Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) – stowarzyszenie powstałe z połączenia w 1950 Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego grupujące turystów i krajoznawców. Towarzystwo stawia sobie za zadanie upowszechnianie na terenie Polski turystyki kwalifikowanej i krajoznawstwa.

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze

Flaga PTTK
Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa
Data założenia	17 grudnia 1950
Rodzaj stowarzyszenia	stowarzyszenie
Profil działalności	turystyka i krajoznawstwo
Zasięg	Polska i zagranica
Prezes	Jerzy Kapłon[1]
Nr KRS	0000100817
Data rejestracji	27 marca 2002
brak współrzędnych
Strona internetowa

Znak towarzystwa w rysunku Złotej Honorowej Odznaki PTTK

Schronisko PTTK Stożek

Medal z okazji 25 lat działalności Oddziału PTTK „Meblarz” w Swarzędzu

Pałac Małachowskich przy ulicy Senatorskiej 11 w Warszawie, siedziba Zarządu Głównego PTTK

Tablice na siedzibie Zarządu Głównego PTTK przy ul. Senatorskiej 11 w Warszawie

Głaz w Stargardzie postawiony z okazji 100 lat polskiej turystyki (1873–1973)

Siedziba Zarządu Głównego PTTK mieści się w pałacu Małachowskich przy ulicy Senatorskiej 11 w Warszawie.

Historia powstania

Dla wyjaśnienia wszystkich problemów i stworzenia modelu przyszłego Towarzystwa w 1948 została powołana Komisja Porozumiewawcza, a finalnym efektem jej działania było opracowanie „Podstaw ideologicznych oraz zasad przyszłego statutu”. Ostatnie Zjazdy Delegatów obu Towarzystw odbyły się w Warszawie, 16 grudnia 1950. W dniu następnym, 17 grudnia 1950, powołano Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Leopold Węgrzynowicz, znany działacz PTKraj, odszedł w tym okresie na emeryturę^[2], a Mieczysław Orłowicz znalazł miejsce w nowo powstałej organizacji^[3].

W obecnie obowiązującym Statucie PTTK znajduje się informacja, że Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (…) powstałe w 1950 roku z utworzonego w 1873 roku Towarzystwa Tatrzańskiego, przekształconego w 1920 roku w Polskie Towarzystwo Tatrzańskie oraz utworzonego w 1906 roku Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, jest spadkobiercą tradycji i dorobku ideowego, a także następcą prawnym majątku tych Towarzystw^[4].

Teraźniejszość

Do PTTK należy blisko 68 tysięcy członków, zrzeszonych w 291 oddziałach, składających się z prawie 1800 kół i klubów^[5]. Baza noclegowa PTTK obejmuje ponad 20 tysięcy miejsc noclegowych w 60 domach turysty, 77 schroniskach górskich, 35 stanicach i ośrodkach turystyki wodnej, 33 ośrodkach campingowych i w 5 zajazdach. Prowadzi 8 muzeów regionalnych, 23 biblioteki, 25 regionalnych pracowni krajoznawczych i 11 Ośrodków Kultury Turystyki Górskiej^[5], które są ośrodkami tradycji polskiego ruchu turystyczno-krajoznawczego. Gromadzone są w nich unikalne dokumenty i inne materiały świadczące o udziale PTTK i jego poprzedników w rozwoju działalności społecznej i kulturowej w Polsce. Jest wydawcą map, folderów i przewodników.

PTTK posiada własną kadrę – przewodników turystycznych, instruktorów krajoznawstwa i ochrony przyrody oraz przodowników turystyki kwalifikowanej (pieszej, górskiej, rowerowej, kajakowej, motorowej, jeździeckiej i narciarskiej). Prowadzi liczne szkolenia. Każdy z członków Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego po opłaceniu składki członkowskiej otrzymuje legitymację członkowską PTTK, będącą jednocześnie Kartą Rabatową PTTK. Dzięki Karcie członkowie PTTK mogą korzystać z rabatów handlowych za usługi noclegowe w obiektach PTTK i innych, których właściciele przystąpili do karty. Przez najatrakcyjniejsze tereny w Polsce przebiega szacunkowo 63 tysiące kilometrów wyznakowanych przez PTTK szlaków: pieszych nizinnych i górskich, rowerowych, narciarskich, jeździeckich oraz wodnych. Przez Polskę wiodą także dalekobieżne (transeuropejskie) szlaki piesze i rowerowe, nad którymi merytoryczną i prawną opiekę sprawuje PTTK.

W 2015 PTTK zorganizowało prawie 20 tysięcy wycieczek i imprez plenerowych, w których wzięło udział 570 tysięcy osób^[6].

W 2021 Towarzystwo otrzymało Odznakę Honorową Województwa Świętokrzyskiego^[7].

Odznaki

PTTK promuje system odznak turystycznych i krajoznawczych, mających na celu popularyzację poznawania Polski. Należą do nich m.in.:

• Górska Odznaka Turystyczna (GOT),
• Odznaka Turystyki Pieszej (OTP),
• Odznaka Krajoznawcza,
• Turystyczna Odznaka Kajakowa,
• Żeglarska Odznaka Turystyczna,
• Kolarska Odznaka Turystyczna,
• Jeździecka Odznaka Turystyki Górskiej,
• Jeździecka Odznaka Turystyki Nizinnej,
• Górska Odznaka Narciarska (GON) i Nizinna Odznaka Narciarska (NON),
• Odznaka „Turysta Przyrodnik” (TP),
• Odznaka Imprez na Orientację (OInO),
• Motorowa Odznaka Turystyczna (MOT),
• Odznaka Turystyki Podwodnej.

Poszczególne oddziały przyznają także odznaki regionalne.

Osobny artykuł: Odznaki PTTK.

Towarzystwo jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych:

• Europejskie Stowarzyszenie Turystyki Wędrownej (niem. Europäische Wandervereinigung (EWV)),
• Alliance Internationale de Tourisme(inne języki),
• Federation of Nature and National Parks of Europe (EUROPARC Federation)(inne języki),
• Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques.

Do 31 grudnia 2011 PTTK było członkiem Naturfreunde Internationale (NFI)^[8].

Władze

Władze naczelne w PTTK wybierane są podczas walnych zjazdów organizacji organizowanych co cztery lata^[9]. Spośród delegatów wybierani są członkowie zarządu głównego, głównej komisji rewizyjnej oraz głównego sądu koleżeńskiego. Pracami zarządu głównego kieruje prezes.

Prezesi Zarządu PTTK

Kadencja Zarządu PTTK	Imię i nazwisko	Długość Kadencji	Uwagi
I	Włodzimierz Reczek[10]	19 XII 1950–16 I 1955
II	Stanisław Ziemba[10]	16 I 1955–1957	Kadencja zakończona przedwcześnie
II-III	Marek Arczyński[10]	1957–1 VII 1960
IV	Bronisław Bednarz[10]	3 VII 1960–4 V 1962
V-VII	Piotr Gajewski[10]	6 V 1962–27 XI 1972
VIII	Wincenty Kraśko[10]	27 XI 1972–15 XII 1974
VIII-IX	Stanisław Lewandowski[10]	15 XII 1974–16 XI 1980
IX	Tadeusz Rycerski[10]	16 XI 1980–7 VI 1981
X-XII	Andrzej Gordon[10]	7 VI 1981–14 IV 1991	rezygnacja 14 IV 1991 r.
XII	Marek Dąbrowski[10]	18 IV 1991–28 II 1993
XIII	Adam Chyżewski[10]	28 II 1993–7 IX 1997
XIV-XV	Janusz Zdebski[11]	7 IX 1997–18 IX 2005
XVI-XVI	Lech Drożdżyński[10]	18 IX 2005- 15 IX 2013
XVII	Roman Bargieł[12]	15 IX 2013 - XII 2017
XVIII	Jacek Potocki[13]	XII 2017- VI 2019
XIX-XX	Jerzy Kapłon[14]	od lipca 2019

Odznaczenia i wyróżnienia

Osobny artykuł: Członkowie Honorowi Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.

Osobny artykuł: Odznaczenia PTTK.

Konkursy krasomówcze

W ramach działalności PTTK organizowane są konkursy krasomówcze mające na celu zwiększenie zainteresowania historią i atrakcjami turystycznymi różnych regionów Polski, a jednocześnie propagujące krasomówstwo. Pierwszy był Krajowy Konkurs Krasomówczy Przewodników PTTK, przeprowadzany od 1971. Potem rozszerzano ideę konkursów na młodsze grupy wiekowe.

W tej chwili poza konkursami krasomówczymi przewodników odbywają się:

• od 1976 Konkursy Krasomówcze Młodzieży Szkół Średnich (od 2000 jako Konkursy Krasomówcze Młodzieży Szkół Ponadgimnazjalnych),
• od 1985 Konkursy Krasomówcze Dzieci i Młodzieży Szkół Podstawowych,
• od 2000 Konkursy Krasomówcze Młodzieży Gimnazjalnej.

Eliminacje Konkursów odbywają się w trzech (dla konkursów młodzieżowych – w czterech) etapach. Są to poziomy: szkolny (dla konkursów młodzieżowych), powiatowy/rejonowy, wojewódzki, finał ogólnopolski. Finały konkursów krasomówczych przewodników i młodzieży szkół ponadgimnazjalnych odbywają się na zamku w Golubiu-Dobrzyniu. Konkursy dla młodzieży ze szkół podstawowych i gimnazjów powstałych z inicjatywy legnickich działaczy PTTK i ich finały odbywają się w Legnicy.

Zobacz też

• Polskie Towarzystwo Tatrzańskie
• Polskie Towarzystwo Krajoznawcze
• Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK