Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Niwiska (gmina)
gmina wiejska w województwie podkarpackim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Niwiska (do 1948 gmina Kolbuszowa Dolna[2]) – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim.
_location_map.png)
Remove ads
Siedziba gminy znajduje się we wsi Niwiska.
Gmina położona jest w Kotlinie Sandomierskiej, 46% jej powierzchni zajmują lasy. Poza leśnictwem rozwija się tu rolnictwo, mimo tego że nie ma tu dobrych warunków do produkcji rolnej. Nie ma w gminie większych zakładów przemysłowych. Cały obszar gminy znajduje się w Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszarze Chronionego Krajobrazu.
Według danych z 31 grudnia 2021 r. gminę zamieszkiwało 6058 osób[1].
Remove ads
Położenie
Gmina znajduje się w południowo-zachodniej części powiatu kolbuszowskiego[3]. Graniczy z gminami[4]:
- Cmolas, Kolbuszowa (powiat kolbuszowski)
- Ostrów, Sędziszów Małopolski (powiat ropczycko-sędziszowski)
- Przecław, Mielec (powiat mielecki)
Niwiska, które są siedzibą gminy oddalone są o ok. 10 km od Kolbuszowej i o ok. 20 km od Mielca, Sędziszowa Małopolskiego oraz Ropczyc[4].
Według danych z 2019 roku gmina Niwiska ma obszar 95 km²[5].
Gmina położona jest w makroregionie Kotliny Sandomierskiej, na pograniczu mezoregionów Płaskowyżu Kolbuszowskiego i Równiny Tarnobrzeskiej[6].
Remove ads
Środowisko naturalne
46%[a] obszaru gminy Niwiska zajmują lasy[7][8][9]. Podstawowym typem siedliskowym lasów jest bór mieszany świeży, choć występuje też bór świeży i las mieszany. Na terenie gminy rosną rośliny objęte ochorną ścisłą i częściową[10].
Cały obszar gminy wchodzi w skład Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a północno-zachodnia część miejscowości Przyłęk znajduje się na obszarze obszaru specjalnej ochrony ptaków Puszcza Sandomierska (PLB180005)[11].
Na terenie gminy znajdują się 4 użytki ekologiczne położone w lasach oraz 5 pomników przyrody[6]. Wszystkie pomniki przyrody to drzewa: trzy dęby szypułkowe tworzące razem pomnik przy południowej granicy parku w Niwiskach, dąb szypułkowy Ais przy drodze z Blizny do Przedborza, dąb szypułkowy na skraju niewielkiego zagajnika sosnowego w Niwiskach, dziuplasta lipa szerokolistna w Niwiskach oraz dwie kolejne lipy szerokolistne w Przyłęku[12].
W gminie występują gleby bielicowe, pseudobielicowe i brunatne. Dominują gleby V i VI klasy[6].
Na terenie gminy istnieją złoża gazu ziemnego, kruszyw i piasku[6].
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
W XIX wieku okolice Niwisk znajdowały się w powiecie kolbuszowskim, który wchodził w skład Królestwa Galicji i Lodomerii[13]. Po 1866 roku w okolicach Niwisk istniało 5[b] gmin wiejskich[15].
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę tereny dzisiejszej gminy znalazły się w powiecie kolbuszowskim, który w sierpniu 1919 wszedł w skład województwa lwowskiego[14]. W 1934 roku utworzono gminę Kolbuszowa Dolna, w której skład weszły m.in. gminy wiejskie z okolicy Niwisk[16][14][17].
W 1939 roku gmina Kolbuszowa Dolna weszła w skład powiatu rzeszowskiego należącego do dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa[18].
Po zakończeniu II wojny światowej gmina weszła w skład województwa rzeszowskiego. Formalnie gminę Kolbuszowa Dolna przemianowano na gminę Niwiska w 1949[2][19], choć de facto gminę Kolbuszowa Dolna zniesiono w 1942 roku, a gminę Niwiska utworzono w 1944 roku[20].
Gmina funkcjonowała do końca 1954 roku, kiedy to w jej miejsce powołano gromady Niwiska, Siedlanka oraz Zapole[21] (którą zniesiono w 1960 roku, a jej obszar włączono w skład gromady Niwiska[22]). Gromady zlikwidowano w 1973 roku, w ich miejsce reaktywowano gminę Niwiska[23].
W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie rzeszowskim.
Demografia
Ludność gminy Niwiska w poszczególnych latach[1]:
- 1995 – 5 511,
- 1996 – 5 558,
- 1997 – 5 584,
- 1998 – 5 577,
- 1999 – 5 627,
- 2000 – 5 679,
- 2001 – 5 690,
- 2002 – 5 746,
- 2003 – 5 761,
- 2004 – 5 783,
- 2005 – 5 789,
- 2006 – 5 766,
- 2007 – 5 770,
- 2008 – 5 811,
- 2009 – 5 847,
- 2010 – 5 870,
- 2011 – 6 019,
- 2012 – 6 022,
- 2013 – 6 036,
- 2014 – 6 030,
- 2015 – 6 032,
- 2016 – 6 065,
- 2017 – 6 044,
- 2018 – 6 053,
- 2019 – 6 091,
- 2020 – 6 066,
- 2021 – 6 058,
- Ludność gminy Niwiska w latach 1995–2021[1]:
- Piramida wieku mieszkańców gminy Niwiska (2020)[1]:
.svg)
Remove ads
Miejscowości
.jpg)
Remove ads
Gospodarka
Podsumowanie
Perspektywa
W 2019 roku na terenie gminy Niwiska zarejestrowanych było 377 podmiotów gospodarczych, a bezrobocie wynosiło 3,5%[5].
Przez teren gminy przebiegają dwa szlaki turystyczne PTTK[25].
W Trześni znajduje się jedyne w gminie gospodarstwo agroturystyczne[8].
Rolnictwo i leśnictwo
Gmina nie ma dobrych warunków do produkcji rolnej, choć istnieją dogodne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego[8]. W 2019 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 14 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w sektorze rolniczym[5]. W 2010 roku w gminie działało 1904 gospodarstw, a najwięcej z nich miało powierzchnię od 1 do 5 hektarów[8].
W gminie znajdują się siedziby trzech leśnictw: Przyłęk i Niwiska (Nadleśnictwo Tuszyma)[26] oraz Szydłowiec (Nadleśnictwo Mielec)[27]. Wschodnia część gminy znajduje się w obrębie Nadleśnictwa Kolbuszowa[6], zachodnia w obrębie Nadleśnictwo Tuszyma, a północna – Nadleśnictwa Mielec (wszystkie podlegają Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie)[28].
Produkcja, przemysł i budownictwo
W 2014 roku największy zakład produkcyjny na terenie gminy zajmował się obróbką kamienia, a jego siedziba mieściła się w Przyłęku. Oprócz tego w Niwiskach funkcjonowała Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” prowadząca piekarnię oraz spółdzielnia kółek rolniczych[8].
W gminie nie ma większych zakładów przemysłowych[8]. W 2019 roku zarejestrowanych było 52 podmiotów gospodarczych działających w sektorze przemysłowym i 118 w sektorze budowlanym[5].
Remove ads
Zabytki
Na terenie gminy znajdują się następujące obiekty figurujące na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa[29]:
- Kościół św. Mikołaja w Niwiskach (wraz z dzwonnicą oraz murem oporowym i ogrodzeniem),
- Kaplica cmentarna Wniebowstąpienia Pana Jezusa w Niwiskach,
- zespół dworski w Niwiskach.
Ponadto w gminnej ewidencji zabytków objętych ochroną jest 20 obiektów[30].
Na terenie gminy znajduje się 60 stanowisk archeologicznych[30].
Remove ads
Infrastruktura
Podsumowanie
Perspektywa
Transport
Na terenie gminy przebiega droga wojewódzka nr 875, 9 dróg powiatowych oraz 27 dróg gminnych[31].
Infrastruktura techniczna
Energia elektryczna na terenie gminy dostarczana jest przez rzeszowski oddział PGE Dystrybucja S.A. za pomocą sieci wysokiego, średniego i niskiego napięcia[4].
Przez Siedlankę i Kosowy biegnie lina energetyczna sieci najwyższego napięcia 400 kV Rzeszów-Połaniec[32].
W 2012 roku w Przyłęku powstała elektrownia wiatrowa, której wydajność była wówczas szacowana na 100 kW[33].
W 2020 roku długość czynnej sieci gazowej wynosiła 119 km[34], natomiast w 2012 roku istniało 1167 czynnych przyłączy[6].
W 2020 roku na terenie gminy znajdowała się sieć wodociągowa o długości 97,3 km (a 5,4 km w trakcie realizacji) oraz miała 66 km przyłączy[34]. Istnieją dwa ujęcia wody ulokowane w Przyłęku i Niwiskach[35].
Sieć kanalizacyjna w 2020 roku miała długość 152,16 km oraz miała 12,3 km przyłączy. Od 2004 roku w Trześni działa mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków[34], która ma przepustowość 550 m³/dobę[6].
W gminie istnieje Zakład Usług Komunalnych, na którego terenie zlokalizowano Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych[36]. Odpady od mieszkańców gminy w 2022 roku odbierała spółka Bioselect[37]. Niesegregowane odpady trafiają na składowisko odpadów w Kozodrzy, a pozostałe do sortowni i zakładów przetwarzania[35].
Remove ads
Bezpieczeństwo
.jpg)
Na terenie gminy jednostki ochotniczej straży pożarnej działają w Niwiskach[38], Hucinie[39], Przyłęku[40], Kosowach[41], Siedlance[42], Trześni[43], Hucisku[44], Leszczach[45] i Zapolu[46].
Gmina podzielona jest na następujące rejony służby dzielnicowych Komendy Powiatowej Policji w Kolbuszowej[47]:
- rejon wiejski nr 8 (Hucina, Kosowy, Przyłęk, Siedlanka)
- rejon wiejski nr 9 (Hucisko, Leszcze, Niwiska, Trześń, Zapole)
Do października 2012 roku w Niwiskach działał posterunek policji[48].
Opieka zdrowotna i społeczna
Na terenie gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Zdrowia w Niwiskach, niepubliczny POZ w Siedlance, apteka, punkt apteczny, dwa gabinety stomatologiczne, ośrodek rehabilitacji i gabinet fizjoterapii[49][50].
W Niwiskach siedzibę ma dzienny dom Senior-WIGOR, który rozpoczął działalność w kwietniu 2016 roku[51].
Edukacja
Podsumowanie
Perspektywa
W roku szkolnym 2019/20 w szkołach podstawowych znajdujących się na terenie gminy naukę pobierało 461 uczniów, a w placówkach wychowania przedszkolnego przebywało 191 dzieci[5].
Według stanu na rok szkolny 2020/21 w gminie Niwiska funkcjonowały[52]:
- Szkoły podstawowe
.jpg)
- Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II w Hucinie,
- Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Hucisku,
- Szkoła Podstawowa im. ks. Jerzego Popiełuszki w Kosowach,
- Szkoła Podstawowa im. św. Królowej Jadwigi w Niwiskach,
- Szkoła Podstawowa w Przyłęku
- Szkoła Podstawowa im. bł. Karoliny Kózkówny w Siedlance,
- Szkoła Podstawowa im. św. Jana Bosko w Trześni.
- Przedszkola i punkty przedszkolne
- Punkt Przedszkolny Domowe Przedszkole w Przyłęku,
- Punkt Przedszkolny Wesoły Promyk w Siedlance,
- Punkt Przedszkolny Słoneczko w Kosowach,
- Punkt Przedszkolny Kolorowe Kredki w Niwiskach,
- Punkt Przedszkolny Elemelek w Trześni,
- Niepubliczne Przedszkole Kraina Radości w Hucinie.
- Żłobki
- Żłobek Chatka Puchatka w Siedlance[53].
- Szkoły artystyczne
- Szkoła muzyczna I stopnia w Niwiskach.
Remove ads
Kultura
Działalność kulturalną prowadzi gminny ośrodek kultury, który swoim zasięgiem obejmuje wszystkie miejscowości gminy. Ośrodek mieści się w zabytkowym dworze[8].
W dworze działa również biblioteka publiczna, której filia znajduje się w Siedlance[8].
Jedynym honorowym obywatelem gminy jest Władysław Pogoda. Tytuł ten nadano mu uchwałą rady gminy nr V/26/07 z dnia 20 lutego 2007[54].
Sport
Na terenie gminy znajdują się następujące boiska sportowe[8]:
- Orlik 2012 w Niwiskach,
- obiekt sportowy w Trześni z dwoma płytami boiska
- boisko sportowe w Przyłęku (wraz z szatnią),
- boisko sportowe w Siedlance (wraz z szatnią),
- boisko sportowe w Hucinie (wraz z szatnią),
- boisko sportowe w Leszczach,
- boisko sportowe w Zapolu,
- boisko sportowe w Hucisku,
- boisko sportowe w Kosowach.
W gminie istnieją też sale gimnastyczne w Niwiskach[8], Siedlance, Trześni i Przyłęku[34].
W 2014 roku na obszarze gminy Niwiska działały następujące kluby sportowe[8]:
- Ludowy Klub Sportowy Hucina
- Ludowy Klub Sportowy Zacisze Trześń,
- Ludowy Klub Sportowy Orzeł Kosowy,
- Ludowy Klub Sportowy Marmury Przyłęk,
- Ludowy Klub Sportowy Błękitni Siedlanka
- Uczniowski Klub Sportowy Niwa Niwiska,
- Uczniowski Klub Sportowy Gryf Trześń.
Religia
.jpg)
Na terenie gminy siedzibę mają następujące parafie rzymskokatolickie:
- Parafia św. Mikołaja w Niwiskach – Niwiska 157[55]
- Parafia Najświętszego Serca Jezusowego w Kosowach – Kosowy, ul. ks. Jerzego Popiełuszki 1[56]
Ponadto wieś Przyłęk należy do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrowach Tuszowskich[57].
Administracja i polityka
Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Radni wybierani są w 15 jednomandatowych okręgach wyborczych[58].
Mieszkańcy gminy Niwiska wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 9, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 23, a do Senatu w okręgu nr 55[59].
Włodarze gminy
- Naczelnicy gminy Niwiska (1973–1990)
- Piotr Skiba (1 stycznia 1973 – 31 maja 1975)[60]
- Bronisław Kata (1 czerwca 1975–styczeń 1976)[60]
- Jan Malec (marzec 1976–czerwiec 1978)[60]
- Tadeusz Chmara (lipiec 1978–czerwiec 1990)[60]
- Wójtowie gminy Niwiska (1990-)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads