Maiatzaren 18
data From Wikipedia, the free encyclopedia
Maiatzaren 18a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hogeita hamazortzigarren eguna da, 139garrena bisurteetan. 227 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
_-001.jpg)
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
- 1429 – Iruñeko Andre Maria Erreginaren katedralean Zuria I.a erreginaren koroatze ekitaldia ospatu zen.
- 1521 – Nafarrek ihesean zihoazen gaztelarrak garaitu zituzten Esako zubiko guduan.
- 1924 – Elgetan Euskal Mendizale Federazioa sortu zuten.
- 1976 – Inkontrolatuek Algortan gazte bat balaz zauritu dute pankarta bat jartzen ari zenean. Donostiako Antigua auzoan ekintza ugari egin dituzte.
- 1977 – ETAk Manuel Orceda De La Cruz polizia hil zuen Donostian.
- 1978 – ETAk Francoren goardia pertsonaleko kide izandako Alfredo Aristondo Trincado hil zuen Pasaian.
- 2008 –
- Fernando Etxegarai preso plentziarra askatu zuten, 21 urte espetxean eman ondoren "Parot Doktrina" aplikatuz berriz kartzelatu zutena.
- Trantsizioaz gero lehen aldiz, eta Bilbon bezala, Donostiako udaletxean Espainiako bandera ezarri zuten EAEko Auzitegi Nagusiaren agindua ez jasotzearren.
- 2009 – Iruritan jarritako frankismoko esklaboen oroigarria apurtu eta mehatxuak zabaldu zituzten preso ohi baten aurka.
- 2013 – Bilbon Basurtuko tunela ireki zen, ordurarte Bilboko sarbide nagusienetakoa zen Sabino Arana etorbideko biaduktua ordezkatuz.
Mundua
- 1152 – Leonor Akitaniakoa eta Henrike II.a Ingalaterrakoa ezkondu ziren.
- 1765 – Sute batek Montreal hiri kanadarra suntsitu zuen.
- 1803 – Britainia Handiaren eta Frantziaren arteko gerra hasi zen.
- 1968 – Senegalgo 68ko Maiatza hasi zen, ikasleek gobernuaren aurkako protestak deitu zituztenean, beken murrizketen harira.
- 1969 – Apollo 10aren hegaldiari hasiera eman zitzaion.
- 1980 – Hego Koreako ikasleen protesta demokrazia eskatzeko zanpatu zutenean Gwangju-ko sarraskia gertatu zen.
- 1991 – Somaliako iparraldeak independetzia aldarrikatu zuen Somalilandia izenarekin.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 2006 – Baso ilunean filma Canneseko Zinemaldian estreinatu zen, Koldo Serrak zuzendu eta Gary Oldman, Paddy Considine, Aitana Sánchez-Gijón eta Virginie Ledoyen aktoreek antzeztu zutelarik.
Mundua
- 1960 – Sergeant Rutledge ("Sarjentu Beltza") filma estreinatu zen, John Fordek zuzendu eta Woody Strode eta Jeffrey Hunter aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1996 – Breaking the Waves ("Olatuak Apurtzen") filma Canneseko Zinemaldian estreinatu zen, Lars von Trierek zuzendu eta Emily Watson eta Stellan Skarsgård aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2001 – Shrek animazio filma Canneseko Zinemaldian estreinatu zen, Andrew Adamson eta Vicky Jensonek zuzendu eta Mike Myers, Eddie Murphy, Cameron Diaz, John Lithgow eta Vincent Cassel aktoreek bikoiztu zuten.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
- 1924 – Euskal Mendizale Federazioa sortu zuten Elgetan, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako mendi-elkarteek sustatuta, "Federación Vasco-Navarra de Alpinismo" izenarekin.
- 2009 – Edurne Pasaban euskal alpinista Kangchenjunga mendira igo zen.
- 2012 – Biarritz Olympique euskal errugbi taldeak RC Toulon frantziar taldeari Londres hiriko Twickenham Stoop estadioan jokatutako Europako errugbi txapelketako finalean 21-18 irabazi zion.
- 2014 – Osasuna futbol taldea Lehen Mailatik Bigarren Mailara jeitsi zen, jeitsiera eguneko partiduan Sadar estadioaren hegoaldeko harmailetako hesiak erori eta gutxienez 68 lagun zauritu zirelarik.
Mundua
- 1956 – Ernst Reiss eta Fritz Luchsinger suitzar alpinistek Lhotse mendia lehenbiziko aldiz igo zuten.
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1578 – Domingo Goia, gipuzkoar etxegilea, Francisco Goyaren heren-aitona.
- 1789 – José Antonio Etxabarri, bizkaitar militar eta politikaria (h. 1834).
- 1873 – Felix Bilbao Ugarriza, bizkaitar apaiz katolikoa, Tortosako apezpikua (h. 1943).
- 1885 – Manuel Gaintza Plazaola, gipuzkoar musikagilea (h. 1943).
- 1902 – Felisa Ventura, erizaina eta emagina (h. 1959).
- 1906 – Marcelino Juaristi Atano IV.a, gipuzkoar esku pilotaria (h. 1989).
- 1929 –
- Miren Jone Azurza, gipuzkoar kazetaria, euskarazko kazetaritza modernoaren aitzindaria (h. 2022).
- Jose Maria Mendiola, gipuzkoar idazle eta enpresaria (h. 2003).
- 1934 – Eli Galdos Zubia, Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailburuordea (h. 2007).
- 1938 – Angel Olaran, gipuzkoar misiolaria.
- 1941 – Juan Mari Atutxa, bizkaitar politikaria, Eusko Legebiltzarreko mahaiburu ohia.
- 1943 – Luis María Otiñano, arabar futbolaria (h. 1997).
- 1949 – Joxean Agirre, gipuzkoar idazlea eta kazetaria.
- 1958 – Isabel Lizarraga, nafar irakasle eta idazlea.
- 1969 – Xabier Alberdi, Albaola Elkartearen Ikerketa Saileko zuzendaria eta Donostiako Euskal Itsas Museoan zuzendari zientifikoa.
- 1973 – Bea Sever, bizkaitar sexologoa eta kazetaria.
- 1975 – Marta Mendia, nafar atleta, altuera jauzilari eta hirukoizlaria.
- 1977 – Eider Rodriguez, gipuzkoar idazlea.
- 1978 – Abel Barriola, nafar esku pilotari ohia.
- 1982 – Pablo Feijoo, gipuzkoar errugbilaria.
- 1992 - Mikel Cuberia, bizkaitar futbolaria.
- 1994 – Nagore Osoro, bizkaitar traineru estropadetako patroia.
- 1995 – Iker Undabarrena, bizkaitar futbolaria.
- 2001 - Eric Pérez, bizkaitar futbolaria.
- 2004 - Maite Zubieta, bizkaitar futbolaria.
Mundua
- 1048 – Omar Khayyam, pertsiar matematikaria, filosofoa, astronomoa, medikua, sufia eta poeta (h. 1131).
- 1711 – Ruđer Josip Bošković, Ragusako Errepublikako fisikari, astronomo, matematikari, filosofo, diplomazialari, olerkari, teologo, jesulagun, apaiz eta polimata (h. 1787).
- 1797 – Frederiko Augusto II.a Saxoniakoa, Saxoniako erregea (h. 1854).
- 1804 – Jules Dupuit, frantziar ingeniari eta ekonomialaria (h. 1866).
- 1810 –
- Johann Peter Hasenclever, alemaniar margolaria (h. 1853).
- Francesco Maria Piave, italiar libreto egileak (h. 1876).
- 1812 – Frantzisko Coll, Aita Coll, kataluniar domingotar erlijiosoa, misiolaria eta Anunciatako Ahizpa Domingotarren fundatzailea (h. 1875).
- 1850 – Oliver Heaviside, ingeles fisikaria, ingeniari elektrikoa, irrati-telegrafista eta matematia (h. 1925).
- 1852 – Gertrude Käsebier, estatubatuar argazkilaria (h. 1934).
- 1868 – Nikolas II.a Errusiakoa, errusiako azken tsarra (h. 1918).
- 1869 – Rupprecht Bavariakoa, bavariar militar eta printzea, azken Bavariako Erresumako printze oinordekoa (h. 1955).
- 1872 – Bertrand Russell, galestar ekintzailea, idazlea, filosofoa eta matematikaria, 1950eko Literaturako Nobel Saria (h. 1970).
- 1876 – Hermann Müller, Alemaniako kantzilerra (h. 1931).
- 1883 –
- Eurico Gaspar Dutra, Brasilgo presidentea (h. 1974).
- Walter Gropius, alemaniar arkitektoa eta Bauhaus eskolako zuzendaria (h. 1969).
- 1889 – Gunnar Gunnarsson, gehienbat danieraz idatzi zuen islandiar idazlea (h. 1975).
- 1891 – Rudolf Carnap, alemaniar filosofoa, Vienako Zirkuluaren burutzat hartua (h. 1970).
- 1895 – Augusto César Sandino, nikaraguar iraultzailea, Estatu Batuetako presentziaren aurka borrokan ibili zena (h. 1934).
- 1897 – Frank Capra, italiar-estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1991).
- 1901 –
- Henri Sauguet, frantziar musikagilea (h. 1989).
- Vincent du Vigneaud, estatubatuar biokimikaria, 1955eko Kimikako Nobel Saria (h. 1978).
- 1904 – Àngels Ferrer i Sensat, kataluniar maistra, pedagogoa eta Natur Zientzietako katedraduna (h. 1992).
- 1909 –
- Alexander Aigner, austriar matematikaria (h. 1988).
- Fred Perry, ingeles ping-ponglari eta tenislaria (h. 1995).
- 1912 –
- Richard Brooks, estatubatuar film gidoigile, zuzendari eta ekoizlea (h. 1992).
- Walter Sisulu, hegoafrikar politikaria, apartheidaren kontrako ekintzailea (h. 2003).
- 1913 – Charles Trenet, frantziar abeslaria, musikagilea eta poeta (h. 2001).
- 1914 –
- Pierre Balmain, frantziar moda-diseinatzailea (h. 1982).
- Cacilda Borges Barbosa, brasildar musika irakaslea, zuzendaria, konpositorea eta piano-jolea (h. 2010).
- Boris Christoff, bulgariar opera abeslaria, XX. mendeko baxurik onenetakoa (h. 1993).
- Juan Lechín Oquendo, boliviar sindikalista eta politikaria (h. 2001).
- 1919 – Margot Fonteyn, ingeles ballet dantzaria (h. 1991).
- 1920 – Joan Paulo II.a, Aita santua (h. 2005).
- 1923 – Hugh Shearer, Jamaikako lehen ministroa (h. 2004).
- 1924 - Priscilla Pointer, estatubatuar aktorea.
- 1927 – François Nourissier, frantziar kazetari eta idazlea (h. 2011).
- 1928 –
- Gaspar Castellano y de Gastón, Aragoiko Gobernuaren Presidentea (h. 2019).
- Michelle Perrot, frantziar historialari eta feminista.
- 1935 – Pádraig Ó Snodaigh, irlandar hizkuntzaren ekintzaile, idazle, olerkari eta argitaratzailea (h. 2025).
- 1937 – Jacques Santer, Luxemburgeko lehen ministro ohia eta Europako Ekonomia Erkidegoko Batzordeko presidente ohia.
- 1939 –
- Giovanni Falcone, italiar magistratua, mafiaren aurka aritutakoa (h. 1992).
- Peter Grünberg, frantziar fisikaria, 2007ko Fisikako Nobel Saria (h. 2018).
- 1942 – Nobby Stiles, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2020).
- 1944 –
- Celia Amoros, valentziar filosofoa, idazlea eta saiakeragilea.
- James Arthur, kanadar matematikaria, analisi harmonikoan aditua.
- W. G. Sebald, alemaniar idazlea (h. 2001).
- 1946 – Günther Messner, Hegoaldeko Tiroleko italiar mendizalea (h. 1970).
- 1947 – John Bruton, irlandako Taoiseacha (h. 2024).
- 1951 – Ben Feringa, herbeheretar kimikaria, 2016ko Kimikako Nobel Saria.
- 1960 – Yannick Noah, frantziar tenis-jokalari ohia.
- 1962 –
- Sandra Ann Lauer, Sandra, alemaniar pop abeslaria.
- Iker Zubizarreta, euskal-venezuelar futbolari ohia.
- 1964 –
- Satoru Mochizuki, japoniar futbolari ohia.
- Pilar Ruiz-Lapuente, kataluniar astrofisikaria.
- 1966 – Elisa Matilla, espainiar aktorea.
- 1967 –
- Osiel Cárdenas Guillén, mexikar droga trafikatzailea, Golkoko karteleko burua eta Los Zetasko sortzailea.
- Pilar Costa, espainiar abokatu eta politikaria.
- 1969 –
- Helena Noguerra, belgikar abeslari, antzerkigile eta aktorea.
- Antônio Carlos Zago, brasildar futbolari ohia.
- 1970 –
- 1971 – Elvis Gregory, kubatar eskrimalari ohia, florete modalitatekoa.
- 1974 –
- Salvador Guardia, espainiar saskibaloi jolakalari ohia.
- Yasuyuki Akaike, japoniar futbolari ohia.
- 1975 – Jack Johnson, folk rock estiloko egile abeslaria.
- 1979 – Milivoje Novaković, esloveniar futbolaria.
- 1980 –
- Juanlu Gómez, espainiar futbolari ohia.
- María Ruiz, espainiar aktorea.
- 1984 –
- Vera Daves, Angolako Gobernuko Finantza ministroa.
- Niki Terpstra, herbeheretar txirrindularia.
- 1987 – Luisana Lopilato, argentinar aktore eta abeslaria.
- 1989 – Eugénie Le Sommer, frantziar futbolaria.
- 1990 –
- Carla Barber, kanariar medikua eta modeloa.
- Yuya Osako, japoniar futbolaria.
- 1991 – Shanne Braspennincx, herbehereetar txirrindularia.
- 1992 – Fernando Pacheco Flores, espainiar futbolaria.
- 1993 –
- Gabriela Loran, brasildar emakumezko aktore eta modelo transgeneroa.
- Jessica Watson, hamasei urterekin mundu osotik bakarrik nabigatzea erabaki zuen australiar nabigatzailea.
- 1994 – Iris Arnaiz, asturiar futbolaria.
- 1995 –
- Thalles Lima de Conceição Penha, brasildar futbolaria (h. 2019).
- Asia Ortega, kataluniar dantzari eta aktorea.
- 2002 – Alina Zagitova, errusiar izotz gaineko patinatzaile artistikoa.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1643 – Henrike Ezponda, zuberoar legegizon eta historialaria (j. 1568).
- 1818 – José Joaquín Ferrer Cafranga, gipuzkoar itsasgizona eta astronomoa (j. 1763).
- 1834 – Jean-Bernard Uhart, baxenafar militarra eta politikaria (j. 1765).
- 1872 – Charles Beltzuntze, Belzuntze bizkondea, erbestean jaiotako euskal idazlea (j. 1796).
- 1969 – Pablo Rada, Espainiako Aireko Armadako nafar hegazkinlaria, Espainiako Gerra Zibilean Errepublikaren alde borrokatu zena, Los Molinosen (j. 1901).
- 2010 – Simone Iribarne, lapurtar tenislaria (j. 1914).
- 2014 – Marie-Andrée Arbelbide, euskal herritar politikari abertzalea, Heletako auzapeza (j. 1936).
- 2023 – Felipe Sistiaga, gipuzkoar futbolaria (j. 1943).
Mundua
- 526 – Joan I.a, Aita santua (j. 470).
- 1013 – Hisham II.a, Kordobako bigarren omeiatar kalifa (j. 965).
- 1160 – Erik IX.a Suediakoa, Suediako errege eta santua (j. c. 1120-1125).
- 1395 – Riccardo Caracciolo, Jerusalemgo San Joanen Ordenako 33. maisu handia.
- 1410 – Roberto I.a Alemaniakoa, Palatinatuko kondea eta erromatarren erregea (rex Romanorum) (j. 1352).
- 1450 – Sejong Handia, Koreako Chosŏn dinastiako laugarren subiranoa (j. 1397).
- 1503 – Pio III.a, Aita santua (j. 1439).
- 1525 – Pietro Pomponazzi, italiar filosofoa (j. 1462).
- 1551 – Domenico Beccafumi, italiar margolaria (j. 1486).
- 1675 – Francisco de Alarcón, gaztelar apezpikua, Iruñeko apezpiku izandakoa (j. 1589).
- 1781 – Micaela Bastidas, Peruko independentzia hispanoamerikarraren heroia (j.1744)
- 1781 – Tupac Amaru II.a, Amerikan kolonialismoaren aurkako matxinatu indigena (j. 1738).
- 1799 – Pierre Augustin Caron de Beaumarchais, frantziar idazle, musikari eta enpresagizona (j. 1732).
- 1800 – Aleksandr Suvorov, errusiar militarra (j. 1729/30).
- 1829 – Maria Josefa Amalia Saxoniakoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1803).
- 1837 – Marguerite Gérard, frantziar margolaria, rokoko estilokoa (j. 1761).
- 1839 – Caroline Bonaparte, Napoleon I.aren arreba eta Napoliko Erresumako erregina ezkontidea (j. 1782).
- 1849 – José María Carreño, Venezuelako presidentea (j. 1792).
- 1885 – Alphonse de Neuville, frantziar margolaria (j. 1835).
- 1887 –
- Francisque Michel, frantziar historialari eta hizkuntzalaria (j. 1809).
- Alfred Vulpian, frantziar medikua eta neurologoa (j. 1826).
- 1896 – Daniel Pollen, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1813).
- 1909 –
- Isaac Albéniz, kataluniar musikagilea (j. 1860).
- George Meredith, britainiar idazlea (j. 1828).
- 1910 –
- Eliza Orzeszkowa, poloniar idazlea (j. 1841).
- Pauline Viardot, frantziar mezzosopranoa eta musikagilea (j. 1821).
- 1911 – Gustav Mahler, austriar musikagilea (j. 1860).
- 1922 – Alphonse Laveran, frantziar sendagilea, 1907ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1845).
- 1928 – Martha A. Boughton, estatubatuar irakasle, idazle, poeta eta kantugilea (j. 1857).
- 1929 – Gerard Portielje, genero paisaietako belgikar margolaria (j. 1856).
- 1941 – Werner Sombart, alemaniar ekonomista eta soziologoa (j. 1863).
- 1948 – Francisco Alonso, espainiar musikagilea (j. 1887).
- 1955 – Mary McLeod Bethune, estatubatuar hezitzailea, filantropoa, borrokalari humanitarioa eta giza eskubideen aktibista (j. 1875).
- 1959 –
- Apsley Cherry-Garrard, Antartikako esploratzaile ingelesa, Terra Nova espedizioan bizirik atera zena (j. 1886).
- Enrique Guaita, argentinar-italiar futbolaria (j. 1910).
- 1973 – Jeannette Rankin, estatubatuar politikari eta aktibista, Ameriketako Estatu Batuetako Kongresurako hautatutako lehendabiziko emakumea (j. 1880).
- 1975 –
- Kasimir Fajans, poloniar kimikari eta fisikaria (j. 1887).
- Aníbal Troilo, pichuco, argentinar bandoneon-jotzaile, musikagile eta tango-orkestra zuzendaria (j. 1914).
- 1980 – Ian Curtis, ingeles abeslari, abesti egile eta musikaria, Joy Division taldeko kidea (j. 1956).
- 1981 –
- Juana Cruz, madrildar toreatzailea, Espainiako emakume toreatzaile aitzindarietako bat (j. 1917).
- William Saroyan, estatubatuar idazlea (j. 1908).
- 1985 – Hilding Rosenberg, suediar musikagilea (j. 1892).
- 1990 – Jill Ireland, ingeles aktorea (j. 1936).
- 1991 – Muriel Box, ingeles gidoigile eta zuzendaria (j. 1905).
- 1995 –
- Alexander Godunov, sobietar ballet dantzari eta aktorea (j. 1949).
- Henri Laborit, frantziar sendagile, biologo, etologo eta psikologoa (j. 1914).
- Elizabeth Montgomery, estatubatuar aktorea (j. 1933).
- 1999 – Augustus Pablo, jamaikar reggae eta dub musikari eta ekoizlea (j. 1954).
- 2001 – Seán Mac Stíofáin, irlandar errepublikarra, Behin-behineko IRAko buruzagia (j. 1928).
- 2004 –
- Elvin Jones, estatubatuar jazz bateria-jotzailea (j. 1927).
- Vladislav Terziul, ukrainar alpinista (j. 1953).
- 2007 – Pierre-Gilles de Gennes, frantziar fisikaria, 1991ko Fisikako Nobel Saria (j. 1932).
- 2010 – Edoardo Sanguineti, italiar olerkaria (j. 1930).
- 2012 – Dietrich Fischer-Dieskau, alemaniar opera-abeslaria, baritonoa (j. 1925).
- 2014 – Dobrica Ćosić, jugoslaviar eta serbiar idazle, teoriko politiko eta politikaria, Jugoslaviako Errepublika Federaleko lehenbiziko presidentea (j. 1921).
- 2017 – Roger Ailes, estatubatuar telebista exekutiboa (j. 1940).
- 2019 – Analia Gadé, espainiar-argentinar aktorea (j. 1931).
- 2021 – Franco Battiato, italiar kantugilea eta abeslaria (j. 1945).
- 2022 – Domingo Villar, galizierazko eleberri beltz idazlea (j. 1971).
- 2023 –
- Helmut Berger, austriar aktorea (j. 1944).
- Jim Brown, estatubatuar futbolari eta aktorea (j. 1936).
- 2024 –
- Tony O'Reilly, irlandar errugbilari eta negozio-gizona (j. 1936).
- Marija Ruljancic, kroaziar-australiar ehun urteduna (j. 1913).
Jaiak eta urteurrenak
- Museoen Nazioarteko Eguna
- Sehaska egutegiko izendegia: Erik/Erika.
Jaieguna, ondoko herrietan:
Kanpo estekak
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.