Sporti në Kosovë ka një traditë të gjatë dhe luan një rol të rëndësishëm në shoqërinë kosovare. Sportet më të njohura në Kosovë ndër të tjera janë: futbolli, basketbolli, volejbolli dhe hendbolli. Ndërsa, sportet individuale më të njëhura janë mundja, xhudo, noti, boksi, karate dhe skijimi.
Ndërsa, sportet individuale janë ato që i sollën sukseset më të mëdha Kosovës. Sportistë të shquar si: Aziz Salihu, Mehmet Bogujevci, Sami Buzolli, Majlinda Kelmendi dhe Nora Gjakova kanë sjellë medalje nga garat kryesore ndërkombëtare. Disa nga federatat që janë pjesë e shoqatave ndërkombëtare janë Federata e Taekwondos e Kosovës, Federata e Boksit e Kosovës, Federata e Hendbollit e Kosovës, Federata e Xhudos e Kosovës, dhe Federata Skitare e Kosovës. Sidoqoftë, atletët që kanë lindur dhe janë rritur në vendet evropiane, kanë pasur mundësinë të jenë të suksesshëm në fushën ndërkombëtare.
.jpg)
Historiku i gjatë i sportit në Kosovë zë fill qysh në shekujt VI dhe V p.e.s. kur shfaqen edhe dëshmitë e para arkeologjike për këtë veprimtari. Mes shumë dëshmive të zbuluara arkeologjike është edhe figurina e njohur si "Vrapuesja e Prizrenit", e derdhur në bronz, e cila jep pamjen e vajzës në pozitë vrapimi, e veshur me një kiton të gjatë e të hollë, pa mëngë, me një trup të bëshëm dhe muskuloz. Vetë pozita e vrapimit, hapi elegant dhe ngadhënjimtar, shikimi bredhës dhe shqetësues, që duket sikur ndjek garistet rivale, janë tipare të atletes në një garë vrapimi.[1]
Zanafilla antike e këtyre artefakteve arkeologjike vërteton pohimet se dardanët ishin njohës dhe adhurues të lojërave sportive. Reliktet e këtyre lojërave shfaqen edhe gjatë dasmave dhe festave të ndryshme, si te meshkujt ashtu edhe te femrat. Elemente të sportit në Kosovë shfaqen edhe gjatë sundimit osman, përmes lojërave dhe garave të ndryshme popullore. Ndërkaq, në dhjetëvjetëshin e parë të shekullit XX në Kosovë u themeluan të ashtuquajturat shoqëri sokolash e të cilat kishin në programin e tyre edhe veprimtaritë sportive. Shoqëria e parë e sokolave në Kosovë është themeluar në Prizren në vitin 1909. Me ardhjen e austro-hungarezëve në Kosovë (1914 - 1918) u themeluan edhe klubet e para sportive. Themelimi i klubeve të ndryshme sportive vazhdoi edhe në periudhën mes dy luftërave botërore, gjë që shihet edhe nga datat e themelimit të disa klubeve sportive në Kosovë, sidomos klube futbollistike.[1]
Pas Luftës së Dytë Botërore sporti në Kosovë u zhvillua shkallë-shkallë, përfshirë këtu themelimin edhe të shumë federatave dhe klubeve tjera sportive. U ndërtuan edhe një varg objektesh sportive, gjë që ndikoi në arritjen e rezultateve më të mira si arenën vendore ashtu edhe në atë ndërkombëtare.[1] Mes sportistëve më të njohur të periudhës para dhe pas Luftës së Dytë Botërore nga Kosova janë edhe Riza Lushta, Lah Nimani, Xhevdet Peci, Fadil Vokrri, Mehmet Bogujevci, Luan Prekazi, etj.
Sporti më i njohur në Kosovë është futbolli. Sporti i futbollit në Kosovë është e dokumentuar të paktën nga viti 1914. Sidoqoftë, vetëm në vitin 1922 u formuan dy klubet e para të futbollit FC Gjakova dhe FC Prishtina . Deri në vitin 1926, klubet garuan në kuadër të disa niveleve të thjeshta, dhe vetëm pas vitit 1926, klubet nga Kosova u integruan në Subasociacionin e sapoformuar të Shkupit. Asokohe shoqatat organizuan nivele të ndryshme të ligave të cilat shërbyen si ligë kualifikimi për kampionatin Jugosllav. Gjatë viteve 1945 deri në vitin 1991 futbolli në ish-Jugosllavi po përparonte aq shpejt, aq sa në vitin 1946 u formua edhe Federata e Futbollit të Kosovës, si filial i Federatës së Futbollit të Jugosllavisë. Skuadra më e suksesshme nga Kosova në ligën e parë të Jugosllavisë ishte FC Prishtina, ndërsa KF Trepça ishte pjesë e ligës për një vit. Megjithëse, në vitin 1991 u u riorganizua Federata e Futbollit të Kosovës pasi të gjithë futbollistët nga Kosova u ndaluan nga Liga e Parë në Jugosllavi. Ndeshja e parë u mbajt në stadiumin e KF Flamurtari më 13 shtator 1991 në Prishtinë e cila shënoi në të njëjtën kohë fillimin e kampionatit të parë të pavarur në Kosovë. Organi drejtues në Kosovë është kryesisht përgjegjës për ekipin kombëtar dhe për garat më kryesore të kupave. [2]
Aktualisht, Kosova ka një sistem të ligës së futbollit që përfshin shumë klube. Divizioni i lartë, Raiffeisen Super League ka 12 ekipe. [3] Liga u themelua në vitin 1945 dhe ajo është organizuar nga Federata e Futbollit të Kosovës. [2] Tre divizionet e tjera profesionale janë ligat e para që përfshijnë 16 ekipe, dhe ligën e dytë dhe të tretë. Ekzistojnë gjithashtu klube gjysmë-profesionale dhe amatore të futbollit që janë aktive gjithashtu. Konkurrenca kryesore e Kupës në Kosovë është Kupa e Republikës së Kosovës, e cila është e hapur për çdo skuadër futbolli për meshkuj që janë pjesë e Federatës së Futbollit të Kosovës. Klubet më të suksesshme janë FC Prishtina (14 tituj kampionësh), KF Vëllaznimi (8 tituj kampionësh), KF Trepça (7 tituj kampionësh), KF Liria (5 tituj kampionësh) dhe KF Besa (3 tituj kampionësh). [4]
Dy klubet kryesore në futboll janë FC Prishtina dhe KF Trepça që kanë arritur sukses të madh në futboll deri më tani. Klubi i futbollit KF Prishtina u themelua në vitin 1922, ndërsa KF Trepça u themelua dhjetë vjet më vonë në vitin 1932. KF Trepça ishte pjesë e kampionatit 1976-77 në ish- Ligën Jugosllave në Futboll. Një vit më vonë ata arritën një sukses të madh që kur arritën të luanin në finale për Kupën e Jugosllavisë së dikurshme. KF Prishtina u bë anëtari i parë i Ligës në vitin 1983, dhe arriti fitoren më të madhe pasi ata mposhtën KF Crvena Zvezda (Yllin e Kuq) në Beograd. Gjatë kësaj kohe Fadil Vokrri u ka bërë përshtypje të gjithëve me talentin e tij pasi ishte pjesë e të ashtuquajturës "Brezi i Artë" i Prishtinës.
Disa klube futbolli, veçanërisht nga Veriu i Kosovës, refuzojnë të hyjnë në institucionet e Republikës së Kosovës dhe ato janë akoma pjesë e Shoqatës së Futbollit të Serbisë. Në Ligën e Zonës Serbe, liga e katërt të futbollit janë dy seksione me klube nga Kosova: Morava Zone League dhe League of North Kosova. Në fund të sezoneve, klubi i lartë do të promovohet në nivelin e Ligës Serbe.
Tre futbollistë të lindur në Kosovë (Milutin Šoškić, Fahrudin Jusufi, Vladimir Durković ) ishin pjesë e ekipit kombëtar të futbollit të Jugosllavisë, i cili fitoi medalje të artë në Lojërat Olimpike Verore 1960 dhe medalje argjendi në Kampionatin Evropian 1960. Në ditët e sotme, në shumë ekipe evropiane ka lojtarë nga Kosova pasi kishin mundësinë të tregonin talentin dhe vlerat e tyre. Kështu, Lorik Cana ishte kapiteni i Olympique de Marseille dhe Sunderland AFC, ndërsa Valon Behrami i cili luajti për West Ham United FC, aktualisht është duke luajtur për Watford FC. Ka edhe lojtarë të tjerë që kanë pasur mundësi të luajnë për Ekipet e Futbollit Evropian si Xherdan Shaqiri, i cili luan si mesfushor për Liverpoolin dhe për ekipin kombëtar të futbollit të Zvicrës . [5]
Në ditët e sotme, Federata e Futbollit e Kosovës po përgatitet të luajë kundër Maqedonisë së Veriut me qëllim që të shpresojë të kualifikohet në Euro 2020. Federata e Futbollit e Kosovës shijoi një rresht të pamposhtur në futbollin ndërkombëtar nga viti 2017 para se të dorëzohej në humbje kundër Anglisë me rezultatin 5-3 ndaj Anglisë, Kosova hapi rezultatin me një gol shumë të hershëm nga Berisha.
Në maj të vitit 2016, Kosova u bë anëtari i 55-të e UEFA - s dhe anëtarja e 210-të i FIFA - s . [6] [7]
Derbi i Kosovës
Derbi i Kosovës është derbi më i madh i futbollit në Kosovë i cili është kontestuar mes rivalëve të ashpër KF Drita dhe SC Gjilani. Derbi filloi në vitin 1995 pas krizës dhe ndarjes së KF Drita. Për 20 vitet e fundit ndeshja kishte tërhequr dhjetëra mijëra tifozë partizanë.
Basketbolli është një nga sportet më të njohura në Kosovë. Kampionati i parë u mbajt në vitin 1991 me pjesëmarrjen e tetë skuadrave. Kampioni i parë ishte KB Prishtina. Federata e Basketbollit e Kosovës u pranua si anëtar i plotë i FIBA më 13 mars 2015. [8] Lojtarë të shquar të lindur në Kosovë që kanë luajtur për skuadra të ndryshme kombëtare shumë të suksesshme të Jugosllavisë përfshijnë Zufer Avdija, Marko Simonović dhe Dejan Musliu. Disa prej tyre vazhdojnë të garojnë ende për Serbinë edhe pas njohjes së Kosovës nga FIBA.
Që nga viti 2013 dy ekipe nga Kosova KB Prishtina dhe KB Peja po marrin pjesë në Ligën Ndërkombëtare Ballkanike të Basketbollit (BIBL-Ballina International Basketball League). [9] Federata e Basketbollit e Kosovës organizon gara në kategori të ndryshme për meshkuj dhe femra. Liga kryesore e basketbollit e njohur si ETC Super League pas së cilës vijnë, liga e parë, liga e juniorëve, liga e kadetëve dhe liga e pionierëve. Gjithashtu pjesë e garave të Federatës së Basketbollit të Kosovës është edhe Kupa e Kosovës. Fituesi aktual është Peja [10] Ekipet pjesëmarrëse në ETC Super League janë : KB Prishtina, Pejë, Trepça, Bashkimi, Drita, Besa, RTV 21, Kastrioti. [11] Kampioni aktual është Sigal Prishtina. [12]
Një nga klubet më të famshëm në basketboll u quajt Elektricisti pasi ata ishin pjesë e divizionit të dytë të ish-Jugosllavisë, ndërsa Zufer Avdija, basketbollisti i Eleketricisti ka luajtur për ekipin kombëtar të basketbollit të Jugosllavisë kur ata ishin pjesë e Ligës së Basketbollit Evropian. Konkurrenca e femrave ka qenë shumë më e suksesshme pasi skuadra Universititi u rendit ndër ekipet më të mira.
Xhudo është një sport luftarak që i solli Kosovës medaljen e parë të artë. Organizimi i lojërave ndërmjet klubeve kontrollohet nga Federata e Xhudos e Kosovës. Federata e Xhudos së Kosovës u pranua në vitin 2012 si anëtare e plotë e Federatës Ndërkombëtare të Xhudos. [13] Aktualisht, ka 12 klube aktive nga qytete të ndryshme të Kosovës. Numri i pjesëmarrësve nga të gjitha klubet është 750 Meshkuj dhe 250 Femra. Ndërsa numri i trajnerëve aktiv është 25. [14]
Trajneri më i suksesshmi është Driton Kuka i cili ishte kampion për shumë vite. Ai fitoi medaljen e bronztë në Kampionatin Evropian në vitin 1990, dhe Kupën e Botës në Hungari në vitin 1991. Në ditët e sotme, Driton Kuka është trajneri i Majlinda Kelmendit, një xhudiste nga Peja përfaqëson Kosovën në të gjitha garat në xhudo. [15] Majlinda Kelmendi e cila fitoi medaljen e artë në Kampionatin Botëror për Junior në vitin 2009 në Paris, të Francës. [16] Ajo përfundoi e pesta në Kampionatin Botëror të Rinisë 2010 në Maroko, dhe e nënta në kategorinë 52 në Kampionatin Botëror të Xhudos në vitin 2010 në Tokio, Japoni. [17] Megjithatë, ajo nuk u lejua të përfaqësonte Kosovën në Lojërat Olimpike Verore 2012 në Londër për shkak të rezistencës së Komitetit Olimpik Ndërkombëtar dhe të Kombeve të Bashkuara. Majlinda Kelmendi i dha Kosovës titullin e parë botëror të xhudos më 27 gusht 2013, pasi ajo mposhti xhudisten Erika Miranda, një xhudiste braziliane në ndeshjen e medaljeve të arta deri 52 kilogramë në Rio de Janeiro. Në vitin 2013, ajo u rendit e para në renditjen ndërkombëtare nga Federata Ndërkombëtare e Xhudos në kategorinë deri në 52 kg. [18]
Nora Gjakova fitoi medaljen e parë për Kosovën në Lojërat Evropiane, kur fitoi medaljen e bronzit në kategorinë deri në 57 kg.
Ekipet e para të mëdha të hendbollit u themeluan gjatë vitit 1948 si Milicioneri (Milicionar), Jedinstvo e Gjakovës, Buduçnosti i Pejës, Trepça e Mitrovicës, Kosova, Prishtina, etj. Ndërsa hendbolli i vogël (hendbolli i sotëm) u prezantua gjatë viteve 1950-1951. Ekipet e hendbollit arritën të luanin në ligat e para dhe të dyta të ish-Jugosllavisë, që në kohën (1970-1980) e cila ishte ndër ligat më të forta në botë.
Nga 13 deri më 23 tetor 1979 në Kosovë u mbajt Kampionati Botëror i Juniorëve "Kosova '79". Pjesëmarrësit ishin: Austria, BRSS, Danimarka, Franca, Holanda, Hungaria, Italia, Japonia, Jugosllavia, Norvegjia, Gjermania Lindore (DDR), RF Gjermania dhe Shtetet e Bashkuara. [19]
Ekipe si Borci, Prishtina dhe Trepça arritën të luanin në ligën e parë të ish-Jugosllavisë. Disa nga lojtarët që luajtën për kombëtaren jugosllave ishin Aziz Makiqi, Hasan Bajrami, dhe Tahir Sojeva.
Pas Luftës së Kosovës, u bënë shumë përpjekje për ndërkombëtarizimin e hendbollit por kjo nuk ndodhi deri më 18 dhjetor 2004 kur Federata e Hendbollit e Kosovës u pranua në Federata Evropiane e Hendbollit me të drejta të kushtëzuara. Pas këtij viti, ekipet e Kosovës si KH Prishtina, KH Besa Famiglia dhe KH Kastrioti morën pjesë në garat evropiane. [20] Suksesi më i madh deri më tani është arritur në turneun e Cell Cup në Hungari në vitin 2013, ku skuadra e Kosovës U18 zuri vendin e dytë në një konkurs me ekipe nga e gjithë Evropa. [21]
Në ditët e sotme në Kosovë ekziston Superliga e Kosovës në Hendboll (ligë madhore), Kupa e Kosovës, liga e parë, liga e juniorve, liga e kadeteve në të dy kategoritë femra dhe meshkuj. Një pjesë tjetër e Federata e Hendbollit e Kosovës është hendbolli në plazh. Klubet pjesëmarrëse në super ligë janë: Besa Famiglia, Prishtina, Kosova, Kastrioti, Zhegra, Drenica, Vëllaznimi, Trepça, Samadrexha, Llapi, Drita. Kampioni i vitit 2014 ishte KH Prishtina. [22]
Volejbolli një sport tjetër që luhet me dorë, për herë të parë u shfaq në Kosovë në vitin 1936 në shkollat e mesme të qyteteve si: Prishtinë, Pejë, Prizren etj. Kampionati i parë u mbajt në Prishtinë nga 24 deri më 26 tetor 1948, morën pjesë gjashtë ekipe si: Proleteri, Buduçnosti, Trepça, Boraci, Dukagjini (Metohia), Brastvo. Gjatë viteve 1966-1967, katër ekipe nga Kosova morën pjesë në divizionin e dytë të ligës së ish-Jugosllavisë. Në vitin 1990 KV Prishtina-Elektroekonomia mori pjesë në kualifikime për të hyrë në divizionin e parë të ish-Jugosllavisë, por nuk pati sukses. Lidhja e Parë e Femrave u organizua në vitin 1975. Universiteti nga Prishtina ishte ekipi i parë i femrave që morën pjesë në ligën e dytë të divizionit të Jugosllavisë. [23] Tani Federata e Volejbollit e Kosovës organizon garat në kategorinë e femrave dhe meshkujve. Liga më e madhe quhet Superliga e Kosovës më pas vijnë Kupa e Kosovës dhe Kupa e FVK-se, liga e parë dhe liga e juniorëve. Po ashtu pjesë e Federatës së Volejbollit të Kosovës janë garat: Volejbolli në rërë (Beach Volley). Ekipet që marrin pjesë në Superligën e Kosovës ne kategorin e meshkujve janë: KV Golden Eagle Theranda, KV Drita, KV Peja, KV Prishtina Volley, KV Vellaznimi, KV Uliana, KV Drenica, KV AS Vushtrria dhe KV Ferizaji. [24] Kampioni aktual është KV Ferizaj [25]. Ndersa ne skuadrat ne Suerligen e Femrave jane: KV MTechnologie, KV rishtina, KV Drita, KV Kastrioti, KV Skenderaj, KV Ferizaj, KV Fushe Kosova, KV Malisheva, KV Feronikeli dhe KV Gryka. Kmaion aktual eshte KV MTechnologie.
Atletika është një sport që përfshin vrapimin, ecjen, hedhjen dhe gjuajtjen dhe dëshmohet që nga periudha ilire. Federata e Atletikës e Kosovës është një organizim i sportistëve dhe klubeve të tyre që organizojnë gara sportive në disiplinën e atletikës në Kosovë. [26] Federata e Atletikës së Kosovës është themeluar më 25 shtator 1991, në Prishtinë. Disa nga përgjegjësitë kryesore të federatës janë promovimi i atletikës në Kosovë, udhëheqja e zhvillimit të atletikës, koordinimi i progresit të cilësisë së atletikës, si dhe përshtatja dhe zbatimi i zhvillimit të kurrikulave të shkurtra dhe të gjata në atletikë. [27] Kjo shoqatë nuk do të ishte aq e suksesshme pa arritjet e rëndësishme nga klubet e tyre përkatëse. Ekzistojnë 13 klube aktive, por ato më të suksesshmet janë Atberia, Besa, Juniku, Llapi, Prishtina, Prizreni, dhe Trepça. [28] Në 25 klube ka 196 meshkuj të regjistruar dhe 125 femra të regjistruara që përbëjnë gjithsej 330 atletikë aktive në Kosovë. [29] Në mesin e shumë aktiviteteve të tjera, ato në të cilat bënin pjesë së fundmi në atletikë nga klubet e tyre përkatëse janë "Krosi i Bardhe" në Prishtinë, "Vrapimi i Pavarësisë" në Junik, "Pranvera Studentore" në Gjilan, dhe "Kampionati i Kosovës në Kros" në Prishtinë. Aktualisht, federata po përgatitet për gjysmëmaratonën në Prishtinë, një nga ngjarjet më të rëndësishme që do të mbahet më 11 maj 2014. [30]
Sonja Stolić është një atlete e vrapimit në distanca të mesme dhe distanca të gjatë. Ajo fitoi disa medalje në garat ndërkombëtare duke garuar edhe në Lojërat Olimpike Verore 2000 si pjesë e Ekipit të Serbisë dhe Malit të Zi .
Shahu është një sport shumë i zakonshëm në Kosovë. Ngjarjet më të rëndësishme të shahut organizohen nga Federata e Shahut e Kosovës. Ngjarjet vjetore të organizuara nga federata përfshijnë Kampionatin Kosovar të Shahut dhe turnet tradicional "Java e Minatoreve", "Pervjetori i Pavarësisë" dhe "Hyzri Talla". [31] Klubet e shahut kosovar ndahen nga federata në dy kategori. Kategoria e parë është Liga e Parë, ku disa nga klubet janë Minatori, NLB Prishtina, Hyzri Talla, Istogu, dhe Llamkosi. [32] Klubet në Ligën e Dytë janë Ferizaji, Shpeta, Vitia dhe Shara. [33]
Tenisi në Kosovë drejtohet nga Federata e Tenisit të Kosovës e themeluar në vitin 1992, dhe që aktualisht ka 300 lojtarë aktivë që i përkasin grupmoshave të ndryshme. KT Prishtina u themelua më 27 qershor 1992 është klubi më i vjetër në Kosovë. Ka shumë lojtarë që janë renditur mjaft lartë në listën e renditjes në Kosovë. Federata ka edhe shkollën e vet të tenisit dhe shumë trajnerë. Klubi përbëhet nga 230 anëtarë, 55% e të cilëve janë femra. Ndërsa, KT Trepca u themelua më 15 korrik 2003, pasi ajo ka shkollën e saj të tenisit e cila përbëhet nga 47 studentë. Objektivat kryesore të shoqatës janë grupimi i ekipeve dhe lojërat e organizuara në mes të klubeve. [34] Aktualisht, ka 10 klube si KT Prishtina, KT DielliX, KT Trepca, dhe KT Rahoveci. [35] Federata pranohet zyrtarisht në Federatat Ndërkombëtare të Tenisit (ITF) pasi lojtarët nga Kosova u lejohet të luajnë në lojëra ndërkombëtare nën flamurin e ITF. [36] Ky është një hap i madh drejt ndërkombëtarizimit të tenisit. Ekipet më të famshme me pjesëmarrjet më të larta në turne janë Sporek Open, Dielli Open, Trepca Open, Drenica Open, Prishtina Open dhe Masters. [37]
Klubi i Ragbit Qikat është skuadra e parë e femrave kosovare. Ato kanë hyrë në garat rajonale që nga viti 2017, dhe kanë një program rinor për fëmijë nën 12 vjeç, në bashkëpunim me ekipin e meshkujve. Ata kanë kontribuar në rrugën drejt njohjes së Shoqatës Rugby të Kosovës nga Organizata Botërore e Ragbit dhe Komiteti Olimpik Ndërkombëtar - IOC. [38]
.jpg)
Albaniada është një ngjarje që ka për qëllim të jetë tradicionale dhe që mbledh njerëz nga të gjitha trevat shqiptare, ku të rinjtë dhe të moshuarit luajnë lojëra dhe sporte tradicionale. Qëllimi kryesor i kësaj ngjarje është të 'rikthejë në jetë' lojërat dhe sportet që kanë luajtur paraardhësit tanë shumë vite më parë. [39] Disa nga sportet tradicionale janë: Kapuça, Kut e Kleçkë, Guxhas, Top-n-kali, Rrëzimi i duarve, Vrapimi me thes), Rrëzimi i këmbëve, Rrasash, Kapja e shamise, Tërheqja e litarit, Gurapesh me dy duar anash, Gurapesh prapa, Hedhja e gurëve me një dorë si dhe loja Shpatash. [40] Ky lloj sporti mund të luhet në një ambient shtëpie si Oda ose jashtë saj. [41]
Populli kosovar njihet për mbështetjen që ata tregojnë për ekipet e tyre vendore. Ekzistojnë tre klube të mëdha tifozësh: Plisat që mbështesin Prishtinën, Shqiponjat që mbështesin Pejën dhe Intelektualët që mbështesin ekipet e Gjilanit.
Plisat
Ky klub tifozësh u themelua në vitin 1987 nga mbështetësit e FC Prishtina . Ata e morën emrin nga kapela tradicionale shqiptare e quajtur Plis. Zakonisht, anëtarët e Plisave qëndrojnë në stendën lindore të Stadiumit të Qytetit të Prishtinës ndërsa mbështesin skuadrën e tyre në futboll. [42] Ata njihen në mënyrë popullore si "lojtari i 12-të" i FC Prishtina për shkak të mbështetjes masive që ata ofrojnë gjatë ndeshjeve-pavarësisht nëse humbet apo fiton. Në fillim të viteve 1980 ata bënë udhëtime të dukshme në Čačak, por posaçërisht famëkeqe ishte kur, në vitin 1983, më shumë se 7000 përkrahës ndoqën FC Prishtinën në stadiumin Marakana në Beograd në fitoren historike të klubit kundër Crvena Zvezdës - Ylli i Kuq - Red Star në Beograd, në atë kohë, klumi më i fortë në Ligën e Parë Jugosllave.
Përveç përkrahjes së ekipit të futbollit, pas luftës në Kosovë, Plisat filloi të mbështesë edhe basketbollin e tyre, Sigal Prishtina, por edhe skuadrat e hendbollit. Ata filluan të krijojnë stilin e tyre të mbështetjes ’duke brohoritur ekipet e tyre në mënyra të ndryshme - pasuar nga koreografi të ndryshme në stendat e stadiumit të qytetit në Prishtinë. Plisat këto ditë janë klubi më i famshëm i tifozëve në Kosovë . [43]
Inmtelektualët
Ky klub tifozësh mori këtë emër (Anglisht: The Intelektuals) pasi klubi u themelua në vitin 1947 nga intelektualët dhe shoqëria e qytetit në Gjilan. Ata mbështesin të gjitha 10 klubet që mbajnë emrin 'Drita'. Kryesisht ky klub fanatik mbështet klubin më të madh të Gjilanit-klubin e futbollit KF Drita në ndeshjet e organizuara në Stadiumin e Qytetit të Gjilanit, por Intelektualët janë të pranishëm duke brohoritur edhe për skuadrat në basketboll, volejboll dhe hendboll për të dy gjinitë. Ngjyrat që karakterizojnë këtë klub tifozësh janë të bardha dhe blu, pasi ato janë ngjyrat që përdorin të gjitha klubet me emrin Drita. [44]
Ekzistojnë disa teori në lidhje me origjinën e emrit të tifozëve. Njëra është se emri erdhi nga sjellja e mirë e tifozëve, dhe organizimi i mirë i ndeshjeve të tyre në krahasim me klubet e tjera në atë kohë në Kosovë. Një teori tjetër është se emri erdhi nga fraksionet atdhetare brenda klubit që përdorën klubin dhe infrastrukturën e tij si një kamuflazh për të organizuar takime klandestine me patriotë të tjerë të lëvizjes patriotike shqiptare të Kosovës. Fillimisht, klubi i tifozëve ishte spontan dhe nuk kishte emër, por pas vitit 1998, ata u organizuan mirë, me disa nëngrupe të identifikuara mirë që ndihmuan ekipin dhe klubin në aktivitetet e tyre të ndryshme. Më të fuqishmit nga këto nëngrupe në periudhën rreth viteve 2000 deri 2002 ishin "Holy Blue" dhe "White and Blue Huligans". Në ditët e sotme, vetëm nëngrupi Ultras Hyena ’dhe East Blue Boys’ janë aktivë.
Arpagjik't
Klubet e tifozëve në Prizren filluan kur klubi lokal i futbollit, KF Liria luante në Ligën e Dytë Jugosllave. Njerëz nga qyteti të organizuar me këngë tradicionale, kostume dhe valle tradicionale, iu drejtuan stadiumit të qytetit, që tani quhet "Përparim Thaçi", për të mbështetur klubin e tyre të futbollit në atë kohë.
Pas luftës në Kosovë, prania e tyre në ndeshje u bë e rregullt, dhe tifozët filluan ta quajnë veten Arpagjik't. Pas sezonit të parë, grupet Arpagjik't dhe The Panthers u shkrinë me të njëjtin emër - Arpagjik't.
Flamuri i parë brenda Panthers ishte ai i përgatitur në vitin 2001, 20 me 7 metra, në të cilin shkruhej "Shko Bashkimi, shko Panthers". Ditët e para me emrin Arpagjik't ishin shumë të suksesshme sepse klubi i tifozëve shpërndante mbi 400 karta anëtarësie tifozësh, me të cilët tifozët mund të ndiqnin ndeshjet pa paguar asgjë. Kjo ishte një epokë e re për ultrat në Prizren me një emër. Qëllimi i klubit tifoz është të përgatisë stadiumin e qytetit dhe arenat lokale të brendshme në të cilat klubet lokale luajnë lojëra; përgatisnin stendat me rekuizita, flamuj dhe shall të klubit.
Arpagjik't është një nga fanclubet më të mëdha në epokën e pas luftës në Kosovë. [45]
Shqiponjat
Shqiponjat (Anglisht: The Eagles ) klubi i tifozëve u themelua më 13 dhjetor 1993, në Pejë. Ky klub tifozësh mori emrin e tyre nga simboli i maleve shqiptare - Shqiponja Shqiptare. Ata mbështesin skuadrat e Pejës si KF Besa në futboll, KB Peja në basketboll dhe KH Besa në hendboll.
Burimi: [46]
| Nr. | Stadiumi | Kapaciteti | Qyteti | Ekipi vendas |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Stadiumi Olimpik Adem Jashari | 28,500 | Mitrovica | KF Trepça |
| 2 | Stadiumi Fadil Vokrri | 16200 | Prishtina | KF Prishtina |
| 3 | Stadiumi i Gjilanit | 15,000 | Gjilani | KF Drita (Gjilan) & SC Gjilani |
| 4 | Stadiumi Përparim Thaçi | 15,000 | Prizreni | KF Liria |
| 5 | Stadiumi Riza Lushta | 12,000 | Mitrovica | KF Trepça '89 |
| 6 | Stadiumi Agron Rama | 10,000 | Kastrioti | KF KEK |
| 7 | Stadiumi Shahin Haxhiislami | 8,500 | Peja | KF Besa |
| 8 | Stadiumi i qytetit të Gjakovës | 6,000 | Gjakova | KF Vëllaznimi |
| 9 | Stadiumi Demush Mavraj | 6,000 | Burimi | KF Burimi |
| 10 | Stadiumi Ferki Aliu | 5,000 | Vushtrria | KF Vushtrria |
| 11 | Stadiumi Llukar | 3,000 | Prishtina | KF Besëlidhja |
| 12 | Stadiumi Ismet Shabani | 2,000 | Ferizaj | KF Ferizaj |
| 13 | Stadiumi Zahir Pajaziti | 2,000 | Besiana | KF Llapi |
| 14 | Stadiumi Merdare | 2,000 | Besiana | KF Hysi |
| 15 | Stadiumi Flamurtari | 2,000 | Prishtina | KF Flamurtari |
| 16 | Stadiumi Bajram Aliu | 2,000 | Skenderaj | KF Drenica |
Për një kohë të gjatë në Kosovë njerëzit nuk kishin mundësi të ndjekin aktivitetet ndërkombëtare sportive, kështu që kjo ka qenë një vakum për organizimin e ngjarjeve sportive ndërkombëtare dhe mundësinë për të përfaqësuar cilësinë e sportistëve të rinj të Kosovës në nivelin ndërkombëtar, të cilët do të jepnin një ndikim pozitiv në avancimin e sportit vendor. [47] Kosova ishte pjesë e disa federatave ndërkombëtare sportive në vitet 1990 dhe ka bërë kërkesë për t'u bërë anëtare e shumë më tepër pas shpalljes së pavarësisë më 17 shkurt 2008. Aktualisht federatat e Kosovës janë anëtare të plota të 7 federatave ndërkombëtare sportive, anëtare të përkohshme në 4 federatave ndërkombëtare sportive, anëtare të asociuara të 2 federatave ndërkombëtare sportive dhe anëtare të 1 federatës evropiane. Më 22 tetor 2014, Komiteti Olimpik Ndërkombëtar njoftoi se i kishte dhënë njohje të përkohshme Komitetit Olimpik të Kosovës duke propozuar njohje të plotë në Sesionin e IOC që do të mbahej në dhjetor të vitit 2014. [48] Me 8 dhjetor 2014, Komiteti Olimpik i Kosovës u bë anëtar i plotë i Komitetit Olimpik Ndërkombëtar. Pranimi i Kosovës në Komitetin Olimpik Ndërkombëtar mund të ketë një ndikim të rëndësishëm pozitiv në pranimin e federatave të tjera të sportit në nivelin ndërkombëtar.
Federatat e mëposhtme të sporteve ose e kanë pohuar ose e kanë pranuar kërkesën nga Republika e Kosovës për t'u pranuar në anëtarësimin e tyre.
| Entiteti | Shënime | Statusi | Data |
|---|---|---|---|
| International Olympic Committee (IOC) | Kosovo to compete in Olympics at Rio 2016 after IOC recognition.[49] | Member | 8 December 2014 |
| Fédération Internationale de Football Association (FIFA) | Kosovo became the 210th member of FIFA as of May 13, 2016. | Member | 13 May 2016 |
| International Basketball Federation (FIBA) | Kosovo became a full member of the FIBA, March 2015 | Member | 13 March 2015 |
| European Minigolfsport Federation (EMF) | Kosovo became a member of the EMF, April 2012.[50] | Member | 20 April 2012 |
| International Archery Federation (FITA) | FITA admitted Kosovo as a full member.[51][52] | Member | 1 July 2011 |
| International Boxing Association (AIBA) | Kosovo became AIBA's 195th federation in July 2012. Full membership status will be confirmed at a future meeting.[53] | Provisional | 9 July 2012 |
| International Federation of Associated Wrestling Styles (FILA) | FILA admitted Kosovo as not full member but an associated federation.[54] | Associate | 9 June 2008 |
| European Handball Federation (EHF) | Kosovo became an associated federation of the European Handball Federation in 2004, prior to its declaration of independence with only clubs alloved to compete in EHF cups., The EHF admitted Kosovo as a full member in September 2014 [55] | Member | 2014 |
| International Judo Federation (IJF) | The IJF admitted Kosovo as a full member.[56] | Member | 10 April 2012 |
| International Sailing Federation (ISAF) | The ISAF admitted Kosovo as a full member.[57] | Member | 8 May 2012 |
| International Ski Federation (FIS) | Kosovo has had observer status in the ISF since 2004, prior to DOI.[58] | Member | 7 November 2011 |
| International Softball Federation (ISF) | The ISF admitted Kosovo as a full member. | Member | 12 August 2008 |
| International Table Tennis Federation (ITTF) | Kosovo became a full member in 2003, prior to its declaration of independence.[59][60] | Member | 21 May 2003 |
| International Weightlifting Federation (IWF) | The IWF admitted Kosovo as a full member.[61] | Member | 18 June 2008 |
| World Curling Federation (WCF) | The WCF admitted the Kosovo Curling Federation as a provisional member at its 2012 annual general assembly in Scotland.[62] | Member | 21 October 2012 |
| International Modern Pentathlon Union (UIPM) | The UIPM admitted the Kosovo Pentathlon Union as a full member at its 2013 Annual Congress in Cyprus.[63] | Member | 29 November 2013 |
| Union Cycliste Internationale (UCI) | The UCI admitted the Kosovo Cycling Federation as a provisional member in 2015 following the decision at the 127th International Olympic Committee (IOC) Session in December 2014 to fully recognise the Kosovo Olympic Committee. Provisional membership will enable Kosovo to participate in UCI activities while awaiting a decision on its full membership request which will be considered at the 2015 UCI Congress in September.[64] | Provisional | 30 January 2015 |
| World Taekwondo Federation (WTF) | The WTF admitted the Kosovo Taekwondo Federation at its 2013 Annual Congress.[65] | Provisional | 14 July 2013 |
| Fédération Internationale de Natation (FINA) | Kosovo is the 208th FINA member.[66] | Member | 17 February 2015 |
| Union des Associations Européennes de Football (UEFA) | Kosovo is the 55th UEFA member.[67] | Member | 3 May 2016 |
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Behar Maliqi
- Besart Veseli
- Debatik Curri
- Dardan Berisha
- Edon Molla
- Enis Alushi
- Fetim Kasapi
- Ilir Nallbani
- Isa Eminhaziri
- Kastriot Sheholli
- Kenan Sipahi
- Kushtrim Lushtaku
- Labinot Sheholli
- Majlinda Kelmendi
- Nora Gjakova
- Rexhe Bytyçi
- Samir Ujkani
- Shkodran Metaj
Jugosllavia
- Agim Cana
- Armend Dallku
- Aziz Salihu
- Darko Spalević
- Dejan Musli[lower-alpha 1]
- Fadil Muriqi
- Fadil Vokrri
- Fahrudin Jusufi
- Goran Đorović
- Marko Simonović[lower-alpha 2]
- Milan Biševac[lower-alpha 3]
- Milena Rašić[lower-alpha 4]
- Miloš Krasić[lower-alpha 5]
- Milutin Šoškić
- Miodrag Anđelković
- Nenad Stojković
- Nikola Lazetić
- Novak Djokovic[lower-alpha 6][69]
- Saša Antunović
- Skender Shengyli
- Sonja Stolić
- Stevan Stojanović
- Vladimir Durković
- Xhevdet Muriqi
- Zoran Antić
Vende tjera
- Riza Lushta
- Adnan Januzaj
- Shemsi Beqiri
- Agonit Sallaj
- Mergim Brahimi
- Besim Tafilaj
- Rocky Lekaj
- Taip Ramadani
- Valdet Rama
- Atdhe Nuhiu
- Perparim Hetemaj
- Erton Fejzullahu
- Besnik Hasi
- Emir Bajrami
- Alban Meha
- Mehmet Dragusha
- Fatos Beqiraj
- Albert Berbatovci
- Lorik Cana
- Xherdan Shaqiri
- Granit Xhaka
- Shefki Kuqi
- Luan Krasniqi
- Taulant Xhaka
- Valon Behrami
- Besart Berisha
- Albert Bunjaku
- Blerim Džemaili
- Agon Mehmeti
- Njazi Kuqi
- Valon Berisha
- Etrit Berisha
- Burim Kukeli
- Andis Shala
- Gzim Istrefi
- Kosovare Asllani
- Besim Kabashi
- Naim Terbunja
- Xhavit Bajrami
- Elvir Muriqi
- Rustemi Kreshnik
- Azem Maksutaj
- Kujtim Shala
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
