Landkreis Lemberg

Powiat Lemberg (niem. Landkreis Lemberg, Kreishauptmannschaft Lemberg, pol. powiat lwowski) – jednostka podziału administracyjnego Generalnego Gubernatorstwa w latach 1942–1944, wchodząca w skład dystryktu galicyjskiego. Siedziba dystryktu znajdowała się w Lembergu (Lwowie), który stanowił odrębny powiat miejski (Stadthauptmannschaft Lemberg),

Powiat Lemberg

Landkreis Lemberg

powiat
1942–1944
Państwo	Generalne Gubernatorstwo
Dystrykt	Galicja
Siedziba	Lemberg (Lwów)
Powierzchnia	5500 km²
Populacja (1943) • liczba ludności	520.478
• gęstość	94,6
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin	47 (w tym 2 miasta)
Liczba wsi	495
Położenie na mapie GG

Tereny obwodu lwowskiego zostały zajęte przez wojska niemieckie w czerwcu 1941. Galicja Wschodnia weszła 1 sierpnia 1941 w skład Generalnego Gubernatorstwa pod nazwą Dystrykt Galicja na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941. Niemieckie władze wojskowe sprawowały władzę do 5 sierpnia 1941, kiedy to utworzono dwa powiaty: Landkreis Gródek (z rejonów gródeckiego i jaworowskiego) i Landkreis Lemberg-Land (z rejonów bóbreckiego i żółkiewskiego) oraz tzw. Kreiskommissariat Sadowa Wisznia (z rejonów mościskiego i rudeckiego), od samego początku przewidziany do zniesienia. Powiaty te wkrótce przemianowano odpowiednio na Landkreis Lemberg-Land-Ost (Wschód) i Landkreis Lemberg-Land-West (Zachód)^[1]. 1 kwietnia 1942 powiaty te połączono wraz z Kreiskommissariatem Sądowa Wisznia w jeden powiat Landkreis Lemberg (Kreishauptmannschaft Lemberg)^[2][3].

Landkreis Lemberg funkcjonował do 27 lipca 1944, do zajęcia jego terenów przez Armię Czerwoną^[4].

Podział administracyjny

Tabela przedstawia podział administracyjny Landkreis Lemberg według stanu z 1 marca 1943. Tabela jest uszeregowana alfabetycznie według gmin w Landkreis Lemberg (pierwsza kolumna)^[3], lecz jest sortowalna, przez co można także uzyskać dane o przynależności poszczególnych miejscowości/gromad tych gmin (kolumna druga) do polskich gmin i powiatów przedwojennych (kolumny 3 i 4)^[5] oraz do rejonów radzieckich w latach 1939–1941 (kolumna 5)^[6].

Kuryswą oznaczono nowe gminy utworzone w 1941 roku przez władze hitlerowskie; normalnym tekstem opisano gminy istniejące także w II Rzeczypospolitej. Miasta oznaczono zapisem "(m)" po nazwie jednostki.

Podział administracyjny w 1943 roku na tle zmian administracyjnych

Gmina w Landkreis Lemberg	Miejscowości / gromady	Gmina (II RP)	Powiat (II RP)	Rejon w ZSRR (1939–1941)
Biłka Szlachecka	Biłka Królewska, Biłka Szlachecka, Czarnuszowice, Hermanów, Mikłaszów, Zuchorzyce, Żurawniki	Biłka Szlachecka	lwowski	nowojaryczowski
Bonów	Bonów, Lubienie, Morańce, Sarny i Wólka Rosnowska	Szutowa	jaworowski	krakowiecki
	Porudno i Szutowa			jaworowski
	Siedliska	Ożomla Mała
Bóbrka	Bóbrka (m) (z Ernsdorf[7])	Bóbrka (m)	bóbrecki	bóbrecki
	Lubeszka, Łany, Łanki Małe (z Rehfeld), Sarniki, Stoki, Strzałki, Wilawicze i Wołowe	Bóbrka
Bratkowice	Bar, Bratkowice, Dobrzany, Doliniany, Milatyn, Putiatycze, Rodatycze, Tuczapy, Wołczuchy i Zbadyń-Kuttenberg	Rodatycze	gródecki	gródecki
	Burgthal (z Drozdowicami), Haliczanów, Hartfeld i Rzeczyczany	Białogóra		janowski
Chlebowice Wielkie	Chlebowice Wielkie, Hucisko, Łopuszna, Olchowiec, Suchodół, Wołoszczyzna	Chlebowice Wlk.	bóbrecki	bóbrecki
	Budków i Podmanasterz	Stare Sioło
Czerniawa	Czerniawa, Kalników, Małnowska Wola, Małnów, Sokola i Starzawa/Starzawa	Małnów	mościski	mościski
	Hodynie	Mościska
Dawidów	Dawidów, Krotoszyn, Pasieki Zubrzyckie i Zubrza	Dawidów	lwowski	winnikowski
	Gańczary	Czyszki
	Stare Sioło i Szołomyja	Stare Sioło	bóbrecki	bóbrecki
Dobrostany	Białogóra, Cuniów, Dobrostany, Kamieniobród, Leśniowice, Wola Dobrostańska, Zatoka i Zuszyce	Białogóra	gródecki	janowski
	Wielkopole	Domażyr
Dydiatycze	Dydiatycze, Hołodówka, Makuniów, Mistyce, Mokrzany Małe, Mokrzany Wielkie, Orchowice, Szeszerowice i Wołczyszczowice	Dydiatycze	mościski	sądowowiszniański
	Wołostków	Sądowa Wisznia
Gródek Jag. (m)	Gródek Jagielloński (m)	Gródek Jag. (m)	gródecki	gródecki
Hoszany	Chiszewice, Dubaniowice, Hoszany, Jatwięgi, Koropuż, Milczyce, Romanówka, Szołomienice i Uherce Wieniawskie	Hoszany	rudecki	rudecki
	Hodwisznia	Lubień Wielki	gródecki
Janów	Janów	Janów Lw. (m)	gródecki	janowski
	Dąbrowica, Jaśniska, Łozina i Stawki	Łozina
	Domażyr, Jamelna, Porzecze-Rottenhan, Schönthal, Stradcz, Zielów i Żorniska	Domażyr
	Lelechówka i Majdan-Walddorf	Wiszenka
	Kozice	Brzuchowice	lwowski	lwowski
Jaryczów Nowy	Jaryczów Nowy	Jaryczów N. (m)	lwowski	nowojaryczowski
	Ceperów, Jaryczów Stary, Kukizów, Podliski Wielkie, Remenów i Rudańce	Jaryczów Stary
	Barszczowice i Pikułowice	Prusy
Jaworów	Jaworów (m), Nakoneczne I, Nakoneczne II,	Jaworów (m)	jaworowski	jaworowski
	Porudenko	Szutowa
	Czernilawa i Semerówka	Nahaczów		krakowiecki
	Dacki i Nowiny	Wierzbiany		niemirowski
Komarno	Komarno (m)	Komarno (m)	rudecki	komarniański
	Andryanów, Buczały, Chłopy, Czułowice, Jakimczyce, Katarynice, Klicko i Rumno	Komarno
	Zaszkowice i Zawidowice	Lubień Wielki	gródecki	gródecki
Krakowiec	Krakowiec	Krakowiec (m)	jaworowski	krakowiecki
	Budzyń, Chałupki Chotynieckie, Chotyniec, Gaje, Gnojnice, Hruszowice, Młyny i Wola Gnojnicka	Gnojnice
	Czaplaki, Przedbórze, Ruda Krakowiecka (z Rudą Kochanowską) i Świdnica	Wielkie Oczy
	Kochanówka (z Hukami)	Nahaczów
Krasów	Brodki, Głuchowiec, Huta Szczerzecka, Krasów (z Reichenbach), Lubiana (z Lindenfeld), Nowosiółki, Polana i Rakowiec	Krasów	lwowski	szczerzecki
	Czerkasy, Honiatycze, Horbacze, Kahujów, Sajków i Werbiż	Czerkasy
	Dobrzany i Dornfeld	Ostrów (Lw.)
Krukienice	Buchowice, Chliple, Czyżowice, Jatwięgi, Krukienice, Ostrożec, Pnikut, Podliski, Radenice, Sudkowice, Sudkowska Wola i Wiszenka	Pnikut	mościski	krukienicki
Kulików	Kulików	Kulików (m)	żółkiewski	kulikowski
	Doroszów Mały, Doroszów Wielki, Hrebeńce, Koszelów, Mierzwica, Mohylany, Nadycze, Nowe Sioło, Przemiwółki i Udnów	Nadycze
	Artasów i Zwertów	Dzibułki
	Wiesenberg	Mokrotyn		żółkiewski
Kupnowice Nowe	Czernichów, Koniuszki Siemianowskie i Zagórze	Koniuszki Siem.	rudecki	rudecki
	Błozew Dolna, Kanafosty, Kupnowice Nowe, Kupnowice Stare, Ostrów, Rozdziałowice i Wańkowice	Kupnowice Nowe
	Knihynice, Kościelniki, Kropielniki, Laszki Zawiązane i Nihowice			krukienicki
Lubień Wielki	Artyszczów, Brunndorf, Czerlany, Kiernica (z Ebenau), Kosowiec, Lubień Mały, Lubień Wielki, Małkowice, Porzecze Lubieńskie, Stodółki, Uherce Niezabitowskie (z Neuhof)	Lubień Wielki	gródecki	gródecki
	Obroszyn i Stawczany	Stawczany
	Burcze, Porzecze Gruntowe i Porzecze Zadworne	Komarno	rudecki	komarniański
Lwów (m)[8]	Lwów (m)	Lwów (m)	Lwów (m)	Lwów (m)
	Brzuchowice, Hołosko Wielkie, Rzęsna Polska i Rzęsna Ruska	Brzuchowice	lwowski	lwowski
	Biłohorszcze, Kaltwasser, Rudno, Skniłów, Skniłówek, Zimna Woda i Zimna Wódka	Zimna Woda
	Laszki Murowane, Malechów, Sroki Lwowskie i Zboiska	Dublany
	Krzywczyce, Lesienice i Podborce	Krzywczyce		nowojaryczowski
	Kamienopol	Prusy
	Kozielniki i Sichów	Dawidów		winnikowski
	Winniki	Winniki (m)
Milatycze	Kuhajów, Milatycze, Sołonka, Wołków, Zagórze i Żyrawka	Sokolniki	lwowski	sokolnicki
	Podciemne	Krasów		szczerzecki
	Czerepin, Siedliska i Tołszczów	Dawidów		winnikowski
Mosty Wielkie	Mosty Wielkie	Mosty Wielkie (m)	żółkiewski	wielkomostowski
	Borowe, Rekliniec, Stanisłówka, Strzemień i Wolica	Mosty Wielkie
	Dworce i Przystań	Butyny
Mościska	Mościska (m)	Mościska (m)	mościski	mościski
	Czyszki, Krysowice, Lacka Wola, Podgać, Rudniki, Rzadkowice, Strzelczyska, Sułkowszczyzna, Trzcieniec, Zakościele i Zawada	Mościska
	Lipniki	Twierdza
Mszana	Malczyce, Mszana, Powitno, Stronna, Suchowola i Załuże	Mszana	gródecki	janowski
	Karaczynów i Wroców	Domażyr
	Bartatów	Stawczany		gródecki
Myślatycze	Balice, Bojowice, Bolanowice, Horysławice, Hussaków, Jordanówka, Lutków, Moczerady, Myślatycze, Radochońce, Tamanowice i Złotkowice	Hussaków	mościski	krukienicki
	Hańkowice	Pnikut
	Koniuszki Nanowskie, Pakość i Rustweczko	Mościska		mościski
Ożomla	Czerczyk, Laszki, Nowosiółki, Ożomla (z Ożomlą Małą) i Rogóźno	Ożomla Mała	jaworowski	jaworowski
	Czołhynie, Mużyłowice (z Mużyłowicami-Kolonią) i Przyłbice	Bruchnal
Podhorodyszcze	Dźwinogród, Horodysławice, Hryniów, Kocurów, Mikołajów, Podhorodyszcze, Podjarków, Podsosnów, Romanów i Siedliska	Podhorodyszcze	bóbrecki	bóbrecki
	Wodniki	Stare Sioło
Podzwierzyniec	Horożanna Mała, Horożanna Wielka, Kołodruby, Łowczyce, Manasterzec, Nowosiółki Oparskie, Podzwierzyniec, Powerchów, Ryczychów, Tatarynów i Terszaków	Podzwierzyniec	rudecki	komarniański
Pustomyty	Glinna, Leśniowice, Malinówka, Miłoszowice, Mostki, Podsadki, Polanka, Porszna i Pustomyty	Nawaria	lwowski	sokolnicki
	Chrusno Nowe i Chrusno Stare	Ostrów (Lw.)		szczerzecki
Rudki	Rudki	Rudki (m)	rudecki	rudecki
	Beńkowa Wisznia, Jaremków i Podhajczyki	Hoszany
	Chłopczyce, Dołobów, Michalewice, Nowosiółki Gościnne i Wistowice	Koniuszki Siem.
	Szeptyce i Woszczańce	Kupnowice Nowe
	Czajkowice, Kołbajowice i Ostrów Nowy	Pohorce
Sądowa Wisznia	Sądowa Wisznia	Sądowa W. (m)	mościski	sądowowiszniański
	Bortiatyn, Dmytrowice, Dołhomościska, Księży Most, Kulmatycze, Nikłowice, Zagrody i Zarzecze	Sądowa Wisznia
Sokolniki	Sokolniki	Sokolniki	lwowski	sokolnicki
	Basiówka, Hodowice, Maliczkowice, Nagórzany i Nawaria	Nawaria
Strzeliska Nowe	Bakowce, Berteszów, Hrusiatycze, Kalinówka, Kniesioło, Leszczyn, Oryszkowce, Repechów, Strzeliska Nowe, Strzeliska Stare, Trybuchowce i Żabokruki	Strzeliska Nowe	bóbrecki	nowostrzeliski
Szczerzec	Szczerzec	Szczerzec (m)	lwowski	szczerzecki
	Dmytrze i Popielany	Czerkasy
	Einsiedel, Falkenstein, Humieniec, Jastrzębków, Łany, Nikonkowice, Ostrów, Piaski, Rosenberg, Serdyca, Sroki Szczerzeckie, Szczerzec i Zagródki	Ostrów (Lw.)
	Siemianówka	Nawaria		sokolnicki
Szkło	Lis, Olszanica, Stadniki i Szkło	Szkło	jaworowski	jaworowski
	Berdychów, Bruchnal, Mołoszkowice i Podłuby Wielkie (z Moosbergiem)	Bruchnal
Tuligłowy	Brzeziec i Tuligłowy	Komarno	rudecki	komarniański
	Mosty i Nowa Wieś	Podzwierzyniec
	Hołodówka, Koniuszki Królewskie, Koniuszki Tuligłowskie, Malinów, Podolce, Pohorce i Susułów	Pohorce		rudecki
Turynka	Derewnia, Kulawa i Turynka	Turynka	żółkiewski	wielkomostowski
	Biesiady i Lubella	Butyny
	Bojaniec, Kupiczwola i Weryny	Mosty Wielkie
	Krasiczyn, Theodorshof i Żełdec	Dzibułki		kulikowski
Twierdza	Arłamowska Wola, Chorośnica, Królin, Słabasz, Słomianka, Stojańce, Tuligłowy, Twierdza, Wojkowice i Zawadów	Twierdza	mościski	sądowowiszniański
	Sanniki	Dydiatycze
	Laszki Gościńcowe	Mościska		mościski
Wielkie Oczy	Boża Wola, Fehlbach, Kobylnica Ruska, Kobylnica Wołoska, Skolin, Wielkie Oczy, Wulka Żmijowska i Żmijowiska	Wielkie Oczy	jaworowski	krakowiecki
	Drohomyśl, Kłonice, Lipina, Lipowiec, Nahaczów, Poruby i Wilcza Góra	Nahaczów
Winniki	Czyszki, Czyżyków, Dmytrowice, Gaje, Głuchowice, Podbereźce i Winniczki	Czyszki	lwowski	winnikowski
Wybranówka	Bryńce Cerkiewne, Bryńce Zagórne, Choderkowce, Czyżyce, Dziewiętniki, Jatwięgi, Kołohury, Mühlbach, Pietniczny, Seniów, Sokołówka i Wybranówka	Sokołówka	bóbrecki	nowostrzeliski
	Borusów, Borynicze, Hołdowice i Juszkowce	Ostrów (Bóbr.)
Zapytów	Dublany, Podliski Małe, Sieciechów, Stroniatyn i Żydatycze	Dublany	lwowski	lwowski
	Wisłoboki i Zapytów	Jaryczów Stary		nowojaryczowski
	Prusy	Prusy
Zaszków	Kościejów, Rokitno, Wólka Hamulecka, Zarudce, Zaszków i Zawadów	Brzuchowice	lwowski	żółkiewski
	Borki Dominikańskie i Borki Janowskie			lwowski
	Grzęda, Grzybowice Małe i Grzybowice Wielkie	Dublany
Żółkiew (m)	Żółkiew (m)	Żółkiew (m)	żółkiewski	żółkiewski
Żółkiew	Macoszyn, Mokrotyn (z Mokrotynenm-Kolonią), Polany i Soposzyn	Mokrotyn	żółkiewski	żółkiewski
	Wiązowa	Turynka
	Błyszczywody, Dzibułki, Nahorce, Przedrzymichy Małe i Przedrzymichy Wielkie	Dzibułki		kulikowski
	Smereków	Nadycze
Żółtańce	Czestynie, Dalnicz, Kłodno Wielkie, Kłodzienko, Nowy Staw, Pieczychwosty i Żółtańce	Kłodno Wielkie	żółkiewski	kulikowski
	Wola Żółtaniecka	Dzibułki

Dane statystyczne gmin

Tabela przedstawia dane statystyczne dla gmin Landkreis Lemberg według stanu z 1 marca 1943^[3].

Kuryswą oznaczono nowe gminy utworzone w 1941 roku przez władze hitlerowskie; normalnym tekstem opisano gminy istniejące także w II Rzeczypospolitej. Miasta oznaczono zapisem "(m)" po nazwie jednostki.

Dane statystyczne gmin

Gmina	Ludność	Liczba wsi (gromad)
Biłka Szlachecka	9073	7
Bonów	9443	8
Bóbrka	9947	9
Bratkowice	14019	14
Chlebowice Wielkie	8210	8
Czerniawa	11352	7
Dawidów	8893	7
Dobrostany	8523	9
Dydiatycze	9349	10
Gródek Jagielloński (m)	11182	–
Hoszany	9418	10
Janów	12366	15
Jaryczów Nowy	11796	9
Jaworów	16450	8
Komarno	15424	11
Krakowiec	11597	14
Krasów	10316	16
Krukienice	11795	12
Kulików	11069	15
Kupnowice Nowe	9322	15
Lubień Wielki	17076	16
Milatycze	7409	10
Mosty Wielkie	13211	9
Mościska	14645	13
Mszana	9504	9
Myślatycze	13313	16
Ożomla	10640	8
Podhorodyszcze	11386	11
Podzwierzyniec	10233	13
Pustomyty	9614	11
Rudki	16517	14
Sądowa Wisznia	11767	9
Sokolniki	7753	6
Strzeliska Nowe	9454	12
Szczerzec	13543	16
Szkło	7737	8
Tuligłowy	11174	11
Turynka	13927	11
Twierdza	10160	12
Wielkie Oczy	12623	15
Winniki	8393	7
Wybranówka	10075	16
Zapytów	8104	8
Zaszków	10044	11
Żółkiew (m)	9246	–
Żółkiew	11901	11
Żółtańce	11485	8

Przypisy

1. Kreishauptmannschaft Lemberg-Land
2. Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa
3. Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund der Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943.
4. 1944 рік в історії (history.org.ua)
5. Gemeindekarte der Republik Polen: Administrative Einteilung nach dem Stande vom 1.4.1938.
6. Смерека Б. (2020). ЛЬВІВСЬКА ОБЛАСТЬ (1939-1959 рр.): адміністративний та демографічний довідник. Львів: НАЦІОНАЛЬНА АКАДЕМІЯ НАУК УКРАЇНИ.
7. Przed wojną w |gminie Bóbrka
8. Poza administracją Landkreis Lemberg (odrębny powiat miejski, liczący w 1943 roku 283.690 mieszk.).

Bibliografia

• Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG. 1943. Burgverlag Krakau.

Zobacz też

• Powiat lwowski
• Rejon lwowski