wstyd

wstyd (język polski)

wymowa:

IPA: [fstɨt], AS: [fstyt], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• wygł. ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	wstyd
dopełniacz	wstydu
celownik	wstydowi
biernik	wstyd
narzędnik	wstydem
miejscownik	wstydzie
wołacz	wstydzie

(1.1) psych. niemiłe uczucie spowodowane świadomością zrobienia czegoś nieodpowiedniego, złego; zob. też wstyd (emocja) w Wikipedii

(1.2) uczucie onieśmielenia, zażenowania

(1.3) st.pol. stygnięcie, ostyganie^[1]

odmiana:

(1) ^[2]

 

przykłady:

(1.1) Agnieszka zaczerwieniła się ze wstydu.

(1.2) Bójka między kibicami obu drużyn była widowiskiem przynoszącym wstyd.

(1.2) Dzisiaj jest tylu magistrów, że aż wstyd mieć tylko średnie wykształcenie.

składnia:

kolokacje:

(1.2) przynosić komuś wstyd • narobić komuś wstydu • komuś jest wstyd • nie mieć wstydu • odczuwać wstyd • przyznawać się do czegoś ze wstydem • poczucie wstydu

synonimy:

(1.1) kompromitacja, upokorzenie, hańba, daw. gańba, pot. poruta, pot. obciach, pot. wiocha, książk. blamaż

(1.2) skrępowanie, zażenowanie, żenada

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

(1.1)

rzecz. wstydliwość ż, wstydzenie n, zawstydzenie n

czas. wstydzić się ndk., zawstydzać ndk.

przym. wstydliwy

przysł. wstydliwie

ims. zawstydzony

(1.3)

czas. stydnąć^[1], stygnąć^[1]

związki frazeologiczne:

najeść się wstydu • spalić się ze wstydu

etymologia:

czes.^[3]

uwagi:

tłumaczenia:

• albański: (1.1) turp m; (1.2) turp m
• angielski: (1.1) shame, disgrace; (1.2) shame, embarassment
• arabski: (1.1) عار, شين
• baskijski: (1.1) lotsa; (1.2) lotsa
• bułgarski: (1.1) срам m
• czeski: (1.1) stud m
• duński: (1.1) skam w
• esperanto: (1.1) honto
• francuski: (1.1) honte ż, affront m, déshonneur m; (1.2) honte ż, gêne ż
• hiszpański: (1.1) vergüenza; (1.2) vergüenza
• interlingua: vergonia
• japoński: (1.1) 恥 (はじ, haji), 面汚し (つらよごし, tsurayogoshi); (1.2) 恥 (はじ, haji), 羞恥心 (しゅうちしん, shūchishin)
• jidysz: (1.1) חרפּה ż (charpe), בושה ż (busze), שאַנד ż (szand), בזיון m (bizojen)
• kaszubski: (1.1) srom m, sromòta ż
• kazachski: (1.1) ұят
• kornijski: (1.1) meth ż
• litewski: (1.1) sarmata ż; (1.2) drovumas m
• niderlandzki: (1.1) schaamte ż
• niemiecki: (1.1) Schande ż; (1.2) Scham m, Beschämung ż
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1-2)
• rosyjski: (1.1) стыд m
• sanskryt: (1.1) लज्जा, व्रीडन, व्रीडा, ह्री
• slovio: stid (стид)
• staroangielski: (1.1) sċamu ż; (1.2) sċamu ż
• suahili: (1.1) haya; (1.2) haya
• szwedzki: (1.1) skam w, vanheder w, vanära w, nesa w; (1.2) blygsel w, skamkänsla w
• turecki: (1.1) utanç
• ukraiński: (1.1) встид m, стид m, сором m
• węgierski: (1.1) szégyen
• wilamowski: (1.1) siaond ż, siand ż
• włoski: (1.1) vergogna ż

źródła:

1. Halina Kurkowska, O zmianach znaczeń wyrazów, „Poradnik Językowy” z. 3, 1949, s. 11.
2.  Hasło „wstyd” w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, PWN, Warszawa 2002, s. 136.