Nowa Wieś Prudnicka

Nowa Wieś Prudnicka (dodatkowa nazwa w j. niem. Neudorf) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała^[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

Ten artykuł dotyczy wsi w gminie Biała. Zobacz też: Nowa Wieś.

Nowa Wieś Prudnicka

wieś
Wjazd do miejscowości od strony Gostomi
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Biała
Liczba ludności (2011)	209[1]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-210[2]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0491417
Położenie na mapie gminy Biała Nowa Wieś Prudnicka
Położenie na mapie Polski Nowa Wieś Prudnicka
Położenie na mapie województwa opolskiego Nowa Wieś Prudnicka
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Nowa Wieś Prudnicka
50°24′19″N 17°45′28″E[3]

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 209 osób^[1].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 10 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, tuż przy granicy gminy Biała z gminą Strzeleczki. Należy do Euroregionu Pradziad^[5]. Od północy sąsiaduje z rezerwatem wodno-leśnym Urszulanowice. Ma charakter rolniczy^[6].

Środowisko naturalne

W Nowej Wsi Prudnickiej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Nowej Wsi Prudnickiej wynoszą 614 mm. Dominują wiatry zachodnie^[7].

Nazwa

W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Nowa Wieś^[8]. 9 września 1947 nadano miejscowości nazwę Nowa Wieś Prudnicka^[9]. 24 listopada 2008 wprowadzono dodatkową nazwę wsi w języku niemieckim – Neudorf.

Historia

Wieś została założona w 1300 pod łacińską nazwą Nova Villa^[6]. Była to wieś zagrodnicza^[10].

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów^[11]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk^[12]. Według urbarza z 1758, Nowa Wieś Prudnicka należała do dóbr zamku w Chrzelicach^[13]. W 1794 w centrum wsi ustawiony został dzwon. Służył on do ostrzegania mieszkańców w przypadku pożarów i innych wypadków, a także był używany w celach rytualnych – bił z okazji świąt religijnych i śmierci mieszkańców^[14].

Pieczęć Nowej Wsi Prudnickiej (1911)

Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu wspiętego lwa zwróconego w prawo na kartuszu, po obu stronach kartusza wysokie kłosy, a w otoku napis: NEUDORFF: GEM: SIGEL: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Nowa Wieś Prudnicka / Powiat Prudnicki)^[15]. Nowa Wieś Prudnicka weszła w skład majątku Tiele-Wincklerów w Mosznej na mocy fideikomisu, podpisanego przez Huberta von Tiele-Wincklera w 1892^[16].

Krzyż z niemiecką inskrypcją

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 355 mieszkańców Nowej Wsi Prudnickiej 11 posługiwało się językiem niemieckim, a 344 językiem polskim^[17]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej^[18].

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Nowa Wieś Prudnicka znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem^[19]. Do głosowania uprawnione były w Nowej Wsi Prudnickiej 243 osoby, z czego 175, ok. 72%, stanowili mieszkańcy (w tym 169, ok. 69,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 240 głosów (ok. 98,7% uprawnionych), w tym 240 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 212 osób (ok. 88,3%), a za Polską 28 osób (ok. 11,6%)^[20].

18 lipca 1939 wieś ucierpiała w wyniku gradobicia. Deszcz i grad zniszczyły okoliczne pola i łąki^[14].

W latach 1945–1950 Nowa Wieś Prudnicka należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia^[21], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia^[22]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej^[23].

W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku^[24], piekarz^[25]. Cegielnia Tiele-Wincklerów w Nowej Wsi Prudnickiej została przejęta przez Prudnickie Zakłady Terenowego Przemysłu Materiałów Budowlanych w Prudniku^[26][27].

Mieszkańcy

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków^[28]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Podlesioki^[13].

Liczba mieszkańców wsi

• 1845 – 209^[29]
• 1855 – 209^[30]
• 1871 – 223^[31]
• 1885 – 230^[32]
• 1905 – 261^[33]
• 1910 – 355^[17]
• 1933 – 348^[34]
• 1939 – 341^[34]
• 1966 – 268^[35]
• 1998 – 219^[36]
• 2002 – 190^[36]
• 2009 – 209^[36]
• 2011 – 209^[36]
• 2013 – 211^[37]

Zabytki

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Nowej Wsi Prudnickiej chronione są^[38]:

• kapliczka
• szkoła, nr 31

Gospodarka

We wsi rozwinięta jest hodowla bydła i trzody chlewnej. Miejscowi rolnicy sprzedają zboże w Prudniku i Głogówku^[39]. W Nowej Wsi Prudnickiej siedzibę mają firmy Mechanika i Blacharstwo Pojazdowe Bernard Fiebich, Zakład Murarski Tomasz Gorek i Usługi Remontowo-Budowalne Mierzwa Patryk, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku^[40].

Nowa Wieś Prudnicka wraz z całą gminą Biała podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku^[41].

Transport

Droga powiatowa nr 1281O

W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1273O relacji Gostomia – Nowa Wieś Prudnicka oraz nr 1281O relacji Żabnik – Nowa Wieś Prudnicka – Czartowice – Golczowice – Zawada^[42].

Nowa Wieś Prudnicka posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy^[43].

Transport autobusowy w Nowej Wsi Prudnickiej obsługiwany był przez PKS Prudnik^[44]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska^[45]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna^[46], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska^[47]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika^[48]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Nowej Wsi Prudnickiej i okolicy zajęły się ościenne PKS-y^[49]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu^[50].

Kultura

W Nowej Wsi Prudnickiej działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim^[51]. We wsi znajduje się świetlica środowiskowa, w której odbywają się zajęcia dla dzieci i młodzieży^[52]. W 1991 w Nowej Wsi Prudnickiej został założony dziecięcy zespół wokalno-taneczny „Źródełko” („Quellchen”), a w 1995 powstał zespół śpiewaczy „Neudorfer” dla dorosłych mieszkańców^[53].

Religia

Grota lurdzka

Katolicy z Nowej Wsi Prudnickiej należą do parafii św. Jana Chrzciciela w Solcu (dekanat Biała)^[54]. We wsi została wzniesiona tzw. „grota lurdzka”^[55].

Turystyka

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Nowej Wsi Prudnickiej^[56]. Przez Nową Wieś Prudnicką przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę^[57].

Szlaki rowerowe

Przez Nową Wieś Prudnicką prowadzi szlak rowerowy^[58]:

• Trasa rowerowa PTTK nr 262-z: Biała – Stare Miasto – Solec – Rostkowice – Gostomia – Nowa Wieś Prudnicka – Urszulanowice – Moszna – Ogiernicze – Łącznik – Chrzelice – Rzymkowice – Pogórze – Frącki – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała

Bezpieczeństwo

Remiza OSP Nowa Wieś Prudnicka

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Nowej Wsi Prudnickiej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej^[59].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)^[60].

Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa^[61]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG^[62].

Ludzie związani z Nową Wsią Prudnicką

• Teofil Socha (1910–1985) – robotnik, poseł na Sejm PRL, urodzony w Nowej Wsi Prudnickiej