Ulica Bernardyńska we Wrocławiu
ulica we Wrocławiu na Starym Mieście Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica Bernardyńska – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście[1][2][3][4], w jego części nazywanej niegdyś Nowym Miastem[3][4][5]. Łączy ulicę Jana Ewangelisty Purkyniego z placem Dominikańskim i aleją Juliusza Słowackiego. Ma 183 m długości[1][6]. Przy ulicy położone jest Muzeum Architektury mieszczące się w zabytkowym zespole pobernardyńskim[3][4][7][8].
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość |
183 m | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||
| 51°06′35,280″N 17°02′30,692″E | |||||||||||||||||||
.jpg)
_Fotopolska_392818.jpg)
Ulica została wytyczona po 1263 r. wraz z rozplanowaniem lokacyjnym Nowego Miasta[3], które powstało na mocy przywileju lokacyjnego Henryka III z 9.04.1263 r.[5]. Był to jej południowy odcinek, który od 1394 r. nosił nazwę Ziegengasse – Kozia[3][4]. Począwszy już od XIII wieku i przez kolejne stulecia w rejonie tej ulicy utrzymywało się zwarte skupisko tkaczy sukienników[3]. Kolejnym etapem kształtowania układu ulic w tym rejonie było jej przedłużenie w kierunku południowym do furty Ketzerthor. Nastąpiło to do XV wieku dzięki zasypaniu kolejnych koryt rzeki Oławy. Ówcześnie ulica pełniła pomocnicze funkcje komunikacyjne. Łączyła rejon Górki Kacerskiej na południu i rejon szpitala Św. Ducha na północy[3].
W 1406 r. przy skrzyżowaniu z ulicą Polską wybudowano kościół św. Klemensa, który ówcześnie stanowił filię świątyni przy szpitalu św. Ducha. Świątynia współcześnie nie istnieje[5][9]. Kolejna znacząca budowla przy tej ulicy powstała dzięki ufundowaniu w 1453 r. klasztoru i kościoła Bernardynów[3][4][10][11]. Kompleks ten został mocno zniszczony w wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. W 1948 roku ruiny zostały zabezpieczone[4][7][10][11], a w latach 1956–1972[3] (lub w latach 1957–1962[4]) całość odbudowano[3][4]. Prace prowadzono pod kierunkiem dra inż. arch. Edmunda Małachowicza. Ówcześnie w kompleksie tym mieściło się Muzeum Architektury i Odbudowy a także Urząd Konserwatora Zabytków, oraz siedziba Przedsiębiorstwa Pracownie Konserwacji Zabytów[4]. Współcześnie kompleks ten przeznaczony jest dla potrzeb Muzeum Architektury[3][7].
Do czasu zasypania ramion bocznych Oławy i przeniesienia jej ujścia do współczesnego położenia ulica ta na obu jej krańcach łączyła się z przerzuconymi tu przeprawami. Były to mosty: Most Kacerski na południowym jej krańcu w rejonie skrzyżowania z obecną aleją Juliusza Słowackiego i Most Złoty na północnym jej krańcu, łączący tę ulicą z ulicą Św. Ducha[3][12][13][14][15].
Północna część ulicy, za ulicą Jana Ewangelisty Purkyniego, została zlikwidowana w 1964 r.[3][4][16] i przeznaczona między innymi na teren szkoły. Jej projekt powstał w 1962 r., a jego autorami byli wrocławscy architekci: A. i J. Tarnowscy. Placówka została uroczyście otwarta 22.10.1966 r. Ówcześnie była to szkoła podstawowa nr 104 imienia Marii Konopnickiej[4].
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
- Ziegengasse (Kozia), odcinek południowy od 1394 r.[3][4]; od XV wieku „plac na Nowym Mieście blisko bramy Kacerskiej”[4]; później Nowomiejsko-kościelna[4]
- Thalgasse (Dolinna), odcinek północny od XVII wieku – nazwę przekręcano na Thalergasse (Talarowa)[3]; Dolna[4]
- Kirchstrasse (Kościelna), połączone odcinki północny i południowy, od 1824 r. do 1945 r.[3][4][16]
- Bernardyńska, od 1945 r.[1][3][4][16].
Nazwa ulicy Kirchstrasse nawiązywała do jej przebiegu przy kościele św. Bernardyna[3][16]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.[1] i nawiązuje do istniejącego tu zespołu zabudowy klasztoru bernardynów[3].
Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 104982D o długości 183 m[1] klasy dojazdowej[17] położona na działce o powierzchni 2055 m2[1][18]. Ulica biegnie od ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego do placu Dominikańskiego[6]. Przebiega w całości w strefie ograniczenia prędkości do 30 km/h[19]. W jej jezdni wyznaczono kontrpas rowerowy[20].
Ulice powiązane z ulicą Bernardyńską:
- skrzyżowanie: ulica Jana Ewangelisty Purkyniego[1][21]
- włączenie do drogi publicznej: ul. św. Jana Kapistrana[6], z przeznaczeniem na ciąg pieszo-rowerowy[22]
- skrzyżowanie:
Zachodnia strona ulicy zabudowana jest jedynie na swoich krańcach. W południowej części położony jest budynek dawnej Królewskiej Intendentury Wojskowa, później budynek Zakładu Opieki Zdrowotnej. Za tym budynkiem w kierunku północnym leży niezabudowany obszar, a przy ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego 5 położony jest powojenny budynek biurowy. Cały ten obszar przeznaczono w podstawowym zakresie pod usługi, w tym między innymi kulturę i naukę, z dopuszczeniem w ograniczonym zakresie mieszkalnictwa[25] oraz z zachowaniem ochrony budynku wpisanego do gminnej ewidencji zabytków przy placu Dominikańskim 6[26].
Po stronie wschodniej na południu rozciąga się niewielki pas Parku Juliusza Słowackiego[27], jednakże przeznaczony pod zabudowę dla potrzeb obiektu kultury i usług towarzyszących[28]. Za nim położona jest zabudowa dawnego klasztoru i kościoła stanowiących zespół pobernardyński obecnie użytkowana na potrzeby Muzeum Architektury[3][7]. Na północ od tej zabudowy w kwartale pomiędzy ulicą Bernardyńską, Jana Ewangelisty Purkyniego, św. Jana Kapistrana oraz ulicy Styki i Kossaka rozciąga się nienazwany plac o powierzchni 5249 m²[29]. Był on w pewnych okresach czasu użytkowany częściowo na parking, a obecnie stanowi Zieleniec przy Purkyniego[27]. Obecnie część tego terenu przeznaczona jest na utworzenie ciągu pieszo-rowerowego[22], a część pod zabudowę dla potrzeb usług kultury i usług towarzyszących[30].
Na południe od ulicy, za jezdnią Placu Dominikańskiego, w obrębie Zieleńca przy Baseti[27], leżą relikty dawnej bastei obronnej, tzw. Basteja Hioba[8], a za nią Galeria Dominikańska[31]. Na północ od ulicy za ulicą Jana Ewangelisty Purkyniego znajduje się teren szkoły położonej przy ulicy Wincentego Kraińskiego 1 (w różnych okresach była to szkoła podstawowa – nr 104 imienia Marii Konopnickiej, nr 29 imienia Konstytucji 3 Maja, lub gimnazjum – nr 29)[32].
Ulica położona jest w obszarze znajdującym się na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 119 m n.p.m.[33]. Jest on objęty rejonem statystycznym nr 933180, w którym gęstość zaludnienia wynosiła 60 osób/km² przy 19 osobach zameldowanych (według stanu na dzień 31.12.2018 r.)[34].
Obszar, na którym położona jest ulica Bernardyńska, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[35][36]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[37][38]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta[39].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[uwaga 1] | fotografia |
|---|---|---|
| strona zachodnia | ||
| Królewska Intendentura Wojskowa, obecnie budynek ZOZ plac Dominikański 6[8][40] |
1844 r. gez, mpzp[8][40] |
|
| strona wschodnia | ||
| Kościół klasztorny pw. św. Bernardyna ze Sieny, obecnie Muzeum Architektury ul. Bernardyńska 5[8][41][42] |
lata 1463-1502, lata 1609-1619, 1628 r. pożar, odbudowa do 1634 r., lata 1702-1704 przebudowa, lata 1899-1901 renowacja, zniszczony w 1945 r., lata 1956-1965 odbudowa A/1298/16[8][41][42] z dnia 28.11.1947 r.[42] i z dnia 23.10.1961 r.[8][41][42] |
 |
| Klasztor Zakonu Bernardynów (Franciszkanów Obserwantów), obecnie Muzeum Architektury ul. Bernardyńska 5[8][42][43] |
około 1500 r., 1628 r. pożar, odbudowa do 1634 r., 1782 r., 1827 r. rozbudowa, 1907 r. renowacja, lata 1871-1872 rozbudowa, 1945 r. zniszczony, lata 1956-1974 odbudowa A/1299/17[8][42][43] z dnia 8.11.1958 r.[42] i z dnia 23.10.1961 r.[8][42][43] |
 |
| Park im. Juliusza Słowackiego aleja Juliusza Słowackiego[8][44] |
lata 20. XIX wieku, lata 1878-1884, po 1945 r. gez, mpzp[8][44] |
 |
| zamknięcie południowej osi widokowej | ||
| Basteja obronna, tzw. Basteja Hioba aleja Juliusza Słowackiego[8][45][46] |
wzmiankowana 1486 r. (basteja), 1588 r. (przebudowa i rozbudowa – bastion), 1807 r. (zburzona część nadziemna), połowa XIX wieku - budynek mieszkalny; 1926 r. (częściowa adaptacja kazamat na piwiarnię Dominikanenkeller, 1967 r.) koniec XV wieku, XX wiek[46] A/2780/250 z dnia 17.04.1967 r.[8][45][46] |
.jpg) |
- Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez - gminna ewidencja zabytków.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
