Henryk Rapacewicz

Henryk Rapacewicz (ur. 10 listopada 1926 w Mołodecznie, zm. 8 maja 1991 we Wrocławiu) – polski dowódca wojskowy, generał dywizji Wojska Polskiego, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (1981–1983). Poseł na Sejm PRL VIII kadencji.

Henryk Rapacewicz

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	10 listopada 1926 Mołodeczno
Data i miejsce śmierci	8 maja 1991 Wrocław
Przebieg służby
Lata służby	1944–1985
Siły zbrojne	ludowe Wojsko Polskie
Stanowiska	szef sztabu dywizji, dowódca dywizji pancernej, szef Służby Czołgowo-Samochodowej, szef Inspekcji Sił Zbrojnych, dowódca okręgu wojskowego
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w rodzinie robotniczej jako syn Józefa i Weroniki z Będzińskich.

W latach 1942–1944 pracował na stacji kolejowej Mołodeczno. W grudniu 1944 został powołany do ludowego Wojska Polskiego i skierowany do 4 Zapasowego Pułku Piechoty^[1]. Po przeszkoleniu skierowany został na front do 2 Pułku Piechoty. Brał udział w walkach o wyzwolenie Warszawy oraz o przełamanie Wału Pomorskiego. 18 marca 1945 został kontuzjowany pod Wolinem. Po wyleczeniu skierowany do Oficerskiej Szkoły Piechoty nr 2, którą ukończył we wrześniu 1945 jako chorąży. Następnie dowódca plutonu strzeleckiego w 55 Pułku Piechoty w Braniewie. W marcu 1947 skierowany na kurs dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty, który ukończył w listopadzie 1948. W czasie referendum w 1946 był kierownikiem Grupy Ochronno-Propagandowej działającej na terenie województwa gdańskiego^[1]. Od 1948 był kierownikiem wychowania fizycznego Centrum Wyszkolenia Piechoty, a od 1949 wykładowcą wyszkolenia strzeleckiego.

W listopadzie 1950 skierowany na studia do Wojskowej Akademii Wojsk Pancernych im. Józefa Stalina w Związku Radzieckim, które ukończył 30 stycznia 1955. W trakcie studiów był sekretarzem egzekutywy Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR przy Akademii im. Stalina. Po powrocie do Polski został szefem sztabu 2 Sudeckiego Pułku Czołgów w Opolu. W latach 1955–1965 pełnił odpowiedzialne funkcje w wojskach pancernych w Pomorskim Okręgu Wojskowym i Śląskim Okręgu Wojskowym, kolejno jako szef wydziału operacyjnego 19 Dywizji Pancernej w Gubinie (1957–1962) oraz szef sztabu 20 Dywizji Pancernej w Szczecinku (1962–1965).

Od grudnia 1965 do sierpnia 1968 dowodził 5 Saską Dywizją Pancerną w Gubinie. Od sierpnia 1968 szef Służby Czołgowo-Samochodowej Ministerstwa Obrony Narodowej. 9 października 1968 na mocy uchwały Rady Państwa awansowany do stopnia generała brygady. Nominację generalską wręczył mu 12 października 1968 w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL, marszałek Polski Marian Spychalski. W latach 1973–1975 był szefem Inspekcji Sił Zbrojnych. 1 października 1974 mianowany na stopień generała dywizji; nominację wręczył mu w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL prof. Henryk Jabłoński w obecności I sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka. Od 15 listopada 1975 do 17 października 1984 był dowódcą Śląskiego Okręgu Wojskowego. 10 października 1977 w czasie powrotu samochodem do Wrocławia ze Słońska z uroczystości nadania szkole imienia marsz. Konstantego Rokossowskiego uległ wraz ze swoim zastępcą gen. bryg. Marianem Zielińskim poważnemu wypadkowi w Wilczkowie, gdzie (w niepodanych do wiadomości publicznej okolicznościach) na miejscu zginął Marian Zieliński. Z tego powodu w okresie od 13 października 1977 do 26 lutego 1978 obowiązki dowódcy ŚOW pełnił gen. dyw. Zbigniew Ohanowicz. W latach 1981–1983 Henryk Rapacewicz był członkiem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.

Od 1946 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, następnie od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, delegat na VII i VIII Zjazd PZPR. Od 1979 członek Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

W lipcu 1985 przeszedł w stan spoczynku. Zmarł nagle 8 maja 1991 i został pochowany 10 maja na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu^[2]. W pogrzebie udział wzięli m.in.: Główny Kwatermistrz WP gen. dyw. Jan Kuriata oraz dowódca Śląskiego Okręgu Wojskowego gen. dyw. Tadeusz Wilecki. W imieniu żołnierzy WP zmarłego pożegnali: przedstawiciel Główny Inspektor Techniki WP gen. dyw. Tadeusz Kuśmierski oraz dowódca garnizonu Wrocław gen. bryg. Antoni Skibiński.

Awanse

W trakcie wieloletniej służby w ludowym Wojsku Polskim otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe^[3]:

• chorąży – 1945
• podporucznik – 1946
• porucznik – 1947
• kapitan – 1949
• major – 1953
• podpułkownik – 1958
• pułkownik – 1962
• generał brygady – 9 października 1968
• generał dywizji – 1 października 1974

Życie prywatne

Po przejściu w stan spoczynku pozostał we Wrocławiu, prowadząc m.in. hodowlę psów rasowych. Od 1953 był żonaty z Teresą Rapacewicz z domu Mikitą (1929–2007), nauczycielką. Miał dwie córki^[3][4].

Odznaczenia i wyróżnienia

Wśród wielu nadanych mu orderów i odznaczeń znajdują się m.in.:^[5][3]

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1984)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1970)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1963)
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1978)
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal za Warszawę 1939–1945
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” (1984)
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1955)
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1951)
• Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1969)
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)
• Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1968)
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1966)
• Złota Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” (1978)
• Srebrna Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” (1977)
• Brązowa Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” (1976)
• Srebrna Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1975)
• Złote Odznaczenie im. Janka Krasickiego (1977)
• Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” (1980)
• Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża II stopnia (1966)
• Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” (1978)
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1977)^[6]
• Medal „Prokuratura Śląskiego Okręgu Wojskowego” (1978)
• Medal wybity z okazji XXXV lecia LWP „Harcerze Żołnierzom” (1978)
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” (Bułgaria, 1980)
• Medal „Za umacnianie Przyjaźni Sił Zbrojnych” III stopnia (Czechosłowacja, 1970)
• Medal „Za umacnianie Przyjaźni Sił Zbrojnych” I stopnia (Czechosłowacja, 1980)
• Order Czerwonego Sztandaru (Związek Radziecki)
• Order Wojny Ojczyźnianej II klasy (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR” (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)
• Złoty Medal Braterstwa Broni Węgierskiej Armii Ludowej (1980)
• Order Wzorowej Służby Węgierskiej Armii Ludowej
• W październiku 1984 wpisany do Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich

Przypisy

1. Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2020-11-22].
2. Henryk Rapacewicz [online], timenote.info [dostęp 2020-11-22].
3. Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III: M–S, Toruń 2010, s. 275–278.
4. Wyszukiwarka grobów we Wrocławiu [dostęp 2023-11-12].
5. Zespół odznaczeń i medali pamiątkowych po Generale Dywizji Henryku Rapacewiczu, desa.art.pl [dostęp 2023-11-12].
6. Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 27 lutego 1978, s. 4.

Bibliografia

• Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL [online], bip.ipn.gov.pl.
• Z dziejów Śląskiego Okręgu Wojskowego, Wyd. Wrocław 1988.
• Pomorski Okręg Wojskowy 1945–1987, Wyd. Bydgoszcz 1989.
• Leszek Grot, Tadeusz Konecki, Edward Nalepa, Pokojowe dzieje Wojska Polskiego, Wyd. Warszawa 1992.
• Janusz Królikowski, Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, tom III, s. 275–278.
• „Wojsko Ludowe”, nr 12/1984, s. 10.
• „Żołnierz Wolności”, 12 października 1978, s. 2.
• „Żołnierz Wolności”, 3 lipca 1985, s. 2.
• „Polska Zbrojna”, 14 maja 1991, s. 5.
• 5 Dywizja Piechoty, Wyd. Ajaks, Pruszków 1997.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000113303834
• VIAF: 165432996
• PLWABN: 9810658329905606
• NUKAT: n2004088516