Ulica Jana Ewangelisty Purkyniego

Ulica Jana Ewangelisty Purkyniego we Wrocławiu, przecinająca równoleżnikowo historyczne Nowe Miasto. W przeszłości łączyła plac Nowy Targ przez Bramę Krupniczą (zwaną też Nową) w linii murów wewnętrznych z Bramą Ceglarską w linii murów zewnętrznych. W średniowieczu główna ulica Nowego Miasta; najpierw bezimienna, potem nazywana Platea magna („Wielka”, wzmiankowana w 1403), w XVII wieku nazywano ją Straßgasse („Uliczna”, co nawiązywało do wyróżniającej jej od sąsiednich zaułków szerokości), a od XVIII wieku Breitegasse („zaułek Szeroki”) lub Breitestraße („ulica Szeroka”). Początkowy odcinek ulicy, między placem Nowy Targ a Bramą Krupniczą nazywano Gutengraupengasse („zaułek Dobrej Kaszy”)^[1][2] albo Mönchgasse („zaułek Mnisi”), a w 1824 dołączono do ulicy Szerokiej.

ulica Jana Ewangelisty Purkyniego

Stare Miasto
ul. Purkyniego, widok na wschód ze skrzyżowania z Janickiego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	620 m
Położenie na mapie Wrocławia ulica Jana Ewangelisty Purkyniego
Położenie na mapie Polski ulica Jana Ewangelisty Purkyniego
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Jana Ewangelisty Purkyniego
51°06′38,0″N 17°02′34,0″E

Muzeum Narodowe na wschodnim końcu ul. Purkyniego (z lewej), widok z pl. Powstańców Warszawy

Po likwidacji fortyfikacji miejskich w 1807 i zasypaniu fragmentu Fosy Miejskiej przy Bastionie Ceglarskim ulica przedłużona została o dalszy wschodni odcinek położony w miejscu, gdzie niegdyś stał most przed Bramą Ceglarską i towarzyszący jej rawelin.

Po 1945 Breitestraße przemianowano tłumacząc jej nazwę po prostu na „ulicę Szeroką”^[3]; nazwa ta utrzymała się do roku 1956, kiedy jej patronem został Jan Evangelista Purkyně, czeski lekarz, fizjolog i uczony, działający I połowie XIX wieku we Wrocławiu, twórca Wydziału Fizjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, którego dom znajdował się niegdyś przy tej ulicy^[4].

Do połowy XX wieku przy dzisiejszej ulicy Purkyniego nr 25 stał dom dyrektora promenady, utworzonej na miejscu zburzonych po 1807 fortyfikacji miejskich, mieściły się tu także dwa browary (Browar Pod Gruszą, posesja nr 6/8 i Browar pod Złotą Marią, posesja nr 39), Villa Meincke^[5] (nr 26), Seminarium Nauczycielek Katolickich (nr 36).

Obecnie ulica Purkyniego liczy ok. 620 metrów długości; zaczyna się po stronie zachodniej przy skrzyżowaniu z ul. św. Katarzyny na skraju placu Nowy Targ, a kończy się po wschodniej stronie na Placu Powstańców Warszawy, przy budynku Muzeum Narodowego i Parku Juliusza Słowackiego. W połowie jej długości, naprzeciw Wzgórza Polskiego (pozostałości po Bastionie Ceglarskim) znajduje się rotunda Panoramy Racławickiej (posesja nr 11).

Przypisy

1. We Wrocławiu jest jeszcze inna ulica o podobnym źródłosłowie: ulica Krupnicza, dawniej Graupenstraße; znajduje się ona na przeciwległym, południowo-wschodnim obrzeżu Starego Miasta. Jej przedłużenie wytyczone po zburzeniu murów w 1807 nazwano Neue Graupenstraße („Nowokrupnicza”), dziś nazywa się ul. Sądowa. Pewne dodatkowe zamieszanie w nazewnictwie wynika z faktu, że na Ostrowie Tumskim znajduje się uliczka, przy której niegdyś także mieszkali producenci kasz. Uliczka ta nosiła do końca XIX wieku nazwę Neue Graupenstraße lub (częściej) Gräupnergasse („Nowokrupnicza” lub „Krupiarzy”). W 1902 przemianowano ją na Josephstraße, dziś nosi nazwę ul. św. Józefa.
2. Inny problem z nazewnictwem wiąże się z mostkiem nad fosą wewnętrzną (zasypaną w latach 60. XIX w., po epidemii cholery). Mostek ten nazywany był Gute Graupenbrücke, a w polskiej terminologii określany jest jako „most Przy Wieży Krupniczej”. Mylony bywa jednak z Graupenbrücke („mostem Krupniczym”) nad zewnętrzną Fosą Miejską, w ciągu ul. Krupniczej.
3. Pod taką nazwą widnieje m.in. na planie miasta z 1948 opracowanym w Biurze Pomiarów Zarządu Miejskiego m. Wrocławia
4. Na parceli nr 29, gdzie stał ten budynek, dziś wznosi się hotel Radisson.
5. Okazały dom z ogrodem wybudowany w 1894 dla Heinricha Meineckego, właściciela fabryki wodomierzy na Karłowicach, później przekształcony w Coenaculum - Dom Studentek Katolickich.

Bibliografia

• Encyklopedia Wrocławia, 2000, ISBN 83-7023-749-5.

Linki zewnętrzne

• Ulica Jana Ewangelisty Purkyniego na starych i współczesnych fotografiach