Fatih
İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Fatih, tarihî yarımada (Suriçi) olarak da bilinen, İstanbul şehrinin kurulup geliştiği bölgenin tamamını kaplayan ve şu anda İstanbul ilinin merkez ilçesidir. Valilik, büyükşehir belediye başkanlığı, emniyet müdürlüğü ve şehrin vergi dairesi gibi kurumların yer alıyor olması sebebiyle İstanbul'un merkezi sayılır. Güneybatıdan Zeytinburnu, kuzeybatıdan Eyüpsultan ilçeleri; kuzeyden Haliç, doğudan İstanbul Boğazı ve güneyden Marmara Denizi ile çevrilidir.
İlçe, 1928'den 2008'e kadar Eminönü'yle beraber tarihî yarımadadaki iki ilçeden biri olmuştur. 2008'de Eminönü ilçesinin lağvedilip Fatih ilçesine katılmasından beri tekrar tüm tarihî yarımada üzerindeki tek ilçe hâline gelmiştir. Kırsal yerleşimi olmayan ve 15.62 km²'lik (1562 hektar) bir alanı kaplayan Fatih ilçesi 57 mahalleden oluşmaktadır.
Konstantinopolis 1453'te Osmanlılar tarafından fethedildiğinde Ortodoks Patrikhanesi, Ayasofya'nın hemen yanında yer almaktaydı. Patrikhane fethi izleyen günlerde önce Havariyyun Kilisesi'ne (Havariler Kilisesi) daha sonra da Fener'e taşındı.
Fatih Sultan Mehmet fethin onuncu yılında yıktırdığı Havariyyun Kilisesi'nin yerine kendi adıyla anılan büyük bir külliye yaptırdı. Fatih Külliyesi'nin çevresinde zamanla bir Müslüman mahallesi ortaya çıktı. Külliyenin adıyla anılmaya başlayan bu mahalle hızla klasik bir Osmanlı şehri halini almış, Fatih semtine ve ilçesine adını vermiştir.[2]
Fatih ilçesi, kuzeybatıda Eyüpsultan ilçesi, kuzeyde Haliç, güneyde Marmara Denizi, batıda Zeytinburnu ilçesiyle komşudur. İlçenin yüzölçümü 15.62 km²'dir (1562 hektar). İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği ortalama 60 m'dir. İstanbul'un geleneksel tarım alanı Yedikule Bostanları bir vakitler Fatih'te yer almış olsa da artık şehirleşme ile beraber yok seviyesine düşmüş, ilçedeki durum tarım arazisi yoktur şeklinde açıklanabilir hâle gelmiştir. Tarihî yarımada 7 tepe üzerine kurulmuştur, şiirlere konu olan İstanbul'un yedi tepesi, Fatih sınırları içinde kalır.
Fatih'in sınırlarını tarihi surlar ile Haliç ve Marmara Denizi belirler. Haliç Ayvansaray'dan Yedikule'ye kadar uzanan surların bir bölümü tamir görmüştür ve Fatih'i Eyüp ve Zeytinburnu ilçelerinden ayırır. Haliç ve Marmara kıyılarındaki deniz surları büyük ölçüde tahrip olduğu için günümüze kadar ulaşamamıştır. Kıyılarının toplam uzunluğu 14 km'dir.
İlçenin tümü İstanbul kentinin tarihsel çekirdeği olan Suriçi'nde yer alır. 1928'de İstanbul İli Merkez İlçesi Eminönü ve Fatih ilçeleri kurularak ikiye bölündü. 21 Mayıs 1930 tarih ve 1499 sayı ile resmi gazetede yayımlanarak 1 Eylül 1930 tarih ve 1612 numaralı kanun ile ilçe oldu.[3] Fatih ve Eminönü ilçeleri 1984'e değin İstanbul Belediyesi'ne bağlı bir şubeyken, yapılan bir düzenlemeyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı ilçe belediyeleri durumuna getirildiler. 29 Mart 2009 tarihinde yürürlüğe giren 5757 sayılı kanunla, tarihî yarımadanın iki ilçesi (Fatih ve Eminönü), "Fatih" adı altında tek bir ilçeye dönüştürülmüştür.
Mahalleler
İlçedeki mahallelerin haritadaki yeri
Fatih ilçesi bugün 57 mahalleden oluşmaktadır:
- Aksaray
- Akşemsettin
- Alemdar
- Ali Kuşçu
- Atikali
- Ayvansaray
- Balabanağa
- Balat
- Beyazıt
- Binbirdirek
- Cankurtaran
- Cerrahpaşa
- Cibali
- Demirtaş
- Derviş Ali
- Eminsinan
- Hacıkadın
- Haseki Sultan
- Hırka-i Şerif
- Hobyar
- Hoca Gıyasettin
- Hocapaşa
- İskenderpaşa
- Kalenderhane
- Karagümrük
- Katip Kasım
- Kemalpaşa
- Küçükayasofya
- Kocamustafapaşa
- Mercan
- Mesihpaşa
- Mevlanakapı
- Mimar Hayrettin
- Mimar Kemalettin
- Molla Fenari
- Molla Gürani
- Molla Hüsrev
- Muhsinehatun
- Nişanca
- Rüstempaşa
- Saraç İshak
- Sarıdemir
- Seyyid Ömer
- Silivrikapı
- Sultanahmet
- Sururi
- Süleymaniye
- Sümbülefendi
- Şehremini
- Şehsuvarbey
- Tahtakale
- Tayahatun
- Topkapı
- Yavuzsinan
- Yavuz Sultan Selim
- Yedikule
- Zeyrek
Marmaray kazıları neticesinde 8500 yıllık bir tarihe sahip olduğu anlaşılan[4] İstanbul şehrinin en eski yerleşim alanlarından biri olan Fatih İlçesi, tarihsel yapılar açısından oldukça zengindir. Tarihî yarımada Fatih, Roma İmparatorluğu'nun en önemli merkezlerinden biri olma özelliğine sahip bir yer olmasının yanında 1058 yıl Bizans'a, 469 yıl Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmıştır. Bu özelliği dolayısıyla tarihî yarımadada bu üç önemli medeniyete ait çok önemli eserleri bir arada görmek mümkündür. Tarihî yarımada, üzerinde yer alan Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden kalma eserlerle adeta bir açık hava müzesi görünümündedir.
İstanbul Surları
İstanbul ilinin çevresinde bulunan, Bizans zamanında yapılmış şehir duvarlarıdır. İstanbul'un etrafını çeviren surlar tarihte 5. yüzyıldan başlayarak inşa edilmiş, yıkılmalar ve yeniden yapmalarla dört defa elden geçmiştir. Son yapımı MS 408'den sonradır. II. Theodosius (408-450) zamanında İstanbul surları Sarayburnu'ndan Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray'a bu taraftan ve Marmara kıyısı boyunca Yedikule'ye, Yedikule'den Topkapı'ya, Topkapı'dan Ayvansaray'a uzanıyordu.
Fatih ilçesi bugün yalnızca kuzey ve batıdan tarihi surlarla çevrilidir. Haliç kıyısındaki Ayvansaray’dan Marmara kıyısındaki Yedikule’ye kadar uzanan bir bölümü tamir gören bu surlar Fatih İlçesini Eyüp ve Zeytinburnu ilçelerinden ayırır. Haliç ve Marmara kıyılarındaki deniz surları büyük ölçüde tahrip olduğu, zarar gördüğü için günümüze kadar ulaşmamıştır.
Ayasofya
Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından M.S. 532 - 537 yılları arasında İstanbul ilinin tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrik katedrali olup, 1453 yılında İstanbul'un Türkler tarafından alınmasıyla Fatih Sultan Mehmet tarafından camiye dönüştürülmüş, 1934 yılından 2020 yılına kadar müze olarak hizmet vermiş,[5][6] 2020 yılında ise tekrar camiye çevrilmiştir.[7] Ayasofya, mimari bakımdan, bazilika planı ile merkezî planı birleştiren, kubbeli bazilika tipinde bir yapı olup kubbe geçişi ve taşıyıcı sistem özellikleriyle mimarlık tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak ele alınır.
Topkapı Sarayı
Topkapı Sarayı Fatih Sultan Mehmed tarafından 1478’de yaptırılmış,Abdülmecid’in Dolmabahçe Sarayı’nı yaptırmasına kadar yaklaşık 380 sene boyunca devletin idare merkezi ve Osmanlı padişahlarının resmî ikametgâhı olmuştur. Kuruluş yıllarında yaklaşık 700.000 m²'lik bir alanda yer alan sarayın bugünkü alanı 80.000 m²'dir.[8]
Sultan Ahmet Camii
1609-1616 yılları arasında sultan I. Ahmet tarafından İstanbul'daki tarihî yarımadada, Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa'ya yaptırılmıştır. Cami Mavi, yeşil ve beyaz renkli İznik çinileriyle bezendiği için ve yarım kubbeleri ve büyük kubbesinin içi de gene mavi ağırlıklı kalem işleri ile süslendiği için Avrupalılarca "Mavi Cami (Blue Mosque)" olarak adlandırılır. Ayasofya'nın 1934 yılında camiden müzeye dönüştürülmesiyle, İstanbul'un ana cami konumuna ulaşmıştır.
Aslında Sultan Ahmet Camii külliyesiyle birlikte, İstanbul'daki en büyük yapı komplekslerinden biridir. Bu külliye bir cami, medreseler, hünkar kasrı, arasta, dükkânlar, hamam, çeşme, sebiller, türbe, darüşşifa, sıbyan mektebi, imarethane ve kiralık odalardan oluşmaktadır. Bu yapıların bir kısmı günümüze ulaşamamıştır.
Mısır Çarşısı
Eminönü'nde Yeni Camii'nin arkasında ve Çiçek Pazarı'nın yanındadır. İstanbul ilinin en eski kapalı çarşılarından olan Mısır Çarşısı, 1660 yılında Turhan Sultan tarafından yaptırılmıştır. Mimarı Kazım Ağa'dır. Çarşı son olarak 1940-1943 yılları arasında İstanbul Belediyesi tarafından restore edilmiştir.
Camiiler
Fatih İlçesindeki en önemli dini anıtsal yapılardan biri olan Fatih Camii yine Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Fatih cami bu bölgedeki en fazla ziyaret edilen cami durumundadır. Fatih Camii'nin Osmanlı Tarihi açısından bir diğer önemi de açılan ilk medreselerin bu caminin bünyesinde olmasıdır. Şu anda hâlâ bu medreseler üniversite öğrencileri tarafından kullanılmaktadır. Tarihi değere sahip Zeyrek Camii kiliseden camiye çevrilmiştir. İskender Paşa Camii, Hırka-i Şerif Camii, Vefa Camii yine bölgedeki en önemli anıtsal yapılardır. Fatih İlçesi sınırları içindeki tarihsel nitelikli camilerden bazıları;
- Ahi Çelebi Camii
- Ahmediye (Orta) Camii
- Akşemseddin Camii
- Atik Mustafa Paşa Camii
- Ayasofya Camii
- Bali Paşa Camii
- Bayezid Ağa Camii
- Bayezid Camii
- Beşir Ağa Külliyesi
- Bezmialem Valide Camii
- Bodrum Camii
- Burmalı Mescid Camii
- Cerrah Mehmed Paşa Camii
- Ceylani Camii
- Cezeri Kasım Paşa Camii
- Çivizade Camii
- Defterdar Süleyman Çelebi Camii
- Draman Yunus Camii
- Dülgeroğlu Camii
- Dülgerzade Camii
- Emir Buhari Camii
- Eski İmaret Camii
- Fatih Camii
- Fenari İsa Camii
- Ferruh Kethüda Camii
- Fethiye Camii
- Firuz Ağa Camii
- Gazi Ahmed Paşa Camii
- Gazi Atik Ali Paşa Camii
- Gül Camii
- Hadım İbrahim Paşa Camii
- Has Odabaşı Camii
- Haseki Camii
- Hekimoğlu Ali Paşa Camii
- Hırka-i Şerif Camii
- Hidayet Camii
- Hürrem Çavuş Camii
- İbrahim Paşa Camii
- İmrahor Camii
- İskenderpaşa Camii
- İsmailağa Camii
- İstanbul Murat Paşa Camii
- Kalenderhane Camii
- Kazasker İvaz Efendi Camii
- Kefeli Camii
- Kemalpaşa Camii
- Kızıl Minare Mescidi
- Kocamustafapaşa Sümbül Efendi Camii
- Küçük Ayasofya Camii
- Kürkçü Camii
- Kürkçübaşı Ahmet Şemsettin Camii
- Laleli Camii
- Mahmutpaşa Camii
- Manastır Mescidi
- Mehmed Ağa Camii
- Mesih Mehmed Paşa Camii
- Mihrimah Sultan Camii
- Mimar Acem Camii
- Mimar Hayreddin Cami
- Mimar Sinan Mescidi
- Molla Hüsrev Camii
- Nişancı Mehmet Paşa Camii
- Nuruosmaniye Camii
- Pertevniyal Valide Sultan Camii
- Ramazan Efendi Camii
- Rüstem Paşa Camii
- Sancaktar Hayrettin Camii
- Sanki Yedim Camii
- Sokollu Mehmed Paşa Camii
- Sultan Ahmet Camii
- Süleymaniye Camii
- Şehzade Camii
- Şepsafa Camii
- Üçmihraplı Camii
- Vasat Atik Ali Paşa Camii
- Vefa Kilise Camii
- Yavuz Selim Camii
- Yeni Cami
- Zeynep Sultan Camii
- Zeyrek Camii
- Zihgiri Kemal Mescidi
Kiliseler
- Aya İrini Kilisesi
- Ayıos Yeosyios - Hagios Georgios Patrikhane Aya Yorgi Kilisesi
- Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi (İstanbul Ermeni Patrikhanesi'nin ana kilisesi)
- Sveti Stefan Kilisesi
- Surp Kevork Kilisesi
- Sarmaşık Aya Dimitri Rum Ortodoks Kilisesi
Diğer tarihsel yapılar ve mekanlar
Fatih'i Beyazıt'a bağlayan ana cadde olan Fevzi Paşa Caddesi Roma döneminden beri aynı işlevini sürdürmektedir. Yine çok önemli bir yapı olan tarihi Bozdoğan (Valens) Kemeri aynı bölgede bulunmaktadır.
Fatih semti oldukça yüksek bir yerde kurulmuştur. Çeşitli manzara noktalarından Haliç ve İstanbul Boğazı rahatlıkla izlenebilir. Şehrin en eski yerleşim alanlarından bazılarının bulunduğu Fatih ilçesi, tarihsel yapılar açısından oldukça zengindir.Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde cazibesinden hiçbir şey kaybetmemiştir ve sınırları içinde çok önemli tarihi ve turistik eserler barındırır. Sadece Türkiye'de değil dünyada da eşine az rastlanan bu eserlerden bazıları şunlardır:
- Aspar Sarnıcı
- Bâb-ı Âli (İstanbul Valiliği)
- Blahernai Sarayı
- Beyazıt Meydanı
- Beyazıt Kulesi
- Büyük Postane
- Cibali Tütün Fabrikası
- Çemberlitaş Sütunu
- Dar'ül Muallimat (Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi)
- Duyunu Umumiye(İstanbul Erkek Lisesi)
- Fener Rum Erkek Lisesi
- Etmeydanı
- Gülhane Parkı
- Hora Manastırı
- İstanbul Arkeoloji Müzesi
- İstanbul Belediye Sarayı
- İstanbul Üniversitesi
- Kapalıçarşı
- Kariye Camii
- Kıztaşı (Markinos) Sütunu
- Melandisia (Mevlana) Kapı
- Pertevniyal Valide Sultan Sebili
- Sepetçiler Kasrı
- Sirkeci Garı
- Soğukçeşme Sokağı
- Sultanahmet Meydanı
- Burmalı Sütun
- Alman Çeşmesi
- Örme Dikilitaş (Konstantin Dikilitaşı)
- Dikilitaş
- Tekfur Konstantinnos Porfirogennatos Sarayı
- Türk ve İslâm Eserleri Müzesi
- Valens Kemeri
- Yedikule Hisar ve Zindanları
- Yerebatan Sarnıcı
- Yılanlı Sütun
- Zeyrek (Pantokrator Fildami) Kapalı Sarnıcı
Müzeler
Fatih ilçesindeki başlıca müzeler şunlardır:
- Büyük Saray Mozaikleri Müzesi
- Cenan Vakfı Altay Dergahı Müzesi
- Cumhuriyet Eğitim Müzesi
- Fethiye Müzesi
- Fotoğraf Müzesi
- Halı ve Kilim Müzesi
- Hilye-i Şerif ve Tespih Müzesi
- II. Bayezid Türk Hamam Kültürü Müzesi
- İnşaat ve Sanat Eserleri Müzesi
- İstanbul Lisesi Müzesi
- İstanbul Arkeoloji Müzesi
- İstanbul İslam, Bilim ve Teknoloji Müzesi
- İstanbul Üniversitesi Eczacılık Müzesi
- İstanbul Üniversitesi Hidrobiyoloji Müzesi
- İstanbul Üniversitesi Rıdvan Çelikel Arkeoloji Müzesi
- İstanbul Üniversitesi Zooloji Müzesi
- Kariye Camii
- Rezan Has Müzesi
- Rüstempaşa Medresesi Bediüzzaman Müzesi
- Sağlık Müzesi
- Tekfur Sarayı
- Tıp Tarihi Müzesi
- Topkapı Sarayı
- Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi
- Türk ve İslâm Eserleri Müzesi
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi
- Türkiye İş Bankası Müzesi
- Yahya Kemal Müzesi
- Yedikule Zindanları
- Yerebatan Sarnıcı
Fatih ilçesi eğitim kurumları açısından oldukça zengindir. 2020 yılı itibarıyla ilçe sınırları içinde 45 adet ilköğretim ve dengi eğitim kurumu bulunur. Ayrıca aralarında İstanbul Lisesi, Davutpaşa Lisesi, Pertevniyal Anadolu Lisesi, Vefa Lisesi, Cağaloğlu Anadolu Lisesi, Çapa Fen Lisesi ve Fener Rum Erkek Lisesi gibi pek çok köklü ortaöğrenim kurumunun bulunduğu 76 lise barındırır.[9]
Yükseköğretim kurumları arasında İstanbul Üniversitesi önemli bir yer tutar. İstanbul Üniversitesi'nin merkez binası ve Tıp (Çapa), Diş Hekimliği, Cerrahpaşa Tıp, Hukuk, Edebiyat, Fen, İktisat, Eczacılık, Hasan Ali Yücel Eğitim, İlahiyat, Su Ürünleri, İletişim ve Siyasal Bilgiler fakülteleri gib birçok fakültesi bu ilçede yer almaktadır.
İstanbul Üniversitesi'nin dışında, Biruni Üniversitesi, Kadir Has Üniversitesi Merkez Kampüsü, İstanbul Ticaret Üniversitesi Eminönü Kampüsü ve Marmara Üniversitesi Rektörlüğü, tarihî yarımada içindeki diğer yükseköğretim kurumlarıdır.
Fatih ilçesi, hem kara, hem deniz hem de raylı sistemleriyle İstanbul'un ulaşımı en kolay ilçelerden birisidir.
Karayolu
Atatürk (Unkapanı) Köprüsü'nden itibaren başlayan Atatürk Bulvarı ve daha güneydeki Gazi Mustafa Kemal Paşa Caddesi, 2008'e kadar Eminönü ve Fatih ilçeleri arasında sınır oluşturuyordu. İstanbul kent içi ulaşım bağlantılarından bazıları Fatih ilçesinden geçer. Bunlardan başlıcaları Saraçhanebaşı'ndan Edirnekapı'ya uzanan Macar Kardeşler ve Fevzi Paşa caddeleri, Aksaray'ı Topkapı-Edirnekapı Caddesi'ne bağlayan Vatan Caddesi ile yine Aksaray'ı Topkapı'ya bağlayan Millet Caddesi'dir. Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray, Mürsel Paşa, Abdülezel Paşa, Kadir Has ve Ragıp Gümüşpala caddeleri yer alır. Bu caddelerle Haliç arasında yeşil alanlar yer alır. İlçenin Marmara kıyısından Sirkeci'yi Bakırköy'e bağlayan "sahil yolu" da denen Kennedy Caddesi geçer. Atatürk (Unkapanı) ve Galata köprüleri tarihî yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlar.
Raylı sistemler
2013 yılında tren seferlerine kapatılan Sirkeci Garı'ndan başlayıp İstanbul'u Avrupa'ya bağlayan ve kentin Avrupa Yakasındaki banliyö ulaşımını sağlayan çift hatlı demiryolu da yer yer sahil yoluna paralel olarak uzanırdı.
1992'de hizmete giren T1 (Bağcılar - Kabataş) Tramvay Hattı Millet Caddesi, Ordu Caddesi, Divan Yolu güzergâhını izleyerek Sirkeci'ye ulaştıktan sonra Galata Köprüsü üzerinden Karaköy ve Kabataş'a ulaşır. 2021 yılında Cibali ile Alibeyköy Cep Otogarı arasında hizmete giren T5 Tramvay Hattının Eminönü'ne uzatılması planlanmaktadır.
Yenikapı Aktarma Merkezi TCDD'ye ait hemzemin ve yer altı tren istasyonu, Metro İstanbul'a ait yer altı metro istasyonu ve İETT otobüslerine hizmet veren otobüs duraklarından oluşan bir terminaldir. İstasyon, TCDD Taşımacılık tarafından işletilen Marmaray (Halkalı - Gebze & Ataköy - Pendik) Banliyö Trenleri'ne hizmet vermektedir. Yenikapı Aktarma Merkezi'nden başlayan M1 metro hattı Atatürk Havalimanı'nda, M1ʙ hattı Kirazlı'da, M2 metro hattı Hacıosman'nda noktalanır.
Marmaray (Halkalı – Gebze & Ataköy – Pendik) (Yenikapı ile Sirkeci arası)
(Sirkeci – Kazlıçeşme) (Sirkeci ile Yedikule arası)
(Yenikapı – Atatürk Havalimanı) (Yenikapı ile Topkapı-Ulubatlı arası)
(Yenikapı – Kirazlı) (Yenikapı ile Topkapı-Ulubatlı arası)
(Yenikapı – Hacıosman) (Yenikapı ile Haliç arası)
(Kabataş – Bağcılar) (Eminönü ile Pazartekke arası)
(Eminönü – Alibeyköy Cep Otogarı) (Eminönü ile Ayvansaray arası)
Denizyolu
Fatih ilçesi bir yarımada olarak suyolu ulaşımında oldukça avantajlı bir konumdadır; Sirkeci - Harem arasında feribot, Eminönü iskelesinden ise Kadıköy, Üsküdar ve İstanbul Boğazı'na şehir hatları seferleri düzenlenir. İDO Yenikapı İskelesi'nden ise Bakırköy, Bostancı ve Kadıköy'e deniz otobüsü seferleri düzenlenir. Haliç kıyısındaki Ayvansaray, Balat ve Fener iskelelerinden ulaşımdan çok gezinti amaçlı Haliç seferleri düzenlenir.
Fatih ilçesinin nüfus gelişimi İstanbul'un diğer ilçelerinden farklı olmuştur. Eski Eminönü ilçesinde 1960'larda başlayan nüfustaki gerileme 1990'lı yıllarda da eski Fatih ilçesinde başlamıştır. Bugün de ilçe nüfusu gerilemektedir. Bunun başlıca nedenleri gelişim alanlarının daralması, ekonomik olanakları gelişenlerin başka ilçelere taşınması ve önemli bölgelerin konut alanı olmaktan çıkıp iş alanı niteliği kazanmasıdır.
| Yıl | Fatih | Eminönü[lower-alpha 1] | Toplam |
|---|---|---|---|
| 1927[10] | İl merkezi: | 245.982 | |
| 1935[11] | 172.902 | 100.933 | 273.835 |
| 1940[12][lower-alpha 2] | 160.589 | 105.683 | 266.272 |
| 1945[13] | 181.025 | 111.064 | 292.089 |
| 1950[14] | 226.853 | 123.056 | 349.909 |
| 1955[15] | 286.733 | 146.896 | 433.629 |
| 1960[16] | 300.594 | 134.852 | 435.446 |
| 1965[17] | 344.602 | 137.849 | 482.451 |
| 1970[18] | 417.662 | 136.997 | 554.659 |
| 1975[19] | 504.127 | 122.885 | 627.012 |
| 1980[20] | 474.578 | 93.324 | 567.902 |
| 1985[21] | 497.459 | 93.383 | 590.842 |
| 1990[22] | 462.464 | 83.444 | 545.908 |
| 2000[23] | 403.508 | 55.635 | 459.143 |
| 2007[24] | 422.941 | 32.557 | 455.498 |
| 2008[25] | 443.955 | veri yok | 443.955 |
| 2009[26] | 433.796 | veri yok | 433.796 |
| 2010[27] | 431.147 | veri yok | 431.147 |
| 2011[28] | 429.351 | veri yok | 429.351 |
| 2012[29] | 428.857 | veri yok | 428.857 |
| 2013[30] | 425.875 | veri yok | 425.875 |
| 2014[31] | 419.266 | veri yok | 419.266 |
| 2015[32] | 419.345 | veri yok | 419.345 |
| 2016[32] | 417.285 | veri yok | 417.285 |
| 2017[32] | 433.873 | veri yok | 433.873 |
| 2018[32] | 436.539 | veri yok | 436.539 |
| 2019[32] | 443.090 | veri yok | 443.090 |
| 2020[32] | 396.594 | veri yok | 396.594 |
| 2021[32] | 382.990 | veri yok | 382.990 |
| 2022[32] | 368.227 | veri yok | 368.227 |
| 2023[32] | 356.025 | veri yok | 356.025 |
Fatih ilçesi ülkenin dört bir yanından gelen hasta ve hasta yakınlarını ağırlamaktadır. Bunun nedeni ise ilçede birçok hastane bulunmasıdır. Genellikle Çapa Tıp Fakültesi'nin adı geçse de ilçede ayrıca Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Vakıf Gureba Hastanesi, Haseki Hastanesi, İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi gibi birçok büyük hastanenin yanı sıra özel hastaneler ve poliklinikler de bulunmaktadır.
İlçenin ekonomik, özellikle de ticari fonksiyonu dışında diğer önemli fonksiyonları turizm, idari ve eğitimsel fonksiyonlardır. Tarihî yarımada üzerinde yer alan Roma, Bizans ve Osmanlı eserleri ilçede turizm fonksiyonuna giderek önem kazandırmaktadır; özellikle yarımadanın eski Eminönü İlçesi içinde kalan kısmındaki işyerleri giderek turizme dönük işletmelere dönüşmektedir. İstanbul Valiliği'nin burada bulunması, İstanbul ilinin birçok önemli resmî dairesinin de burada yer almasına yol açmıştır.
Çapa semtinde eczaneler ve sağlık ekipmanları satan işletmeler yoğunlaşmıştır. Laleli semtinde, ağırlıklı olarak Bağımsız Devletler Topluluğu ve Orta Doğu ülkelerine dönük satış yapan konfeksiyon mağazaları yoğunlaşmıştır.
İlçenin profesyonel futbol liglerindeki en büyük temsilcisi İstanbulspor olmuştur. 1926'da İstanbul Lisesi öğrencileri tarafından kurulan İstanbulspor uzun aralıklarla da olsa 2000'li yılların ortalarına kadar Süper Lig'de mücadele etmiş, ancak daha sonra içine düştüğü mali ve idari kriz nedeniyle 2. Lig'e gerilemiştir. Fatih Karagümrük, İstanbulspor kadar başarılı olamamışsa da taraftar olarak ilçenin en güçlü kulübü olmuştur. Kırmızı-Siyahlı renklere sahip olan takım, 1958-1963 ve 1983-84 yılları arasında 1. Lig'de (Süper Lig) mücadele etmiştir ve 2020-21 sezonundan itibaren de bu ligde yer alır. Kulüp yakın zamanda tesisleşme konusunda bir hayli mesafe kaydetmiştir. Bir diğer ünlü spor kulübü ise Vefa Spor Kulübü'dür. Süper Lig'in kuruluşundan 1970'lerin ortalarına kadar aralıklı da olsa bu ligde mücadele eden Vefa, daha sonra düşüşe geçerek amatör lige kadar geriledi. Yeşildirek 1960'ların başında Süper Lig'de oynayıp hâlen amatör ligde mücadele eden bir başka Fatih İlçesi kulübüdür. İstanbul Güreş İhtisas Kulübü güreş branşında Türkiye'nin önde gelen kulüplerindendir. Başlıca spor tesisleri Vefa Stadı ile Vefa Spor Salonu'dur.
Yerel Seçimler
| Seçim | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı | |
|---|---|---|---|---|
| 1984 | Yetkin Gündüz | Anavatan Partisi | %53,53 | |
| 1989 | Yusuf Günaydın | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | %31,97 | |
| 1994 | Sadettin Tantan | Anavatan Partisi | %42,36 | |
| 1999 | Eşref Albayrak | Fazilet Partisi | %32,16 | |
| 2004 | Mustafa Demir | Adalet ve Kalkınma Partisi | %44,18 | |
| 2009 | %42,83 | |||
| 2014 | %48,69 | |||
| 2019 | Mehmet Ergün Turan | %53,03 | ||
| 2024 | %47,56 | |||
| Kaynak:[33] | ||||
- Mustafa Demir, 2018 Genel seçimlerinde milletvekili olmak için istifa etmiş ve görevi Hasan Suver'e devretmiştir.
İlçede yaşayan nüfusun büyük kısmının anadili Türkçedir. Bazı bölgelerde Kürtçe, Rumca, Gürcüce, Ermenice, İbranice konuşan nüfus yaşar. Zira Rumlar, Gürcüler ile Ermeni ve Museviler kendi ana lisanlarına, örf ve adetlerine bağlıdırlar. İstanbul'un fethinden sonra Kumkapı bölgesine yerleştirilen Ermeniler hâlâ burada yoğun biçimde yaşarlar. İlçenin güneybatısında yer alan ve İstanbul'un en büyük Çingene mahallesinden biri olan Sulukule, 2005 yılında başlatılan "Sulukule Kentsel Yenileme Projesi" ile büyük ölçüde eski kültürel dokusunu kaybetmiştir. Muhafazakâr yaşam tarzının sınırlarda yaşandığı Çarşamba, kabadayılar semti olarak adlandırılan Karagümrük ve meyhaneleriyle ünlü Kumkapı semtleri Fatih'in kozmopolit yapısını gösterir.
Çevre Tiyatrosu, Fatih Reşat Nuri Sahnesi, Fatih Belediyesi Zübeyde Hanım Kültür Merkezi, gibi modern dönemde yapılmış gösteri mekanlarının yanı sıra Aya İrini gibi tarihsel mekanlar da performanalara ev sahipliği yapar. Ayrıca birçok kütüphanesi bulunmaktadır.
Türk ve İslâm Eserleri Müzesi (İbrahim Paşa Sarayı)
.jpg)
- Eyüpsultan ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
