Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zabytki Sanoka – lista zabytków nieruchomych z terenu miasta Sanoka objętych ochroną i opieką.
W połowie 1895 konserwatorami na obwód sanocki zostali mianowani książę dr Andrzej Lubomirski we Lwowie (w sekcji I dla przedmiotów z czasów przedhistorycznych i starożytnej sztuki klasycznej), hr. Jan Szeptycki w Przyłbicach (w sekcji II dla zabytków sztuki średniowiecznej), prof. dr Bolesław Ulanowski w Krakowie (w sekcji III dla archiwaliów)[1].
W okresie PRL zostało utworzone stanowisko Powiatowego Konserwatora Zabytków w Sanoku w 1966, po czym ujęto w spisie zabytków 166 obiektów na obszarze powiatu sanockiego i 70 w powiecie leskim, a przed 1970 liczba obiektów w obu powiatach łącznie wynosiła ok. 400[2][3].
Wynikiem działań Komisji Opieki nad Zabytkami, powstałej przy oddziale PTTK w Sanoku, w 1978 umieszczono na fasadzie kilku budynków tablice informujące o zabytkowym charakterze tychże obiektów: dom mansjonarski, kościół farny, kościół franciszkanów, cerkiew Świętej Trójcy, przy zajazd przy ul. R. Traugutta, budynek przy ul. T. Lenartowicza, kamienica przy ul. K. Wielkiego 6, kamienica przy ul. 3 Maja 7, Rynek (zbiorowa informacja o zabudowie kamieniczek), Willa Zaleskich – na ostatnim budynku tablica nie zachowała się (inicjatorką akcji była Mieczysława Czopor, a za treść tablic odpowiadali Wojciech Salwa i Stefan Stefański)[4].
Według wersji ww. Stefana Stefańskiego z 1991, oprócz głównych 12 obiektów zabytkowych w ścisłym centrum miasta, w Sanoku istnieje jeszcze ok. 250 zabytkowych domów i wilii[5].
W wyniku weryfikacji rejestru zabytków architektury na obszarze regionu i wprowadzeniu do spisu obiektów dotychczas pominiętych, został uaktualniony rejestr zabytków dla Sanoka w jego nowych granicach administracyjnych (obejmujący także dzielnice/osiedla: Dąbrówka, Olchowce, Zahutyń, Dolina, Zagórz[6]), ważny od maja 1972[7]. Tenże wykaz zabytków Sanoka obejmował 61 obiektów, nie licząc Parku Etnograficznego Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku (potraktowany jako zwarty zespół wyjątkowej wartości)[8]:
Lista zabytków nieruchomych z terenu miasta Sanoka wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków (stan na 30 czerwca 2021; obiekty wymieniony w kolejności chronologicznego wpisu do rejestru)[9]:
Gminna Ewidencja Zabytków miasta Sanoka została założona w formie zbioru kart adresowych została założona zarządzeniem Burmistrza Miasta Sanoka Wojciecha Blecharczyka z 16 maja 2014[14]. Łącznie w dokumencie z 2014 figurowało 234 pozycji[15]. Zarządzeniem Burmistrza Miasta Sanoka Tadeusza Pióry z 9 marca 2015 zmieniono treść załącznika do zarządzenia z 16 maja 2014, który otrzymał nowe brzmienie[16]. Łącznie w dokumencie z 2015 figurowało 229 pozycji[17]. Zarządzeniem Burmistrza Miasta Sanoka Tadeusza Pióry z 24 listopada 2016 zmieniono treść załącznika do zarządzenia z 16 maja 2014, który otrzymał nowe brzmienie[18]. Łącznie w dokumencie z 2016 figurowało 245 pozycji[19]. Zarządzeniem Burmistrza Miasta Sanoka Tadeusza Pióry z 6 września 2018 zmieniono treść załącznika nr 1 do zarządzenia z 16 maja 2014, który otrzymał nowe brzmienie oraz dodano załącznik nr 2, stanowiący spis katalogowy stanowisk archeologicznych zlokalizowanych na terenie Sanoka[20]. Łącznie w dokumencie z 2018 figurowało 234 pozycji zabytków nieruchomych oraz 106 stanowisk archeologicznych[21].
Do gminnej ewidencji zabytków w Sanoku zostały wpisane obiekty nieruchome[22].
Obiekty w poniższym spisie zostały uszeregowane wedle alfabetycznej kolejności nazwy ulicy; osobno ujęto cmentarze.
Na obszarze Cmentarza Centralnego w Sanoku znajdują się nagrobki podlegające ochronie prawnej[62]. Pierwotnie, wobec braku miejscowego konserwatora zabytków, w 1978 grupa miejska w składzie Edward Zając (dyrektor Muzeum Historycznego w Sanoku), Barbara Bandurka (plastyk miejski) i Krystyna Kilar (przewodnik muzealny) po inwentaryzacji wskazała łącznie 43 nagrobki (5 w części „Matejki Stary” i 38 w części „Rymanowski Stary”) uznając je za posiadające wartość historyczną i zaproponowała ich zachowanie[63]. Ustalono łączną liczbę 65 obiektów zabytków, w tym w części „Rymanowski Stary” 16 oraz w części „Matejki Stary” i w jej bezpośrednim obrębie 49[64].
Niektóre z obiektów wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków uległy likwidacji:
Na terenie Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku znajdują się obiekty zabytkowe przeniesione z innych miejsc[111]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.