Województwo gdańskie (1945–1975)

Województwo gdańskie po raz pierwszy powołane zostało przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej w dniu zajęcia Gdańska przez Armię Czerwoną – 30 marca 1945^[1]. Obejmowało teren obecnego woj. pomorskiego (część wschodnia) oraz fragment woj. warmińsko-mazurskiego.

Ten artykuł dotyczy województwa istniejącego w latach 1945–1975. Zobacz też: inne województwa z siedzibą w Gdańsku.

Województwo gdańskie

— województwo —
Państwo	Polska
Siedziba wojewody i sejmiku	Gdańsk
Powierzchnia	11 036 km²
Populacja (31 XII 1974) • liczba ludności	1564 tys.
• gęstość	142 os./km²
Podział administracyjny
Liczba powiatów miejskich 5 Liczba powiatów 18
Położenie na mapie Polski

Województwo w latach 1946−1950

Ludność

Rok	Liczba mieszkańców
	ogółem	miejska (%)	wiejska (%)
14 II 1946 (spis sumaryczny)[2]	732 150	366 313 (50,03%)	365 837 (49,97%)
3 XII 1950 (spis powszechny)[3]	930 448	539 463 (57,98%)	390 985 (42,02%)
31 XII 1956[4]	1126 tys.	727 tys. (64,6%)	399 tys. (35,4%)
1959[5]	1208,4 tys.	b.d. (66%[6])	b.d. (34%[6])
6 XII 1960 (spis powszechny)[7]	1 222 769	811 468 (66,36%)	411 301 (33,64%)
1962[8]	1282,7 tys.	b.d. (66,8%)	b.d. (33,2%)
31 XII 1963[9]	1312 tys.	880 tys. (67,1%)	432 tys. (32,9%)
31 XII 1965[10]	1352,8 tys.	b.d.	b.d.
1967[11]	1392,9 tys.	b.d.	b.d.
31 XII 1968[12]	1442 tys.	997 tys. (69,1%)	445 tys. (30,9%)
8 XII 1970 (spis powszechny)[13]	1 467 755	1 020 704 (69,54%)	447 051 (30,46%)
31 XII 1971[14]	1486,9 tys.	1039 tys. (69,9%)	447,9 tys. (30,1%)
31 XII 1972[15]	1510,6 tys.	1060,4 tys. (70,2%)	450,2 tys. (29,8%)
31 XII 1973[16]	1539 tys.	1100 tys. (71,4%)	439 tys. (28,6%)
31 XII 1974[17]	1564 tys.	1122 tys. (71,8%)	442 tys. (28,2%)

Podział administracyjny

1946

Powiat	Powierzchnia (km²)[18]	Liczba ludności 14 II 1946[2]
		ogółem	na km²
elbląski	514	27 953	54
Gdańsk (miejski)	114	117 894	1034
gdański	1779	82 163	46
Gdynia (miejski)	66	77 829	1179
kartuski	1302	66 541	51
kościerski	1162	47 083	41
kwidzyński	526	21 920	42
lęborski	1289	46 305	36
malborski	226	14 811	65
morski	1281	85 493	67
starogardzki	1127	65 976	59
sztumski	623	16 186	26
tczewski	716	61 996	87

1954

Jesienią 1954 zlikwidowano gminy, a w ich miejsce wprowadzono gromady jako najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1954–1972. Gromady, z gromadzkimi radami narodowymi (GRN) jako organami władzy najniższego stopnia na wsi, funkcjonowały od reformy reorganizującej administrację wiejską przeprowadzonej jesienią 1954^[19] do momentu ich zniesienia z dniem 1 stycznia 1973^[20], tym samym wypierając organizację gminną w latach 1954–1972^[21][22].

W związku ze zmianami administracyjnymi na najniższym szczeblu zmieniły się granice województwa, a także powiatów i miast^[23].

Zmiana granic województw i powiatów:

Gromada	Z powiatu / województwa		Do powiatu / województwa
Bochowo	lęborski	gdańskie	słupski	koszalińskie
Chośnica	kartuski	gdańskie	bytowski	koszalińskie
Wojtal	kościerski	gdańskie	chojnicki	bydgoskie
Brzeźno Małe	starogardzki	gdańskie	tucholski	bydgoskie
Linówek	starogardzki	gdańskie	tucholski	bydgoskie
Rąbek	słupski	koszalińskie	lęborski	gdańskie
Darżewo	słupski	koszalińskie	lęborski	gdańskie
Pogorzelice	słupski	koszalińskie	lęborski	gdańskie
Oskowo	słupski	koszalińskie	lęborski	gdańskie
Udzierz	świecki	bydgoskie	starogardzki	gdańskie

Zmiana granic powiatów:

Gromada	Z powiatu	Do powiatu
Ząbrowo	elbląski	malborski
Szaleniec	elbląski	malborski
Janin	kościerski	starogardzki
Zawada	kościerski	starogardzki
Jezierce	kościerski	starogardzki
Lipia Góra Mała	kościerski	starogardzki
Kleszczewo Kościerskie	kościerski	starogardzki
Gostomie	kartuski	kościerski
Skorzewo	kartuski	kościerski
Tuchom	kartuski	wejherowski
Benowo	kwidzyński	sztumski
Barcice	kwidzyński	sztumski
Rudniki	kwidzyński	sztumski
Jarzębina	kwidzyński	sztumski
Osiek	lęborski	wejherowski
Mierzyno	lęborski	wejherowski
Gniewino	lęborski	wejherowski
Perlino	lęborski	wejherowski
Bychowo	lęborski	wejherowski
Piekło	malborski	sztumski
Lubstowo	nowodworsko-gdański	malborski
Nidowo	nowodworsko-gdański	malborski
Brudzędy	sztumski	elbląski
Strzebielino	wejherowski	lęborski
Nowe Ujeścisko	gdański	Gdańsk (m)
Czatkowy	tczewski	Tczew (m)

Zniesione gromady:

Gromada zniesiona	Włączona do miasta
Nowe Ujeścisko	Gdańsk (m)
Czatkowy	Tczew (m)
Rąbek	Łeba (m)
Modrzewina	Elbląg (m)
Kałdowo	Malbork (m)
Kocborowo	Starogard Gdański (m)
Naniec	Wejherowo (m)
Wejherowo-Zamek	Wejherowo (m)

Nowe miejscowości:

Wyłączona z miasta	Nowa miejscowość
Łeba (m)	Steknica
Łeba (m)	Osetnik
Kwidzyn (m)	Górki
Starogard Gdański (m)	Janowo
Sztum (m)	Sztumska Wieś

1973

Źródło:^[24]

Powiat	Powierzchnia [km²]	Liczba ludności 31 XII 1972		Miasta		Gminy	Siedziba
		ogółem (tys.)	na km²	ogółem	w tym posiadające wspólną radę narodową z gminami
Elbląg (miejski)	32	92,6	2890	1	nd.	nd.	Elbląg
elbląski	855	27,2	32	1	1	6
Gdańsk (miejski)	153	378,3	2475	1	nd.	nd.	Gdańsk
gdański	849	62,5	74	1	1	8	Pruszcz Gdański
Gdynia (miejski)	74	200,6	2715	1	nd.	nd.	Gdynia
kartuski	1149	74,3	65	1	0	9	Kartuzy
kościerski	1145	56	49	2	1	8	Kościerzyna
kwidzyński	534	47,1	88	1	0	5	Kwidzyn
lęborski	1141	61,9	54	2	0	6	Lębork
malborski	494	57,4	116	2	1	5	Malbork
nowodworsko-gdański	555	30,6	55	1	0	6	Nowy Dwór Gdański
pucki	582	54,1	93	4	0	5	Puck
Sopot (miejski)	18	49,9	2713	1	nd.	nd.	Sopot
starogardzki	1172	85,9	73	2	1	9	Starogard Gdański
sztumski	642	38,5	60	2	1	6	Sztum
Tczew (miejski)	22	42,9	1908	1	nd.	nd.	Tczew
tczewski	673	45,6	68	2	2	8
wejherowski	946	105,2	111	3	0	6	Wejherowo

Wojewodowie gdańscy

• Mieczysław Okęcki 1945–1946
• Stanisław Zrałek 1946–1950
• Mieczysław Wągrowski 1950–1952
• Bolesław Geraga 1952–1954
• Walenty Szeliga 1954–1956
• Józef Wołek 1956–1960
• Piotr Stolarek 1960–1969
• Tadeusz Bejm 1969–1972
• Henryk Śliwowski 1972–1975