Loading AI tools
Minerał z gromady siarczków miedzi i żelaza Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chalkopiryt (piryt miedziowy) – minerał z gromady siarczków, którego głównym składnikiem jest mieszany siarczek miedzi(II) i żelaza(II) (CuFeS2)[1]. Jest minerałem pospolitym i bardzo szeroko rozpowszechnionym.
 | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
CuFeS2 |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
3,5–4[1] |
| Przełam |
nierówny lub muszlowy |
| Pokrój kryształu |
izometryczny, oktaedry i tetraedry często prążkowane, skupienia ziarniste, zbite, masywne, często tworzy bliźniaki |
| Układ krystalograficzny |
tetragonalny[2] |
| Gęstość minerału |
4,2 – 4,3[1] g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
mosiężnożółta[2], często z pstrymi nalotami |
| Rysa |
zielonkawoczarna, czarna[2] |
| Połysk |
metaliczny[2] |
Nazwa pochodzi od gr. chalkós, "miedź" + pyrítes, "ogniowy" i nawiązuje do składu chemicznego i barwy tego minerału.
Tworzy kryształy izometryczne o pokroju czworościanów lub skalenoedrów. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych i w formie pryśnięć w skale. Najpiękniejsze kryształy narosłe występują w formie szczotek krystalicznych. Jest kruchy, nieprzezroczysty. Często wykazuje zielonkawą migotliwość (iryzację). Zawartość selenu powoduje brunatny odcień chalkopirytu. Często zawiera domieszki Ag, Au, As, Sb, Bi, Ni, Co.
W temperaturze 550 °C przechodzi w tetragonalną fazę γ. Ze wzrostem temperatury zmniejsza się w nim zawartość siarki – najniższa jest w temperaturze 720 °C. Po ochłodzeniu krystalizuje w regularną fazę β.
Powstaje w procesach magmowych, we wczesnym stadium krystalizacji magmy, rozpowszechniony jest również w utworach żyłowych pneumatolitycznych i hydrotermalnych. Występuje w złożach osadowych w towarzystwie chalkozynu, bornitu i kowelinu, jest ważnym kruszcem miedzi w złożach dolnośląskich. Zazwyczaj występuje w pegmatytach, żyłach kruszcowych i metasomatytach. Jako minerał poboczny występuje w większości skał magmowych. Stanowi składnik skał metamorficznych (gnejsów, serpentynitów, amfibolitów). Rzadziej tworzy się w skałach osadowych.
Współwystępuje z pirytem, magnetytem, pentlandytem[1], sfalerytem, markasytem, kalcytem, kwarcem, pseudomalachitem.
Miejsca występowania:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
