Łęczyca – miasto w centralnej Polsce , w województwie łódzkim , siedziba powiatu łęczyckiego . Leży przy łączącej północ z południem drodze krajowej nr 91 . Miasto rozciąga się na pograniczu Niziny Mazowieckiej i Niziny Wielkopolskiej nad Bzurą (lewym dopływem Wisły ), a dokładnie przy ujściu doliny Bzury do pradoliny warszawsko-berlińskiej .
Szybkie fakty Państwo, Województwo ...
Zamknij
Jan Matejko , Łęczyca – pierwszy Sejm
Łęczyca, Ziemia łęczycka, Ziemia łęczycko-sieradzka i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych
Łęczyca jest stolicą historycznej ziemi łęczyckiej i ziemi łęczycko-sieradzkiej . Od XI do XIV wieku była stolicą prowincji łęczyckiej i sięstwa łęczyckiego . Od XIV do XVIII wieku była stolicą województwa łęczyckiego i powiatu łęczyckiego. Była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego [2] w starostwie łęczyckim w powiecie łęczyckim w województwie łęczyckim w końcu XVI wieku[3] . Łęczyca uzyskała prawo składu w 1444 roku[4] . Miejsce obrad sejmików ziemskich województwa łęczyckiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[5] .
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 13 971 mieszkańców[1] .
Istnieją dwie wersje pochodzenia nazwy miasta. Pierwsza wywodzi je od plemienia Łęczan , które przed powstaniem państwa polskiego zasiedlało okolice Łęczycy. Druga podaje wywód od cech charakterystycznych terenu na którym powstało. Równiny pełne błota i trzęsawisk oraz podmokłe łąki nazywano w języku staropolskim – łęgami lub ługami i to one miały dać miejscowości nazwę.
Łacińskie średniowieczne dokumenty podają zlatynizowane nazwy miasta: Lonsin, Lucic, Lunciz, Lantsiza, Loncizia, Lonsitia, Lunchicia. Miejscowość w zlatynizowanej formie Lucic notuje Gall Anonim w swojej Kronice polskiej spisanej w latach 1112–1116[6] . W roku 1154 arabski geograf Al-Idrisi w swoim dziele pt. Księga Rogera zamieścił nazwę Łęczycy jako N(u)grada (pol. Nowygród) pośród innych polskich miast Krakowa , Sieradza , Gniezna , Wrocławia , oraz Santoka [7] [8] . XIX-wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje nazwę miejscową Łęczyca [9] .
Widok z wieży Zamku Królewskiego
Miasto Łęczyca leży pośrodku obecnego powiatu łęczyckiego, bliżej jego południowej granicy.
Według danych z roku 2014 Łęczyca ma obszar 8,95 km²[10] , w tym: użytki rolne 58%, użytki leśne 0,1%. Miasto stanowi 1,16% powierzchni powiatu łęczyckiego .
Sąsiednie gminy: Łęczyca , Daszyna , Grabów , Góra Świętej Małgorzaty , Świnice Warckie , Witonia .
Części miasta: Łęczyca Poduchowna, Obrywka, Probostwo, Przedmieście Ozorkowskie, Sobotczyzna, Waliszew.
Łęczyca jest stolicą historycznej ziemi łęczyckiej . Od XI do XIV wieku była stolicą prowincji łęczyckiej i księstwa łęczyckiego . Od XIV do XVIII wieku była stolicą województwa łęczyckiego . W latach 1919–1939 miasto administracyjnie należało do woj. łódzkiego . Od 1946 do 1975 r. w woj. łódzkim . W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. płockiego .
W pobliżu miasta znajduje się geometryczny środek Polski .
Dane z 30 czerwca 2018[11] :
Więcej informacji Opis, Ogółem ...
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób %osób %osób %
populacja 14163 100 7587 53,57 6576 46,43
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) 1582 848 735
Zamknij
Piramida wieku mieszkańców Łęczycy w 2014 roku[12] .
Rynek około 1921
X–XIII wiek – pierwszy gród łęczycki funkcjonuje w Tumie
XI wiek – powstanie w Łęczycy (obecnie miejscowość Tum ) opactwa benedyktyńskiego prawdopodobnie z fundacji Kazimierza Odnowiciela lub według tradycji klasztornej przed rokiem 1000 z fundacji św. Wojciecha . Archikolegiata Łęczycka w Tumie jest obecnie sanktuarium św. Wojciecha
XI i XII wiek – najważniejszy gród prowincji łęczyckiej ; poza Łęczycą, stolicami prowincji w ówczesnej Polsce były takie miasta jak Gniezno, Poznań, Kraków, Sandomierz, Płock, Wrocław[13] [14] [15] [16]
1136 – wymieniona pod nazwą łacińską Lancicia
1138–1144 – gród siedzibą księżnej Salomei , wdowy po Bolesławie Krzywoustym (Łęczyca była wtedy stolicą tzw. oprawy wdowiej )
1149–1161(?) – budowa w Łęczycy (obecnym Tumie ), na miejscu rozebranego opactwa benedyktynów, kolegiaty NMP i św. Aleksego , stała się ona miejscem zjazdów książęcych i synodów kościelnych metropolii gnieźnieńskiej , pierwsze polskie sejmy
1180 – zjazd w Łęczycy – potwierdzenie legalności władzy Kazimierza Sprawiedliwego
1264 – wydzielenie księstwa sieradzkiego z księstwa łęczyckiego
przed 1267 – nadanie praw miejskich , lokacja miasta na północ od osady na lewym brzegu Bzury lub lokacja Starego Miasta, stolica księstwa łęczyckiego
1352 – Kazimierz Wielki włączył Księstwo Łęczyckie do Polski po śmierci ostatniego księcia łęczyckiego Władysława Dobrzyńskiego
XIV w. – stała się siedzibą sądu ziemskiego i grodzkiego [17]
17 lipca 1409 – walny zjazd w Łęczycy uchwalił włączenie się do wojny w razie najazdu Zakonu na Litwę ; stąd wyruszyło poselstwo do Malborka
15 grudnia 1433 – rozejm w Łęczycy pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim
XVI w. – rozwój miasta jako ośrodka rzemieślniczo-handlowego, stolica województwa łęczyckiego
1793 – likwidacja województwa łęczyckiego
1793–1806 – pod zaborem pruskim
1794 – rozpoczęcie przez Prusaków budowy fortyfikacji bastionowych wokół miasta
7 listopada 1806 – opuszczenie miasta bez walki przez wojska pruskie
16 listopada 1806 – zajęcie miasta przez oddziały pod dowództwem generała Dąbrowskiego
1807–1815 – w Księstwie Warszawskim
11 maja 1809 – zajęcie miasta przez wojska austriackie
od 1815 – w Królestwie Polskim
1815 – urodził się w Łęczycy Bernard Lessmann, wydawca i księgarz, dziadek Bolesława Leśmiana i Jana Brzechwy
1842 – powstanie szpitala św. Mikołaja według projektu Henryka Marconiego
1869–1872 – rabinem łęczyckim był uczony i pisarz Malbim
1914 – walki w ramach bitwy łódzkiej, udział Legionów Piłsudskiego
1919–1975 – miasto siedzibą powiatu w województwie łódzkim
1939 – walki Armii „Poznań” i „Pomorze” z Niemcami – bitwa nad Bzurą ; miasto zajęte przez niemiecką 221 Dywizję Piechoty w nocy z 14 na 15 września
luty 1941 – utworzenie przez Niemców getta dla ludności żydowskiej[18] ; obejmowało część miasta pomiędzy ulicami: Kilińskiego, Więzienną, Kaliską i placem Kościuszki[18] . Przez getto przeszło ok. 3 tys. Żydów[18] .
kwiecień 1942 – likwidacja łęczyckiego getta i wywiezienie jego mieszkańców do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem [18] .
1955–1992 – Łęczyckie Zagłębie Rud Żelaza, wydobycie syderytów [19]
1975–1998 – w województwie płockim
od 1999 – w województwie łódzkim
Kościół parafialny pw. św. Andrzeja
Zamek Królewski w Łęczycy obecnie Muzeum Ziemi Łęczyckiej
Zamek Królewski w Łęczycy podczas XV Międzynarodowego Turnieju Rycerskiego
Jedyna zachowana wieża XIV-wiecznych fortyfikacji miejskich Łęczycy, pełniąca obecnie funkcję dzwonnicy kościelnej parafii pw. św. Andrzeja
Wpisane do rejestru zabytków
Według rejestru zabytków NID [20] na listę zabytków wpisane są obiekty:
kościół parafialny pw. św. Andrzeja, XV w., XVII–XIX w., nr rej.: 516 z 15.05.1946 oraz 68 z 25.07.1967
zespół klasztorny bernardynów , 1 poł. XVII w.:
kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, nr rej.: 83-V-7 z 5.06.1946 oraz 70 z 26.07.1967
klasztor, nr rej.: 86-V-10 z 5.06.1946 oraz 71 z 26.07.1967
zespół klasztorny dominikanów (kościół i klasztor) , poł. XIV w., k. XVIII w., k. XIX w., nr rej.: 81-V-5 z 15.05.1946 i z 13.03.1961
klasztor norbertanek, ob. urszulanek, pocz. XVII w., 2 poł. XIX w., nr rej.: 450 z 27.07.1967
park miejski, k. XVIII w., 1828-30, nr rej.: A/30 z 22.06.2006
zespół zamkowy , (Muzeum Ziemi Łęczyckiej), XIV–XVIII w.:
dom wsch. – prochownia, XVIII w., nr rej.: 87-V-11 z 15.05.1946 oraz 74 z 26.07.1967
„dom nowy”, nr rej.: 80-V-4 z 15.05.1946 oraz 73 z 26.07.1967
wieża i mury, nr rej.: 91-V-15 z 15.05.1946 oraz 75 z 26.07.1967
baszta obronna, obecnie dzwonnica kościoła parafialnego, XIV w., XVIII w., nr rej.: 84-V-8 z 5.06.1946 oraz 69 z 25.07.1967
ratusz , klasycystyczny, 1788–90, przebudowany na pocz. XX w. i 2005–07, nr rej.: 460-V-20 z 6.05.1949 oraz 76 z 27.07.1967
hotel, obecnie dom mieszkalny, ul. Kościuszki 32, poł. XIX w., nr rej.: 464 z 29.07.1967
szkoła, al. Jana Pawła II 1, 1 poł. XIX w., nr rej.: 896-V-76 z 1953 oraz 465 z 29.07.1967
wieża szybowa „Łęczyca I” kopalni rudy żelaza, ul. Ozorkowskie Przedmieście 4, nr rej.: 647 z 11.06.1994
przestrzenny układ komunikacyjny kolejki wąskotorowej – Krośniewicka Kolej Dojazdowa
liczne domy z XIX wieku
Inne
Obiekty historyczne:
Mała Synagoga zbudowana w końcu XVIII wieku
Gmach gimnazjum im. Jana Pawła II. Budynek powstał w 1930 r. według projektu Karola Sicińskiego . W II RP mieścił trzy szkoły powszechne. W 1939 służył jako obóz przejściowy dla żołnierzy polskich wziętych do niewoli w bitwie nad Bzurą , a następnie jako hitlerowskie starostwo powiatowe. Od 1945 r. służy oświacie.
cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Kaliskiej z kwaterami wojskowymi z 1914, 1920 i 1939 r.
cmentarz ewangelicko-augsburski z kwaterą wojskową z 1914 r.
cmentarz prawosławny z I poł. XIX wieku obecnie w obrębie nekropolii rzymskokatolickiej
Budynki koszar 37 Pułku Piechoty Ziemi Łęczyckiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego
Dawny szpital św. Mikołaja Cudotwórcy z 1842 r. wzniesiony według projektu Henryka Marconiego .
Nieistniejące obiekty:
Drogi przechodzące przez miasto:
Łęczyca posiada stację kolejową , przez którą przebiega linia kolejowa nr 16 : Łódź Widzew – Kutno
PKS w Łęczycy oferuje przewozy ponad 50 autobusami[21] .
Linie szkolne umożliwiają uczniom mieszkającym poza Łęczycą w pobliskich wsiach (w powiecie łęczyckim) dojazd do szkół
PKS oferuje własne połączenia między innymi do: Łodzi , Warszawy , Koła , Turku , Płocka oraz do pobliskich miast: Poddębice , Świnice Warckie , Kutno .
Nowe trasy, na których kursują busy łączą miasta Łęczyca, Ozorków , Zgierz , Łódź.
PKS ma w planach przebudowę ówczesnej poczekalni na nowy, większy dworzec.
W roku 2015 przy ul. Zachodniej oddano do użytku sanitarne lądowisko dla śmigłowców.
przez Łęczycę biegnie Łódzka magistrala rowerowa (ukłd N-S}
Hala Sportowa
Stadion Miejski
MKLA Łęczyca – lekkoatletyka
Klub Sportowy Górnik Łęczyca
MMKS Łęczyca – piłka siatkowa
Hurtap – klub jeździecki
Hurtap – futsal
Hurtap – Beach Soccer
Miejski Młodzieżowy Klub Tenisowy (korty tenisowe ul. Dworcowa)
Orlik 2012 (przy SP nr 3, przy SP nr 4, przy LO)
Centrum Sportowe przy Gimnazjum w Topoli Królewskiej
Dom Kultury
Kino „Górnik”
Muzeum w Łęczycy
Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna
Na terenie Łęczycy działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Łęczycy .
W mieście znajdują się 3 przedszkola miejskie, 3 szkoły podstawowe, 1 gimnazjum, 2 zespoły szkół ponadgimnazjalnych oraz 2 licea ogólnokształcące.
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II
Szkoła Podstawowa nr 3 im. 25 Kaliskiej Dywizji Piechoty
Szkoła Podstawowa nr 4 im. M. Konopnickiej
Szkoła Podstawowa nr 5 – ośrodek szkolno-wychowawczy
Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Wielkiego
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Technikum nr 1
Branżowa Szkoła I Stopnia nr 1
Szkoła Policealna nr 1
Zespół Szkół im. Jadwigi Grodzkiej
II Liceum Ogólnokształcące
Technikum nr 2
Branżowa Szkoła I Stopnia nr 2
Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
Szkoła Policealna nr 2
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi, Filia w Łęczycy
Prasa
Gazety łęczyckie:
Gazety pochodzące z innych miast, posiadające łęczycki dodatek:
Jednostki stacjonujące przed 1939:
Jednostki stacjonujące po 1945:
Miasto stanowi osobną gminę miejską . Łęczyca jest siedzibą władz powiatu łęczyckiego oraz gminy wiejskiej Łęczyca .
Łęczyca jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Polskich[28] .
Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy , Warszawa 1998, s. 65.
Stan S. Lewicki Stan S. , Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych: (prawo składu) , Warszawa 1920, s. 131.
Wojciech W. Kriegseisen Wojciech W. , Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku , Warszawa 1991, s. 29.
Monumenta Poloniae Historica' ' , Tom I , Lwów: Akademia Umiejętności w Krakowie, 1864, s. 453.
Dzieje Wielkopolski w wypisach , Warszawa: PZWS, 1963, s. 41-43.
Tadeusz T. Lewicki Tadeusz T. , Polska i kraje sąsiednie w świetle „Księgi Rogera” geografa arabskiego z XII w. Al Indrisi’ego, cz.I , Kraków: Polska Akademia Nauk. Komitet Orientalistyczny, PWN, 1945. Brak numerów stron w książce
Łęczyca w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej , Strzałków, 2012, tenże, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej , Strzałków 2012
Czesław C. Pilichowski Czesław C. , Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny , Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 289, ISBN 83-01-00065-1 .
Wojciech W. Jankowski Wojciech W. , Mały przewodnik po Polsce , Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1983, s. 186, ISBN 83-217-2329-2 .
ELE24 [online].strona główna serwisu
Reporter [online], Reporter NTR, 8 stycznia 2015 [dostęp 2021-10-30] (pol. ) .strona główna serwisu
Członkowie [online], Unia Miasteczek Polskich [dostęp 2010-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-20].