1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylamasıdır. 12 Eylül 1980 darbesi ile getirilen siyasi yasakları kaldıran anayasa referandumu olarak bilinir.

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

6 Eylül 1987
1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasi yasaklar kaldırılmalı mı?
Sonuçlar
Seçim Oy  % Evet 11.711.461 %&0000000000000050.16000050,16 Hayır 11.636.395  %&0000000000000049.84000049,84 Geçerli oy 23.347.856  %&0000000000000095.54000095,54 Geçersiz veya boş oy 1.088.965  %&0000000000000004.4600004,46 Toplam oy 24.436.821 %100,00 Kayıtlı seçmen/katılım 26.095.630  %&0000000000000093.64000093,64
İllere göre sonuçlar

1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması konusunda 6 Eylül 1987'de düzenlendi. Seçmen kütüklerinin belirlenmesi amacıyla 12 Temmuz 1987'de tüm yurtta sokağa çıkma yasağı uygulandı.

Kampanya pozisyonları

Referandumda "evet" diyenler mavi rengi, "hayır" diyenler ise turuncu rengi sembol olarak kullandılar. Yasaklı liderlere yakın siyasi partiler, söz konusu referandumda yasakların kaldırılması için yasaklı dört lider tarafından yürütülen 'Mavi Renkli Evet' kampanyasına katıldı. Doğru Yol Partisi, Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Çalışma Partisi, Refah Partisi "evet" oyu verilmesini destekledi. Ayrıca Sosyaldemokrat Halkçı Parti, herhangi bir yasaklı liderin kontrolü altında olmamasına rağmen, 6 Eylül'de 'evet' oyu verilmesi çağrısında bulundu, özellikle lideri Erdal İnönü bu amaçla ülke çapında mitingler düzenledi.^[1]

Siyasi partiler

Seçim	Parti		Lider	Siyasi pozisyon	Ref
Evet	SHP	Sosyaldemokrat Halkçı Parti	Erdal İnönü	Merkez sol	[1]
	MÇP	Milliyetçi Çalışma Partisi	Ali Koç	Aşırı sağ	[1]
	DYP	Doğru Yol Partisi	Hüsamettin Cindoruk	Merkez sağ	[1]
	DSP	Demokratik Sol Parti	Rahşan Ecevit	Merkez sol	[1]
	RP	Refah Partisi	Ahmet Tekdal	Aşırı sağ	[1]
Hayır	ANAP	Anavatan Partisi	Turgut Özal	Merkez sağ	[2]

Sonuçlar

Yüksek Seçim Kurulu, halk oylaması sonuçlarını 12 Eylül 1987'de açıkladı. Halk oylamasına 24.436.821 seçmen katıldı. Geçerli 23.347.856 oydan 11.711.461'i "evet" (% 50.16), 11.636.395'i "hayır" (% 49.84) çıktı. Böylece, geçici 4. madde yürürlükten kalktı. Bu referandumda Evet oyları ile Hayır oyları arasında sadece 75.066 oy çıkmıştır.^[2] Sonuçların açıklanmasından önce dönemin Başbakanı Turgut Özal erken genel seçim kararı almış ve aynı yıl 29 Kasım'da 1987 Türkiye genel seçimleri yapılmıştır.

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
Evet ya da hayır	Oylar	Yüzde
Evet	11,711,461	%50.16
Hayır	11,636,395	%49.84
Geçerli oy	23,347,856	%95.54
Geçersiz veya boş oy	1,088,965	%4.45
Toplam oy	24,436,821	%100.00
Seçmen katılımı	%95.03
Seçmen sayısı	25,712,760
Kaynak: ysk.gov.tr

İl	Sandık sayısı	Kayıtlı seçmen	Katılım	Geçerli oy	Geçersiz oy	Evet	Evet (%)	Hayır	Hayır (%)	Katılım (%)
Adana	2.719	837.827	775.512	739.702	35.810	408.229	55,19	331.473	44,81	92,56
Adıyaman	709	166.889	156.721	150.697	6.024	71.350	47,35	79.347	52,65	93,91
Afyonkarahisar	1.250	328.881	314.318	298.205	16.113	141.337	47,40	156.868	52,60	95,57
Ağrı	736	142.673	131.835	126.666	5.169	59.912	47,30	66.754	52,70	92,40
Amasya	752	186.845	179.582	170.847	8.735	80.156	46,92	90.691	53,08	96,11
Ankara	6.075	1.769.180	1.607.914	1.530.432	77.482	752.674	49,18	777.758	50,82	90,88
Antalya	1.821	498.131	469.838	447.012	22.826	242.971	54,35	204.041	45,65	94,32
Artvin	526	122.351	115.426	110.878	4.548	65.751	59,30	45.127	40,70	94,34
Aydın	1.588	432.370	416.803	398.139	18.664	197.141	49,52	200.998	50,48	96,40
Balıkesir	2.115	579.393	559.685	537.372	22.313	261.980	48,75	275.392	51,25	96,60
Bilecik	425	95.800	93.006	88.750	4.256	41.945	47,26	46.805	52,74	97,08
Bingöl	500	82.819	78.913	74.379	4.534	35.805	48,14	38.574	51,86	95,28
Bitlis	467	88.847	84.662	81.018	3.644	30.294	37,39	50.724	62,61	95,29
Bolu	1.186	284.766	274.182	263.245	10.937	106.834	40,58	156.411	59,42	96,28
Burdur	562	142.773	138.695	132.875	5.820	59.186	44,54	73.689	55,46	97,14
Bursa	2.935	819.828	784.919	753.349	31.570	367.631	48,80	385.718	51,20	95,74
Çanakkale	1.064	262.097	253.462	244.593	8.869	115.780	47,34	128.813	52,66	96,71
Çankırı	646	125.654	121.201	115.221	5.980	44.947	39,01	70.274	60,99	96,46
Çorum	1.327	302.067	290.845	279.519	11.326	121.225	43,37	158.294	56,63	96,28
Denizli	1.311	377.256	364.747	347.988	16.759	177.861	51,11	170.127	48,89	96,68
Diyarbakır	1.410	330.519	300.345	283.976	16.369	170.160	59,92	113.816	40,08	90,87
Edirne	819	228.564	220.971	212.077	8.894	132.879	62,66	79.198	37,34	96,68
Elazığ	1.030	216.995	204.856	194.541	10.315	108.912	55,98	85.629	44,02	94,41
Erzincan	810	130.288	121.441	117.375	4.066	47.886	40,80	69.489	59,20	93,21
Erzurum	1.701	359.989	336.946	323.361	13.585	121.340	37,52	202.021	62,48	93,60
Eskişehir	1.373	358.532	342.286	325.804	16.482	157.057	48,21	168.747	51,79	95,47
Gaziantep	1.759	430.250	401.120	383.228	17.892	223.239	58,25	159.989	41,75	93,23
Giresun	970	236.340	223.810	215.425	8.385	90.960	42,22	124.465	57,78	94,70
Gümüşhane	664	119.974	110.791	106.504	4.287	35.145	33,00	71.359	67,00	92,35
Hakkari	291	60.584	57.563	55.486	2.077	35.152	63,35	20.334	36,65	95,01
Hatay	1.541	456.720	432.591	414.354	18.237	235.680	56,88	178.674	43,12	94,72
İstanbul	11.000	3.486.194	3.070.158	2.919.399	150.759	1.458.789	49,97	1.460.610	50,03	88,07
İzmir	4.737	1.402.841	1.309.352	1.252.693	56.659	729.255	58,21	523.438	41,79	93,34
Isparta	717	194.347	188.777	180.078	8.699	128.188	71,18	51.890	28,82	97,13
Mersin	1.788	529.511	497.744	472.525	25.219	254.219	53,80	218.306	46,20	94,00
Kars	1.216	283.720	264.740	254.334	10.406	130.254	51,21	124.080	48,79	93,31
Kastamonu	1.386	250.168	239.692	229.148	10.544	108.040	47,15	121.108	52,85	95,81
Kayseri	1.598	424.614	402.627	385.408	17.219	139.986	36,32	245.422	63,68	94,82
Kırklareli	629	175.056	168.890	162.511	6.379	95.889	59,00	66.622	41,00	96,48
Kırşehir	495	113.329	106.108	101.132	4.976	42.840	42,36	58.292	57,64	93,63
Kocaeli	1.554	428.571	397.938	380.819	17119	229.164	60,18	151.655	39,82	92,85
Konya	3.241	850.493	816.194	773.880	42.314	313.557	40,52	460.323	59,48	95,97
Kütahya	1.195	303.705	295.127	281.006	14.121	131.271	46,71	149.735	53,29	97,18
Malatya	1.225	298.094	275.323	265.867	9.456	76.229	28,67	189.638	71,33	92,36
Manisa	2.293	601.818	586.128	562.689	23.439	307.705	54,68	254.984	45,32	97,39
Kahramanmaraş	1.245	329.828	310.374	297.419	12.955	151.254	50,86	146.165	49,14	94,10
Mardin	1.149	230.390	213.362	204.069	9.293	136.886	67,08	67.183	32,92	92,61
Muğla	1.084	299.245	287.268	274.323	12.945	151.229	55,13	123.094	44,87	96,00
Muş	544	113.093	105.465	100.120	5.345	38.144	38,10	61.976	61,90	93,26
Nevşehir	499	141.402	134.258	127.663	6.595	59.868	46,90	67.795	53,10	94,95
Niğde	934	250.378	238.646	227.618	11.028	110.294	48,46	117.324	51,54	95,31
Ordu	1.401	352.845	328.725	314.878	13.847	136.261	43,27	178.617	56,73	93,16
Rize	751	191.029	178.082	171.890	6.192	102.505	59,63	69.385	40,37	93,22
Sakarya	1.349	338.621	323.721	309.061	14.660	148.856	48,16	160.205	51,84	95,60
Samsun	2.060	571.219	538.377	517.057	21.320	271.040	52,42	246.017	47,58	94,25
Siirt	859	174.748	163.007	155.520	7.487	93.842	60,34	61.678	39,66	93,28
Sinop	674	142.034	135.629	129.734	5.895	70.318	54,20	59.416	45,80	95,49
Sivas	1.906	346.219	327.950	313.896	14.054	122.045	38,88	191.851	61,12	94,72
Tekirdağ	841	239.963	229.941	220.076	9.865	128.471	58,38	91.605	41,62	95,82
Tokat	1.332	329.180	313.811	301.002	12.809	133.660	44,41	167.342	55,59	95,33
Trabzon	1.370	372.522	345.314	332.273	13.041	159.642	48,05	172.631	51,95	92,70
Tunceli	488	63.374	58.946	57.327	1.619	45.130	78,72	12.197	21,28	93,01
Şanlıurfa	1.323	296.554	275.441	263.547	11.894	130.125	49,37	133.422	50,63	92,88
Uşak	599	152.932	146.547	140.378	6.169	63.772	45,43	76.606	54,57	95,82
Van	887	192.618	181.320	172.637	8.683	78.407	45,42	94.230	54,58	94,13
Yozgat	1057	241.388	231.441	223.127	8.314	74.238	33,27	148.889	66,73	95,88
Zonguldak	1.981	554.660	531.687	504.826	26.861	312.625	61,93	192.201	38,07	95,86
Gümrük toplam	45	253.725	253.725	244.908	8.817	106.044	43,30	138.864	56,70	100,00

Referandum sonuçlarını il bazında gösteren harita   Evet   Hayır	Referandum sonuçlarını ilçe bazında gösteren harita   Evet   Hayır

Kaynakça

1. Çelebi, Onur (May 2021). "Siyasi Üslup Meselesi Bağlamında Renklerin Savaşı (6 Eylül 1987 Referandumu)". Tarihçi. 1 (2): 54-78.
2. Kalafat, Haluk (2 Şubat 2017). "1987 Referandumu: Özal 75 Bin Oyla Kaybetti". Bianet. 8 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2023.