Okręg Korpusu Nr V

Okręg Korpusu Nr V (OK V) – okręg wojskowy Wojska Polskiego II RP w latach 1921-1939 z siedzibą dowództwa w garnizonie Kraków.

Okręg Generalny Kraków

DOK w 1939

Zasięg terytorialny okręgu w 1939

W 1939 Okręg Korpusu Nr V obejmował swoim zasięgiem (...)

Jednostki i instytucje wojskowe stacjonujące na obszarze OK V

Wyższe dowództwa

• Inspektorat Armii Nr IV w Krakowie (1921-1926)
• Inspektorat Armii z siedzibą w Krakowie (1926-1938)
• Skład osobowy generała do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych z siedzibą w Krakowie (1938–1939)
• Dowództwo Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie

Oddziały i pododdziały broni

Piechota

Osobny artykuł: Piechota II RP.

• Dowództwo 6 Dywizji Piechoty w Krakowie (1919-1939)
• Dowództwo 1 Dywizji Górskiej w Bielsku (1920-1925)
• Dowództwo 21 Dywizji Piechoty Górskiej w Bielsku (1925-1939)
• Dowództwo 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty w Katowicach (1921-1939)
• 12 pułk piechoty w Wadowicach (III batalion w Krakowie)
• 20 pułk piechoty Ziemi Krakowskiej w Krakowie (Łobzów)

Kawaleria

Osobny artykuł: Kawaleria w II Rzeczypospolitej.

• Dowództwo V Brygady Jazdy w Krakowie (1921-1924)
• Dowództwo 5 Samodzielnej Brygady Kawalerii w Krakowie (1924-1937)
• Dowództwo Krakowskiej Brygady Kawalerii w Krakowie (1937-1939)
• 2 pułk Szwoleżerów Rokitniańskich w Białej i Bielsku (1921-1926 → Starogard Gdański)
  • 1 szwadron w Pszczynie (1921-1926)
  • 4 szwadron w Bochni (1921-1926)
  • kadra szwadronu zapasowego w Bochni (1921-1926)
• 3 pułk Ułanów Śląskich w Tarnowskich Górach (1922–1939)
  • 3 szwadron w Pszczynie (1926-1939)
  • szwadron zapasowy w Bochni (od 1924)
• 8 pułk ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego w Krakowie (1921-1939)
• 5 pułk strzelców konnych w Tarnowie (1921-1934) i Dębicy (1934–1939)

Artyleria

Osobny artykuł: Artyleria w II Rzeczypospolitej.

• 5 Grupa Artylerii w Krakowie (1929–1939)
• 5 pułk artylerii ciężkiej w Krakowie (1921-1939)
• 6 pułk artylerii lekkiej w Krakowie (Łobzów)
• 21 pułk artylerii lekkiej w Białej (III dywizjon w Cieszynie)
• 23 pułk artylerii lekkiej w Będzinie (II dywizjon Żorach)
• 5 dywizjon artylerii konnej w Oświęcimiu
• samodzielna bateria artylerii przeciwlotniczej nr 5 w Krakowie (1924-1926)
• samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej nr 5 w Krakowie
• 5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Krakowie
• 15 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Katowicach

Lotnictwo

Osobny artykuł: Lotnictwo wojskowe II RP.

• 2 pułk lotniczy w Krakowie-Rakowicach

Wojska Samochodowe i Bronie Pancerne

Osobne artykuły: Broń pancerna II RP i Jednostki samochodowe Wojska Polskiego.

• 5 szwadron samochodów pancernych w Krakowie
• 5 batalion pancerny w Krakowie
• 2 dywizjon pociągów pancernych w Niepołomicach

Łączność

• Dowództwo 2 Grupy Łączności w Krakowie (1931-1933)
• 5 samodzielny batalion łączności → 5 batalion telegraficzny w Krakowie (1930–1939)
• Stacja Radiotelegraficzna „Kraków” w Krakowie → 3 pluton radiotelegraficzny w Krzesławicach → Stacja Radiotelegraficzna Nr 3 w Krzeszowicach
• Kadra kompanii szkolnej 2 batalionu radiotelegraficznego w Krakowie → Kadra 2 kompanii szkolnej radio
• kompania telegraficzna 6 DP → kompania łączności 6 DP w Krakowie
• kompania telegraficzna 21 DPG → kompania łączności 21 DPG w Cieszynie
• kompania telegraficzna 23 DP → kompania łączności 23 DP w Katowicach

Saperzy

• Okręgowy Skład Inżynierii i Saperów Nr V w Krakowie
• Kierownictwo Rejonowe Inżynierii i Saperów w Krakowie
• Kierownictwo Rejonowe Inżynierii i Saperów w Katowicach
• Kierownictwo Rejonowe Inżynierii i Saperów w Tarnowie
• 5 batalion saperów w Krakowie
• Ośrodek Sapersko-Pionierski 23 DP w Mysłowicach
• 1 batalion mostów kolejowych w Krakowie

Wojska Taborowe (Tabory) i służba remontu

• Oddział Stadników (niem. Hengstendepot) w Krakowie, bastion V (kancelaria przy ul. Lubomirskich 27)^[1]
  • komendant – rtm. Tadeusz Piórkowski (od 18 XI 1918^[1])
• Stadnina w Kleczy Dolnej^[1]
• 5 szwadron zapasowy taborów w Krakowie
• 5 dywizjon taborów w Krakowie (1921-1925) → 5 szwadron taborów (1925-1931) → 5 dywizjon taborów
• 5 dywizjon taborów w Bochni (1931-1939)
• Komisja Remontowa w Krakowie (zlikwidowana 15 maja 1921^[2])
• Komisja Remontowa w Rzeszowie (zlikwidowana 15 maja 1921^[2])
• Komisja Remontowa w Krakowie

Komisja została utworzona w maju 1921, w miejsce dotychczasowych komisji w Krakowie i Rzeszowie. Pierwszym prezesem komisji został ppłk Adam Śmiałowski^[2]

• Komenda Uzupełnień Koni w Krakowie

Komisja została utworzona w maju 1921. Obejmowała swoją właściwością okręg dywizyjny 6 DP. Pierwszym komendantem został płk Kazimierz Osiecimski-Czapski^[2]

• Komenda Uzupełnień Koni w Nowym Sączu

Komisja została utworzona w maju 1921. Obejmowała swoją właściwością okręg dywizyjny DGórs. Pierwszym komendantem został mjr Teodor Podsoński^[2]

Żandarmeria

Osobny artykuł: Żandarmeria II RP.

• 5 dywizjon żandarmerii w Krakowie

Oddziały i zakłady służb

Służba zdrowia

Osobny artykuł: Służba zdrowia.

• Szpital Wojskowy Nr 2 w Krakowie
• Szpital Rezerwowy Nr 5 w Krakowie (zwinięty 3 stycznia 1919^[3])
• Szpital Chorób Zakaźnych w Krakowie
• Szpital Wojskowy Inwalidów w Bochni
• Szpital Wojskowy w Cieszynie
• Szpital Wojskowy w Dębicy
• Szpital Wojskowy w Dziedzicach
• Szpital Wojskowy w Nowym Sączu
• Szpital Wojskowy w Rzeszowie
• Szpital Wojskowy w Sanoku
• Szpital Wojskowy w Wadowicach
• Wojskowe Sanatorium Czerwonego Krzyża w Zakopanem^[4]
• kompania zapasowa sanitarna nr 5 → 5 bsan.
• Wojskowy Zakład Dezynfekcyjny w Tarnowie

Kierownictwa rejonów sanitarnych zostały utworzone w listopadzie 1921 roku, natomiast ich likwidacja została przeprowadzona w kwietniu 1924 roku^[5].

• Kierownictwo Rejonu Sanitarnego Bielsko
• Kierownictwo Rejonu Sanitarnego Katowice
• Kierownictwo Rejonu Sanitarnego Kraków
• 5 batalion sanitarny w Krakowie (1922-1931) → kadra zapasowa 5 Szpitala Okręgowego
• Okręgowy Szpital Nr V w Krakowie → 5 Szpital Okręgowy
• Szpital Rejonowy Biała-Bielsko (do 30 VI 1924^[6][7]) → GICh
• Filia Szpitala Rejonowego Bielsko w Nowym Sączu (do 30 VI 1924) → Szpital Rejonowy w Nowym Sączu (30 VI 1924^[6][7] – 1928) → GICh
• Szpital Rejonowy Katowice w Bogucicach (do 1927)
• Szpital Rejonowy Tarnów (do 1925) → GICh
• Zakład Leczniczo-Protezowy dla Inwalidów Wojennych w Krakowie (1921 – 25 VII 1924^[8])
• Sanatorium Wojskowe w Rajczy (do 1935)
• Sanatorium Wojskowe im. Marszałka Józef Piłsudskiego w Zakopanem (1928-1939)
• Sanatorium Wojskowe dla dzieci w Rabce (1936–1939)
• Garnizonowa Izba Chorych w Bielsku (30 VI 1924^[6][7] – 1927)
• Garnizonowa Izba Chorych w Nowym Sączu (1928-1931)
• Garnizonowa Izba Chorych w Tarnowie (1925-1931)
• Oficer łącznikowy w Sanatorium Czerwonego Krzyża w Zakopanem^[9]

Służba weterynaryjna

Osobny artykuł: Służba weterynaryjna.

• Szpital dla koni świerzbowatych w Bochni (zlikwidowany 31 V 1921^[10])

Służba uzbrojenia

Osobny artykuł: Służba uzbrojenia.

• Zbrojownia Nr 4 w Krakowie
• Kadra Warsztatów Amunicyjnych Nr 3 w Krakowie
• Centralne Składy Broni Nr 2 w Krakowie
• Centralne Składy Amunicji Nr 4 w Krakowie
• Okręgowy Zakład Uzbrojenia Nr V w Krakowie
• Składnica Uzbrojenia Nr 5 w Krakowie
• Filia Składnicy Uzbrojenia Nr 5 w Kłaju

Służba intendentury

Osobny artykuł: Służba intendentury.

• Wojskowy Okręgowy Zakład Gospodarczy Kraków
• Wojskowy Zakład Gospodarczy Nowy Sącz
• Wojskowy Zakład Gospodarczy Rzeszów
• Wojskowy Zakład Gospodarczy Sanok
• Wojskowy Zakład Gospodarczy Tarnów
• Wojskowy Zakład Gospodarczy Wadowice
• Wojskowy Okręgowy Zakład Mundurowy
• Wojskowe Biuro MPS w Czechowicach
• Wojskowe Biuro Węglowe w Katowicach
• Okręgowy Zakład Gospodarczy Nr V w Krakowie
• Rejonowy Zakład Gospodarczy w Bielsku z filią w Nowym Sączu
• Rejonowy Zakład Gospodarczy w Mysłowicach
• Rejonowy Zakład Gospodarczy w Tarnowie
• Składnica Materiału Intendenckiego Nr 5 w Krakowie

Służba sprawiedliwości

Osobny artykuł: Służba sprawiedliwości.

• Wojskowy Sąd Okręgowy Nr V → Wojskowy Sąd Okręgowy Nr 5 w Krakowie
• Prokuratura przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr V → Wojskowa Prokuratura Okręgowa Nr 5 w Krakowie
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Bielsku
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach
• Wojskowe Więzienie Śledcze Nr 5 w Krakowie

Służba uzupełnień (wcześniej – służba poborowa)

Osobny artykuł: Służba uzupełnień.

W latach 1918–1921

• Okręgowa Komenda Uzupełnień w Krakowie (1918–1919)
  • XV Powiatowa Komenda Uzupełnień w Krakowie (1918–1919)
  • XVI Powiatowa Komenda Uzupełnień w Przemyślu (1919) → XXVIII PKU
  • XVII Powiatowa Komenda Uzupełnień w Cieszynie (1919) → XVI PKU
  • XVIII Powiatowa Komenda Uzupełnień w Nowym Targu (1919) → XVIII PKU w Nowym Sączu → XVII PKU
  • XIX Powiatowa Komenda Uzupełnień w Tarnowie (1919) → XVIII PKU
  • XX Powiatowa Komenda Uzupełnień w Wadowicach (1919) → XIX PKU
  • XXI Powiatowa Komenda Uzupełnień w Rzeszowie (1919) → XXVII
  • XXII Powiatowa Komenda Uzupełnień w Będzinie (1919) → XX PKU
• Okręgowa Komenda Uzupełnień Kraków (1919)
  • XV Powiatowa Komenda Uzupełnień w Krakowie (1918–1919) → PKU 20 pp
  • XVI Powiatowa Komenda Uzupełnień w Cieszynie (1919) → XVI Sanok → PKU 2 psp
  • XVII Powiatowa Komenda Uzupełnień Nowy Sącz (1919) → PKU 1 psp
  • XVIII Powiatowa Komenda Uzupełnień Tarnów (1919) → PKU 16 pp
  • XIX Powiatowa Komenda Uzupełnień Wadowice (1919) → PKU 12 pp
  • XX Powiatowa Komenda Uzupełnień Będzin (1919) → PKU 11 pp (OGen. Kielce)
• Okręgowa Komenda Uzupełnień Lwowie w Przemyślu (1919)
  • XXI Powiatowa Komenda Uzupełnień Lwów → PKU 40 pp
  • XXII Powiatowa Komenda Uzupełnień Rawa Ruska → PKU 19 pp Gródek Jagielloński
  • XXVI Powiatowa Komenda Uzupełnień Jarosław → PKU 39 pp
  • XXVII Powiatowa Komenda Uzupełnień Rzeszów → PKU 17 pp
  • XXVIII Powiatowa Komenda Uzupełnień Przemyśl (1919) → PKU 38 pp
  • XXIX Powiatowa Komenda Uzupełnień Sambor → PKU 46 pp
• Powiatowa Komenda Uzupełnień 12 pułku piechoty w Wadowicach → PKU Wadowice
• Powiatowa Komenda Uzupełnień 16 pułku piechoty w Tarnowie → PKU Tarnów
• Powiatowa Komenda Uzupełnień 17 pułku piechoty w Rzeszowie → PKU Rzeszów (OK X)
• Powiatowa Komenda Uzupełnień 20 pułku piechoty w Krakowie → PKU Kraków Miasto ? Powiat
• Powiatowa Komenda Uzupełnień 1 pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu → PKU Nowy Sącz
• Powiatowa Komenda Uzupełnień 1 pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku → PKU Sanok (OK X)

W latach 1921–1924

• Powiatowa Komenda Uzupełnień Będzin w Sosnowcu → PKU Sosnowiec
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Biała-Bielsko → PKU Bielsko (1927-1938) → KRU Bielsko
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Kraków Miasto
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Kraków Powiat
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Miechów
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Nowy Sącz
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Nowy Targ
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Tarnów
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Wadowice

W 1924 na terenie Górnego Śląska utworzono cztery okręgi poborowe, z których trzy znajdowały się w OK V

• Powiatowa Komenda Uzupełnień Katowice (1924-1938) → KRU Katowice
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Królewska Huta (1924-1938) → KRU Chorzów
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Pszczyna (1924-1938) → KRU Pszczyna

Z dniem 1 października 1927 utworzono kolejnych sześć komend

• Powiatowa Komenda Uzupełnień Bochnia (1927-1938) → KRU Bochnia
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Dębica (1927-1938) → KRU Dębica
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Jasło (1927-1938) → KRU Jasło
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Tarnowskie Góry (1927-1938) → KRU Tarnowskie Góry
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Zawiercie (1927-1938) → KRU Zawiercie
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Żywiec (1927-1938) → KRU Żywiec

W latach 1938–1939

Komendy rejonów uzupełnień OK V

• Komenda Rejonu Uzupełnień Kraków Miasto
• Komenda Rejonu Uzupełnień Kraków Powiat
• Komenda Rejonu Uzupełnień Będzin
• Komenda Rejonu Uzupełnień Bielsko
• Komenda Rejonu Uzupełnień Bochnia
• Komenda Rejonu Uzupełnień Chorzów
• Komenda Rejonu Uzupełnień Cieszyn
• Komenda Rejonu Uzupełnień Dębica
• Komenda Rejonu Uzupełnień Jasło
• Komenda Rejonu Uzupełnień Katowice
• Komenda Rejonu Uzupełnień Miechów
• Komenda Rejonu Uzupełnień Nowy Sącz
• Komenda Rejonu Uzupełnień Nowy Targ
• Komenda Rejonu Uzupełnień Pszczyna
• Komenda Rejonu Uzupełnień Sosnowiec
• Komenda Rejonu Uzupełnień Tarnowskie Góry
• Komenda Rejonu Uzupełnień Tarnów
• Komenda Rejonu Uzupełnień Wadowice
• Komenda Rejonu Uzupełnień Zawiercie
• Komenda Rejonu Uzupełnień Żywiec (1938)

Służba duszpasterska

Osobny artykuł: Służba duszpasterska.

• Parafia Wojskowa w Bielsku
• Parafia Wojskowa w Cieszynie
• Parafia Wojskowa w Katowicach

Szkoły

Osobne artykuły: Polskie szkolnictwo wojskowe w latach 1908–1939 i Szkoła Podchorążych Rezerwy.

• Dywizyjne Centrum Wyszkolenia w Krakowie (1921)
• Okręgowa Szkoła Podoficerska Nr 5 (1921)
• Oficerska Szkoła Wojsk Kolejowych (1919–1921)
• Szkoła Podchorążych w Łobzowie (1918–1919)
• Korpus Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łobzowie (1919–1921)
• Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5 (1927-1928)
• Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5 (1928-1929)
• Szkoła Wysokogórska („Szkoła Wysoko-Górska”) w Zakopanem^[11]

Władze lokalne

• Komenda Obozu Warownego „Kraków”
• Oficer placu w Bielsku
• Oficer placu w Katowicach
• Oficer placu w Zakopanem^[12]

Oddziały różne

• Główna Stacja Zborna Kraków
• Stacja Zborna dla powracających z Rosji jeńców wojennych w koszarach Rudolfa (rozwiązana 18 XI 1918^[1])
• Personalna Stacja Zborna (niem. Pers. Sam. Stelle)^[1]
• Wojskowa Eksploatacja Leśna w Zakopanem^[13]
• Obóz Internowanych Nr 2 w Wadowicach
• Zbiornica Materiałów Demobilizacyjnych w Krakowie^[2]
• Zbiornica Materiałów Demobilizacyjnych w Rzeszowie Przybyszówce (zlikwidowana w maju 1921^[2])
• Zakłady Dezynfekcyjne w Tarnowie^[14]

Przypisy

1. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 11 z 18 listopada 1918 roku.
2. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 64 z 12 maja 1921 roku.
3. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 29 z 3 stycznia 1919 roku.
4. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 70 z 1 czerwca 1921 roku, pkt 6. Z dniem 31 maja 1921 roku dowódca OGen. Kraków zwinął Komisję Gospodarczą Wojskowego Sanatorium Czerwonego Krzyża w Zakopanem.
5. Jarno 2001 ↓, s. 192-193.
6. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 12 czerwca 1924 roku, poz. 344.
7. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 27 z 8 lipca 1924 roku, poz. 410.
8. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 30 z 29 lipca 1924 roku, poz. 447.
9. Od 14 października 1924 Oficer łącznikowy w Sanatorium Czerwonego Krzyża w Zakopanem pełnił równocześnie funkcję oficera placu (Dz. Rozk. M.S.Wojsk. Nr 41 z 14.10.1924 r., poz. 594).
10. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 67 z 18 maja 1921 roku.
11. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 70 z 1 czerwca 1921 roku, pkt 6. Z dniem 1 czerwca 1921 roku dowódca OGen. Kraków utworzył Komisję Gospodarczą przy Szkole Wysokogórskiej w Zakopanem, która przejęła zadanie zaopatrywania wszystkich oddziałów będących do 31 maja 1921 roku na zaopatrzeniu Wojskowego Sanatorium Czerwonego Krzyża w Zakopanem oraz Wojskową Eksploatację Leśną w Zakopanem.
12. W 1924 stanowisko oficera placu zostało zniesione, a jego obowiązki powierzono oficerowi łącznikowemu w Sanatorium Czerwonego Krzyża w Zakopanem (Dz. Rozk. M.S.Wojsk. Nr 41 z 14.10.1924 r., poz. 594).
13. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 70 z 1 czerwca 1921 roku, pkt 6.
14. Rozkazy DOGen. Kraków ↓, Nr 64 z 12 maja 1921 roku, zakłady zajmowały się dezynfekcją mundurów.

Bibliografia

• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków. Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2018-10-20].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.