Loading AI tools
prymas Polski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Teodor Andrzej Potocki herbu Pilawa (ur. 13 lutego 1664, zm. 12/13 listopada 1738 roku[1]) – biskup chełmiński (1699–1712), biskup warmiński (1712–1723), arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski (od 1723), administrator apostolski diecezji pomezańskiej i sambijskiej, kanonik krakowski, przemyski i warszawski[2], sekretarz królewski.
| Prymas Polski i Litwy | ||
 | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 lutego 1664 | |
| Data i miejsce śmierci |
12/13 listopada 1738 | |
| Miejsce pochówku |
bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie | |
| Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski | ||
| Okres sprawowania |
1723–1738 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat |
listopad 1688 | |
| Sakra biskupia |
31 maja 1699 | |
| Odznaczenia | ||
 | ||
| Data konsekracji |
31 maja 1699 | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||||||||||||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
 Pilawa | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1664 |
| Data i miejsce śmierci |
13.11.1738 |
| Ojciec | |
| Matka |
Eleonora Sołtykow |
Urodził się w Moskwie, gdzie jego ojciec Paweł Potocki, kasztelan kamieniecki, był jeńcem wojennym i ożenił się z Eleonorą (Jeleną Pietrowną) Sałtykow, ciotką przyszłej żony cara Iwana V Praskowii. Ochrzcił go patriarcha Nikon, a ojcem chrzestnym był car Aleksy. Edukację swoją rozpoczął u jezuitów w Warszawie, później kształcił się w Rzymie, a po powrocie do kraju w 1683 w Krakowie przyjął niższe święcenia kapłańskie. W 1687 został sekretarzem króla Jana III Sobieskiego, a 1688 został wyświęcony na księdza. W 1691 został kanclerzem Jadwigi, żony królewicza Jakuba Sobieskiego. Po obraniu na tron polski, król August II w 1697 desygnował go na biskupa chełmińskiego. Został konsekrowany w 1699. W tych latach był wiernym stronnikiem tego monarchy.
Jako biskup chełmiński był aktywnym administratorem biskupstwa, przeprowadził w 1700 i 1706 r. wizytacje generalne, wydał nową ordynację dla kapituły chełmińskiej. Idąc za racjami wskazywanymi przez jezuitów sprzeciwił się planom osadzenia w Lubawie zakonu pijarów.
W styczniu 1702 roku podpisał akt pacyfikacji Wielkiego Księstwa Litewskiego[3]. Był członkiem konfederacji sandomierskiej 1704 roku[4]. Na początku XVIII wieku nabył Maciejowice[5].
Po zrzeczeniu się korony przez Augusta II, Stanisław Leszczyński, chcąc przeciągnąć go na swoją stronę, w 1707 nominował go biskupem krakowskim, ale ani godność ta nie została zatwierdzona przez papieża, ani sam Potocki jej nie przyjął. Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku[6]. Za przychylność Augustowi II desygnowany został na diecezję warmińską, gdzie odbył uroczysty ingres we wrześniu 1712. Jako biskup warmiński odnowił zamki biskupie w Lidzbarku Warmińskim i Reszlu oraz rozbudował zamek w Ornecie. Fundował nowe obiekty, m.in. w Braniewie (dom konwertytów) i Krośnie. Rozbudował sanktuarium w Stoczku Klasztornym oraz był mecenasem Macieja Meyera i finansował malowanie kościoła w Świętej Lipce, a także ufundował tam główny ołtarz.
W listopadzie 1723 został arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski. Wraz z Józefem Potockim był jednym z przywódców magnackiej opozycji (republikanci) przeciwko Augustowi II i reformatorskim pomysłom Familii. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 27 kwietnia 1733 roku na sejmie konwokacyjnym[7]. W 1733 roku podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego.[8]. W 1734 wzięty przez Rosjan do niewoli w Gdańsku, nie chcąc uznać narzuconego przez obcą przemoc Augusta III był więziony przez siedem miesięcy w Elblągu i Toruniu. Został zwolniony dopiero w 1735, gdy zwierzchność tę uznał. Był aktywny na sejmach 1735, 1736 i 1738. W 1736 roku został wyznaczony senatorem rezydentem[9].
Duszpasterzem był gorliwym, skłonnym jednak do fanatyzmu i bezwzględności. Zmarł w Warszawie, pochowany został w katedrze gnieźnieńskiej w kaplicy Potockiego którą kazał wybudować sobie już za życia.[10]
W 1732 odznaczony Orderem Orła Białego[11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
