalne
Wpływ na klimat Dębowca ma sąsiedztwo Gór Opawskich. Średnia temperatura roczna wynosi +7,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Dębowca wynoszą 651 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].
Integralne części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0502635 | Wieszczyna | osada |
Niemiecką nazwą Dębowca było Eichhäusel (od słów Eiche – „dąb” oraz -häusel – „domek”)[8]. Ze względu na połączenie z Wieszczyną wieś nosiła nazwę Eichhäusel-Neudeck (czasem Eichhäusel-Neudeck-Wildgrund – od Pokrzywnej)[9]. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Dębniki[10]. 9 grudnia 1947 r. nadano miejscowości nazwę Dębowiec[11]. Nazwa wsi pochodzi od drzewa dębu[8].
W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Neudeck, Eichkretscham (1651/52), Eichhäusl (1736), Eichhausel (1784), Eichhausel (1794), Eichäusel (1845), Eichäusel Neudeck (1941), Eichäusel-Neudeck – Dębowiec, -wca, dębowiecki (1948), Dębowiec (Dębniki) (1952), Dębowiec, -wca (1980)[8].
W średniowieczu, w lesie w pobliżu dzisiejszego Dębowca, w Dębnickiej Dolinie, znajdował się zamek, otoczony z trzech stron wałem, od północy strumieniem, z drewnianą wieżą wewnątrz. Grodzisko w tym miejscu występuje pod nazwą Schlossplatz (plac zamkowy)[12]. Nieznana jest data założenia wsi. Historycy utożsamiają Dębowiec z Nowym Chocimiem założonym w XIII wieku przez czeskiego wielmożę Woka z Rożemberka (założyciel Prudnika)[13]. Po spaleniu Prudnika przez husytów w czasie ich najazdu na Śląsk, w 1430 książę głogówecko-prudnicki Bolko V przekazał miastu opustoszały Nowy Chocim[14].
_(cropped).jpg)
Pierwsza wzmianka o wsi Dębowiec pochodzi z 1642. Wieś wraz z leśniczówką miejską wymieniona jest jako Dębowa Karczma. W XIX w., a także w 1 poł. XX w. było to ulubione miejsce spacerów mieszkańców Prudnika oraz punkt wypadowy w Góry Opawskie[13]. Pierwszy niewielki kamieniołom na pobliskiej Kobylicy mógł powstać jeszcze w średniowieczu wraz z założeniem Dębowca. Wydobycie na większą skalę rozpoczęto w 1869. Wówczas koło Dębowca utworzono jeden z największych kamieniołomów w Górach Opawskich. Po zakończeniu wydobycia, wyrobisko kamieniołomu zostało zalane wodami opadowymi. Staw powstały w tym miejscu nosi nazwę „Żabie Oczko”[15].
.jpg)
Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego prudnickiego w Monarchii Habsburgów[16]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[17]. Dębowiec, Wieszczyna i Pokrzywna posiadały wspólną pieczęć, która przedstawiała w polu literę W, napis: GEM: SIG: / NEUSTAEDT: CREIS, a w otoku napis: EICHHÄUSEL-NEUDECK · U: WILSCHGRUND (pol. Dębowiec, Wieszczyna, Pokrzywna / Powiat Prudnicki)[18].
.jpg)
1 lipca 1894 poświęcona została kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dębowcu[19]. W 1911 z inicjatywy nauczyciela religii w gimnazjum w Prudniku (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza) profesora Alfonsa Nowacka w Dębowcu wzniesiony został pomnik Josepha von Eichendorffa. Jego poświęcenie nastąpiło 30 sierpnia 1911. W uroczystości uczestniczyli nauczyciele akademiccy, pedagodzy, żołnierze prudnickiego garnizonu, przemysłowcy, leśnicy, rolnicy, franciszkanie z klasztoru w Prudniku-Lesie, prudniccy bonifratrzy, rzemieślnicy, studenci, uczniowie szkół średnich i podstawowych oraz burmistrz Prudnika Paul Lange[20].
W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Dębowiec znalazł się po stronie zachodniej, poza terenem plebiscytowym[21]. 27 maja 1923 odsłonięto pomnik upamiętniający poległych w I wojnie światowej mieszkańców wsi[22].
.jpg)
17 marca 1945 tysiące mieszkańców Prudnika przeszło przez Dębowiec, uciekając do Czech przed zbliżającą się Armią Czerwoną[23]. W czasie walk w rejonie Prudnika, nocy z 25 na 26 marca oddziały 13 Dywizji Strzeleckiej rozpoczęły przygotowania do zajęcia wsi[24]. Dębowca broniło około 300 niemieckich żołnierzy. W nocy z 26 na 27 marca 119 Pułk Strzelecki zaatakował Dębowiec od wschodu (od wzgórza Zbylut), a 296 Pułk Strzelecki od strony północno-wschodniej (od drogi na Prudnik)[25]. Udało im się wyprzeć niemieckie oddziały ze wsi, jednak Niemcy odcięli ich od reszty 13 Dywizji. Niemcy przeprowadzili kilka nieudanych kontrataków na Dębowiec, podczas których ginęło kilkaset ludzi dziennie. Walki o Dębowiec charakteryzowały się intensywnymi ostrzałami, częstymi kontratakami i skoncentrowaniem walk na małym obszarze[26]. W ich wyniku zginęło po parę tysięcy żołnierzy po obu stronach[27], a także zniszczono kilka domów. Była to jedna z najbardziej destrukcyjnych bitew w rejonie[26]. Do końca II wojny światowej część Dębowca pozostała w rękach niemieckich. Według lokalnych przekazów, Estończycy z 20 Dywizji Grenadierów SS mieli ukryć w rejonie wsi kolekcję cennych monet wywiezionych z Warszawy[28]. Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[29].
Po II wojnie światowej do Żabiego Oczka koło Dębowca wrzucano niepotrzebny poniemiecki sprzęt wojskowy. Według miejscowej legendy, w Żabim Oczku rzekomo miał zostać zatopiony czołg, jednakże gdy jeszcze w czasie PRL-u chwilowo wypompowano z wyrobiska wodę, na dnie znaleziono jedynie broń, amunicję i inny sprzęt wojskowy[15]. W Dębowcu przywrócono elektryczność dopiero w 1950[30].
W latach 1945–1950 Dębowiec należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Moszczanka[31], a w latach 1954–1972 do gromady Moszczanka[32]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Prudniku[33].
Uchwałą z 18 grudnia 2020 Rady Miejskiej Prudnika wyznaczono na terenie gmin Prudnik i Głuchołazy aglomerację Prudnik o równoważnej liczbie mieszkańców 30667 oraz zlokalizowaną na terenie miejscowości: Prudnik, Chocim, Dębowiec, Jarnołtówek, Łąka Prudnicka, Moszczanka, Niemysłowice, Pokrzywna z oczyszczalnią ścieków w Prudniku[34].
Przynależność państwowa i administracyjna
Miejscowość zamieszkiwana jest przez ludność napływową, przybyłą na Śląsk z Kresów Wschodnich po 1945 w wyniku przymusowych przesiedleń ludności polskiej oraz z centralnej Polski (teren późniejszych województw krakowskiego i nowosądeckiego)[35].
Liczba mieszkańców wsi
.jpg)
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[40]:
- kaplica, z XIX w., księga rejestru nr 361/58 z dnia 1.06.1958 – Dębowiec
- kaplica przydrożna, z XIX w., księga rejestru nr 489/58 z dnia 15.10.1958 – pomiędzy wsią Dębowiec a Wieszczyną.
- Pomnik Josepha von Eichendorffa – pomnik na szczycie Kobylicy w Dębowcu powstały w 1911 jako upamiętnienie poety Josepha von Eichendorffa. Wykonany z granitu, mierzy 3,20 m wysokości. Na jego przedniej części umieszczona jest płaskorzeźba Eichendorffa z jego nazwiskiem wyrytym poniżej w kamieniu. Na tylnej części znajduje się pierwszy wers wiersza „Doliny w dali, wzniesienia” oraz rok odsłonięcia. Odrestaurowany w 1991 przez władze Prudnika wraz z Towarzystwem Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim i miastem partnerskim Northeim[20].
- Obiekty nieistniejące
- Pomnik poległych w I wojnie światowej – pomnik w Dębowcu powstały w 1923 jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej[22].
W latach powojennych, na północ od Dębowca powstał nowy kamieniołom, na miejscu którego w przyszłości (po zakończeniu eksploatacji) ma powstać sztuczne jezioro dostępne dla wędkarzy i do celów rekreacyjnych. Kopalnia w Dębowcu należy do Kopalń Odkrywkowych Surowców Drogowych S.A. w Niemodlinie[41].
Dębowiec wraz z całą gminą Prudnik podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku[42].
,_2020.04.28_(06).jpg)
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1257O relacji Trzebina – Prudnik (droga przez las) – Dębowiec oraz nr 1616O relacji Prudnik – Chocim – Dębowiec – Wieszczyna – Pokrzywna[43].
Dębowiec posiada połączenia autobusowe z Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[44].
Katolicy z Dębowca należą do parafii św. Michała Archanioła w Prudniku (dekanat Prudnik)[45]. W środku wsi stoi kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa zbudowana w 1894, którą od początku jej istnienia opiekują się franciszkanie z klasztoru w Prudniku-Lesie. Na skraju wsi od strony Kobylicy, przy leśnej drodze do klasztoru franciszkanów, na drzewie wisi kapliczka skrzynkowa z daszkiem i obrazkiem Matki Bożej Kalwaryjskiej[46].
We wsi funkcjonował klub piłkarski LZS Dębowiec-Prudnik, założony w 1999. Klub rozgrywał swoje mecze na stadionie przy ulicy Włoskiej w Prudniku[47]. W 2005, z okazji 60. rocznicy istnienia Podokręgu Związku Piłki Nożnej w Prudniku, klub otrzymał pamiątkowy puchar[48]. W sezonie 2016/2017 został przekształcony w LZS Niemysłowice-Dębowiec[49].
Dębowiec jest jedną z najczęściej odwiedzanych miejscowości w Górach Opawskich. Na szczycie Kobylicy (392 m n.p.m.) stoi pomnik niemieckiego poety Josepha von Eichendorffa. Pod szczytem znajduje się Żabie Oczko (zalany wodą dawny kamieniołom) – siedlisko rzadkich i chronionych płazów. We wsi znajduje się kamień graniczny Królewskiego Miasta Prudnik, postawiony tu w 1730 roku[12]. W miejscowości funkcjonuje gospodarstwo agroturystyczne „Dębowy Las”[50], a także hodowla alpak „Ajmaraya” związana z fundacją „Llamerada”[51].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Dębowcu[52].
13 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Dębowiec prowadziła trasa „Dzień Czeski”[53].
Szlaki turystyczne
.jpg)
Przez Dębowiec prowadzą szlaki turystyczne[54][55]:
Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kapliczna Góra – Kobylica – Dębowiec – rozdroże pod Trzebiną – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Prudnik–Lipy – Park Miejski w Prudniku
Prudnik – Wieszczyna – Trzebina (19,5 km): Prudnik (stacja kolejowa) – Łąka Prudnicka – Trupina – Wieszczyna (Dębowiec) – Trzebina
Szlaki rowerowe
Przez Dębowiec prowadzą szlaki rowerowe[54][56][57]:
Turystyczna trasa rowerowa Gór Opawskich (40 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Chocim – Dębowiec – Wieszczyna – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – Sławniowice- Trasa rowerowa PTTK nr 60-c: Prudnik – Prudnik, Osiedle Tysiąclecia – Lipno – Prudnik-Las – Dębowiec – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Kolonia Jagiellońska – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – Kijów – Gościce
Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla I (20 km): Prudnik – Łąka Prudnicka – Moszczanka – Wieszczyna – Dębowiec – Prudnik- Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla II (13,5 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – rozdroże pod Trzebiną – Dębowiec – Prudnik
- Prudnik – Jindřichov (10 km): Prudnik – Dębowiec – granica państwa (PL-CZ) – Jindřichov
- Via Montana (9 km): Prudnik – Dębowiec – Wieszczyna – Jindřichov
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 7 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku[58].
Teren wsi, jak i całej gminy Prudnik, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[59]. Gminę Prudnik obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[60].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
