Komenda Rejonu Uzupełnień Kraków Powiat

Komenda Rejonu Uzupełnień Kraków Powiat (KRU Kraków Powiat) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej
i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie^[2].

Komenda Rejonu Uzupełnień Kraków Powiat

Powiatowa Komenda Uzupełnień
Kraków Powiat

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	PKU Kraków XV PKU 20 pp PKU Kraków Powiat[1]
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Kraków
Podległość	DOK V
Skład	PKU typ II

Komendy rejonów uzupełnień OK V

Historia komendy

Rozkazem kierownika MSWojsk. nr 144 z 27 listopada 1918 w sprawie organizacji władz zaciągowych powołano do życia między innymi Powiatową Komendę Uzupełnień w Krakowie dla Okręgu Wojskowego XV obejmującego dawny obszar austriackiej komendy wojskowej krakowskiej z Zagłębiem Dąbrowskim wraz z kopalniami będzińskimi i powiat olkuskim, dawny obszar austriacko-przemyskiej komendy wojskowej – od Wisłoka na wschód^[3].

20 stycznia 1922 roku w kasynie oficerskim w Krakowie odbył się wieczór dyskusyjny na temat „Obowiązki wychowawcze oficera względem nowobrańców”. Referował ppor. Stefan Kuta z PKU Kraków Powiat, który jednocześnie pełnił funkcję komendanta Krakowskiej Chorągwi Harcerskiej^[4][5].

Z dniem 1 stycznia 1924 roku został zniesiony powiat podgórski, a jego terytorium włączone do powiatu krakowskiego^[6]. W tym samym roku z PKU Nowy Targ został wyłączony powiat myślenicki i włączony do PKU Kraków Powiat^[7][8]. W kwietniu 1925 roku PKU Kraków Powiat administrowała powiatami: bocheńskim, krakowskim, myślenickim i wielickim^[9].

W 1926 roku siedziba komendy znajdowała się w koszarach im. Króla Jana Sobieskiego przy ul. Warszawskiej^[10].

Z dniem 1 października 1927 roku została utworzona PKU Bochnia, której podporządkowano powiaty: bocheński i wielicki. Od tego dnia PKU Kraków Powiat administrowała powiatami: krakowskim i myślenickim^[11].

W marcu 1930 roku PKU Kraków Powiat nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr V i administrowała powiatami: krakowskim, myślenickim i wielickim^[12]. W grudniu tego roku posiadała skład osobowy typ II^[13].

Z dniem 1 kwietnia 1932 roku został zniesiony powiat wielicki^[14].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Kraków Powiat została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Kraków Powiat przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku^[15], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym^[16]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Kraków Powiat normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień^[17] .

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr V, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: krakowski i myślenicki^[2].

Obsada personalna

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Kraków Miasto, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci

• ppłk piech. Stanisław Wilusz (1923^[18] – IV 1924 → komendant PKU Buczacz^[19][20])
• ppłk piech. Kamil Jakesch (IV 1924^[19][8] – X 1926 → dyspozycja dowódcy OK V^[21])
• ppłk piech. Marian Steczkowski (od X 1926^[22])
• ppłk dypl. piech. Tadeusz Kwiatkowski (IV 1928^[23][24] – I 1929 → inspektor poborowy OK V^[25])
• ppłk dypl. kaw. Tadeusz Śmigielski (III 1929^[26][27] – III 1934 → dyspozycja dowódcy OK V^[28][29])
• ppłk dypl. piech. dr Kazimierz Putek (VI 1934 – 1939^[30])

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925^[31][32]

• I referent
  • kpt. piech. Jan Antoni Werner (do II 1925^[33] → I referent PKU Kraków Miasto)
  • kpt. piech. Witold Sylwester Tettamandi (II^[33] – VIII 1925^[34] → I referent PKU Kraków Miasto)
  • mjr piech. Juliusz Miłowski (od VIII 1925^[34])
  • kpt. piech. Witold Sylwester Tettamandi (X 1925^[35] – II 1926 → kierownik I referatu)
• II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Piotr Stuczyński (1923 – II 1926 → kierownik II referatu)
• referent inwalidzki
  • urzędnik wojsk. XI rangi Adolf Weiss (1923)
  • kpt. kanc. Tadeusz Muszyński (1924 – II 1926 → referent inwalidzki)
• oficer instrukcyjny
  • por. tab. Stefan Kaliński (1923 – 1924)
  • kpt. piech. Jan Jakub Wilczyński (do XII 1925 → 20 pp^[36])
  • por. piech. Kazimierz Władysław Czarkowski (od XII 1925^[36])
• oficer ewidencyjny na powiat krakowski – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Rudolf Matzenauer (do 15 XII 1925 → Kancelaria Sztabu DOK V^[36])
• oficer ewidencyjny Podgórze – urzędnik wojsk. X rangi / por. kanc. Ludwik Jan Dorner (1923 – 1924)
• oficer ewidencyjny na powiat wielicki
  • urzędnik wojsk. XI rangi Franciszek Bobka (1923)
  • por. kanc. Józef Masłowski (1924)
• oficer ewidencyjny na powiat bocheński – wakat
• oficer ewidencyjny na powiat myślenicki – por. piech. Marian Rodzaj (IV^[37] – 1 VIII 1924 → PKU Katowice^[38])

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938^[39][40][41]

• kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
  • kpt. piech. Witold Sylwester Tettamandi (II 1926 – IV 1933^[42] → Dep. Uzup. MSWojsk.)
  • kpt. art. Lucjan Chwalibóg (IV 1933^[43] – †6 XI 1934^[44])
  • kpt. piech. Stanisław Baran^[a] (od XII 1934^[47])
• kierownik II referatu poborowego
  • por. kanc. Piotr Stuczyński (od II 1926)
  • por. piech. Władysław Kotowicz (był w 1932 i 1935)
• referent – por. kanc. Witold Masłowski (od II 1926)
• referent inwalidzki – kpt. kanc. Tadeusz Muszyński (od II 1926)
• referent (etat przejściowy) – por. kanc. Włodzimierz Dubrawski (od II 1926)

Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939^[30][b]

• kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Lucjan Gawroński †1940 Katyń^[49]
• kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (piech.) Józef II Skowroński

Uwagi

1. Kpt. piech. Stanisław Baran (ur. 19 kwietnia 1890). We wrześniu 1930 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska w KOP i oddany do dyspozycji dowódcy właściwego okręgu korpusu^[45]. Do grudnia 1934 roku pełnił służbę w PKU Dębica na stanowisku kierownika II referatu poborowego. W 1939 roku dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VI E, a od 17 września 1942 roku w Oflagu VI B Dössel^[46] .
2. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939 roku^[48].

Przypisy

1. Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 36.
2. Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
3. Szandrocho 2011 ↓, s. 44, 46.
4. Korespondencje. Z Krakowa. „Polska Zbrojna”. 33, s. 3, 1922-02-03. Warszawa.
5. Obowiązki wychowawcze oficera względem nowobrańców. „Polska Zbrojna”. 23, s. 4, 1922-01-24. Warszawa.
6. Dz.U. z 1923 r. nr 122, poz. 992.
7. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1473.
8. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1337.
9. Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
10. Księga adresowa 1926 ↓, s. 178.
11. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
12. Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
13. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
14. Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3.
15. Jarno 2001 ↓, s. 173.
16. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
17. Historia WKU Suwałki ↓.
18. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1468.
19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
20. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1329.
21. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 25 października 1926 roku, s. 374.
22. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 25 października 1926 roku, s. 379.
23. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 157.
24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 255, sprostowanie przydziału.
25. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 25.
26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929 roku, s. 91.
27. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 227, zatwierdzony na stanowisku komendanta.
28. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934 roku, s. 135.
29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 283, z dniem 31 sierpnia 1934 roku został przeniesiony w stan spoczynku.
30. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 850.
31. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1468, 1554, 1556, 1562, 1568, 1570.
32. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1283, 1337.
33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 14 lutego 1925 roku, s. 75.
34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 86 z 26 sierpnia 1925, s. 468.
35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 105 z 14 października 1925 roku, s. 566.
36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 129 z 1 grudnia 1925 roku, s. 699.
37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 26 kwietnia 1924 roku, s. 235.
38. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 56 z 17 czerwca 1924 roku, s. 331.
39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 12.
40. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 516.
41. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 8, 40, 85.
42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 82.
43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 84.
44. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 lutego 1935 roku, s. 9.
45. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 288.
46. Straty ↓.
47. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 273.
48. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
49. Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 158.

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2018-11-27].
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowej Komendy Uzupełnień w Suwałkach. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Suwałkach. [dostęp 2019-05-18].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Robert Szandrocho: 90 lat terenowych organów administracji wojskowej w Polsce. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 2011. ISBN 978-83-60732-61-8.
• Skorowidz Rzeczypospolitej Polskiej i księga adresowa miasta Krakowa 1926. Kraków: Gmina Stoł. Król. Miasta Krakowa i Towarzystwo Właścicieli Realności Wielkiego Krakowa, 1926.