Kamienna Góra
miasto i gmina w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
miasto i gmina w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kamienna Góra (niem. Landeshut, cz. Kamenná Hora) – miasto w Polsce, województwie dolnośląskim, siedziba powiatu kamiennogórskiego i gminy wiejskiej Kamienna Góra, wchodzi w skład aglomeracji wałbrzyskiej, w Kotlinie Kamiennogórskiej, u podnóża Gór Kruczych będących częścią Gór Kamiennych w Sudetach Środkowych.
miasto i gmina | |||||
Panorama miasta | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Prawa miejskie |
1292 | ||||
Burmistrz |
Janusz Chodasewicz | ||||
Powierzchnia |
18,04[1] km² | ||||
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
75 | ||||
Kod pocztowy |
58-400 | ||||
Tablice rejestracyjne |
DKA | ||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego | |||||
50°47′03″N 16°02′08″E | |||||
TERC (TERYT) |
0207011 | ||||
SIMC |
0936026 | ||||
Urząd miejski pl. Grunwaldzki 158-400 Kamienna Góra | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Według Spisu Powszechnego w 2021 r. miasto miało 17 998 mieszkańców. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 17 376 mieszkańców[1] (243. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 963,2 osób/1 km² (22. miejsce w województwie).
Kamienna Góra jest położona w województwie dolnośląskim w powiecie kamiennogórskim. Jest położona centralnie w Kotlinie Kamiennogórskiej, będącej częścią Bramy Lubawskiej oraz częściowo na stokach Czarnego Lasu i Gór Kruczych w Sudetach Środkowych, nad rzeką Bóbr, u ujścia jego prawego dopływu Zadrny. Kamienna Góra jest ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym dla całego powiatu.
Miasto Kamienna Góra leży na Dolnym Śląsku.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Dzięki dogodnemu położeniu komunikacyjnemu łatwo stąd się dostać do większych miejscowości nie tylko województwa, ale i kraju. W mieście krzyżują się drogi:
Miasto dzielą niewielkie odległości z Wrocławiem (ok. 100 km) oraz ze stolicą Czech – Pragą (ok. 130 km). Do miasta można dojechać autobusami PKS-u i prywatnymi busami, które jeżdżą z Wałbrzycha do Kamiennej Góry.
Do 1945 przez przejście Lubawka – Královec kursowały pociągi pasażerskie i towarowe. Później pociągi pasażerskie dojeżdżały od strony polskiej jedynie do Lubawki i kursowały w relacjach Lubawka – Wałbrzych oraz Lubawka – Marciszów (Jelenia Góra). W 2001 zamknięto dla ruchu towarowego przejście Lubawka – Královec oraz łącznicę Krużyn (Dębrznik) – Marciszów Górny. Od tej pory pociągi pasażerskie musiały kursować przez Sędzisław. 3 maja 2004 z Kamiennej Góry odjechał ostatni pociąg pasażerski relacji Lubawka – Jelenia Góra obsługiwany szynobusem SA102-001[2].
W 2018 uruchomiono stałe połączenie Sędzisław przez Kamienną Górę do Lubawki, obsługiwane przez czeskie koleje motorakiem 810.
Od 2019 roku na terenie miasta funkcjonuje darmowa komunikacja miejska. Ruch prowadzony jest na 2 liniach[3].
Numer Linii | Trasa |
---|---|
1 | ul. Jeleniogórska - ul. Wałbrzyska - Ogrody działkowe (nowy cmentarz) |
2 | Sanatorium (DCR) - osiedle Antonówka |
Dokładny czas powstania pierwszej osady będącej zalążkiem dzisiejszej Kamiennej Góry nie jest znany. Początki miasta łączy się z osobą księcia Henryka I Brodatego, który miał zbudować w początkach XIII wieku budowlę obronną na Górze Zamkowej, u podnóża której, przy szlaku handlowym wiodącym przez Bramę Lubawską rozwinęło się podgrodzie – zalążek przyszłego miasta.
Pierwsze przekazy odnotowują nazwę miasta w języku niemieckim w formach Landeshut w 1232 roku i Landishute w 1249 roku. Miejscowość wzmiankowana jest również w łacińskim dokumencie z 1249 roku wydanym przez księcia Bolesława gdzie zanotowana została jako Landishute forensis auch Camena Gora[4][5]. W średniowieczu mieścił się tu nadgraniczny gród obronny i stąd niemiecka nazwa nawiązuje do strażnicy (niem. Land ‘kraj’ i Hut ‘straż’)[6][5][7]. Wówczas książę Bolesław Rogatka nadał benedyktynom z Krzeszowa prawo przekształcenia osady targowej w miasto na prawie niemieckim (magdeburskim). Zakonnicy jednak z nadanego im prawa nie skorzystali i przez kolejne lata osada w dotychczasowym kształcie prawdopodobnie powoli się rozwijała[8]. Około 1286 w kronikach wymieniany jest zamek kamienny, który podczas walk polsko-czeskich pełnił strategiczną rolę broniąc kresów księstwa świdnicko-jaworskiego[9].
W 1289 roku Bolko I Surowy odkupił od benedyktynów osadę, a w 1292 roku nadał jej ponownie prawa miejskie. W 1334 roku miasto książę Bolko II nadał przywilej warzenia piwa i handlu solą, od XIV w. rozwinęło się sukiennictwo, przed 1360 powstała w mieście komora celna[10]. Kamienna Góra była wielokrotnie obiektem walk, a w 1426 roku została zniszczona[10]. Ponownie miasto zostało zniszczone wraz z zamkiem podczas wojny husyckiej w 1446. Od XVI w. rozwinęło się tkactwo lnu oraz produkcja mezolami (wełna z domieszką lnu), a także handel płótnem na dużą skalę. Kamienna Góra słynęła wówczas z czterech dorocznych jarmarków i cotygodniowego targu płócien[9].
15.09.1590 r. odnotowano w Kamiennej Górze silne trzęsienie ziemi, tak mocne, że zawaliło się wiele kominów[11]
Znaczne zniszczenia przyniosła miastu wojna trzydziestoletnia, po której miasto zostało odbudowane w stylu barokowym. Kolejne zniszczenia przyniosły wojny śląskie. 23 czerwca 1760 roku, w czasie wojny siedmioletniej, odbyła się bitwa pod Kamienną Górą (tzw. „Pruskie Termopile”)[10]. W 1793 wybuchł pierwszy bunt tkaczy[9].
W 1813 roku, w czasie wojen napoleońskich, w pobliżu Kamiennej Góry miała miejsce koncentracja wojsk prusko-rosyjskich. Wówczas to car Rosji Aleksander I i król Prus Fryderyk Wilhelm III byli gośćmi w kamiennogórskim zamku Grodztwo (niem. Kreppelhof) i 10 sierpnia 1813 odbierają paradę wojsk na polach w okolicy Antonówki[12].
W XIX wieku używano w języku polskim nazwy Kamieniogóra[7] i spolszczonej nazwy niemieckiej Łańcut (por. Łańcut); znana także była postać Kamienna Góra[5]. Złe warunki bytowe i rozwój przemysłu kapitalistycznego wywoływał w I połowie XIX w. kolejne bunty tkaczy. W 1841 powstała pierwsza mechaniczna przędzalnia, w 1852 pierwsza tkalnia, a w 1874 fabryka obuwia[9]. W II połowie XIX wieku podejmowano próby eksploatacji węgla kamiennego[10]. W tym okresie miasto zyskało instalację gazową (w 1860) i oświetlenie elektryczne (w 1883)[10]. W połowie XIX w. rozebrano większość murów miejskich z bramami Dolną i Górną, a w 1873 renesansowy ratusz z 1564 stojący na środku rynku. W 1867 uruchomiono połączenie kolejowe z Sędzisławiem i Lubawką, w 1905 z Jelenią Górą i w 1914 z Marciszowem[9].
W końcu XIX w. Kamienną Górę nawiedziły kilkakrotnie groźne powodzie. Wysoka woda nawiedziła miasto 17 lipca 1882 r. Wówczas w potoku Absbach, noszącym dziś nazwę Bystra (niekiedy określa się go też mianem Opatówka, co nawiązuje do nazwy niemieckiej) utonęła młoda kobieta. Kolejna powódź podobnych rozmiarów nawiedziła miasto rok później. Kamienna tablica ukazująca stany rozlanych wód Bobru podczas tych dwóch powodzi zachowała się na budynku przy ul Jana Pawła II nr 7. Kolejna groźna w skutkach powódź miała miejsce w ostatnich dniach lipca 1897 r. Poza wielkimi zniszczeniami pochłonęła ona także wiele istnień ludzkich[13].
W czasie II wojny światowej do Kamiennej Góry przeniesiono część produkcji łożysk kulkowych z bombardowanej przez aliantów fabryki łożysk kulkowych w Schweinfurcie[14]. W lipcu 1944 utworzona zostaje w mieście filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[15]. 9 maja 1945 miasto zostało zajęte przez jednostki 21 Armii 1 Frontu Ukraińskiego. 28 maja przybywają oddziały 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego[16].
Po zakończeniu II wojny światowej polska administracja używała początkowo nazwy Kamieniogóra[17]. Nazwa w formie Kamienna Góra została zatwierdzona 7 maja 1946 roku[18].
W czasach Polski Ludowej w mieście funkcjonowały Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Len”, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Polgar”, zakłady skórzano-garbarskie „Karkonosze”, zakłady jedwabnicze, Fabryka Maszyn Włókienniczych „Dofama” oraz kamieniołomy kruszywa drogowego. Powstało duże sanatorium leczące gruźlicę kostno-stawową, miasto było ośrodkiem handlowym, usługowym, kulturalnym oraz administracyjnym dla regionu rolniczo-hodowlanego[9].
Kamienna Góra jest znaczącym ośrodkiem przemysłowym z przemysłem włókienniczym, spożywczym i maszynowym. Do większych zakładów na terenie miasta należą:
Ponadto w mieście istnieje Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A., które miasto jest udziałowcem. Dysponuje ona terenami o powierzchni 240,8 ha w miejscowościach:
Strefa będzie działać do 31 grudnia 2026. Inwestorzy którzy tam zainwestują mogą korzystać z pomocy publicznej do wysokości 65% poniesionych nakładów. W KSSEMP S.A. funkcjonuje 27 inwestorów którzy reprezentują branże metalową, tekstylną, produkcję wyrobów dekoracyjnych, podzespołów do samochodów i wiele innych. Kapitał pochodzi z krajów takich jak Japonia, USA, Niemcy, Włochy, Holandia, Francja. Do większych firm należą:
Kamienna Góra jest centrum usługowo-handlowym dla powiatu kamiennogórskiego. W mieście istnieją firmy usługowo-handlowe, siedziby banków, towarzystw ubezpieczeniowych, istnieją stacje benzynowe, dwa szpitale (szpital powiatowy oraz Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji), market Kaufland, Intermarché, Bricomarché, Lidl, Biedronka, Aldi, Dino oraz sklepy sieci: Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”, Żabka, Neonet, Avans, Media Expert, Bodzio, Jysk.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[23]:
inne zabytki:
Według danych z 2023[1] Kamienna Góra ma obszar 18,04 km² (334. lokata w kraju), w tym:
Miasto stanowi 4,54% powierzchni powiatu.
W Kamiennej Górze działa Centrum Kultury, które jest organizatorem imprez kulturalno-rozrywkowych. W jego ramach prowadzone są zajęcia dla mieszkańców miasta[26].
Oprócz tego w mieście działa:
Oprócz tego muzeum organizuje także kilka wystaw czasowych o różnorodnej tematyce. Rokrocznie jesienią prezentuje wystawę „Sztuka włókna”, będącą wynikiem plenerów artystów europejskich. Muzeum organizuje także lekcje muzealne oraz zajęcia plastyczne i konkursy.
Na terenie miasta znajdują się placówki oświatowe prowadzone przez gminę miejską Kamienna Góra:
W mieście znajdują się także placówki oświatowe oraz placówki związane z oświatą prowadzone przez powiat kamiennogórski:
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
Dane z 30 czerwca 2015[48]:
30 VI 2015 | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 19 711 | 100 | 10 246 | 52 | 9465 | 48 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 1095,6 | 569,2 | 526,4 |
Wykres demograficzny wykonany na podstawie strony http://www.polskawliczbach.pl/
Lp. | Imię i nazwisko | Lata |
---|---|---|
1. | Bolesław Grzyb | 26 VI 1990 – 29 VIII 1994 |
2. | Artur Zieliński | 29 VIII 1994 – 25 XI 1998 |
3. | Tadeusz Rycharski | 25 XI 1998 – 28 III 2002 |
4. | Henryk Różański | 10 IV 2002 – 2 VI 2002 |
5. | Andrzej Mankiewicz | 3 VI 2002 – 29 VIII 2003 |
6. | Artur Zieliński | 29 VIII 2003 – 20 VI 2006 |
7. | Artur Mazur (zarząd komisaryczny do czasu wyboru nowego burmistrza) | 12 VII 2006 – 30 XI 2006 |
8. | Krzysztof Świątek | 30 XI 2006 – 20 XI 2010 |
9. | Krzysztof Świątek | 21 XI 2010 – 30 XI 2014 |
10. | Krzysztof Świątek | 1 XII 2014 – 23 XI 2018 |
11. | Janusz Chodasewicz | 23 XI 2018 – |
Miasto prowadzi współpracę zagraniczną z[49]:
03.03.2022 r. Rada Miasta Kamienna Góra uchyliła uchwałę w sprawie zawarcia umowy partnerskiej pomiędzy miastem Iwangorod w Rosji a miastem Kamienna Góra w Rzeczypospolitej Polskiej. Decyzja miała związek z agresją Rosji na Ukrainę[52][53].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.