Edmund Małachowicz

Edmund Małachowicz (ur. 3 marca 1925 w Wilnie, zm. 3 lipca 2015^[1] we Wrocławiu) – polski architekt i konserwator zabytków, laureat Honorowej Nagrody SARP (2001).

Edmund Małachowicz

Data i miejsce urodzenia	3 marca 1925 Wilno
Data i miejsce śmierci	3 lipca 2015 Wrocław
Profesor nauk technicznych
Specjalność: architektura i urbanistyka
Alma Mater	Politechnika Wrocławska
Profesura	1978
Polska Akademia Nauk
Status	członek korespondent
Funkcja Jednostka PAN	Prezes (1999–2006) Oddział PAN we Wrocławiu
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Wrocławska
Wydział	Architektury
Odznaczenia

Życiorys

Uczył się w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie, jednak zmuszony był przerwać edukację wskutek wybuchu wojny w 1939 r. Wziął udział w walkach z Niemcami w ramach powstania Armii Krajowej w Wilnie, w efekcie czego po zajęciu miasta przez armię radziecką został uwięziony w sowieckim obozie w Miednikach Królewskich, a stamtąd przymusowo przewieziono go do Kaługi, gdzie pracował przy wyrębie lasu, formalnie jako żołnierz radzieckiego wojskowego pułku roboczego. Na początku 1946 r. powrócił do Polski i wraz z rodziną osiedlił się w Kluczborku, a po paru miesiącach we Wrocławiu, gdzie od 1947 r. uczęszczał do technikum budowlanego, zdając maturę w roku 1948^[2].

Od 1948 Małachowicz studiował architekturę na Politechnice Wrocławskiej uzyskując w 1951 dyplom inżyniera, jednak z przyczyn politycznych nie dopuszczono go do kontynuacji studiów, dlatego studia magisterskie musiał odbyć w trybie zaocznym, kończąc je na macierzystej uczelni w 1958^[3]. Tamże uzyskał doktorat w roku 1964 pod promotorstwem prof. Guerquina^[4].

Był profesorem zwyczajnym, przewodniczącym wrocławskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk. Małachowicz, znawca średniowiecznej architektury polskiej, prowadził prace rekonstrukcyjne i stworzył wiele teoretycznych rekonstrukcji obiektów. Był autorem kilkunastu publikacji książkowych opisujących zabytki Wrocławia i Wilna oraz prac teoretycznych z dziedziny konserwacji zabytków.

W latach 1965–1972 Małachowicz był miejskim konserwatorem zabytków we Wrocławiu^[1]. Członek komitetu organizacyjnego Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70^[5].

Przyjaźnił się z Marianem Poźniakiem, malarzem, z którym razem wrócił z Syberii^[1].

Główne prace

Katedra we Wrocławiu z hełmami projektu prof. Edmunda Małachowicza

• powojenna odbudowa kilku kościołów i innych zespołów zabytkowych
  • kościół NMP na Piasku we Wrocławiu
  • kościół bernardynów we Wrocławiu
  • kościół św. Krzysztofa we Wrocławiu
  • katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
  • kościół św. Klary i św. Jadwigi we Wrocławiu z Mauzoleum Piastów Śląskich we Wrocławiu
  • zabudowa północnej strony ul. Katedralnej we Wrocławiu
• prace restauracyjne w katedrze wrocławskiej, od 1969
• renowacja wnętrza kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu po pożarze
• rekonstrukcja lub projekt hełmów na wieżach kilkunastu kościołów, m.in.:
  • kościoła św. Wojciecha we Wrocławiu
  • katedry wrocławskiej, 1991
  • katedry częstochowskiej, 1997
  • kościoła św. Henryka na ulicy Glinianej we Wrocławiu, 2003

• powojenny projekt adaptacji ruin Pałacu Hatzfeldów we Wrocławiu^[6]

Publikacje książkowe

• Stare Miasto we Wrocławiu. Zniszczenie - odbudowa - program, Warszawa-Wrocław 1976
• Stare Miasto we Wrocławiu, 1985, ISBN 83-01-03996-5
• Wrocław na wyspach, 1992, ISBN 83-04-02834-4
• Cmentarz na Rossie w Wilnie, Ossolineum, Wrocław 1993, ISBN 83-04-04036-0
• Wrocławski zamek książęcy i kolegiata św. Krzyża na Ostrowie, 1994, ISBN 83-7085-012-X
• Książęce rezydencje, fundacje i mauzolea w lewobrzeżnym Wrocławiu, 1994, ISBN 83-7085-078-2
• Wilno. Dzieje. architektura, cmentarze, 1996, ISBN 83-7085-182-7
• Najnowszy zarys dziejów najstarszego Wrocławia, 2000^[7]
• Katedra wrocławska, dzieje i architektura, 2004, ISBN 83-917386-0-4
• Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, wyd. IV popr. i uzup., 2007, ISBN 978-83-7493-307-0 (tytuły wcześniejszych wydań: Ochrona środowiska kulturowego oraz Konserwacja i rewaloryzacja architektury w zespołach i krajobrazie)

Nagrody

1985: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony Wrocławia i Śląska^[8]

Upamiętnienie

Twórczości Edmunda Małachowicza poświęcona jest książka Elżbiety Grodzkiej „Profesor Edmund Małachowicz. Architekt i konserwator. Autentyczność i wiarygodność zabytku architektury” wydanej w roku 2020 przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Wrocławskiej.