wartować

wartować (język polski)

wymowa:

​^?/i

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

(1.1) pot. pełnić wartę

(1.2) daw. lub gw. mieć określoną wartość

czasownik przechodni niedokonany (dk. przewartować)

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		wartować
czas teraźniejszy		wartuję	wartujesz	wartuje	wartujemy	wartujecie	wartują
czas przeszły	m	wartowałem	wartowałeś	wartował	wartowaliśmy	wartowaliście	wartowali
	ż	wartowałam	wartowałaś	wartowała	wartowałyśmy	wartowałyście	wartowały
	n	wartowałom	wartowałoś	wartowało
tryb rozkazujący		niech wartuję	wartuj	niech wartuje	wartujmy	wartujcie	niech wartują
pozostałe formy czas przyszły m będę wartował, będę wartować będziesz wartował, będziesz wartować będzie wartował, będzie wartować będziemy wartowali, będziemy wartować będziecie wartowali, będziecie wartować będą wartowali, będą wartować ż będę wartowała, będę wartować będziesz wartowała, będziesz wartować będzie wartowała, będzie wartować będziemy wartowały, będziemy wartować będziecie wartowały, będziecie wartować będą wartowały, będą wartować n będę wartowało, będę wartować będziesz wartowało, będziesz wartować będzie wartowało, będzie wartować czas zaprzeszły m wartowałem był wartowałeś był wartował był wartowaliśmy byli wartowaliście byli wartowali byli ż wartowałam była wartowałaś była wartowała była wartowałyśmy były wartowałyście były wartowały były n wartowałom było wartowałoś było wartowało było forma bezosobowa czasu przeszłego wartowano tryb przypuszczający m wartowałbym, byłbym wartował wartowałbyś, byłbyś wartował wartowałby, byłby wartował wartowalibyśmy, bylibyśmy wartowali wartowalibyście, bylibyście wartowali wartowaliby, byliby wartowali ż wartowałabym, byłabym wartowała wartowałabyś, byłabyś wartowała wartowałaby, byłaby wartowała wartowałybyśmy, byłybyśmy wartowały wartowałybyście, byłybyście wartowały wartowałyby, byłyby wartowały n wartowałobym, byłobym wartowało wartowałobyś, byłobyś wartowało wartowałoby, byłoby wartowało imiesłów przymiotnikowy czynny m wartujący, niewartujący ż wartująca, niewartująca wartujące, niewartujące n wartujące, niewartujące imiesłów przysłówkowy współczesny wartując, nie wartując rzeczownik odczasownikowy wartowanie, niewartowanie

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		wartować
czas teraźniejszy		wartuję	wartujesz	wartuje	wartujemy	wartujecie	wartują
czas przeszły	m	wartowałem	wartowałeś	wartował	wartowaliśmy	wartowaliście	wartowali
	ż	wartowałam	wartowałaś	wartowała	wartowałyśmy	wartowałyście	wartowały
	n	wartowałom	wartowałoś	wartowało
tryb rozkazujący		niech wartuję	wartuj	niech wartuje	wartujmy	wartujcie	niech wartują
pozostałe formy czas przyszły m będę wartował, będę wartować będziesz wartował, będziesz wartować będzie wartował, będzie wartować będziemy wartowali, będziemy wartować będziecie wartowali, będziecie wartować będą wartowali, będą wartować ż będę wartowała, będę wartować będziesz wartowała, będziesz wartować będzie wartowała, będzie wartować będziemy wartowały, będziemy wartować będziecie wartowały, będziecie wartować będą wartowały, będą wartować n będę wartowało, będę wartować będziesz wartowało, będziesz wartować będzie wartowało, będzie wartować czas zaprzeszły m wartowałem był wartowałeś był wartował był wartowaliśmy byli wartowaliście byli wartowali byli ż wartowałam była wartowałaś była wartowała była wartowałyśmy były wartowałyście były wartowały były n wartowałom było wartowałoś było wartowało było forma bezosobowa czasu przeszłego wartowano tryb przypuszczający m wartowałbym, byłbym wartował wartowałbyś, byłbyś wartował wartowałby, byłby wartował wartowalibyśmy, bylibyśmy wartowali wartowalibyście, bylibyście wartowali wartowaliby, byliby wartowali ż wartowałabym, byłabym wartowała wartowałabyś, byłabyś wartowała wartowałaby, byłaby wartowała wartowałybyśmy, byłybyśmy wartowały wartowałybyście, byłybyście wartowały wartowałyby, byłyby wartowały n wartowałobym, byłobym wartowało wartowałobyś, byłobyś wartowało wartowałoby, byłoby wartowało imiesłów przymiotnikowy czynny m wartujący, niewartujący ż wartująca, niewartująca wartujące, niewartujące n wartujące, niewartujące imiesłów przymiotnikowy bierny m wartowany, niewartowany wartowani, niewartowani ż wartowana, niewartowana wartowane, niewartowane n wartowane, niewartowane imiesłów przysłówkowy współczesny wartując, nie wartując rzeczownik odczasownikowy wartowanie, niewartowanie

(2.1) daw. zob. wertować

odmiana:

(1.1-2) koniugacja IV

 

(2.1) koniugacja IV

 

przykłady:

(1.1) Żołnierz niemiecki wartujący w bramie przynaglał wychodzących do pośpiechu^[1].

(1.2) Jako spadek po sobie rzezimieszek przeznaczał dla swego brata i siostry kosztowności ukryte u pewnego passera, a wartujące około 1000 rs.^[2]

(2.1) Próżno wartuję dzieła mądrych ojców nauki naszej, żadnej tam na to rady nie znalazłem^[3].

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.2) kosztować

antonimy:

hiperonimy:

(1.1) pilnować, strzec

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

(1.1)

rzecz. warta ż, wartownia ż, wartowniczka ż, wartownik m

czas. przewartować dk.

przym. wartowniczy, wartowy

(1.2)

rzecz. wartość ż

czas. warto

przym. wart

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1) pol. warta + -ować, ze śwn. warte → straż, warta

(1.2) pol. wart + -ować

(2.1) zob. wertować

uwagi:

tłumaczenia:

(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kosztować

(2.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: wertować

• angielski: (1.1) keep watch, stand guard, stand watch
• włoski: (1.1) fare la guardia

źródła:

1. Jerzy Andrzejewski, Noc i inne opowiadania, 2001, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
2. „Kurjer Warszawski” 25 września 1883, nr 249a, s. 2.
3. Józef Ignacy Kraszewski, Mistrz Twardowski, wyd. Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta, Lwów 1874.