האָבן

האָבן (jidysz)

transliteracja:

YIVO: hobn; polska: hobn

wymowa:

IPA: /ˈhɔbn/; IPA: [ˈhɔbm̩]

znaczenia:

czasownik przechodni

(1.1) mieć (w różnych znaczeniach), t. posiadać, dysponować

(1.2) mieć (do rzeczy), mieć związek, dotyczyć, odnosić się, zajmować stanowisko (w sprawie)

(1.3) mieć (dziecko, potomstwo), rodzić, wydawać na świat

czasownik posiłkowy

(2.1) … służący do tworzenia czasu przeszłego oraz wyrażania uprzedniości

rzeczownik, rodzaj nijaki

(3.1) poród, rozwiązanie

odmiana:

(1-2) lp איך האָב, דו האָסט, ער / זי / עס האָט ‖ lm מיר האָבן, איר האָט, זיי האָבן ‖ fp האָבן + געהאַט

przykłady:

(1.1) איך האָב ניט קיין געלט.‏ → Nie mam pieniędzy.

(1.1) וואָס האָב איך דערפֿון?‏ → Co ja będę z tego miał?^[1]

(1.2) וואָס האָסטו צו / קעגן מיר?‏ → Co ty masz do / przeciwko mnie?^[1]

(1.3) זי דאַרף באַלד האָבן.‏ → Ona powinna już niedługo rodzić.^[2]

(1.3) דו זאָלסט מיר זיבן קינדערלעך האָבן.‏ → Powinnaś mi urodzić siedmioro dzieci.^[3]

(2.1) מיר האָבן געזונגען אַ ליד.‏ → Zaśpiewaliśmy piosenkę.^[1]

(2.1) איך וועל וואַרטן אויף דיר און שוין האָבן צוגעזוכט אַ פֿײַנע דירה.‏ → Będę na ciebie czekać i znajdę ci już w tym czasie (= przed twoim przyjazdem) jakieś ładne mieszkanie.^[1]

składnia:

(1.1) האָבן (עפּעס) פֿון → mieć (coś / pożytek / korzyść) z + D.

(1.2) האָבן צו → mieć do + D., mieć związek z + N., dotyczyć + D., odnosić się do + D.

(1.2) האָבן (עפּעס) צו / קעגן → mieć (coś) do + D. / przeciwko + C., móc (coś) zarzucić / wypomnieć + C., mieć pretensje do + D., sprzeciwiać się + C.

(2.1) ims. przesz. + האָבן → robił(a); zrobiwszy

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. האָב

związki frazeologiczne:

האָבן צו טאָן → mieć do czynienia

האָבן אין אויג → mieć na uwadze, mieć na względzie^[2]

האָבן אַן אָרט → mieć miejsce^[2]

ליב האָבן → kochać, lubić^[2]

etymologia:

śwn. haben, por. niem. haben^[4]

uwagi:

źródła:

1.  Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8.
2.  Hasło „האָבן” w: Борис Вайнблат, Идиш-русский словарь, 2008, s. 275.
3. Z piosenki ludowej ( Hasło „hobn” w: Аляксандар Астравух, Ідыш-беларускі слоўнік, Медисонт, Mińsk 2008, ISBN 978-985-6530-86-2, s. 386.).
4.  Hasło „haben” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.