Solec (województwo opolskie)
wieś w województwie opolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Solec (dodatkowa nazwa w j. niem. Altzülz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Jana Chrzciciela | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
198[1] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-210[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0491541 |
Położenie na mapie gminy Biała  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°22′56″N 17°43′18″E[3] | |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 198 osób[1].
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 6 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Leży na obszarze 389,9 ha. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj pszenica, rzepak i buraki cukrowe[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7].
Środowisko naturalne
W Solcu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Solca wynoszą 621 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].
Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy soli kuchennej[9]. Polską historyczną nazwą miasta była nazwa Solec. Heinrich Adamy w swoim spisie nazw miejscowości na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, wymienia genezę nazwy „Von der Saline Czulicz bei Bialy kommt der name Zülz” (pol. Od salin Czuliczów obok Białej wywodzi się nazwa Zülz)[9]. Niemiecka nazwa Zülz pochodzi więc od zgermanizowanego nazwiska śląskiego rodu Czuliczów, do których należała salina (miejsce pozyskiwania soli) usytuowana w okolicy obecnej miejscowości Biała. Topograficzny opisu Śląska z 1865 roku wymienia miasto Biała (Zülz)[10] oraz leżący w pobliżu Solec (Alt-Zülz)[11] we fragmencie „Alt-Zülz (1534 Soletz, polnisch Sollec)”[11].
12 lutego 1948 r. ustalono urzędową polską nazwę miejscowości – Solec, określając drugi przypadek jako Solca, a przymiotnik – solecki[12].
W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: de Solech (1278), in Antiquo Culcz (1285), de Antiquo Czulz (1285), in Antiquo Zculz (1285), Czultz, de Zeulcz, districtus Belnensi ordini S. Johannis (1350), Echar- dus … de Sulcz (1354), der alte Czulcz (1383), Solecz antiquum … alias Czulcz antiquum (1447), Soletz (1534), Solecz (1635), parochus Solecensis, in villa Solec (1679), Culc (1687), Alt-Ziltz, Silesius Cilcensis, pro capellano Cilcii, Alt-Ziltz, Zilcenses, In pago Alt-Ciltz (1687), Alt Zultz, P[ol.] Solec (1736), Alt Zulz (1743), Alt-Zulz, pohln. Solez (1784), Zulz, Alt-, Sollec (1845), Altzulz (Solec), Zulz Alt (Solec) (1900), Solec – Alt Zulz (1939), Altzulz (1941), Altzulz – Solec, -lca, solecki (1948), Solec, -lca (1982)[13].
.jpg)
Wieś lokowano w 1225[14]. W Solcu istniała komandoria joannitów. Komtur był proboszczem kościoła. Zakonnicy żyli z ofiar parafian, prowadząc równocześnie folwark. Pierwszy kościół drewniany wzniesiono w 1285. Drugi kościół murowany zbudowano w 1525. Obecny kościół neobarokowy jest z 1904. Konsekrowano go w 1912. Joannici prowadzili parafię do kasaty klasztorów na Śląsku w 1810[15]. Obecnie w Solcu ma swoją siedzibę rzymskokatolicka Parafia św. Jana Chrzciciela, administracyjnie należąca do dekanatu bialskiego w diecezji opolskiej[16]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu grabie w słup, za nimi skrzyżowane dwa cepy, a w otoku napis: ALTZÜLTZER: GEM: S / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Solec / Powiat Prudnicki)[19].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 270 mieszkańców Solca 12 posługiwało się językiem niemieckim, a 258 językiem polskim[20]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Solec znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[21]. Do głosowania uprawnionych było w Solcu 195 osób, z czego 145, ok. 74,4%, stanowili mieszkańcy (w tym 136, ok. 69,7% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 193 głosy (ok. 99,0% uprawnionych), w tym 192 (ok. 99,5%) ważne; za Niemcami głosowało 167 osób (ok. 86,5%), a za Polską 25 osób (ok. 13,0%)[22]. W Solcu działało graniczne przejście drogowe uruchomione na czas głosowania. Po zakończeniu plebiscytu, Niemcy przeprowadzili dwa ataki na straż graniczną w Solcu, podczas których doszło do strzelanin[23]. W latach 20. XX wieku powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej[24].
Na frontach II wojny światowej zginęło 32 mieszkańców Solca. Tablice z ich nazwiskami postawiono przy pomniku upamiętniającym poległych w I wojnie światowej[24]. W okresie walk o Prudnik w kwietniu i maju 1945 Rosjanie tymczasowo ewakuowali przez Solec do Strzeleczek niemieckich i polskich mieszkańców Prudnika i okolicznych wsi[25].
W latach 1945–1950 Solec należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia[26], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia[27]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej[28].
W 1949 we wsi znajdowała się szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[29]. Podczas dożynek w 1991 w Solcu w miejscu, w którym przebiegała granica plebiscytu, postawiony został obelisk z tekstem: In der Heimat bin ich geboren. Drum gabich sie auch nicht verloren. O/S Abstimmungsgrenze 20.03.1921 (pol. W tej ojczyźnie jestem urodzony, dlatego nie oddam jej na zgubę. Granica plebiscytowa 20.03.1921)[30]. W 2004 Solec przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[31].
Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[32]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Goloki[33].
Liczba mieszkańców wsi
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[41]:
- kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, z l. 1902–1904
- cmentarz kościelny.
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Solcu chronione są ponadto[42]:
- układ ruralistyczny wsi
- kapliczka
- Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik w Solcu powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Dostawiono do niego dwie tablice, każda z szesnastoma nazwiskami mężczyzn, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Na każdej tablicy znajduje się symbol Krzyża Żelaznego. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[24].
- Pomnik poległych w I i II wojnie światowej
W Solcu siedzibę mają firmy Zakład Murarski Badura Roman, Murarstwo Badura Jan i „Badura” Firma Budowlana, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[43].
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1208O relacji Biała – Solec – Rostkowice – Wilków – Mionów – Błażejowice Dolne – Mochów oraz nr 1256O relacji Nowy Browiniec – Browiniec Polski – Solec – Biała – Ligota Bialska – Otoki[44].
Solec posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[45].
Transport autobusowy w Solcu obsługiwany był przez PKS Prudnik[46]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[47]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[48], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[49]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[50]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Solcu i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[51]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[52].
W miejscowości Solec znajduje się e-Centrum, czyli sala edukacyjna wyposażona w komputery multimedialne. W tej sali odbywa się wiele zajęć edukacyjnych.
W Solcu działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[53].
W Solcu znajduje się katolicki kościół św. Jana Chrzciciela, który jest siedzibą parafii św. Jana Chrzciciela (dekanat Biała)[54].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Solcu[55]. Przez Solec przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[56].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Solec prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[57].
Szlaki turystyczne
Przez Solec prowadzą szlaki turystyczne:
Szlakami bociana białego (46,6 km): Biała – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała[58]- Szlakiem zabytkowych kościołów (9,12 km): Prężyna – Biała – Śmicz – Miłowice – Kolnowice – Otoki – Ligota Bialska – Krobusz – Dębina – Łącznik – Mokra – Żabnik – Gostomia – Solec – Olbrachcice[59]
Szlaki rowerowe
Przez Solec prowadzą szlaki rowerowe[60]:
Trasa rowerowa PTTK nr 261-c: Biała – Stare Miasto – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Gostomia – Krobusz – Radostynia – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała
Trasa rowerowa PTTK nr 262-z: Biała – Stare Miasto – Solec – Rostkowice – Gostomia – Nowa Wieś Prudnicka – Urszulanowice – Moszna – Ogiernicze – Łącznik – Chrzelice – Rzymkowice – Pogórze – Frącki – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[61].
Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[62]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[63].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
