Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IV

Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IV (DOK IV) – terytorialny organ Ministerstwa Spraw Wojskowych okresu II RP, pełniący funkcje administracyjno-gospodarcze, mobilizacyjne i garnizonowo-porządkowe z siedzibą w garnizonie Łódź.

Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IV

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Dowództwo Okręgu Generalnego „Łódź”
Dowódcy
Pierwszy	gen. ppor. Jan Rządkowski
Ostatni	gen. bryg. Adam Korytowski
Organizacja
Dyslokacja	Łódź
Podległość	Ministerstwo Spraw Wojskowych

Dowództwa okręgów korpusów w 1939

Obsada personalna Dowództwa Okręgu Generalnego „Łódź” i Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IV

Dowódcy okręgu

• gen. ppor. Jan Romer (17 XI 1918^[1])
• płk piech. Albin Jasiński (p.o. 17 - 27 XI 1918)
• gen. ppor. Aleksander Osiński (27 XI 1918 - 13 VIII 1919)
• gen. ppor. Kajetan Olszewski (18 VIII 1919 - 14 II 1921)
• gen. ppor. Jan Rządkowski (14 II 1921 - 28 I 1922)
• gen. dyw. Stefan Majewski (31 I 1922 - 12 VI 1924)
• gen. dyw. Władysław Jung (12 VI 1924 - 10 VII 1926^[2])
• gen. dyw. Ignacy Kazimierz Ledóchowski (p.o. 10 VII - 1 IX 1926 i dowódca 1 IX 1926 - 1 II 1927)
• gen. bryg. Stanisław Oktawiusz Małachowski (p.o. 13 - 25 V 1926 i 1 II - 9 VII 1927)
• gen. bryg. Romuald Dąbrowski (od 9 VII 1927)
• gen. bryg. Stanisław Oktawiusz Małachowski (od 15 VII 1927)
• gen. bryg. Władysław Langner (od 3 IX 1934)
• gen. bryg. Wiktor Thommée (od 18 II 1938 → dowódca Grupy Operacyjnej "Piotrków")
• gen. bryg. Adam Korytowski (od 1 IX 1939)

Zastępcy dowódcy okręgu

• gen. ppor. Marceli Gosławski (od 14 I 1920)^[3]
• gen. bryg. Leon Pachucki (26 IX 1921 - 31 I 1924)
• gen. dyw. Eugeniusz Pogorzelski (1 II - 26 VI 1924)
• gen. dyw. Ignacy Kazimierz Ledóchowski (od 10 IV 1925)
• gen. bryg. Adam Korytowski (VII - VIII 1939)

Pomocnicy dowódcy okręgu

• płk dypl. Eugeniusz Chilarski (10 VIII 1928 - 30 X 1935)
• płk dypl. Marian Bolesławicz (30 X 1935 - 5 VII 1939)

Szefowie sztabu

• ppłk SG Marian Przewłocki (9 - 23 XII 1918)
• płk SG Gustaw Kuchinka (8 XII 1918 - 1 IX 1921)
• ppłk SG Stefan Iwanowski (24 IX 1921 - 16 X 1923)
• ppłk SG Zygmunt Dzwonkowski (p.o. 15 X 1923 - 24 X 1924)
• ppłk SG Stefan Iwanowski (24 X 1924 - 14 IX 1926)
• płk SG Marian Eugeniusz Kozłowski (30 XI 1926^[4] - 5 XII 1927)
• ppłk SG Jarosław Szafran (5 XII 1927 - 10 XI 1928)
• ppłk dypl. Władysław Smolarski (16 XI 1928 - 2 III 1931)
• ppłk dypl. Adam Świtalski (2 III 1931 - 7 XI 1932)
• płk dypl. Tadeusz Alf-Tarczyński (7 XI 1932 - 20 XI 1935)
• ppłk dypl. Piotr Bartak (20 XI 1935 - IX 1939)

Zastępcy szefa sztabu

• ppłk SG Stanisław Borowiec
• ppłk SG Walery Sławek (od 15 X 1923)

Szefowie Oddziału Ogólnego

Od 1932 - Wydział Ogólny, od 1933 - Samodzielny Referat Ogólny i od 1939 - Wydział Ogólny.

• mjr SG Witold Stankiewicz (VIII 1924 - 1925)
• mjr SG Kazimierz Putek (1925 - XI 1926)
• ppłk SG Jarosław Szafran (XI 1926 - XII 1927)
• mjr SG Eugeniusz Dmochowski (XII 1927 - III 1929)
• mjr dypl. Stanisław Bęben (III 1929 - XI 1930)
• mjr dypl. Adam Paszkowski (XII 1930 - VIII 1931)
• mjr dypl. Stefan Szlaszewski (IX 1931 - I 1932)
• mjr dypl. Tadeusz Rudnicki (I - VIII 1932)
• mjr dypl. Tadeusz Skwarczyński (VIII 1932 - 1939)

Kwatermistrzowie

• ppłk dypl. art. Marian Kułakowski (V – VIII 1939)
• płk dypl. kaw. Witold Gierulewicz (VIII – IX 1939)

Szefowie artylerii

• płk Aleksander Kowalewski^[5] (1922-1924)

Szefowie inżynierii i saperów

• ppłk Edmund Berezowski^[6]
• płk sap. Emanuel Homolacs (1923-1926)

Szefowie łączności i szefowie 4 Okręgowego Szefostwa Łączności w latach 1921-1929 i w 1939 roku

• mjr łącz. Emil Kaliński (XI 1921^[7])
• ppłk łącz. Ludwik Ihnatowicz (XI 1921– XII 1922^[7])
• mjr łącz. Zygmunt Karaffa-Kraeuterkraft (p.o. I – II 1923^[7])
• mjr łącz. Józef Rębski (III – VI 1924 → zastępca dowódcy 1 płącz^[8])
• mjr łącz. Zygmunt Karaffa-Kraeuterkraft (1924^[7])
• mjr łącz. Andrzej Stręk (I 1925 – X 1926^[7])
• kpt. łącz. Henryk Teszyński (p.o. XI 1926 – I 1927^[7])
• ppłk łącz. Teofil Mazur (VI 1927^[9] – IV 1928^[10][11])
• mjr łącz. Józef Barycki (V 1928 – III 1929^[12])
• mjr łącz. Wacław Tuziński (V – IX 1939^[13])

Adiutanci dowódcy okręgu

• kpt Kazimierz Czyhiryn (lata 30, do 1938)

Szefowie intendentury

• płk int. Piotr Łokucijewski (od 26 I 1919^[14])
• ppłk int. Antoni I Stankiewicz (1921-1927)
• ppłk int. Michał Hiszpański (1928 - III 1929)
• ppłk int. Józef Meksza (III 1929)
• ppłk int. Emil Swoboda (IV 1929 - XII 1932)
• ppłk int. Stanisław Burnagel (I 1933 - VI 1938)
• ppłk int. z WSW Zenon Bosak-Pakowski (VI 1938 - IX 1939)

Szefowie sanitarni / szefowie 4 Okręgowego Szefostwa Sanitarnego

• płk lek. dr Jakub Arct (szef Działu Sanitarnego i Oddziału IX Sanitarnego DOG Łódź 3 II 1919 - 1921)
• płk lek. dr Kazimierz Steier (1921 - 30 IV 1927 → stan spoczynku)
• płk lek. dr Stefan Rajmund Wojciech Miłodorowski (V 1927^[15] - II 1930)
• płk lek. dr Mieczysław Marx (VI 1930^[16] - 30 VI 1934 → stan spoczynku^[17])
• płk lek. dr Antoni Stanisław Więckowski (VI 1934^[18] - 30 XI 1935 → stan spoczynku)
• płk lek. dr Edward Wertheim (XII 1935 - † 15 I 1939)
• ppłk / płk lek. dr Kazimierz Baranowski (I - IX 1939)

Szefowie weterynarii

• płk lek. wet. Ludwik Symon^[19]
• płk lek. wet. Maksymilian Kowalewski

Szefowie poboru i inspektorzy poborowi

W listopadzie 1921 zostało utworzone Szefostwo Poborowe DOK IV. Z dniem 1 sierpnia 1924 roku szefostwo zostało zlikwidowane, a nadzór nad działalnością powiatowych komend uzupełnień objął inspektor. W czerwcu 1927 roku stanowisko inspektoru w DOK IV zostało zlikwidowane, a w sierpniu następnego roku przywrócone. Z dniem 1 grudnia 1934 roku stanowisko inspektora poborowego zostało zniesione^[20]

• płk Wiktor Romaszkiewicz (XI 1921 – V 1922^[21])
• ppłk / tyt. płk piech. / płk kanc. Stanisław Czajewski^[22] (1923 – VI 1927^[21])
• ppłk piech. Eustachy Serafinowicz (I 1929^[23] – III 1930^[24])
• płk piech. Wojciech Emanuel Piasecki (III 1930 – 31 VII 1934 → stan spoczynku)

Szefowie remontu

• płk Mikołaj Karatajew (był w 1923)^[5]

Szefowie duszpasterstwa wyznania rzymskokatolickiego

• dziekan ks. Antoni Burzyński (1921 - VI 1927)
• dziekan ks. Stanisław Zieliński (VI 1927 - XII 1933)
• proboszcz ks. Ludwik Tyszko (1 V 1930 – 30 XI 1931)
• dziekan ks. Kazimierz Suchcicki (1934 - IX 1939)

Kierownicy Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Łodzi

• kpt. Tadeusz Marszałek (1929)
• mjr Leon Ulatowski (1929 - 1932)
• ppłk Stefan Cieślak (1932 - 1933)
• ppłk dypl. Jan Gabryś (XII 1933 - 4 IX 1937)
• ppłk piech. Karol Kurek (23 IX 1937 - 1939)
• mjr Bolesław Gronczyński (1939)

Dowódca OPL OK IV (od maja 1939 – dowódca OPL i OPGaz. OK IV)

• płk dypl. piech. dr Władysław Kulma (III 1937 – IX 1939)

Przypisy

1. Generał Jan Romer został wyznaczony na stanowisko dowódcy OGen. "Łódź", lecz go nie objął.
2. Generał Władysław Jung w dniach 13-25 maja 1926 był internowany.
3. Dekret L. 1817 z 14 I 1920, Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 3 z 31.01.1920 r., s. 25. W dekrecie Okręg jest nazywany Okręgiem Generalnym Łódź.
4. Według Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. Nr 50 z 24.11.1926 r. na stanowisko wyznaczony został z dnem 31 października 1926 r. Z tą samą datą wyznaczeni zostali nowi szefowie sztabu DOK III i DOK X.
5. Almanach oficerski na rok 1923/24; praca zbiorowa Dział III Z.2, s. 36.
6. Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 47 z 25.11.1922 r., s. 852.
7. Jarno 2001 ↓, s. 183.
8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 21 czerwca 1924 roku, s. 341, od grudnia 1923 roku do czerwca 1924 roku był odkomenderowany do DOK X na stanowisko p.o. szefa łączności.
9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927 roku, s. 168.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 160.
11. Jarno 2001 ↓, s. 183, wg autora obowiązki szefa pełnił od lutego 1927 roku do lutego 1928 roku.
12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 88.
13. Jarno 2001 ↓, s. 139, 184, 320, 340.
14. Dziennik Rozkazów Wojskowych z 4 lutego 1919 r. Nr 12, poz. 449.
15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 136.
16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 222.
17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 145.
18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 171.
19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 5 sierpnia 1922 roku, s. 597, płk lek. wet. Ludwik Symon zmarł 10 marca 1922 roku w Szpitalu Okręgowym Nr 5 w Krakowie.
20. Jarno 2001 ↓, s. 167-168, w okresie od czerwca 1927 roku do sierpnia 1928 roku nadzór nad działalnością służby poborowej sprawował inspektor poboru DOK V w Krakowie płk Maksymilian Hoborski.
21. Jarno 2001 ↓, s. 167.
22. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 130 z 16 grudnia 1924 roku, s. 725, z dniem 1 sierpnia 1924 roku został przeniesiony do korpusu oficerów administracji, dział kancelaryjny, z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 25.
24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1930 roku, s. 31, z dniem 30 kwietnia 1930 roku został przeniesiony w stan spoczynku.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.