Mikoa ya Tanzania

Tanzania imegawiwa katika mikoa 31, ikiwemo 26 upande wa bara na 5 upande wa Zanzibar.

Kagera

Mwanza

Mara

Kigoma

Geita

Shinyanga

Simiyu

Arusha

Katavi

Rukwa

Tabora

Mbeya

Singida

Dodoma

Iringa

Songwe

Njombe

Ruvuma

Mtwara

Lindi

Pwani

Tanga

Morogoro

Manyara

Kilimanjaro

Dar es Salaam

Pemba Kask.

Pemba Kus.

Unguja Kask.

Mjini Magh.

Unguja Kus.

Uganda

Rwanda

Burundi

Kenya

Msumbiji

Malawi

Zambia

Kongo
(Kinshasa)

Lake
Victoria

Bahari
ya Hindi

Tanzania

Makala hii imepangwa kwa mfululizo: Siasa na serikali ya Tanzania

Rais Samia Hassani Suluhu Makamu wa Rais Philip Isdor Mpango Waziri Mkuu Majaliwa Kassim Majaliwa Bunge la Taifa Vyama vya Kisiasa Uchaguzi Tanzania 2005 2010 2015 2020 Magatuzi Mikoa Wilaya Mahusiano ya Kigeni Zanzibar Rais Hussein Ali Mwinyi Serikali ya Mapinduzi Baraza la Mapinduzi Nyumba ya Wawakilishi

Nchi zingine · Atlasi onyesha majadiliano hariri

Mikoa ya Tanzania, miji mikuu, eneo na idadi ya wakazi

Mkoa	Makao makuu	Wilaya	Eneo (km2)	Idadi ya Wakazi[1]	Msimbo wa posta	Kanda
Arusha	Arusha	7	34,516	2,356,255	23xxx	Kaskazini
Dar es Salaam	Dar es Salaam	5	1,393	5,383,728	11xxx	Pwani
Dodoma	Dodoma	7	41,311	3,085,625	41xxx	Kati
Geita	Geita	5	20,054	2,977,608	30xxx	Ziwani
Iringa	Iringa	5	35,503	1,192,728	51xxx	Nyanda za Juu za Kusini
Kagera	Bukoba	8	39,627	2,989,299	35xxx	Ziwani
Katavi	Mpanda	3	45,843	1,152,958	50xxx	Nyanda za Juu za Kusini
Kigoma	Kigoma	8	45,066	2,470,967	47xxx	Kati
Kilimanjaro	Moshi	8	13,209	1,861,934	25xxx	Kaskazini
Lindi	Lindi	6	67,000	1,194,028	65xxx	Pwani
Manyara	Babati	6	47,913	1,892,502	27xxx	Kaskazini
Mara	Musoma	7	31,150	2,372,015	31xxx	Ziwani
Mbeya	Mbeya	7	60,350	2,343,754	53xxx	Nyanda za Juu za Kusini
Morogoro	Morogoro	7	70,799	3,197,104	67xxx	Pwani
Mtwara	Mtwara	7	16,707	1,634,947	63xxx	Pwani
Mwanza	Mwanza	7	9,467	3,699,872	33xxx	Ziwani
Njombe	Njombe	6	21,347	889,946	59xxx	Nyanda za Juu za Kusini
Pemba Kaskazini	Wete	2	574	272,091	75xxx	Zanzibar
Pemba Kusini	Chake Chake	2	332	271,350	74xxx	Zanzibar
Pwani	Kibaha	7	32,407	2,024,947	61xxx	Pwani
Rukwa	Sumbawanga	4	22,792	1,540,519	55xxx	Nyanda za Juu za Kusini
Ruvuma	Songea	5	66,477	1,848,794	57xxx	Nyanda za Juu za Kusini
Shinyanga	Shinyanga	5	18,901	2,241,299	37xxx	Ziwani
Simiyu	Bariadi	5	25,212	2,140,497	39xxx	Ziwani
Singida	Singida	6	49,437	2,008,058	43xxx	Kati
Songwe	Vwawa	5	–	1,344,687	–	Nyanda za Juu za Kusini
Tabora	Tabora	7	76,151	3,391,679	45xxx	Kati
Tanga	Tanga	10	27,348	2,615,597	21xxx	Kaskazini
Unguja Kaskazini	Mkokotoni	2	470	257,290	73xxx	Zanzibar
Unguja Mjini Magharibi	Jiji la Zanzibar	2	230	893,169	71xxx	Zanzibar
Unguja Kusini	Koani	2	854	195,873	72xxx	Zanzibar

Mikoa hiyo yote imegawanyika tena kwenye wilaya 169. Wilaya zimeganyika katika kata kibao.

Historia ya mikoa

Ugawaji wa nchi wakati wa ukoloni

Utawala wa Kijerumani

Wakati wa ukoloni wa Kijerumani eneo la Tanzania Bara (=Tanganyika) lilikuwa pamoja na Rwanda na Burundi kama Afrika ya Mashariki ya Kijerumani. Mwaka 1913 eneo lote liligawiwa kwa mikoa 21 na maeneo matatu ya wawakilishi wakazi. Mikoa 19 ilikuwa chini ya wakuu wa mkoa wa kawaida yaani maafisa raia Wajerumani (jer. Bezirksleiter au Bezirkamtsmann) waliyemwakilisha gavana na mikoa miwili ilikuwa chini ya mamlaka ya kijeshi yaani afisa wa jeshi la kikoloni la schutztruppe.

Mikoa ya kawaida ilikuwa:

Na.	Mkoa	Na.	Mkoa
1.	Wilhelmstal (Lushoto)	11.	Langenburg (Tukuyu)
2.	Tanga	12.	Bismarckburg (Kasanga)
3.	Pangani	13.	Ujiji
4.	Bagamoyo	14.	Tabora
5.	Morogoro	15.	Dodoma
6.	Dar es Salaam	16.	Kondoa-Irangi
7.	Rufiji	17.	Moshi
8.	Kilwa	18.	Arusha
9.	Lindi	19.	Mwanza
10.	Songea

Mikoa miwili ya Iringa na Mahenge ilikuwa "mikoa ya kijeshi" yaani chini ya usimamizi ya maafisa wakuu wa jeshi la Schutztruppe.

Maeneo ya Bukoba (takriban sawa na Mkoa wa Kagera wa leo), Ruanda na Urundi yaliendelea kutawaliwa na watawala wao wa kienyeji wakiangaliwa na mwakilishi mkazi wa Ujerumani aliyekuwa kama balozi, mshauri mkuu na msimamizi wa watawala hao.

Utawala wa Kiingereza

Tangu mwaka 1918/1919 eneo la Tanganyika lilikuwa eneo la kudhaminiwa kwa Uingereza bila maeneo ya Rwanda (Ruanda) na Burundi (Urundi). Tanganyika ikigawiwa mwaka 1922 kuwa na mikoa ileile ilhali majina ya Kijerumani yalibadilishwa kuwa majina ya kienyeji kama vile ^[2]:

Arusha, Bagamoyo, Bukoba, Dar es Salaam, Dodoma, Iringa (si tena mkoa wa kijeshi), Kilwa, Kondoa-Irangi, Lindi, Mahenge (si tena mkoa wa kijeshi), Morogoro, Moshi, Mwanza, Pangani, Rufiji, Rungwe, Songea, Tabora, Tanga, Ufipa (badala ya Bismarckburg), Ujiji na Usambara (badala ya Wilhelmstal).

Katika miaka iliyofuata mfumo huo wa kiutawala ukabadilishwa. Mnamo mwaka 1948 Waingereza walikuwa na majimbo ("provinces") yafuatayo^[3]:

Na.	Jimbo	Idadi ya wakazi
1.	Central (Kati)	821,147
2.	Eastern (Mashariki)	933,120
3.	Lake (Ziwani)	1,853,719
4.	Northern (Kaskazini)	592,300
5.	Southern (Kusini)	917,648
6.	Southern Highlands (Nyanda za Juu za Kusini)	849,995
7.	Tanga	557,245
8.	Western (Magharibi)	952,503
	Tanganyika yote	7,477,677

Mwaka 1961 Jimbo la Mashariki likagawiwa na Dar es Salaam kuwa jimbo la pekee. Ziwa Magharibi ikatengwa na Mkoa wa Ziwani.

Nyakati za uhuru

Majimbo hayo 10 yalirithiwa na nchi huru ya Tanganyika.

Tarehe 26 Aprili 1964 Tanganyika na Zanzibar zikaungana. Tanzania sasa ilikuwa na majimbo 12. Majimbo hayo yalibadilishwa mnamo 1966 kuwa mikoa 20.

Na.	Jimbo	Idadi ya Wakazi	Eneo (km²)	Makao makuu	Mikoa ya baadaye
1.	Kati	886,962	94,301	Dodoma	Dodoma, Singida
2.	Mashariki	955,828	107,630	Dar es Salaam	Pwani (kisehemu), Morogoro
3.	Dar es Salaam	128,742	1,393	Dar es Salaam	Pwani (kisehemu)
4.	Ziwani	1,731,794	107,711	Mwanza	Mara, Mwanza, Shinyanga (kisehemu)
5.	Ziwa Magharibi	514,431	28,388	Bukoba	Ziwa Magharibi
6.	Kaskazini	772,434	85,374	Arusha	Arusha, Kilimanjaro (kisehemu)
7.	Kusini	1,014,265	143,027	Mtwara	Mtwara, Ruvuma
8.	Nyanda za Juu za Kusini	1,030,269	119,253	Mbeya	Iringa, Mbeya (kisehemu)
9.	Tanga	688,290	35,750	Tanga	Kilimanjaro (kisehemu), Tanga
10.	Magharibi	1,062,598	203,068	Tabora	Kigoma, Mbeya (kisehemu), Shinyanga (kisehemu), Tabora
11.	Zanzibar	165,253	1,658	Zanzibar	Zanzibar Shambani, Zanzibar Magharibi
12.	Pemba	133,858	984	Chake Chake	Pemba
	Majimbo yote	9,084,724	928,537

• Mwaka 1967 Zanzibar Shambani (Rural) ikagawiwa kuwa Zanzibar Shambani Kaskazini na Zanzibar Shambani Kusini. Mikoa hiyo iliitwa baadaye Kaskazini Zanzibar na Kusini Zanzibar.
• 1971 Mkoa wa Rukwa ulianzishwa kutokana na maeneo ya Mbeya na Tabora.
• 1972 Mkoa wa Lindi ukatengwa na Mtwara.
• 1974 Mkoa wa Dar es Salaam ukatengwa na Mkoa wa Pwani
• 1982 Mkoa wa Pemba ukagawiwa kuwa Kaskazini Pemba na Kusini Pemba
• 1984 Jina la Mkoa wa Ziwa Magharibi likabadilishwa kuwa Mkoa wa Kagera
• 2002 Mkoa wa Manyara ukatengwa na Arusha,
• Mwaka 2012 mikoa minne mipya ilianzishwa ambayo ni
  • Mkoa wa Geita, kutoka maeneo ya mikoa ya Mwanza, Shinyanga na Kagera
  • Mkoa wa Katavi, awali ilikuwa Wilaya ya Mpanda katika Mkoa wa Rukwa
  • Mkoa wa Njombe, kutoka maeneo ya Mkoa wa Iringa (wilaya za Ludewa, Makete na Njombe)
  • Mkoa wa Simiyu, kutoka maeneo ya mikoa ya Shinyanga (Bariadi, Meatu na Maswa) na Mwanza (Busega).
• Mwaka 2016 ulianzishwa mkoa wa Songwe kwa kumega mkoa wa Mbeya upande wa magharibi.

Tazama pia

• Orodha ya mikoa ya Tanzania kwa eneo ukubwa wa mikoa kwa ujumla wa eneo, eneo la ardhi, na eneo la maji.
• Wilaya za Tanzania

Marejeo

1. https://assengaonline.com/2022/11/05/matokeo-ya-sensa-2022-tanzania/
2. http://www.statoids.com/utz.html
3. http://www.statoids.com/utz.html

Viungo vya nje

Wikimedia Commons ina media kuhusu:

Mikoa ya Tanzania

• https://allglobalupdates.com/list-ya-mikoa-yote-tanzania/

Mikoa ya Tanzania
Arusha | Dar es Salaam | Dodoma | Geita | Iringa | Kagera | Katavi | Kigoma | Kilimanjaro | Lindi | Manyara | Mara | Mbeya | Morogoro | Mtwara | Mwanza | Njombe | Pemba Kaskazini | Pemba Kusini | Pwani | Rukwa | Ruvuma | Shinyanga | Simiyu | Singida | Songwe | Tabora | Tanga | Unguja Kaskazini | Unguja Kusini | Unguja Mjini Magharibi

Makala hii kuhusu maeneo ya Tanzania bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Mikoa ya Tanzania kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari. Usitaje majina ya madiwani na viongozi au maafisa wengine wa sasa maana wanabadilika haraka mno.