Syderyt

Syderyt – minerał z gromady węglanów, pospolity i szeroko rozpowszechniony.

Ten artykuł dotyczy minerału. Zobacz też: syderyt – meteoryt żelazny.

Syderyt

Syderyt
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	węglan żelaza(II) (FeCO3)
Twardość w skali Mohsa	3,5–4,5
Przełam	muszlowy bądź nierówny[1]
Łupliwość	doskonała romboedryczna[2][1]
Pokrój kryształu	romboedryczny, skalenoedryczny, słupowy[1], izometryczny, tabliczkowy, pryzmatyczny[3]
Układ krystalograficzny	trygonalny[2]
Właściwości mechaniczne	kruchy[1]
Gęstość	3,7–4 g/cm³[2]
Właściwości optyczne
Barwa	białóżółta, żółtobrunatna, brunatna, szara
Rysa	biała, jasnożółta, żółtawa[2]
Połysk	szklisty czasami perłowy[1], matowy[2]
Współczynnik załamania	1,633–1,875 (jednoosiowy)[3]
Inne	dyspersja: silna[3] pleochroizm: brak[3] dwójłomność: 0,215–0,242 (bardzo wysoka)[3]

Nazwa tego minerału pochodzi od gr. σίδηρος, sídēros ‘żelazo’, gdyż głównym jego składnikiem jest ten właśnie pierwiastek. Pierwotna nazwa – sferosyderyt (J.F.L. Hausmann, 1813), skrócona została następnie do syderytu.

Właściwości

Tworzy kryształy o pokroju izometrycznym, tabliczkowym i słupkowym. Zazwyczaj przyjmuje postać romboedrów i skalenoedrów. Niekiedy występują zbliźniaczenia. Występuje też w skupieniach ziemistych, zbitych, ziarnistych, nerkowatych, kulistych. Tworzy naskorupienia i żyły. Jest izostrukturalny z kalcytem, magnezytem i rodochrozytem.

Występowanie

Jest częstym składnikiem żył kruszcowych. Powszechnie tworzy się w wodnym, beztlenowym środowisku. Krystalizuje w środowiskach redukcyjnych w niskich temperaturach. Osadza się także na szelfach kontynentalnych. Powstaje w jeziorach klimatu umiarkowanego. Występuje także w skałach osadowych^[1]. Towarzyszą mu najczęściej chalkopiryt, tetraedryt, piryt, hematyt, ankeryt, kalcyt, baryt i kwarc^[1].

Miejsca występowania: Australia – Brooken Hill, Nowa Południowa Walia, Austria – Eisenerz, Erzberg, Karyntia, Niemcy – Nadrenia, Harz, Schwarzwald, Las Turynski, Wielka Brytania – Kornwalia, Hiszpania – Somorrosto, Bilbao, Rosja – Ural, Zabajkale, USA.

Konkrecje syderytowe w mułowcu z wyrobiska cegielni w Częstochowie

W Polsce – w rejonie Łęczycy, Częstochowy, Kłobucka (Częstochowski Obszar Rudonośny), Wielunia, w Górach Świętokrzyskich, na fliszu karpackim.

Oszlifowany syderyt z Minas Gerais

Zastosowanie

Wykorzystywany głównie jako ruda żelaza (zawiera 47,98% Fe), czasami jako kamień jubilerski.

Zobacz też

• sferosyderyt