Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obrona Narodowa (ON) – terytorialna formacja wojskowa istniejąca w latach 1937–1939. Była zorganizowana w systemie brygad i półbrygad, przyporządkowanych dowództwom okręgów korpusów (DOK), a po mobilizacji – konkretnym armiom Wojska Polskiego.
Decyzję w sprawie organizacji oddziałów Obrony Narodowej podjęto w grudniu 1936. Służba w oddziałach ON odbywała się według zasad armii terytorialnej. W okresie początkowym służbę w jednostkach Obrony Narodowej pełnili wyłącznie ochotnicy narodowości polskiej (nie objęci powszechnym poborem), bezprzydziałowi rezerwiści i osoby bezrobotne. Podstawową jednostką piechoty był batalion (o zróżnicowanej liczebności żołnierzy i różnym wyposażeniu w środki bojowe – w zależności od typu: „I”, „II”, „III”, „IV” i „S”), zaś kawalerii – szwadron (Krakusi).
Formowanie pierwszych batalionów ON rozpoczęto w styczniu 1937 z żołnierzy rezerwy, systemem terytorialnym. Pododdziały te uzbrojone były w różnorodną broń, jednak nie najnowocześniejszą, wycofaną z jednostek pierwszoliniowych. Pododdziały Obrony Narodowej formowane przez poszczególne DOK.
Formacje Obrony Narodowej były przewidziane do krótkotrwałych działań obronnych w korzystnych warunkach terenowych przy wsparciu wojsk regularnych (nie przewidywano samodzielnych działań taktycznych). Obrona Narodowa zmobilizowała do końca wojny obronnej 1939 łącznie 83 bataliony piechoty o łącznej liczebności 1600 oficerów i 50 000 podoficerów i szeregowców.
1936 rok:
1937 rok:
1938 rok:
1939 rok:
Umundurowanie formacji Obrony Narodowej odpowiadało umundurowaniu wojsk regularnych (z małymi różnicami). Żołnierze nosili sukienne belki biało-czerwone na kołnierzach kurtek i płaszczy. Belka miała kształt równoległoboku, podzielonego krótszą przekątną na dwa trójkąty, z których górny był barwy białej, a dolny czerwonej[4].
Od 1938 roku na głowie nosili rogatywkę wz. 1938[5].
Przy ubiorze polowym żołnierze obrony narodowej nosili nie usztywnioną i bez ozdób czapkę rogatywkę ON. Na kołnierzach kurtek i płaszczy oznaki ON[6], na naramiennikach kurtek i płaszczy oznaki posiadanego stopnia.
Przy ubiorze garnizonowym kadra stała ON[7] oraz oficerowie rezerwy przydzieleni do ON nosili czapkę — rogatywkę garnizonową piechoty z granatowym otokiem i z dodatkami ozdobnymi. Sposób zakładania dodatków ozdobnych był analogiczny jak przy czapce rogatywce ON. Na kołnierzach kurtek noszono oznaki ON i wężyki, a na kołnierzach płaszczy i peleryn sukiennych tylko oznaki ON. Na naramiennikach kurtek i płaszczy noszono oznaki posiadanego stopnia. Wszystkie pozostałe przedmioty umundurowania i dodatki noszono analogicznie jak oficerowie i podoficerowie zawodowi piechoty.
Szeregowi żołnierze obrony narodowej nosili czapkę rogatywkę ON usztywnioną stalką z ozdobami. Na kołnierzach kurtek noszono oznaki ON bez wężyków, a na kołnierzach płaszczy oznaki ON. Na naramiennikach kurtek i płaszczy noszono oznaki posiadanego stopnia.
Oficerowie dyplomowani przydzieleni do obrony narodowej, na kołnierzach kurtek, płaszczy i peleryn sukiennych nosili orzełki oraz sznury naramienne[8].
Żołnierze przechowywali mundury w swoich miejscach zamieszkania, zaś broń i pozostałe wyposażenie na najbliższym posterunku Policji Państwowej, bądź w najbliższej jednostce wojskowej.
Na ćwiczeniach używano ubrań cywilnych, a podczas uroczystości stroje regionalne.
Było pięć typów batalionów: strzeleckie typu I do IV i S - forteczny. Bataliony typu I, najsłabsze, liczyły ok. 400 żołnierzy, najsilniejsze, typu IV ok. 700 - 800 żołnierzy. Uzbrojenie to od 2 do 6 ckm-ów, od 9 lkm-ów do 27 rkm-ów (w plutonach strzeleckich 1 lkm lub 2-3 rkm-y). Niektóre bataliony uzbrojone były w granatniki kal. 46 mm i moździerze 81 mm (1 moździerz na batalion). Nie posiadały broni przeciwpancernej.
Powszechnym zjawiskiem w Obronie Narodowej był brak pistoletów dla kadry oficerskiej i hełmów wzoru polskiego (często wykorzystywano charakterystyczne hełmy francuskie), brakowało armatek przeciwpancernych, karabinów maszynowych jak również polskich karabinów (używano modeli francuskich Berthiera). Po zmobilizowaniu jednostek etatowych niektóre z ośrodków mobilizacyjnych (głównie na południowowschodnim obszarze kraju) zorganizowały dodatkowe zaimprowizowane oddziały Obrony Narodowej (często nieuzbrojone – na „Przedmościu Rumuńskim”).
Strukturę organizacyjną jednostek ON i ich podporządkowanie przedstawiono na podstawie zarządzenia w sprawie wykonywania alarmu bojowego przez jednostki Obrony Narodowej, L.dz. 25/mob. I z dnia 25 sierpnia 1939 podpisanego przez gen. bryg. Bronisława Regulskiego w zastępstwie ministra spraw wojskowych. Poniższe zestawienie obejmuje 16 dowództw brygad i półbrygad ON oraz 82 bataliony ON. Według Kazimierza Pindela brak źródeł nie potwierdza istnienia trzech innych jednostek ON:
W trakcie mobilizacji alarmowej od 24 sierpnia 1939 część batalionów ON zostało zmobilizowanych do etatu batalionu piechoty typ specjalny z uzbrojeniem i wyposażeniem zbliżonym do batalionów piechoty liniowej. Nadano im numery lub nazwy. Bataliony piechoty typ specjalny zmobilizowano na bazie istniejących batalionów ON uzupełniono rezerwistami oraz wyposażono w broń indywidualną i zespołową produkcji polskiej lub w niewielkiej części niemiecką z czasów I wojny światowej. Bataliony te znajdowały się na terenie dwóch OK nr V i nr VIII w tzw. grupach piechoty śląskiej i pomorskiej[10]. Zmobilizowano w OK nr V bataliony piech. spec.: od nr 50 do nr 58. W OK nr VIII bataliony piech. spec.: od nr 81 do nr 86 oraz 3 morski batalion strzelców i 4 morski batalion strzelców[11]. Utworzone w ten sposób bataliony w OK nr V weszły w skład sformowanych dla nich trzech dowództw pułków piechoty rezerwowych wraz z pododdziałami pułkowymi specjalnymi, nr 201, 202, 203, stanowiących piechotę 55 Dywizji Piechoty rezerwowej[12]. Bataliony pomorskie numerowane miały wejść w/g planu W 2 w skład utworzonych podczas mobilizacji alarmowej dwóch dowództw pułków piechoty rezerwowych z pododdziałami pułkowymi i organami kwatermistrzowskimi nr 208 i 209, które po spełnieniu zadań osłonowych miały wejść w skład Pomorskiej Brygady Strzelców (planowanej do sformowania na bazie dowództwa Chełmińskiej Brygady ON). W planie W 3 zamierzano na bazie między innymi 208 i 209 pp rez. z batalionami numerowanymi sformować do 1940 roku nową 48 DP rezerwowej[13]. Podczas mobilizacji alarmowej 24 sierpnia na bazie batalionu ON Gdynia I zmobilizowano bp typ spec. o nazwie 3 morski batalion strzelców, a na bazie batalionu ON Kartuzy IV zmobilizowano batalion piechoty typ specjalny o nazwie 4 morski batalion strzelców. Oba te bataliony wraz z istniejącymi w czasie pokoju 1 i 2 morskim batalionem strzelców (przeformowanymi podczas mobilizacji alarmowej w odpowiednio 1 i 2 morskie pułki strzelców), miały wejść zgodnie z planem W 2 w skład Morskiej Brygady Strzelców sformowanej na bazie Morskiej Brygady ON. Nie jest wiadomym, czy została brygada przeformowana po mobilizacji, czy przesunięto jej termin formowania do planu W 3 na rok 1939/1940[14].
Do dyspozycji dowódcy Armii „Łódź” oddano dwa dowództwa brygad i 4 bataliony ON typu, które zostały podporządkowane dowódcy 10 Dywizji Piechoty, a ten przydzielił je do:
Dziśnieńska Półbrygada Obrony Narodowej (podporządkowana pułkowi KOP „Głębokie”)
Wołyńska Półbrygada Obrony Narodowej (w organizacji)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.