Ulica Adama Mickiewicza w Sanoku

Ulica Adama Mickiewicza w Sanoku – ulica w dzielnicy Śródmieście miasta Sanoka.

ulica Adama Mickiewicza

Śródmieście
Początek ulicy Adama Mickiewicza u zbiegu z ulicą Tadeusza Kościuszki (2016)
Państwo	Polska
Miejscowość	Sanok
Przebieg
0 ul. Tadeusza Kościuszki 180m ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 150m ul. Kazimierza Wielkiego 270m ul. Andrzeja Frycza Modrzewskiego 420m ul. Teofila Lenartowicza (w prawo) i ul. Emilii Plater (w lewo) 450m ul. Fryderyka Szopena 600m ul. Zamkowa (w prawo) i ul. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury (w lewo) 770m ul. Królowej Bony (w prawo) i ul. Stanisława Staszica (w lewo) 1030m ul. Zygmunta Krasińskiego (w lewo) oraz ul. Białogórska (biegnie dalej prosto)
Położenie na mapie Sanoka ulica Adama Mickiewicza
Położenie na mapie Polski ulica Adama Mickiewicza
Położenie na mapie województwa podkarpackiego ulica Adama Mickiewicza
Położenie na mapie powiatu sanockiego ulica Adama Mickiewicza
49°33′50,2″N 22°12′14,4″E

Została nazwana imieniem Adama Mickiewicza. Biegnie od zbiegu z ulicą Tadeusza Kościuszki w stronę północną aż do dzielnicy Wójtostwo przechodząc w ulicę Białogórską.

Historia

Ulica Adama Mickiewicza w stronę północną na wysokości byłego lodowiska Torsan

Pierwotnie w 1894 została ustanowiona ulica Nowa, skierowana od ul. Tadeusza Kościuszki w stronę północną w kierunku budynku sanockiego gimnazjum^[1]. Ulica przebiegała przez ogród publiczny. Została uregulowana w latach 90. XIX wieku^[2]. W tym czasie powstały budynki, w tym kamienice u zbiegu z ulicą Tadeusza Kościuszki, szkoła, budynek "Sokoła", boiska sportowe. Z okazji 100. rocznicy urodzin Adama Mickiewicza, 21 kwietnia 1898 Rada Miasta Sanoka podjęła decyzję o zorganizowaniu obchodów tego wydarzenia, w tym o zmianie nazwy ulicy na Adama Mickiewicza^[3][4][5]. Zostały wytyczone ulice biegnące w stronę wschodnią (pod obecnymi nazwami) ulica Kazimierza Wielkiego (na terenach byłych ogrodów Feliks Giela oraz trzy ulice poprzeczne łączące z ulicą Jana III Sobieskiego: Józefa Piłsudskiego, Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, Teofila Lenartowicza. Poniżej ustalono ulicę Fryderyka Szopena biegnącą w stronę zachodnią od ulicy Adama Mickiewicza^[6]. Do 1914 ulica została doprowadzona do traktu biegnącego od okolic Sanu do wsi Trepcza i Mrzygłód. Ponadto w przeszłości istniała ulica im. Adama Mickiewicza, biegnąca od ulicy od ul. Tadeusza Kościuszki do ul. Juliusza Słowackiego, a w 1913 nazwana ulicą Słoneczną^[7].

Podczas II wojny światowej w trakcie okupacji niemieckiej ulica została przemianowana na Hindenburg Strasse^{[8][9][10][11]}.

Rzymskokatoliccy mieszkańcy ulicy (do numeru 28) podlegają parafii Przemienienia Pańskiego.

Przy ulicy Adama Mickiewicza zostały ustanowione pomniki przyrody: lipa drobnolistna i kasztanowiec zwyczajny^[12].

Zabudowa ulicy

Zabudowania ulicy Adama Mickiewicza od strony dzielnicy Śródmieście z kierunku południowego do północnego.

• Kamienica przy ul. Tadeusza Kościuszki 22 (wschodnią fasadą przylega do początku ulicy Adama Mickiewicza i do 1939 funkcjonowała pod adresem ulica Adama Mickiewicza 1^[13][14]).
• Kamienica pod numerem 1. Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[15].
• Budynek pod numerem 3. Przed 1939 działał w nim zakład gastronomiczny „Podhalanka”^{[16][17][14][18]}. Zamieszkiwał w nim Stefan Stefański^[19]. W okresie PRL pod numerem 3 funkcjonowała restauracja „Konsum”^[20].
• Kamienica przy ul. Adama Mickiewicza 4.
• Budynek pod numerem 7, siedziba Podkarpackiego Banku Spółdzielczego. Do 1939 do numeru 7 ulicy był przypisany lekarz dr Ignacy Grünspan^[14].
• Dom pod numerem 10 – willa dra Stanisława Domańskiego^[a] (do początku lat 30. pod numerem 421^[21]; do 1939 pod numerem 6^[14]). Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[15].
• II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie (pod numerem 11).
• Kamienica przy ul. Kazimierza Wielkiego 8 (zachodnią fasadą przylega do ulicy Adama Mickiewicza naprzeciw II LO).
• Plac Harcerski:
  • Pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Czerwonej w Sanoku.
  • Park miejski im. Adama Mickiewicza (bezpośrednio za Placem Harcerskim). Park został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[22].
• Gmach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (pod numerem 13, budynek stanowiący siedzibę sanockiego oddziału PTG „Sokół”, byłe „Kino Pokój”). Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015^[15].
• Nieruchomość pod numerem 12^[b]:
  • Byłe lodowisko Torsan w latach 1965–2006, obecnie parking.
  • Siedziba sanockiego klubu hokejowego.
  • Korty tenisowe, założone w 1973 przy powstałym rok wcześniej Sanockim Klubie Tenisowym (inicjatorami ich powstania był Eugeniusz Czerepaniak)^[23]. Zabudowania infrastrukturalne kortów stworzyło Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane, pod którego egidą działał SKT^[24].
• Nieruchomość Gimnazjum nr 2 im. Królowej Zofii, położonego przy ulicy Jana III Sobieskiego 5, w tym boisko sportowe szkoły.
• Byłe koszary wojskowe, obecnie budynki pod numerem 21 stanowią siedzibę Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jana Grodka, zaś pod numerem 23 placówka Straży Granicznej, Bieszczadzki Oddział SG.
• Budynek przy ul. Adama Mickiewicza 24 (pierwotnie Dom Żołnierza Polskiego, obecnie Sanocki Dom Kultury).
• Obelisk zwieńczony rzeźbą orła upamiętniający 125 oficerów i żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza, poległych w latach 1945-1947 w walkach z UPA^[25]. Znajduje się poniżej budynku pod numerem 24^[26]. Na postumencie kolorowe wykonanie z napisami XV. W ochronie granic PRL. WOP. Powyżej na pionowej tablicy inskrypcja: Bohaterskim żołnierzom WOP poległym w walce z bandami UPA i poniżej wypisane są nazwiska poległych kolejno z lat 1945, 1946 i 1947 oraz u dołu podpis: Społeczeństwo Podkarpacia rok 1945-1960. Pomnik został odsłonięty 11 czerwca 1960, w piętnastą rocznicę walk i z okazji 15-lecia WOP^[27]. Projekt wykonał Edmund Królicki^[28].
• Nieistniejący budynek, położony poniżej gmachu pod numerem 24, w którym działał fotograf Franciszek Strachocki (1904-1985)^[18].
• Hotel „Dom Turysty” pod numerem 29. U podstaw powstania budynku legła uchwała KERM Nr 271/59 (tzw. „uchwała bieszczadzka”), zadaniem której było m.in. tworzenie warunków dla rozwoju turystyki, a hotel w Sanoku był jedynym w jej ramach zaplanowanym obiektem na terenie Sanoka^[29]. W myśl uchwały Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki budowę czterokondygnacyjnego budynku hotelu na co najmniej 200 miejsc zaplanowano na 1966 rok^[30]. Roboty budowlane budynku wykonało Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane^[31]. Budowa obiektu (według projektu krakowskiego „Miastoprojektu”) na 220 miejsc noclegowych, wyposażonego w kawiarnię i restauracją była na ukończeniu latem 1968, a otwarcie zaplanowano pierwotnie na październik 1968, zaś ostatecznie na 16 grudnia 1968^[32][33][34].
• Budynek pod numerem 38. Według stanu z 1931 w domu pod numerem 26 funkcjonował sierociniec^[35]. Przed 1939 działała w nim Polska Ochronka Sierot Chrześcijańskich^[36] (inna nazwa ochronka sierot chrześcijańskich^[37]). Później był w nim ulokowany Dom Dziecka. Utworzony staraniem Zarządu Powiatowego Ligi Kobiet na przełomie 1946/1947 w założeniu dla dzieci-sierot po rodzicach zmarłych – według ówczesnego przekazu – od kul bandy Żubryda i kul UPA^[38]. Od sierpnia 2008 przeniesiony jako Powiatowa Placówka Socjalizacyjna do zabudowań internatu Zespołu Szkół nr 4 im. Kazimierza Wielkiego w Sanoku^[39]; został tam także przeniesiony pomnik św. Józefa, pierwotnie ustanowiony przy budynku).
• Nieistniejące zabudowania pod numerem 29, siedziba przedsiębiorstwa Beef-San.
• Budynek pod numerem 49, siedziba Grupy Bieszczadzkiej GOPR.

Ponadto przed 1939 przy ulicy działała fabryka pończoch i trykotarzy „Ursus”^[40].

Mieszkańcy

• W 1911 przy ulicy zamieszkiwali wzgl. urzędowali c. k. radca sądu krajowego Edward Doboszyński^[41], c.k. geometrzy ewidencyjni Antoni Kosina, Bolesław Skąpski^[42]
• W 1932 przy ulicy działał adwokat dr Eugeniusz Szatyński^[43].

Uwagi

1. Faktycznie położony dalej na północ od budynku II LO pod numerem 11, mieści się naprzeciw Placu Harcerskiego.
2. Numerycznie wcześniejsza, jednak faktycznie położona dalej na północ od budynku pod numerem 12.

Przypisy

1. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 382.
2. Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 395.
3. Wojciech Sołtys. Z dziejów Sanoka pod zaborami. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 27, s. 97, 1981. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
4. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 384.
5. Marta Szramowiat. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Przemiany gospodarcze w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 32, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
6. Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 396.
7. Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 36 z 31 sierpnia 1913.
8. Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1941, s. 59.
9. Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1942, s. 80.
10. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 288, 292, 302. ISBN 978-83-60380-26-0.
11. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2011, s. 130. ISBN 978-83-60380-30-7.
12. Piotr Kutiak: Przyroda. sanok.pl. [dostęp 2018-04-10].
13. Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 622.
14. Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
15. Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 2. [dostęp 2016-10-19].
16. Wojciech Sołtys, Budownictwo, przemysł, rzemiosło, handel, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, s. 535, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995
17. Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8 : Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6, 25.
18. Borys Łapiszczak: Sanocki „Sokół” i 2 Pułk Strzelców Podhalańskich na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. V. Sanok: Poligrafia, 2003, s. 57. ISBN 83-918650-0-2.
19. Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 146.
20. Stanisław Kłos: Województwo rzeszowskie. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1969, s. 341.
21. Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 490.
22. Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 4. [dostęp 2016-10-20].
23. Czesław A. Skrobała. Całe życie w nafcie. „Tygodnik Sanocki”. Nr 27 (556), s. 4, 5 lipca 2002.
24. Andrzej Radzik: Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane lata 1978-1993. W: Budownictwo. Sanockie Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej. Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane. Sanok: 2014, s. 124, 136. ISBN 978-83-934513-6-4.
25. Benedykt Gajewski: Walka z ukraińskim podziemiem na południowo-wschodnim obszarze Polski w latach 1944-1948. Publikacje, raporty, relacje, zeznania. Sanok: 2005, s. 352.
26. Stefan Stefański, Sanok i okolice. Przewodnik turystyczny, Sanok 1991, s. 49.
27. Uroczysta akademia w Sanoku z okazji 15-lecia WOP. „Nowiny”, s. 3, Nr 140 z 14 czerwca 1960.
28. Franciszek Oberc, Pomniki i tablice pamiątkowe Sanoka, Sanok 1998, s. 9.
29. Władysław Stachowicz: Życie gospodarcze. Okres tzw. przyspieszonego rozwoju 1957–1975. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 833. ISBN 83-86077-57-3.
30. Nowe hotele dla turystów w Sanoku i Rzeszowie. „Nowiny-Stadion”, s. 2, Nr 44 z 2 listopada 1964.
31. Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane. Warszawa: 1978, s. 12.
32. Wkrótce nowoczesny hotel orbisowski w Sanoku. „Nowiny-Stadion”, s. 2, Nr 171 z 19 lipca 1968.
33. Nowoczesny dom turystyczny w Sanoku. „Nowiny”, s. 2, Nr 298 z 16 grudnia 1968.
34. Według Artura Baty hotel został oddany do użytku w 1969. Por. Artur Bata: Sanok i okolice. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 58. ISBN 83-03-02881-2.
35. Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 127.
36. Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 312. ISBN 978-83-60380-26-0.
37. Edmund Słuszkiewicz: Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. Sanok: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 69.
38. III. Realizacja 3-letniego planu odbudowy. Działalność Ligi Kobiet na Rzeszowszczyźnie. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 265.
39. Waldemar Och. Kalendarium sanockie 2005-2010. „Rocznik Sanocki 2011”, s. 273, 2011. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
40. Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 18.
41. Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 42.
42. Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 43.
43. Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy). Warszawa: Ministerstwo Poczt i Telegrafów, 1932, s. 514.