Remove ads
Śmicz (dodatkowa nazwa w j. niem. Schmitsch, cz. Smecz[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[5][6]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Katarzyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
494[1] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-210[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0491558 |
Położenie na mapie gminy Biała  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°24′41″N 17°36′47″E[3] | |
| Strona internetowa | |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 494 osoby[1].
Remove ads
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 10 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[7]. Wieś ulokowana została wokół zbiornika wodnego leżącego na Potoku Śmiczowskim. Jest jednym z największych sołectw w gminie Biała. Ogólna powierzchnia gruntów wynosi 1290,5 ha, z czego użytki rolne zajmują powierzchnię 1213,9 ha. Wysoka kultura gleby pozwala na osiąganie wysokich zbiorów opłacalnych upraw. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[8].
Środowisko naturalne
W Śmiczu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,0 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Śmicza wynoszą 618 mm. Dominują wiatry zachodnie[9].
Remove ads
W 1235 występuje pod nazwą Smesh, w łacińskim dokumencie wydanym w 1333 roku w zlatynizowanej formie Smece[11], a w kolejnym Smecz[12]. W 1379 figuruje jako Smotsch, a w 1845 jako Schmitsch. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Smice, a także niemiecką Schmitsch we fragmencie: „Schmitsch (1223 Smogez, 1379 Schmotsch, polnisch Smice)”[13]. Ze względu na polskie pochodzenie nazwy od 1936 roku naziści w ramach akcji germanizacji nazw miejscowych w III Rzeszy przemianowali nazwę na nową, całkowicie niemiecką Lößtal.
W opracowanej w 1971 przez Powiatowy Inspektorat Statystyczny w Prudniku Statystycznej charakterystyce miejscowości w gromadach powiatu prudnickiego, miejscowość została wymieniona pod nazwą Śmicz[14].
Remove ads
.jpg)
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1223 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca, gdzie zanotowana została w zlatynizowanej formie Smogoz[15]. Wówczas biskup Wawrzyniec włączył wieś do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kazimierzu. W 1335 we wsi istniał już kościół parafialny św. Katarzyny Aleksandryjskiej, nad którym patronat obejmował klasztor dominikanów we Wrocławiu[16].
.jpg)
Wieś stała się punktem centralnym dóbr możnowładcy Zbrosława z prawem przywileju targowego dla Ścinawy Małej[potrzebny przypis]. W 1562 właścicielem Śmicza był Maciej sen. von Logau[17]. W 1657 w Śmiczu wybuchł pożar, w którym spłonął kościół[16]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego bialskiego w Monarchii Habsburgów[18]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[19]. W 1750 w Śmiczu wzniesiono nowy kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej według projektu Jana Innocentego Töppera z Prudnika[20].
.jpg)
Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z toporem na ramieniu, a w otoku napis: SCHMITZER: GEM: SIGEL / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Śmicz / Powiat Prudnicki)[21]. W 1832 w Śmiczu została założona szkoła[16] na terenie gruntów parafialnych. Wizytacja dnia 6 czerwca 1888 podała kierownika szkoły – Michał Fridek[potrzebny przypis].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1055 mieszkańców Śmicza 256 posługiwało się językiem niemieckim, 750 językiem polskim, a 49 było dwujęzycznych[22]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Śmicz znalazł się po stronie zachodniej, poza terenem plebiscytowym[22]. W latach 20. XX wieku przy głównej ulicy w Śmiczu powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej (rozbudowany po II wojnie światowej)[23]. W 1922 wzniesiono remizę ochotniczej straży pożarnej[16].
Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[24]. Mieszkańcom Śmicza, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.
W latach 1945–1950 Śmicz należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gminy Śmicz[25], a w latach 1954–1972 należała do gromady Kolnowice[26]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Ścinawie Małej[27]. We wsi funkcjonował punkt sanitarny Polskiego Czerwonego Krzyża[28].
W wyniku działań wojennych ucierpiał kościół, którego odbudowa trwała do 1953. W 1967 w ramach czynu społecznego zbudowano we wsi ośrodek zdrowia[16]. W 2007 Śmicz przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[29]. Podczas powodzi we wrześniu 2024 ze wsi ewakuowano 5 osób[30].
Remove ads
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[31]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego.
Liczba mieszkańców wsi
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[40]:
- kościół par. pw. św. Katarzyny, z XVIII w., przebudowany w 1839, z polichromiami F. Sebastiniego[37] (wypis z księgi rejestru)
Inne zabytki:
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Śmiczu chronione są ponadto[41]:
- kapliczka przy domu nr 21
- kapliczka przy domu nr 64
- kapliczka przy głównej ulicy wiejskiej
- cmentarz katolicki, przykościelny
- Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik przy głównej ulicy Śmicza powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Dostawiono do niego dwie tablice z nazwiskami mężczyzn, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Na każdej tablicy znajduje się symbol Krzyża Żelaznego. Na pomniku figuralne przedstawienie św. Jerzego w walce ze smokiem[42]. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[23].
- Pomnik 800-lecia Śmicza – pomnik upamiętniający 800-lecie istnienia Śmicza, odsłonięty w 2023[43].
Remove ads
Śmicz jest typowo rolniczą wsią. W 2023 we wsi funkcjonował sklep, piekarnia z punktem pocztowym, działały usługi stolarskie, mechaniczne, budowlane i rolnicze, w pasiecie produkowany był miód[16]. W Śmiczu siedzibę mają firmy Zakład Remontowo Malarski Mistrz Tomasz Neugebauer i murarz-tynkarz Kaul Joachim, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[44].
Śmicz wraz z całą gminą Biała podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku[45].
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1205O relacji Śmicz – Węża, nr 1527O relacji Przydroże Wielkie – Podlesie – Śmicz oraz nr 1613O relacji Prudnik – Czyżowice – Laskowiec – Kolnowice – Miłowice – Śmicz[46].
Śmicz posiada połączenia autobusowe z Białą, Korfantowem, Prudnikiem, Rzymkowicami. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[47].
Transport autobusowy w Śmiczu obsługiwany był przez PKS Prudnik[48]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[49]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[50], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[51]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[52]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Śmiczu i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[53]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[54].
W Śmiczu pod numerem 106 znajduje się szkoła filialna Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jarosława Iwaszkiewicza w Białej, wchodzącej w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Białej[55].
W Śmiczu działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[56], Stowarzyszenie Przyjaciół Śmicza, a także Młodzieżowa Orkiestra Dęta. Do budynku ochotniczej straży pożarnej przylega świetlica wiejska z tarasem i altaną[16].
W Śmiczu znajduje się katolicki kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej, który jest siedzibą parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej (dekanat Biała)[57]. Przy kościele znajduje się cmentarz parafialny, a także cztery kapliczki, służące jako ołtarze podczas procesji Bożego Ciała[16].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Śmiczu[58]. Przez Śmicz przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[59].
Szlaki turystyczne
Przez Śmicz prowadzą szlaki turystyczne:
Szlakami bociana białego (27 km): Biała – Prężyna – Miłowice – Śmicz – Pleśnica – Grabina – Otoki – Wasiłowice – Biała[60]- Szlakiem zabytkowych kościołów (9,12 km): Prężyna – Biała – Śmicz – Miłowice – Kolnowice – Otoki – Ligota Bialska – Krobusz – Dębina – Łącznik – Mokra – Żabnik – Gostomia – Solec – Olbrachcice[61]
Szlaki rowerowe
Przez Śmicz prowadzi szlak rowerowy[62]:
Trasa rowerowa PTTK nr 263-n: Biała – Wasiłowice – Otoki – Grabina – Kolonia Otocka – Puszyna – Pleśnica – Śmicz – Miłowice – Prężyna – Biała
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Śmiczu działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[63].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 16 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[64].
Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[65]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[66].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads