Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jarosław Maciej Goliszewski (ur. 22 lutego 1951 w Warszawie) – polski fotograf, dokumentalista pierwszej Solidarności, stanu wojennego, kultury niezależnej, opozycji demokratycznej, spotkań Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, obrad Okrągłego Stołu i początków III Rzeczypospolitej oraz czterech pielgrzymek Jana Pawła II do Polski, a następnie życia kulturalnego, społecznego i politycznego. Od 1995 przedsiębiorca, współzałożyciel w 1996 agencji fotograficznej EPOKA. Członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich[1] i Stowarzyszenia Wolnego Słowa[2]. Ma status działacza opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowanej z powodów politycznych[3][4].
 | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 lutego 1951 |
|---|---|
| Dziedzina sztuki |
fotografia |
| Odznaczenia | |
   Za Zasługi dla Niepodległości | |
W latach 1969–1983 pracował jako informatyk w Centrum Elektronicznym przy Centrali Narodowego Banku Polskiego w Warszawie[5]. W 1983 po ponad 13 latach pracy zmuszony został z przyczyn politycznych do rozstania się z tym zawodem[6] i przez pewien czas z konieczności życiowej pracował w dwóch zakładach rzemieślniczych, najpierw jako pracownik fizyczny, następnie jako pełnomocnik ds. handlu i reklamy[a].
Zawodową karierę fotografa rozpoczął w 1980 roku fotografując wydarzenia w kraju w czasie tzw. karnawału „Solidarności” i jednocześnie w tym charakterze podjął współpracę z Regionem Mazowsze NSZZ „Solidarność”[7]. Zdjęcia z tego czasu publikował m.in. w związanych z regionem tytułach „Wiadomości Dnia” i „Niezależność” (1980–1981). W sierpniu 1981 zadebiutował na wystawie „W rok po Sierpniu” w Galerii Rzeźby SBWA w Warszawie[b], na której pokazał autorski zestaw fotografii obok zestawów Janusza Fili i Jacka W. Woźniaka[8]. W 1. połowie lata 80. odwoływał się do doświadczeń Erazma Ciołka, Jana Michlewskiego i Bogusława (Sławka) Biegańskiego, których uważał za swoich fotograficznych mentorów.
Podczas stanu wojennego wykonał w pierwszym półroczu 1982 zdjęcia w obozie dla internowanych w Białołęce przy pomocy dwóch aparatów fotograficznych przemyconych i ukrytych przed strażnikami więziennymi[9].
W latach 1983–1990 jako niezależny fotograf współpracował z podziemnymi wydawnictwami m.in. z „Przeglądem Wiadomości Agencyjnych”[10], rzadziej z „Wolą”, „Mostem”, Wydawnictwem im. Konstytucji 3 Maja oraz z prasą emigracyjną, m.in. z „Poglądem” (Berlin Zachodni) i z „Nowym Dziennikiem” red. Bolesława Wierzbiańskiego (USA)[5]. Równocześnie w tym czasie pracował dla miesięcznika „Powściągliwość i Praca” (1983–1990) i tygodnika „Przegląd Katolicki” (1984–1989). Oba te tytuły, dopiero co reaktywowane po latach nieobecności, skupiały wówczas liczne grono niezależnych dziennikarzy, a dla drugiego z nich pracowali znani fotografowie, jak Michał Glinicki, Witold Krassowski, Artur Pawłowski, Tomasz Tomaszewski (jako kierownik działu) i Tomasz Wesołowski. Pracował też dla miesięcznika „Konfrontacje” (1987–1989), w którym był kierownikiem działu. Okazjonalnie publikował też zdjęcia w „Tygodniku Powszechnym” i „Niedzieli”, a także w dwutygodniku „Wybór” oraz w miesięczniku „Więź”.
Fotografował m.in. wydarzenia kultury niezależnej, działania opozycji, demonstracje, życie religijne, pierwsze i kolejne spotkania Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, dwumiesięczne obrady Okrągłego Stołu, inaugurację Sejmu i Senatu po wyborach kontraktowych, wybór Wojciecha Jaruzelskiego na urząd Prezydenta PRL, powołanie Tadeusza Mazowieckiego na premiera i demontaż pomnika Dzierżyńskiego. Był też fotografem Filharmonii im. Romualda Traugutta założonej i kierowanej przez Tadeusza Kaczyńskiego, muzykologa i krytyka muzycznego[11][12].
Od kwietnia do czerwca 1989 współpracował z Biurem Wyborczym Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”[13] i na zlecenie jego sekretarza Henryka Wujca wraz z fotografem Erazmem Ciołkiem wykonali, według pomysłu Andrzeja Wajdy i pod jego nadzorem, dwie sesje zdjęciowe w Gdańsku i w Warszawie z udziałem Lecha Wałęsy i z większością solidarnościowo-opozycyjnych kandydatów na parlamentarzystów do plakatów wyborczych w wyborach 4 czerwca 1989 (przy sesjach tych również współpracowali fotografowie: 29.04.1989 w Gdańsku – Jerzy Kośnik, 11.05.1989 w Warszawie – Darosław Maciej Laprus)[14][15][16].
Ilustrował też portretem Lecha Wałęsy front pierwszego historycznego numeru „Gazety Wyborczej” z 8 maja 1989[17], w której okazjonalnie publikował zdjęcia do 1993 (był w gronie fotografów publikujących tam od początku, jak Jerzy Gumowski, Krzysztof Miller, Tomasz Wierzejski, Sławomir Sierzputowski, Jacek Marczewski).
W wyborach prezydenckich w 1990 był autorem zdjęć do plakatów wyborczych Lecha Wałęsy[19].
Między 1989 a 1991 rokiem współpraca z zachodnimi korespondentami zaowocowała publikacjami jego zdjęć do ich tekstów – z Krzysztofem Bobińskim w „Financial Times”[20], z Klausem Bachmannem w „Die Tageszeitung”[21], „Stuttgarter Zeitung”[22] i „Die Presse”[23], z Helga Hirsch w „Die Zeit”[24]. W latach 1990–1991 pracował w tygodniku „Spotkania” red. Macieja Iłowieckiego, a następnie do połowy 1992 w dzienniku „Nowy Świat” red. Piotra Wierzbickiego (gdzie był kierownikiem działu fotoreportażu). W tym czasie również współpracował z tygodnikiem „The Insider” red. Jane Dobija i z miesięcznikiem „Polska i my” red. Marka Ołdakowskiego (1991–1993).
Fotografował cztery pielgrzymki Jana Pawła II do Polski: w 1979, 1983 (wraz z Erazmem Ciołkiem), 1987 (w zespole z Erazmem Ciołkiem i Darosławem Maciejem Laprusem) oraz 1991 roku (w zespole z Adamem Bujakiem i Erazmem Ciołkiem).
Na 6. Aukcji Fotografii Kolekcjonerskiej zorganizowanej 29 listopada 2009 r. przez Dom Aukcyjny „Rempex”, nieduża czarno-biała fotografia „Widok wystawy Edwarda Krasińskiego” (Galeria Appendix, Warszawa, 1992) z jego sygnaturą autorską jako fotografa oraz z niebieskim paskiem dorysowanym przez Krasińskiego, który też się podpisał, uzyskała jedną z najwyższych cen w historii tego typu sprzedaży[25].
Od 1992 publikuje zdjęcia i fotoreportaże oraz sesje w tytułach prasy ilustrowanej (m.in. „National Geographic Magazine”, „Viva!”, „Gala”, „Tele Magazyn”, „Pani”, „Twój Styl”, „Sukces”, „Newsweek”, „Wprost”, „W sieci”). Wykonuje zlecenia fotograficzne (w tym fotografię reklamową) i filmowe dla różnych firm reprezentujących m.in. polskie i światowe marki.
W 1995 założył Asocjację Autorską (istniała do 2003), a w 1996 wraz z Jackiem Wirgiliuszem Woźniakiem agencję fotograficzną EPOKA[26], w której jest partnerem zarządzającym (J.W.Wożniak przestał być jej współwłaścicielem w 2009 roku).
Zdjęcia jego autorstwa były i są podpisywane w różne sposoby jako np.: Jarosław Maciej Goliszewski, Maciej Jarosław Goliszewski, Jarosław Goliszewski, Maciej Goliszewski, M. Goliszewski, Jarosław M. Goliszewski, Maciej J. Goliszewski, J. Maciej Goliszewski, J.M. Goliszewski, Goliszewski & Woźniak (w przypadku współautorstwa zdjęć) – niekiedy z uzupełnieniem o nazwy Asocjacja Autorska (lub o skrót AA) i agencji EPOKA lub tylko pod ich samymi nazwami. W dokumentach urzędowych często występuje tylko jako Jarosław Goliszewski, co jest przez niektórych powielane w innych przypadkach i sytuacjach.
Po wydarzeniach Marca 1968 na Uniwersytecie Warszawskim, których był obserwatorem jako uczeń pobliskiego XXXVII Liceum Ogólnokształcącego, wszedł w krąg ludzi związanych z warszawskim Klubem Inteligencji Katolickiej i podwarszawskich Lasek, w którym pozostawał przez wiele lat. Wtedy poznał m.in. Stanisławę Grabską, Henryka Wujca, Ludwikę Wujec, Marka Tabina, Stanisława Hoinkę, Wojciecha Domańskiego, Wiesława Celińskiego, Bogusława Giertugę, Wojciecha Arkuszewskiego i Yoshiho Umedę. Z inspiracji dr Stanisławy Grabskiej na spotkaniach klubowych prezentował w oryginalnych wykonaniach muzykę gospel & spirituals oraz rock-operę Jesus Christ Superstar autorstwa Andrew Lloyd Webbera (muzyka) i Tima Rice’a (libretto)[27][28].
W drugiej połowie lat 70. pomagał Wiktorowi Nagórskiemu, koledze z pracy w Centrum Elektronicznym NBP i współpracownikowi wydawnictwa „NOW-a” i KSS „KOR”, w kolportowaniu wydawnictw bezdebitowych m.in. Biuletynu Informacyjnego „KOR”[5]. Inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa od 1976 roku, jak wynika z akt zgromadzonych w Instytucie Pamięci Narodowej[29][30]. Był współzałożycielem NSZZ Solidarność w Centrali NBP na jesieni 1980 i członkiem Prezydium Komisji Zakładowej Solidarności w Centrali NBP, w której odpowiadał za informację związkową[31].
Podczas stanu wojennego był internowany od 13 grudnia 1981 do 7 listopada 1982 w Białołęce[32][33] i Strzebielinku[34], a w 2011 ukazało się jego wspomnienie na ten temat w periodyku „Bibuła”[35]. W tym czasie jego pełnomocnikiem i doradcą pro publico bono był mec. Andrzej Grabiński. Po zwolnieniu z internowania, w ramach dalszych represji, stracił w lutym 1983 dotychczasową pracę[6].
W latach 1983–1989 czynnie uczestniczył kulturze niezależnej, w tym w działaniach artystycznych w mieszkaniach prywatnych i w kościołach (np. w kościele na Żytniej w Warszawie) oraz w wydarzeniach kulturalnych przy Duszpasterstwie Środowisk Twórczych w Warszawie prowadzonym wówczas przez ks. Wiesława Aleksandra Niewęgłowskiego[36]. Współpracował z wydawnictwami podziemnymi[5]. Na jesieni 1987 prowadził rozmowy z prof. Bronisławem Geremkiem, czołowym przedstawicielem opozycji, na temat udzielenia dla „Konfrontacji” wywiadu o propozycji „Paktu antykryzysowego”[37], w rezultacie których ukazał się on w nr 2/1988 (przeprowadził go dziennikarz Jerzy Szczęsny). Swoimi umiejętnościami zawodowymi wsparł kandydatów obozu solidarnościowo-opozycyjnego w wyborach parlamentarnych w 1989 roku i w kampanii prezydenckiej w 1990 roku.
Nagłośnił w przestrzeni publicznej atak funkcjonariusza Oddziału Prewencji Milicji Obywatelskiej na 2 fotoreporterów podczas pacyfikacji manifestacji NZS i Międzymiastówki Anarchistycznej przeciwko PZPR w dniu rozpoczęcia jej ostatniego zjazdu (27-30.01.1990). Obok Andrzeja Koziara z „Christian Science Monitor” był jednym z poszkodowanych. Komisja Praw Człowieka i Praworządności Senatu R.P. pod przewodnictwem Zbigniewa Romaszewskiego, zajęła się tą sprawą i na swoim specjalnym posiedzeniu przesłuchała wysokich funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz włączyła do swojego protokołu relację J.M.Goliszewskiego. Wydarzenie miało swój finał w sądowym procesie karnym przeciwko sprawcy i w uzyskaniu przez mecenasa Wiesława Johanna od Komendy Stołecznej odszkodowania dla obu pokrzywdzonych za ich pobicie i zniszczenie sprzętu fotograficznego[38][39].
Udostępnił będące w jego posiadaniu artefakty ze stanu wojennego na dwóch ekspozycjach czasowych: „...czerwona przegrywa – grafika podziemnej Solidarności 1981–89” (sierpień 1990) – kurator Jerzy Brukwicki, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa[40] oraz „Do przerwy 0:1. Piłka nożna w PRL” (maj–listopad 2012), Muzeum PRL-u (oddział Muzeum Historii Polski), Kraków[41].
W 1989 roku współtworzył Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Izraelskiej, które przez wiele lat prowadziła Joanna Brańska, wieloletni jego sekretarz (istniało do 2003 roku)[42]. Fotografował jego gości specjalnych jak np. o. Daniel Rufeisen, Miriam Akavia, Towa Ben Cewi[43]. Był też członkiem b. Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych (1969-1980), Stronnictwa Demokratycznego (1970-81), Zrzeszenia Studentów Polskich (1971-72) i Ligi Obrony Kraju (1973-81)[44].
Od 2013 zasiada w jury Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich przyznającym Nagrodę im. Erazma Ciołka za fotografię społecznie zaangażowaną[45][46]. W wyborach prezydenckich w 2015 przystąpił do honorowego Ogólnopolskiego Komitetu Poparcia Andrzeja Dudy[47].
Wraz z Leszkiem Stallem[48] był inicjatorem nowelizacji ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych[49].
Jest bezpartyjny.
Jest synem Henryka i Genowefy Goliszewskich (ojciec był bankowcem, żołnierzem kampanii wrześniowej 1939, jeńcem stalagu). Żona Anna Zaniewicka-Goliszewska jest artystką plastyczką, członkiem ZPAP[65]. Ma starszą siostrę Jolantę, emerytowanego ekonomistę i bankowca. Stryj Eugeniusz Goliszewski został przez NKWD zamordowany w Charkowie w 1940 (pośmiertnie awansowany na kapitana)[66][67]. Jego syn Jerzy Goliszewski (brat stryjeczny Jarosława Macieja) jest lekarzem chirurgiem[68], a wnuk Jerzy Goliszewski (jr) jest artystą plastykiem[69]. Bogusław Goliszewski, drugi brat stryjeczny (syn Józefa Goliszewskiego) wystąpił w telewizyjnym serialu fabularnym Kolumbowie (1970)[70]. Marek Goliszewski, stryjeczny kuzyn (syn Jerzego Goliszewskiego, matematyka) był prezesem Business Centre Club[71], a w latach 1987–1989 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Konfrontacje”.
Powyższa lista zawiera kilka pozycji wyłącznie ze zdjęciami Jarosława Macieja Goliszewskiego (lub z jego wyodrębnionym zestawem autorskim), a także te ze znaczącą ich liczbą oraz prezentacje z pojedynczymi jego fotografiami, jednak istotnymi w dorobku twórczym ich autora.
Powyższa lista zawiera kilka pozycji wyłącznie ze zdjęciami Jarosława Macieja Goliszewskiego, a także te z dominującą lub znaczącą ich liczbą oraz publikacje z pojedynczymi jego fotografiami, jednak istotnymi w dorobku twórczym ich autora.
Wybór ważniejszych tematów:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
