28 Pułk Strzelców Kaniowskich

28 Pułk Strzelców Kaniowskich (28 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Ten artykuł dotyczy polskiego pułku piechoty z numerem 28. Zobacz też: 28 Pułk Piechoty – inne pułki piechoty z numerem 28.

28 Pułk Strzelców Kaniowskich

Odznaka oficerska pułku
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	11 listopada[1]
Rodowód	13 pułk strzelców polskich 28 pp „Dzieci Łódzkich”
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Borejkami (22–23 V1920) bitwa pod Łużkami ( 6–7 VI 1920) bitwa o przedmoście warsz. (13–16 VIII 1920) bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920) kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Łódź[2]
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	10 Dywizja Piechoty[3]

Sformowany w lipcu 1919 roku. Toczył walki na Wołyniu, a następnie nad Styrem w rejonie Rafałówki. Walczył z Czechami o Śląsk Cieszyński, potem nad Niemnem w rejonie Skidla i w rejonie Lwowa. Walczył też z wojskami ukraińskimi nad Seretem. Od 4 lipca 1920 rozpoczął odwrót w kierunku na Oszmianę i Lidę. W Bitwie Warszawskiej z Nieporętu atakował w kierunku na Wólkę Radzymińską i Mokre. W okresie międzywojennym pułk stacjonował w Łodzi i podporządkowany był dowódcy 10 Dywizji Piechoty.

Formowanie

28 pułk Strzelców Kaniowskich powstał w lipcu 1919, we Wschodniej Małopolsce i na Wołyniu, w wyniku połączenia 13 pułku strzelców polskich z 28 pułkiem piechoty „Dzieci Łódzkich”^[4]. Nazwa pułku została mu przyznana rozkazem nr 88 Naczelnego Wodza z dnia 26 sierpnia 1919.

W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Łodzi^[5].

Osobny artykuł: Organizacja pułku piechoty Wojska Polskiego II RP.

Działania bojowe w latach 1919–1920

Z Besarabii przez Bukowinę 13 pułk strzelców dotarł do Małopolski Wschodniej 12 czerwca 1919, a już następnego dnia przystąpił do działań bojowych w rejonie Stanisławowa i Jezupola. Działania te prowadził do 2 lipca, po czym odjechał do wsi Pałahicze, gdzie połączył się z 28 pułkiem piechoty „Dzieci Łódzkich”.

28 pułk piechoty powstał jesienią 1918. Od stycznia 1919 prowadził działania bojowe. Drugi batalion toczył walki na Wołyniu, w rejonie Kowla i Łucka, a następnie nad Styrem w rejonie Rafałówki. Trzeci batalion toczył boje z Czechami na Śląsku Cieszyńskim, potem nad Niemnem w rejonie Skidla, a następnie został przerzucony w rejon Lwowa, gdzie brał udział w jego obronie, po czym w pogoni za wojskami ukraińskimi dotarł do Tarnopola i w rejon Trembowli. Tam stoczył 12 czerwca zwycięską bitwę pod Iwankowem. Pierwszy batalion w czerwcu 1919 stoczył przegrany bój pod Brzeżanami.

Już jako 28 pułk Strzelców Kaniowskich (przydomek Kaniowskich pochodzi od Bitwy pod Kaniowem, w której brał udział 13 pułk strzelców) walczył z wojskami ukraińskimi nad Seretem aż do linii rzeki Zbrucz, którą osiągnął 19 lipca 1919.

W końcu września pułk przerzucono pod Wilno, gdzie pełnił służbę patrolową na linii demarkacyjnej polsko-litewskiej. Tutaj spędził zimę 1919/1920. Po skoncentrowaniu się w połowie maja koło stacji Ignalino odmaszerował w kierunku Kozian, gdzie prowadził walki nad Dzisną w rejonie Mariampola, Kozian, Twerecza i Szarkowszczyzny.

Pod wpływem ogromnej przewagi wojsk sowieckich, od 4 lipca 1920 pułk rozpoczął odwrót w kierunku na Oszmianę i Lidę. W drugiej połowie lipca staczał boje pod Trokielami, Grodnem, Indurą i przez Białystok, Ostrów, Brańszczyk, Serock, Zegrze dotarł do Jabłonny.

W Bitwie Warszawskiej z miejscowości Nieporęt atakował w kierunku na Wólkę Radzymińską i Mokre, które zdobył w południe 16 sierpnia 1920. Po utracie Mokrego nieprzyjaciel nie stawiał już większego oporu na tym kierunku, a pułk odszedł do odwodu.

Mapy bitew

Kawalerowie Virtuti Militari

Osobny artykuł: Kawalerowie Virtuti Militari 1914–1921.

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[6][7]
st sierż. Ernest Angelo nr 2485	pchor. Józef Appel	st. sierż. Stanisław Biskupski	por. Jerzy Boski
sierż. Władysław Bromiński nr 649	sierż. Bolesław Czuliński	ppor. Józef Gryglaszewski	sierż. Jan Gutkowski
st. sierż. Jan Hodoń	st. szer. Ignacy Jaskóła nr 1106	kpt. Marian Kański	sierż. Zygmunt Kawa
sierż. Kazimierz Kleber	ppor. Wacław Klinke	st. szer. Józef Kobus	plut. Kazimierz Kowalski
plut. Ryszard Koziełło	kpt. Władysław Kudaj	sierż. Józef Kulesza	st. szer. Kazimierz Lebiedowski
kpr. Bronisław Lewiński	kpr. Szczepan Madej	por. Mieczysław Maj	pchor. Edward Malbrocki
kpr. Józef Minkina	st. sierż. Stanisław Muszyński	st. sierż. Władysław Nagórski	por. Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski
ppor. Stanisław Nowicki	kpr. Józef Pabis	szer. Stanisław Pałka	ppor. Tadeusz Petrulewicz nr 863
ppor. Benedykt Pęczkowski	st. sierż. Stanisław Piasek	kpr. Stanisław Pióro	por. Stefan Pogonowski
kpr. Władysław Polański	sierż. Michał Prus	st. szer. Stanisław Prusik	plut. Józef Pustelnik
sierż. Stefan Rabęcki	ppor. Stefan Rawicki	por. Władysław Raypert	sierż. Jan Rudnik
ppor. Czesław Rzedzicki	por. Antoni Sanojca	mjr Stanisław Sobieszczak	st. sierż. Stanisław Sławowczyk
plut. Roman Stefański	kpt. Ksawery Sutowski	sierż. Henryk Świetlicki	ppor. Juliusz Szczęsny
por. Wacław Szymański	ppłk Wiktor Thommée	ppor. Jan Topczewski	ppor. Wacław Tuziński
pchor. Czesław Twardowski	ppor. Witold Więckowski	st. sierż. Stanisław Wocial	por. Jan Wrzosek
ppor. Wacław Zaborowski

Pułk w okresie pokoju

Budynek przedwojennych Koszar im. J. Piłsudskiego 28 pSK

W okresie międzywojennym pułk stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IV^[8] w garnizonie Łódź i podporządkowany był dowódcy 10 Dywizji Piechoty. Stacjonował w koszarach im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi przy zbiegu ul. Leszno i Żeligowskiego, praktycznie w samym centrum miasta. Okazały budynek koszar zachował się do dziś, obecnie jest własnością Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

14 sierpnia 1929 o 6:40 w katastrofie kolejowej na linii Łódź Kaliska-Łódź Fabryczna zginęło siedmiu żołnierzy pułku: Zygmunt Wiśniewski, Albin Urbaniak, Jakub Doński, Jakub Giersz, Bazyli Łapkiewicz, Jefim Korniuk i Józef Dolny, a kolejnych 23 zostało ciężko rannych (plut. Władysław Ozdoba i szeregowcy: Józef Strach, Stanisław Kowalski, Jakub Hamerfeld, Stanisław Słomkiewicz, Józef Bednarek, Ilko Petryk, Lucjan Hołówko, Lucjan Kędzierski, Leonard Tomczak, Marian Psiuch, Leon Szpinder, Władysław Czerwiński, Władysław Kiełba, Ilko Szewek, Paweł Wojtowicz, Włodzimierz Kieba, Antoni Szulc, Michał Jarzyński, Dymitr Kocur, Bolesław Stankiewicz, Władysław Gzimiński, Zygmunt Bąk). Ponadto żywcem spłonęło dwóch kolejarzy: nadkonduktor Ignacy Grzebielak i Antoni Gorzeń. Kolejnych siedmiu zostało rannych, w tym dwóch bardzo ciężko^[9]. W wyniku złego nastawienia zwrotnicy pociąg mieszany nr 3371, którym jechali żołnierze, najechał na odchodzący pociąg towarowy nr 33 376^[10].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 28 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych^[11]. Po wprowadzeniu w 1930 nowej organizacji piechoty na stopie pokojowej^[12], pułk szkolił rekrutów dla potrzeb batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza^[13].

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[14][a]
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne[16]
dowódca pułku	ppłk Wincenty Kurek
I zastępca dowódcy	ppłk Wacław Makatrewicz
adiutant	kpt. Kazimierz Michał Gryziecki
starszy lekarz	mjr dr Adam Molka
młodszy lekarz	por. lek Jan Józef Bojarski
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Karol Leon Zaprutkiewicz
oficer mobilizacyjny	kpt. Jan Bartczak
zastępca oficera mobilizacyjnego	por. Leon Olejniczak
oficer administracyjno-materiałowy	p.o. por. Emil Woźniak[b]
oficer gospodarczy	kpt. int. Jerzy Andrzej Wodziński
oficer żywnościowy	por. Józef Konstanty Tys
oficer taborowy[c]	por. Emil Woźniak(*)
kapelmistrz	kpt. adm. (kapelm.) Aleksander Gaul
dowódca plutonu łączności	kpt. Kasper Ślepokura
dowódca plutonu pionierów	por. Janusz Michał Orłowski
dowódca plutonu artylerii piechoty	kpt. art. Bolesław Świtoniak
dowódca plutonu ppanc.	por. Jan Maśliński
dowódca oddziału zwiadu	ppor. Władysław Kulfan
I batalion
dowódca batalionu	mjr Wiesław Zygmunt Hołubski
dowódca 1 kompanii	por. Aleksander Pogorzelski
dowódca plutonu	ppor. Tadeusz Bolesław Kukulski
dowódca plutonu	ppor. Tadeusz Władysław Malinowski
dowódca 2 kompanii	kpt. Eugeniusz Marian Smoliński
dowódca plutonu	por. Włodzimierz Pęski
dowódca 3 kompanii	kpt. Ignacy Wieliczko
dowódca plutonu	ppor. Roman Marian Błaszczak
dowódca plutonu	ppor. Leon Sapiński
dowódca 1 kompanii km	por. Jan Zenon Świerczyński
dowódca plutonu	ppor. Mieczysław Tadeusz Mińczakowski
II batalion
dowódca batalionu	mjr Józef Jerzy Korczewski
dowódca 4 kompanii	por. Jan Feliks Wrona
dowódca plutonu	ppor. Zbigniew Józef Karol Opioła
dowódca 5 kompanii	kpt. Jan Chamielec
dowódca plutonu	ppor. Henryk Wiktor Górny
dowódca 6 kompanii	kpt. Aleksander Mazur
dowódca plutonu	ppor. Zbigniew Janowski
dowódca 2 kompanii km	kpt. Marian Jan Mytkowicz
dowódca plutonu	por. Antoni Alojzy Węgrzyn
dowódca plutonu	ppor. Tadeusz Stanisław Marek Słowik
III batalion
dowódca batalionu	mjr Stanisław Kubalski-Milan
dowódca 7 kompanii	por. Tomasz Fijałkowski
dowódca plutonu	ppor. Wilhelm Michał Zając
dowódca 8 kompanii	por. Piotr Stefan Alfons Wojciszewski
dowódca plutonu	por. Piotr Muniak
dowódca 9 kompanii	kpt. Stefan Bojakowski
dowódca plutonu	por. Stanisław Wróbel
dowódca plutonu	ppor. Henryk Stanisław Śniady
dowódca 3 kompanii km	kpt. Piotr Szymczak
dowódca plutonu	ppor. Marian Bolesław Górnicki
na kursie	kpt. Stefan Stanisław Gwoździński
28 kompania wartownicza „Gałkówek”
dowódca	kpt. adm. (piech.) Adam Gostwicki
zastępca dowódcy	kpt. adm. (piech.) Jan Fryderyk Ludwig
Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 10 DP
dowódca	mjr Jan Rękorajski
dowódca plutonu	kpt. Leonard Malinowski
dowódca plutonu	por. Czesław Łukomski
dowódca plutonu	ppor. Czesław Niewiadomski
dowódca plutonu	ppor. Eugeniusz Oryński
Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 10 DP
dowódca	kpt. Jan Bielecki
dowódca plutonu	ppor. Jerzy Korwin-Wierzbicki
dowódca plutonu	ppor. Jan Skwark [31 pp]
28 obwód przysposobienia wojskowego
kmdt obwodowy PW	p.o. kpt. piech. Bolesław Stanisław Antoń(*)
kmdt miejski PW Łódź I	por. piech. Henryk Gruszka
kmdt miejski PW Łódź II	ppor. kontr. piech. Borys Fiedotjew
kmdt miejski PW Łódź III	vacat
kmdt miejski PW Łódź IV	kpt. piech. Bolesław Stanisław Antoń(*)
kmdt powiatowy PW Łódź	por. kontr. piech. Mikołaj Milczyński

Kampania wrześniowa

24 sierpnia 1939, w czasie mobilizacji alarmowej, pułk został uzupełniony rezerwistami, mieszkańcami Łodzi oraz okolic, a następnie przetransportowany w rejon Błaszek.

Organizacja wojenna i obsada personalna pułku we wrześniu 1939[18]
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo
dowódca	ppłk Wincenty Kurek
I adiutant	kpt. Ignacy Wieliczko
II adiutant	por. rez. Adam Bierzwiński
oficer informacyjny	N.N.
oficer łączności	kpt. Kasper Ślepokura
kwatermistrz	mjr piech. Karol Zaprutkiewicz
	kpt. Kazimierz Gryziecki
oficer płatnik	N.N.
oficer żywnościowy	N.N.
naczelny lekarz	por. lek. Jan Bojarski
kapelan	kpt. rez. ks. Michał Stańczyk
dowódca kompanii gospodarczej	por. Jan Turkowski
I batalion
dowódca batalionu	mjr Stanisław Milan
adiutant batalionu	ppor. Mieczysław Miller
dowódca 1 kompanii strzeleckiej	por. Stanisław Wróbel
dowódca 2 kompanii strzeleckiej	por. Jan Wrona
dowódca 3 kompanii strzeleckiej	por. rez. Kazimierz Fiedofiew
	por. rez. Marian Petz
dowódca 1 kompanii cekaemów	por. Jan Świerczyński
II batalion
dowódca batalionu	mjr Józef Jerzy Korczewski
adiutant batalionu	ppor. rez. Michał Dąbrowski
dowódca 4 kompanii strzeleckiej	por. Marian Górnicki
dowódca 5 kompanii strzeleckiej	ppor. rez. Zygmunt Ulrych
dowódca 6 kompanii strzeleckiej	por. Janusz Orłowski
	ppor. Henryk Górny
dowódca 2 kompanii cekaemów	kpt. Aleksander Mazur
III batalion
dowódca batalionu	mjr Jan Cichocki
adiutant batalionu	ppor. rez. Feliks Missala
dowódca 7 kompanii strzeleckiej	por. Piotr Muniak
dowódca 8 kompanii strzeleckiej	por. Aleksander Pogorzelski
dowódca 9 kompanii strzeleckiej	por. Jerzy Korwin-Wierzbicki
dowódca 3 kompanii cekaemów	kpt. Leonard Malinowski
Pododdziały specjalne
dowódca kompanii przeciwpancernej	kpt. Jan Chamielec
dowódca plutonu artylerii piechoty	kpt. Bolesław Świtoniak
dowódca kompanii zwiadowców	ppor. Władysław Kulfan
dowódca plutonu pionierów	por. Janusz Orłowski
dowódca plutonu przeciwgazowego	por. Henryk Gruszka

Mapy bitew

Symbole pułkowe

Sztandary

25 maja 1919 roku przed odjazdem na front dowództwa pułku i I batalionu, Łódź, reprezentowana przez wszystkie zrzeszenia, cechy i organizacje społeczne uroczyście wręczyła swym „Dzieciom” chorągiew^[19]. W 1930 roku chorągiew została przekazana do Muzeum Wojska w Warszawie.

Nowa chorągiew została wykonana zgodnie z wzorem chorągwi pułkowej w piechocie, określonym w Ustawie z dnia 1 sierpnia 1919 roku o godle i barwach Rzeczypospolitej Polskiej^[20]. „Prezydent Rzeczypospolitej zarządzeniem z dnia 25 lipca 1927 r. zatwierdził wzór lewej strony płachty chorągwi 28 Pułku Piechoty”^[21].

W niedzielę 15 maja 1927 roku na placu Dąbrowskiego w Łodzi odbyła się ceremonia wręczenia chorągwi. Po mszy świętej ksiądz biskup Kazimierz Tomczak sufragan diecezji łódzkiej poświęcił chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo Łodzi. Następnie prezes rady miejskiej doktor Bolesław Fichna wręczył poświęcony sztandar Prezydentowi RP Ignacemu Mościckiemu „prosząc aby go oddał pułkowi, w którego szeregach walczyła i ginęła młodzież łódzka. Prezydent przyjął sztandar z rąk prezesa rady miejskiej i oddał go klęczącemu dowódcy pułku płk. Oziewiczowi”^[22].

Od 28 stycznia 1938 roku chorągiew pułkowa zaczęła być oficjalnie nazywana sztandarem^[23]. Po wojnie nie udało się odnaleźć sztandaru. Nadal jest uznawany za zaginiony^[24].

Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

Odznaka pamiątkowa

Osobny artykuł: Odznaka pamiątkowa jednostki wojskowej.

Odznakę pierwotnie stanowił orzeł trzymający w szponach dwie skrzyżowane szable i tarczę. Na tarczy herb m. Łodzi i inicjały LA 28 L.P.P. Jednoczęściowa - bita z blachy srebrzonej. Wymiary: 39x27 mm^[2].

16 listopada 1926 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór odznaki 28 pułku piechoty, a 23 kwietnia 1929 roku jej regulamin^[25][26].

Odznaka o wymiarach 41x41 mm ma kształt krzyża kawalerskiego, którego ramiona pokryte są białą emalią ze srebrno oksydowanym obramowaniem. Na ramionach krzyża srebrne znaki: herb Łodzi, miniatura odznaki POW, odznaka Oddziału Werbunkowo-Agitacyjnego 4 Dywizji gen. L. Żeligowskiego, nazwy pól bitewnych: „BOREJKI”, „AUTA”, „RADZYMIN” i „SOKAL”. Środek odznaki stanowi emaliowana w kolorze karminowym tarcza z numerem „28” otoczona wieńcem laurowym. Pola między ramionami krzyża wypełniają dwa skrzyżowane miecze zwrócone ostrzami ku górze. Odznaka oficerska - czteroczęściowa, wykonana w srebrze, elementy łączone nitami, emaliowana. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy^[27].

Strzelcy kaniowscy

Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 28 Pułku Strzelców Kaniowskich.

Dowódcy pułku^[28][d]

Dowódca 13 Pułku Strzelców Polskich

• ppłk piech. Franciszek Sikorski

Dowódcy 28 Pułku „Dzieci Łódzkich”

• ppłk piech. Stanisław Palle (do 12 I 1919)
• ppłk piech. Jerzy Lesiecki (13 I – 14 VII 1919)

Dowódcy 28 Pułku Strzelców Kaniowskich

• ppłk piech. Franciszek Sikorski (15 VII – 11 X 1919)
• mjr piech. Stanisław Sobieszczak (12 – 23 X 1919)
• mjr piech. Jan Tabaczyński (24 X 1919 – 25 VI 1920)
• ppłk piech. Wiktor Thommée (26 VI 1920 – 21 III 1921)
• ppłk piech. Juliusz Zulauf (21 III – 25 X 1921)
• mjr piech. Józef Zborowski (p.o. 25 X 1921 – 11 I 1922)
• ppłk piech. Władysław Dragat (11 I 1922 – VI 1923^[30] → Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK IV)
• ppłk piech. Erwin Kossowski (VI 1923^[30] – X 1925 → praktyka poborowa w PKU Lublin^[31])
• płk SG Franciszek Arciszewski (3 I^[32] – 13 V 1926)
• ppłk piech. Józef Tunguz-Zawiślak (p.o. 13 V 1926 – 2 V 1927)
• ppłk / płk piech. Stanisław Oziewicz (4 V 1927 – 14 II 1929)
• ppłk / płk piech. Jan Bratro (14 II 1929 – 20 II 1938 → dowódca piechoty dywizyjnej 29 DP)
• ppłk piech. Bronisław Laliczyński (21 III 1938 – 20 III 1939 → dowódca 4 pp Leg.)
• ppłk piech. Wincenty Kurek (20 III – IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku^[e]

• ppłk piech. Mikołaj Kostecki (10 VII – 10 XI 1922 → dowódca 85 pp)
• ppłk piech. Konrad Wiktor Sieciński (1923 – 11 X 1926 → zastępca dowódcy 39 pp^[33])
• ppłk piech. Józef Tunguz-Zawiślak (23 XII 1926^[34] – 21 I 1930 → dowódca 84 pp)
• ppłk piech. Mieczysław Łukoski (21 I 1930 – 23 III 1932 → zastępca dowódcy 31 pp)
• ppłk dypl. Roman Umiastowski (23 III 1932 – VII 1936)
• ppłk piech. Wacław Makatrewicz (1936 – VIII 1939 → dowódca OZ 10 DP)

Obsada personalna pułku w 1920^[35]

• dowódca I batalionu – por. Stefan Pogonowski †15 VIII 1920
• dowódca I batalionu – por. Jerzy Boski (od 15 VIII 1920)
• dowódca 1 kompanii – ppor. Piotr Janus (ranny 16 VIII 1920)
• dowódca 1 kompanii – sierż. Ernest Angelo (p.o. od 16 VIII 1920)
• dowódca 3 kompanii – ppor. Władysław Kowalewski †23 VII 1920 Indura^[36]
• dowódca 1 kompanii km – ppor. Piotr Piątkowski^[37]
• dowódca 5 i 6 kompanii – ppor. Benedykt Pęczkowski †15 VIII 1920
• dowódca 7 kompanii – ppor. Wincenty Ciunelis †1 VIII 1920 Wysokie Mazowieckie^[38]
• dowódca 8 kompanii – ppor. Witold Więckowski †24 V 1920
• szef kompanii – sierż. Władysław Nagórski
• dowódca III batalionu – kpt. Władysław Kudaj
• dowódca 9 kompanii – por. Artur Rogowski †VII 1920 zm. z ran^[39]
• dowódca 10 kompanii – ppor. Jan Topczewski
• dowódca 3 kompanii km – por. Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski

Żołnierze 28 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[40] oraz Muzeum Katyńskie^[41][f][g].

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Andziak Marcin	ppor. rez.	policjant	PP w Łodzi	Katyń
Bielecki Jerzy	ppor. rez.			Katyń
Borowski Czesław	ppor. rez.	geodeta	Urząd Miejski w Łodzi	Katyń
Bużyński Stanisław	por. rez.	nauczyciel	kier. Szkoły Powszechnej Długich	Katyń
Ciesielski Czesław Jan[44]	ppor. rez.	inżynier	Izba Skarbowa w Łodzi	Katyń
Czaplicki Stefan Cezary	ppor. rez.	nauczyciel	gimnazjum w Rogoźnie	Katyń
Dworakowski Włodzimierz	por. rez.	prawnik		Katyń
Gaul Aleksander[45]	kpt.	żołnierz zawodowy	kapelmistrz 28 pp	Katyń
Heinzel Leszek Edward	ppor. rez.	technik włókiennictwa		Katyń
Herduś Jan Stanisław[h]	ppor. rez. piech.	nauczyciel	Szkoła Powszechna w Stachlewie	Katyń
Koziński Jerzy	ppor. rez.	prawnik		Katyń
Krochmalski Jan	por. rez.	księgowy	bank w Łodzi	Katyń
Kukulski Tadeusz[48]	ppor.	żołnierz zawodowy	dowódca plutonu 1/28 pp	Katyń
Kurowski Mieczysław[49] ?	por.	żołnierz zawodowy		Katyń
Łukomski Czesław[50]	por.	żołnierz zawodowy	dca pl kursu podchorążych 10 DP	Katyń
Matusiak Roman	ppor. rez.	buchalter	zakłady graficzne w Łodzi	Katyń
Niedźwiedzki Marian	ppor. rez.	absolwent USB		Katyń
Niewiadomski Czesław[51]	ppor.	żołnierz zawodowy	dca pl kursu podchorążych 10 DP	Katyń
Oryński Eugeniusz[52]	ppor.	żołnierz zawodowy	dca pl kursu podchorążych 10 DP	Katyń
Paprota Antoni	ppor. rez.	handlowiec		Katyń
Piasecki Władysław	ppor. rez.	urzędnik	Izba Skarbowa w Łodzi	Katyń
Simon Józef Cezar	ppor. rez.	absolwent UAM		Katyń
Smoliński Eugeniusz[53]	kpt.	żołnierz zawodowy	dowódca 2/28 pp	Katyń
Spodenkiewicz Tadeusz	ppor. rez.	urzędnik	pracował w Łodzi	Katyń
Spruch Wacław	ppor. rez.	nauczyciel	Dom Wychowawczy w Łodzi	Katyń
Szymski Henryk	ppor. rez.	prawnik	sędzia Sądu Grodzkiego w Łodzi	Katyń
Wodziński Jerzy[54]	por.	żołnierz zawodowy	oficer gospodarczy 28 pp	Katyń
Zaprutkiewicz Karol	mjr	żołnierz zawodowy	kwatermistrz 28 pp	Katyń
Zarybnicki Henryk	ppor. rez.	urzędnik	pracował w Łodzi	Katyń
Afelt Anicet Tadeusz	por. rez.	inżynier	Wydział Dróg i Mostów m. Łodzi	Katyń
Czekay Henryk	por. rez.	nauczyciel	gimnazjum w Pabianicach	Charków
Galanciak Bronisław	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła powszechna w Łodzi	Charków
Janowski Franciszek	ppor. rez.		Magistrat m. Pabianice	Charków
Kluska Stefan	por. rez.	technik włókiennictwa		Charków
Kominek Józef	por. rez.	nauczyciel	szkoła specjalna w Tomaszowie	Charków
Kucharski Witold	ppor. rez.	handlowiec		Charków
Kwiatkowski Kazimierz	ppor. rez.			Charków
Mińczakowski Mieczysław[55]	ppor.	żołnierz zawodowy	dowódca plutonu 1 kkm/28 pp	Charków
Okwieciński Józef	por. rez.	prawnik, mgr		Charków
Posselt Ryszard Adam	ppor. rez.	włókiennik	fabryka włókiennicza w Łodzi	Charków
Postanowicz Alfred	ppor. rez.	technik drogowy		Charków
Remus Aleksander	ppor. rez.	inżynier chemik	pracował w Łodzi	Charków
Sroczyński Adam	ppor. rez.			Charków
Wieczorek Jerzy	ppor. rez.	prawnik		Charków
Wągrowski Stefan	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Łodzi	ULK
Sierosławski Jan	kpt. rez.	policjant	komisariat PP w Tomaszowie	Kalinin

Pamięć o pułku

W Łodzi jedną z ulic w dzielnicy Polesie, przebiegającą na obszarze tzw. Starego Polesia, nazwano imieniem Pułku. Od 2004 roku w Łodzi działa Stowarzyszenie Historyczne „Strzelcy Kaniowscy” kultywujące pamięć o 28 i 31 pSK; gromadzi pamiątki, a także organizuje i bierze udział w licznych przedsięwzięciach nawiązujących do historii obu pułków. Od 11 listopada 2016 roku w historycznym budynku koszar w Łodzi przy ulicy Żeligowskiego 7/9 działa „Izba Pamięci 28 pułku Strzelców Kaniowskich” prowadzona przez członków S.H. „Strzelcy Kaniowscy”. Izba gromadzi pamiątki, militaria i dokumenty historyczne związane z dziejami Strzelców Kaniowskich, a część zbiorów stowarzyszenia jest prezentowana w formie wystawy stałej, dostępnej dla zainteresowanych^[56].

• 
  Bratnia mogiła strzelców kaniowskich poległych w czasie bitwy pod Radzyminem
• 
  Pomnik w hołdzie żołnierzom 28 psk

Zobacz też

• Muzeum Polskiej Wojskowej Służby Zdrowia

Uwagi

1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[15].
2. Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję^[17].
3. Oficer taborowy był jednocześnie dowódcą kompanii gospodarczej.
4. Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku^[29].
5. Stanowisko zastępcy dowódcy pułku zostało utworzone latem 1922 roku. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.
6. Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939^[42] .
7. Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940^[43] .
8. Ppor. rez. Jan Herduś – urodzony 23 VI 1895 w Łęgu, syn Jana i Agaty z domu Barszcz. W 1916 ukończył Seminarium Nauczycielskie w Tarnowie. W latach 1915–1918 służył w armii austriackiej. W lipcu 1920 jako ochotnik brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu działań wojennych ukończył kurs podoficerów przy 5 pułku artylerii ciężkiej w Krakowie oraz kurs szkoleniowy we Lwowie, po których został przeniesiony do rezerwy. W latach 1924–1927 był nauczycielem w szkole powszechnej w Kowalach. W 1928 został powołany na ćwiczenia do 10 pułku artylerii polowej. W połowie 1932 odbył szkolenie w SPRP w Białymstoku (Biedrusko), po czym skierowany do odbycia służby aplikacyjnej w 27 pułku piechoty w Częstochowie, z którego odszedł do rezerwy w 1933. Uczył następnie w Seminarium Nauczycielskim w Ostrzeszowie. Był także nauczycielem i dyrektorem szkoły w Wójcinie (I-VI 1938). Przed samym wybuchem wojny pełnił obowiązki kierownika w nowo powstałej szkole powszechnej w Stachlewie w pow. łowickim. Podczas ferii letnich 1939 został wezwany do odbycia ćwiczeń wojskowych, a 29 sierpnia 1939 do D.O.K. Łódź i zmobilizowany do 28 pułku piechoty. Podczas kampanii wrześniowej w składzie 4 kompanii 28 pp. Okoliczności pojmania przez sowietów nie są znane. Przetrzymywany początkowo w obozie jeńców w Putiwlu, ostatecznie osadzony w Kozielsku^[46][47].

Przypisy

1. Dziennik rozkazów MSWojsk. nr.16 z 19 maja 1927 roku
2. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 58.
3. Satora 1990 ↓, s. 69.
4. Prugar-Ketling (red.) 1992 ↓, metryka.
5. Odziemkowski 2010 ↓, s. 226.
6. Zaborowski 1928 ↓, s. 29-30.
7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 26 marca 1921 roku, s. 533-535.
8. Almanach 1923 ↓, s. 51.
9. Kurier Poznański Nr 376 z 16 sierpnia 1929 r.
10. Kurier Poznański Nr 374 z 14 sierpnia 1929 r.
11. Jagiełło 2007 ↓, s. 63-65.
12. Rozkaz wykonawczy MSWojsk PS 10-50 z 1930
13. Jagiełło 2007 ↓, s. 64.
14. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 581-582 i 674.
15. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
16. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 581-582.
17. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
18. Rzadkowski 2017 ↓, s. 36.
19. Zaborowski 1928 ↓, s. 9.
20. Dz.U. z 1919 r. nr 69, poz. 416.
21. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 25 z 2 września 1927 roku, poz. 317.
22. Prezydent Rzplitej wręczył chorągiew 28 p.s.k. Entuzjastyczne powitanie Głowy Państwa przez ludność m. Łodzi. „Polska Zbrojna”. 132, s. 2, 1927-05-16. Warszawa..
23. Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1937 r. o znakach wojska i marynarki wojennej w: Dz.U. z 1938 r. nr 5, poz. 32.
24. Satora 1990 ↓, s. 69-71.
25. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 30 z 16 listopada 1926 roku, poz. 300.
26. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 13 z 23 kwietnia 1929 roku, poz. 130.
27. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 58-60.
28. Kozłowski 2008 ↓, s. 79-84.
29. Almanach 1923 ↓, s. 49.
30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 20 czerwca 1923 roku, s. 402.
31. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 106 z 15 października 1925 roku, s. 570.
32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 138 z 29 grudnia 1925 roku, s. 749.
33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 11 października 1926 roku, s. 335.
34. Kozłowski 2008 ↓, s. 88 według autora podpułkownik Tunguz-Zawiślak pełnił obowiązki zastępcy dowódcy pułku także w okresie od grudnia 1925 roku do czerwca 1926 roku.
35. Zaborowski 1928 ↓, s. 14–17, 19–20, 23.
36. Lista strat 1934 ↓, s. 405.
37. Piotr Piątkowski. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.106-11344 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-04-12].
38. Lista strat 1934 ↓, s. 114.
39. Lista strat 1934 ↓, s. 739.
40. Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
41. Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
42. Rocznik oficerski 1939 ↓.
43. Wyrwa 2015 ↓.
44. Księgi Cmentarne – wpis 487.
45. Księgi Cmentarne – wpis 917.
46. Księgi Cmentarne – wpis 1192,
47. www.wojcin.pl/katyn_1940
48. Księgi Cmentarne – wpis 1914.
49. Księgi Cmentarne – wpis 1941.
50. Księgi Cmentarne – wpis 2155.
51. Księgi Cmentarne – wpis 2534.
52. Księgi Cmentarne – wpis 2670.
53. Księgi Cmentarne – wpis 3417.
54. Księgi Cmentarne – wpis 4126.
55. Księgi Cmentarne – wpis 6493.
56. Izabella Berkowska: Izba Pamięci przy Żeligowskiego. Strzelcy Kaniowscy wracają do koszar. radiolodz.pl, 2016-11-10. [dostęp 2018-04-17].

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Wacław Zaborowski: Zarys historji wojennej 28-go pułku strzelców kaniowskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Włodzimierz Kozłowski. Dowódcy 28 Pułku Strzelców Kaniowskich (Łódź) 1918–1939. Próba charakterystyki. „Rocznik Łódzki”. LV, 2008. Łódź: Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Łodzi. ISSN 0080-3502.
• Adam Rzadkowski: Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939. 10 Dywizja Piechoty Legionów. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2017. ISBN 978-83-7945-602-4.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Maciej Wyrwa: Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940. Pruszków: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015. ISBN 978-83-64486-31-9.

Linki zewnętrzne

• Stowarzyszenie „Strzelcy Kaniowscy” – grupa rekonstrukcji historycznej 28 Pułku Strzelców Kaniowskich
• Forum dyskusyjne Stowarzyszenia Historycznego „Strzelcy Kaniowscy”

Kontrola autorytatywna (oddział wojskowy):

• VIAF: 4212156012381749700007