Loading AI tools
polski generał dywizji Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bronisław Prugar-Ketling (ur. 2 lipca 1891 w Trześniowie, zm. 18 lutego 1948 w Warszawie) – generał dywizji Wojska Polskiego.
generał dywizji | |
Data i miejsce urodzenia |
2 lipca 1891 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
18 lutego 1948 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne |
Armia Austro-Węgier |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca piechoty dywizyjnej |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
|
Pochodził z rodziny Prugarów, osiadłej w Trześniowie ok. XV wieku. Urodził się 2 lipca 1891 w Trześniowie, w rodzinie Karola, rolnika[1], i Ludwiki z Rymarowiczów[2][3]. Miał siostry: Bronisławę po mężu Kołodziej i Anielę po mężu Madej[4]. Po śmierci ojca był wychowywany przez stryja Wojciecha, księdza, wieloletniego proboszcza parafii Trójcy Przenajświętszej w Babicach[5]. Uczył się w szkole podstawowej w Jaćmierzu. W 1910 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Józef Hukiewicz, Władysław Kubala, Stefan Mozołowski, Antoni Nahurski)[6][7][8][9]. Po zdaniu matury odbył służbę wojskową w wymiarze jednego roku. Przed I wojną światową od 1910 do 1914 studiował na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie[2].
W młodości w rodzinnym Trześniowie założył Drużyny Bartoszowe, którym był naczelnikiem[10][11]. Ponadto założył kilka drużyn DB w powiatach sanockim, brzozowskim, przemyskim[10]. W 1913 ukończył dwa kursy wojskowe (w Brzuchowicach i Dublanach), po czym mianowany rotnikiem i podchorążym[10]. Następnie był rotnikiem także w Sanockiej Chorągwi Drużyn Bartoszowych, założonej 3 sierpnia 1911[12]. Był instruktorem DB w powiatach sanockim[13], brzozowskim i przemyskim. Został mianowany przez komisarza Chorągwi Sanockiej DB Bronisława Tustanowskiego na stopień podchorążego[14][15].
W czasie I wojny światowej służył w c. i k. armii. Jego oddziałem macierzystym był pułk piechoty nr 89[16]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1916 w korpusie oficerów rezerwy piechoty[17]. Został dwukrotnie ranny, w 1916 dostał się do niewoli rosyjskiej. Po ucieczce z niewoli w 1917, wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, w wyniku choroby został ewakuowany, przedostał się przez Murmańsk i Anglię do Francji. Tam w 1918 wstąpił do Armii Hallera i dostąpił stopnia kapitana[2]. Od lipca do listopada tego roku był dowódcą kompanii, a następnie dowódcą III batalionu 2 pułku strzelców polskich (po powrocie do kraju przemianowanym na 44 pułk piechoty Strzelców Kresowych).
W 1919 wraz z armią Hallera powrócił do niepodległej II Rzeczypospolitej. Na czele batalionu wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wojnie zrezygnował z doktoryzowania się z prawa[18].
2 stycznia 1920 został słuchaczem II Kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego. W połowie kwietnia 1920 skierowany został na front celem odbycia praktyki sztabowej. Pełnił obowiązki szefa Oddziału Operacyjnego w Sztabie Grupy Operacyjnej płk. szt. gen. Józefa Rybaka, która wchodziła w skład 3 Armii gen. por. Edwarda Śmigłego-Rydza. Następnie kierował Oddziałem III Operacyjnym sztabu 4 Armii gen. Leonarda Skierskiego.
W okresie od stycznia do września 1921 kontynuował naukę w Wyższej Szkole Wojennej. Po ukończeniu kursu i otrzymaniu tytuł oficera Sztabu Generalnego został przydzielony do 2 Dywizji Górskiej w Przemyślu na stanowisko szefa sztabu[19][20][21][22][23]. 15 października 1924 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu na stanowisko szefa Oddziału Ogólnego[24][25]. Następnie pełnił służbę na stanowisku szefa Oddziału Ogólnego i szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu. W maju 1927 został przeniesiony do 34 pułku piechoty w Białej Podlaskiej na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[26][27]. W lipcu 1929 został przeniesiony do 45 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Równem na stanowisko dowódcy pułku[28][29]. Od października 1935 do października 1938 był szefem Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Od października 1938 do sierpnia 1939 był dowódcą piechoty dywizyjnej 11 Karpackiej Dywizji Piechoty w Stanisławowie.
W czasie kampanii wrześniowej dowodził 11 Karpacką Dywizją Piechoty w składzie Armii „Karpaty”. Dowodzona przez niego dywizja wsławiła się m.in. rozbiciem w nocnym uderzeniu zmotoryzowanego pułku SS „Germania”.
Uniknął niewoli niemieckiej. Przez Węgry przedostał się do Francji, gdzie 11 listopada 1939 został powołany na stanowisko dowódcy 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Razem z płk. dypl. Stanisławem Maczkiem został awansowany na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 września 1939.
Na czele dywizji uczestniczył w kampanii francuskiej 1940, z którą walczył w maju i czerwcu 1940 w składzie 45 Korpusu Francuskiego[2]. Dywizja została skierowana na tereny południowo-wschodniej Francji, brała udział m.in. w bitwie o wzgórza Clos du Doubs w Alzacji. Z rozkazu gen. Władysława Sikorskiego 19/20 czerwca 1940 Prugar-Ketling przekroczył granicę Szwajcarii[30] wraz z większością swych wojsk (ok. 12 tys. żołnierzy) i resztę wojny spędził na internowaniu. W tym czasie dbał o morale wojskowe i zwartość oddziałów, a także rozwój osobisty żołnierzy, tworząc w obozach wyższe uczelnie, liceum, gimnazjum, kursy zawodowe[2]. Z jego inicjatywy zorganizowano kadrę dydaktyczną (kierował nią również pochodzący z Sanoka, Adam Vetulani), dzięki której wielu żołnierzy i oficerów zdało maturę, kończyło kursy zawodowe, a ponadto także doktoraty i habilitacje. Dewizą generała było w tym czasie powiedzenie: Nauka dla Polski, praca dla Szwajcarii[31]. Podczas internowania w Szwajcarii spisał wspomnienia z okresu kampanii wrześniowej pod tytułem Aby dochować wierności.
W połowie 1945 podporządkował się Tymczasowemu Rządowi Jedności Narodowej i jesienią tego roku powrócił do Polski[2]. Pełnił funkcje szefa Gabinetu Naczelnego Dowódcy i Ministra Obrony Narodowej, marszałka Polski Michała Roli-Żymierskiego, następnie był przewodniczącym Komisji Delimitacyjnej dla spraw granicy wschodniej, później przewodniczącym Studiów Granicznych, a na koniec szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii MON oraz szefa Departamentu Wyszkolenia Bojowego Dowództwa Wojsk Lądowych[2]. 21 lipca 1947 awansowany na stopień generała dywizji.
Zmarł 18 lutego 1948 w wieku 57 lat. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie 20 lutego 1948[2][32] (kwatera A25-tuje-22)[33].
Mimo awansów dokonanych w Polsce Ludowej, trzy lata po śmierci Bronisława Prugara-Ketlinga, jego osoba została wymieniona w tzw. procesie generałów jako organizator antypaństwowego spisku grupy wyższych oficerów Wojska Polskiego.
16 października 1920 w Sanoku poślubił nauczycielkę Marię Annę[34] (ur. 1894[3], córkę szewca z Sanoka, Antoniego Borczyka, siostrę Czesława)[35], która także należała do Drużyn Bartoszowych[10])[36][37]. Mieli synów Bogusława (ur. 1926)[38] i Zygmunta (ur. 1928)[4][39][40].
W 1990 ukazały się wspomnienia gen. Bronisława Prugara-Ketlinga pt. Aby dochować wierności (Wspomnienia z działań 11 Karpackiej Dywizji Piechoty).
W sanockiej dzielnicy Błonie imieniem generała Bronisława Prugara-Ketlinga nazwano ulicę[41] w maju 1988[42], a w powiązaniu z jego działalnością druga ulica została nazwana Aleja Szwajcarii[4]. Budowanej od 1988 Szkole Podstawowej nr 9, działającej od 1991, w dniu 2 czerwca 1993 nadano patronat generała Bronisława Prugara-Ketlinga (w 2001 przemianowana na SP nr 1)[4][43][44][45] (decyzję podjęto w kwietniu 1988[46], akt erekcyjny wmurowano 30 maja 1988[47][48]). Obecnie szkoła znajduje się pod adresem Aleja Szwajcarii 5. W budynku szkoły została umieszczona tablica pamiątkowa pamięci generała; inskrypcja głosi: 1891–1947 Bóg Honor Ojczyzna. Generał dywizji Bronisław Prugar-Ketling. Szkołę podstawową budowano w latach 1988–1991 w hołdzie wielkiemu rodakowi. Fundacja Alpy-Karpaty w Sanoku. Z okazji 20-lecia istnienia szkoły w 2011 przy budynku szkoły został zasadzony klon pospolity nazwany „Generał”. W budynku sanockiego ratuszu przy ulicy Rynek 1 znajduje się popiersie Bronisława Prugara-Ketlinga.
W październiku 1973 w Szkole Podstawowej w Trześniowie ustanowiono tablicę pamiątkową ku czci 26 mieszkańców miejscowości poległych podczas wojny, jednocześnie honorującą gen. Prugara-Ketlina[49]. 13 września 1997 Szkoła Podstawowa w Trześniowie otrzymała patronat generała Bronisława Prugara-Ketlinga[50].
W 2006 ukazała się książka pt. Generał Bronisław Prugar-Ketling. Wspomnienia syna autorstwa syna generała, Zygmunta Prugara-Ketlinga[51].
Trzyletnia wnuczka generała, Alicja, 21 września 2012 dokonała odsłonięcia pomnika „Dla Nich” na murze kwatery 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, poświęconego Żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie[52].
Decyzją Nr 185/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 listopada 2019 gen. dyw. Bronisław Prugar-Ketling został patronem 22 Karpackiego Batalionu Piechoty Górskiej[53].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.