Aksara Arab

Bagi aksara Arab yang digunakan khususnya untuk bahasa Arab, lihat abjad Arab.

Aksara Arab ialah sejenis sistem tulisan yang digunakan untuk menulis bahasa Arab dan pelbagai bahasa lain. Ia merupakan aksara kedua paling banyak digunakan di dunia mengikut bilangan negara yang menggunakannya, dan yang ketiga paling banyak mengikut bilangan pengguna (selepas aksara Rumi dan aksara Cina).^[1]

Aksara Arab
Jenis tulisan	Abjad Alfabet dalam beberapa penyesuaian
Tempoh masa	400–kini
Arah tulisan	Right-to-left
Tulisan rasmi	18 sovereign states  Afghanistan  Algeria  Bahrain  Mesir  Iran  Iraq  Jordan  Kuwait  Lubnan  Mauritania  Maghribi  Libya  Oman  Qatar  Arab Saudi  Syria  Tunisia  Emiriah Arab Bersatu  Yaman Co-official script in: 10 sovereign states  Brunei  Comoros  Chad  Djibouti  Eritrea  Negara Palestin  Pakistan  Somalia  Somaliland  Sudan  Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
Bahasa-bahasa	Pelbagai
Tulisan berkaitan
Sistem tulisan induk	Hieroglif Mesir Foenisia Aram Nabati Aksara Arab
Sistem tulisan turunan	N'Ko Hanifi Rohingya
ISO 15924
ISO 15924	Arab (), ​Templat:ISO 15924 name
Unikod
Alias Unikod	Arabic
Julat Unikod	U+0600–U+06FF Arabic U+0750–U+077F Arabic Supplement U+08A0–U+08FF Arabic Extended-A U+0870–U+089F Arabic Extended-B U+10EC0–U+10EFF Arabic Extended-C U+FB50–U+FDFF Arabic Pres. Forms-A U+FE70–U+FEFF Arabic Pres. Forms-B U+1EE00–U+1EEFF Arabic Mathematical... U+1EC70–U+1ECBF Indic Siyaq Numbers U+1ED00–U+1ED4F Ottoman Siyaq Numbers U+10E60–U+10E7F Rumi Numeral Symbols
Laman ini mengandungi transkripsi fonetik daripada Abjad Fonetik Antarabangsa (AFA). Untuk panduan pengenalan simbol-simbol AFA, sila lihat Bantuan:AFA. Untuk membezakan simbol [ ], / / dan ⟨ ⟩, sila lihat IPA § Tanda-tanda kurung dan pembatas-pembatas transkripsi.

Aksara tersebut mula-mula digunakan untuk menulis dalam bahasa Arab, terutamanya Al-Quran, iaitu kitab suci Islam. Dengan penyebaran agama tersebut, ia mula digunakan sebagai aksara utama untuk pelbagai bahasa, yang membawa kepada penciptaan huruf baharu dan lambang-lambang lain. Bahasa yang masih menggunakannya ialah: bahasa Parsi, bahasa Melayu, bahasa Uyghur, bahasa Kurdi, bahasa Punjab, bahasa Sindh, bahasa Balti, bahasa Baloci, Pashto, bahasa Luri, bahasa Urdu, bahasa Kasymir, bahasa Rohingya, bahasa Somali, bahasa Mandinka, dan lain-lain.^[2] Sehingga abad ke-16, ia juga digunakan untuk beberapa penulisan bahasa Sepanyol, dan sebelum pembaharuan bahasa pada tahun 1928, ia merupakan sistem tulisan bahasa Turki.^[3]

Aksara Arab ditulis dari kanan ke kiri dalam gaya kursif, di mana kebanyakan hurufnya ditulis dalam bentuk yang berbeza mengikut samada ia berdiri sendiri atau dicantumkan dengan huruf selepasnya atau sebelumnya. Walau bagaimanapun, bentuk huruf asasnya kekal tidak berubah. Aksara Arab tidak mempunyai huruf besar.^[4] Dalam kebanyakan keadaan, huruf-hurufnya mewakili konsonan, atau konsonan dan beberapa vokal. Jadi, kebanyakan abjad sesuatu bahasa yang menggunakan aksara Arab adalah bersifat abjad, dan beberapa bahasa bahasa menggunakannya dalam bentuk alfabet. Aksara Arab juga merupakan asas kepada tradisi seni khat Arab.  

Penggunaan aksara Arab di seluruh dunia
Pengedaran dunia abjad Arab
Negara yang menggunakan aksara Arab:
	→	adalah satu-satunya aksara rasmi
	→	adalah rasmi bersama aksara lain
	→	adalah rasmi di peringkat sub-nasional (China, India, Israel) atau merupakan aksara alternatif yang diiktiraf (Malaysia, Tajikistan)

Sejarah

Maklumat selanjutnya: Senarai komponen huruf aksara Arab

Aksara Arab berasal samada daripada aksara Nabati^[5][6] atau terus daripada aksara Suryani (kurang dipercayai secara meluas),^[7] yang kedua-duanya berasal daripada aksara Aram (yang juga berkembang menjadi aksara Ibrani), yang pula merupakan turunan daripada aksara Foenisia. Sebagai tambahan kepada aksara Aram (dan, oleh itu, aksara Arab dan Ibrani), aksara Foenisia juga berkembang menjadi aksara Yunani (dan, oleh itu, kedua-dua aksara Kyril dan aksara Rumi).

Asal-usul

Pada abad ke-6 dan ke-5 SM, puak Arab utara berhijrah dan mengasaskan kerajaan yang berpusat di sekitar Petra, Jordan. Warga tersebut (kini dipanggil orang Nabati daripada nama salah satu puaknya, Nabatu) bertutur dalam bahasa Arab Nabati, sebuah loghat bahasa Arab. Pada abad ke-2 atau ke-1 SM,^[8][9] rakaman pertama yang diketahui tentang aksara Nabati ditulis dalam bahasa Aram (yang merupakan bahasa komunikasi dan perdagangan), tetapi termasuk juga beberapa ciri bahasa Arab: orang Nabati tidak menulis bahasa yang mereka pertuturkan. Mereka menulis dalam sesuatu bentuk aksara Aram, yang teruslah berkembang; ia berpisah kepada dua bentuk: satu bertujuan untuk prasasti (dikenali sebagai "aksara Nabati tugu") dan satu lagi, yang lebih kursif dan ditulis dengan tergesa-gesa berserta dengan huruf bercantum, untuk menulis pada papirus.^[10] Bentuk aksara kursif tersebut semakin mempengaruhi bentuk aksara tugunya dan secara beransur-ansur ia berubah menjadi aksara Arab.

Intisari

Huruf asas aksara Arab

خ‎	ح‎	ج‎	ث‎	ت‎	ب‎	ا‎
khā’	ḥā’	jīm	tha’	tā’	bā’	alif
ص‎	ش‎	س‎	ز‎	ر‎	ذ‎	د‎
ṣād	shīn	sīn	zāy /zayn	rā’	dhāl	dāl
ق‎	ف‎	غ‎	ع‎	ظ‎	ط‎	ض‎
qāf	fā’	ghayn	‘ayn	ẓā’	ṭā’	ḍād
ي‎	و‎	ه‎	ن‎	م‎	ل‎	ك‎
yā’	wāw	hā’	nūn	mīm	lām	kāf

Aksara Arab telah disesuaikan untuk digunakan dalam pelbagai bahasa selain bahasa Arab, termasuklah bahasa Parsi, bahasa Melayu, dan bahasa Urdu, yang merupakan bukan daripada keluarga bahasa-bahasa Samiah. Penyesuaian sedemikian boleh menampilkan huruf yang diubah atau baharu untuk mewakili fonem yang tidak terdapat dalam fonologi bahasa Arab. Sebagai contoh, bahasa Arab tidak mempunyai letupan dwibibir nirsuara (bunyi [p]), oleh itu banyak penutur bahasa lain menambah huruf mereka sendiri untuk mewakili [p] dalam gubahan aksara mereka, walaupun rupa huruf tersebut berbeza mengikut bahasa. Pengubahsuaian ini cenderung mengikut sesuatu kumpulan: Bahasa di India dan bahasa-bahasa Turki yang ditulis dalam aksara Arab cenderung menggunakan huruf ubahsuaian aksara Parsi, manakala bahasa di Indonesia cenderung meniru aksara Jawi atau aksara Pegon.

Apabila aksara Arab digunakan untuk menulis bahasa Kroat-Serb, bahasa Soran, bahasa Kasymir, bahasa Mandarin, atau bahasa Uyghur, huruf vokal adalah wajib. Oleh itu, aksara Arab boleh digunakan sebagai alfabet dan juga abjad.

Penggunaan aksara Arab dalam bahasa-bahasa Afrika Barat, terutamanya di Sahel, berkembang dengan penyebaran Islam. Pada tahap tertentu, gaya dan penggunaannya cenderung mengikut penggunaan di Maghreb (contohnya kedudukan titik dalam huruf fāʼ dan qāf).^[11][12] Diakritik tambahan telah digunakan untuk memudahkan penulisan bunyi yang tidak diwakili dalam bahasa Arab. Istilah ʻAjamī, yang berasal daripada kata dasar bahasa Arab untuk "asing" telah digunakan untuk ortografi bahasa-bahasa Afrika berasaskan aksara Arab.

Wikipedia dalam aksara Arab untuk lima bahasa

Jadual gaya penulisan

Aksara atau gaya	Abjad	Bahasa	Wilayah	Diterbit daripada	Ulasan
Naskh	Arab & lain-lain	Arab & lain-lain	Setiap wilayah di mana aksara Arab digunakan		Kadangkala merujuk kepada gaya kaligrafi yang sangat khusus, tetapi kadangkala digunakan untuk merujuk secara lebih luas kepada hampir setiap pasuan yang bukan Kufi atau Nasta'liq.
Nasta'liq	Urdu, Parsi, & lain-lain	bahasa Urdu, Parsi, & lain-lain	Asia Selatan dan Barat	Ta'liq	Digunakan untuk hampir semua penulisan Urdu moden, tetapi hanya sekali-sekala digunakan untuk bahasa Parsi. (Istilah "Nasta'liq" kadangkala digunakan oleh penutur bahasa Urdu untuk merujuk kepada semua aksara Arab-Parsi.)
Ta'liq	Parsi	Parsi			Pendahulu kepada Nasta'liq.
Kufi	Arab	Arab	Timur Tengah dan bahagian-bahagian Afrika Utara
Rasm	Abjad Arab terhad	Arab	Terutamanya sejarahan		Menghilangkan semua diakritik termasuk i'jam. Penyalinan digital biasanya memerlukan beberapa huruf khas. Lihat:ٮ ڡ ٯ‎ (pautan ke Wikikamus).

Jadual aksara

Abjad	Huruf	Huruf Tambahan	Gaya Rupa	Bahasa	Rantau	Diterbit daripada: (atau berkerabat dengan)	Catatan
Arab	28		Naskh, Kufi, Rasm, & others	Arab	North Africa, Asia Barat	Aramaic,Syriac, Nabataean
Ajami	33	ٻ تٜ تٰٜ ‎code: ar is deprecated	Naskh	Hausa, Yoruba, Swahili	Afrika Barat	Arab	Abjad
Aljamiado	28		Naskh	Old Spanish, Mozarabic, Ladino, Aragonese, Old Galician-Portuguese	Southwest Europe	Arab	8th-13th centuries for Mozarabic, 14th-16th centuries for the other languages
Arebitsa	30	ڄ ە اٖى ي ڵ ںٛ ۉ ۆ code: bs is deprecated	Naskh	Serbo-Croatian	Tengara Eropah	Arab-Parsi	Latest stage has full vowel marking
Arwi	41	ڊ ڍ ڔ صٜ ۻ ࢳ ڣ ࢴ ڹ ݧ ‎code: ta is deprecated	Naskh	Tamil	Selatan India, Sri Lanka	Arab-Parsi
Arabitsa	32	ࢮ ࢯ code: bs is deprecated	Naskh	Belarusian	Eastern Europe	Arab-Parsi	15th / 16th century
Baloci	29	ٹ ڈ ۏ ݔ ے code: bal is deprecated	Naskh and Nasta'liq	Balochi	Asia Barat Daya	Arab-Parsi, juga meminjam beberapa glif dari aksara Urdu	This standardization is based on the previous orthography. For more information, see Balochi writing.
Barbar	33	چ ژ ڞ ݣ ء code: ar is deprecated		Various Berber languages	North Africa	Arab
Burusyaski	53	ݳ ݴ ݼ څ ڎ ݽ ڞ ݣ ݸ ݹ ݶ ݷ ݺ ݻ code: bsk is deprecated (see note)	Nasta'liq	Burushaski	Asia Barat Daya (Pakistan)	Urdu	Also uses the additional letters shown for Urdu.(see below) Sometimes written with just the Urdu alphabet, or with the Latin alphabet.
Cagatai	32	ݣ code: ar is deprecated	Nasta'liq and Naskh	Cagatai	Asia Tengah	Arab-Parsi	ݣ is interchangeable with نگ and ڭ.
Galal	32		Naskh	Somali	Horn of Africa	Arab
Jawi	36	ڠ ڤ ݢ ڽ ۏ ى ‎code: ms is deprecated	Naskh	Malay	Peninsular Malaysia, Sumatra and part of Borneo	Arab-Parsi	Since 1303 AD (Trengganu Stone)
Kashmiri	44	ۆ ۄ ؠ ێ code: ks is deprecated	Nasta'liq	Kashmiri	Asia Selatan	Urdu	This orthography is fully voweled. 3 out of the 4 (ۆ, ۄ, ێ) additional glyphs are actually vowels. Not all vowels are listed here since they are not separate letters. For further information, see Kashmiri writing.
Kazakh	35	ٵ ٶ ﯗ ٷ ﯞ ۆ ە ھ ﻯ ٸ ي code: kk is deprecated	Naskh	Kazakh	Asia Tengah, China	Cagatai	In use since 11th century, reformed in the early 20th century, now official only in China
Khowar	45	ݯ ݮ څ ځ ݱ ݰ ڵ code: khw is deprecated	Nasta'liq	Khowar	Asia Selatan	Urdu, however, borrows multiple glyphs from Pashto
Kyrgyz Arabic alphabet	33	ۅ ﯗ ۉ ﯞ ە ﻯ ي code: ky is deprecated	Naskh	Kyrgyz	Asia Tengah	Cagatai	In use since 11th century, reformed in the early 20th century, now official only in China
Pashto	45	ټ څ ځ ډ ړ ږ ښ ګ ڼ ۀ ي ې ۍ ئcode: ps is deprecated	Naskh and occasionally, Nasta'liq	Pashto	Asia Barat Daya, Afghanistan, dan Pakistan	Arab-Parsi	ګ is interchangeable with گ. Also, the glyphs ی and ې are often replaced with ے in Pakistan.
Pegon	35	ڎ ڟ ڠ ڤ ڮ ۑ ‎code: jv is deprecated	Naskh	Javanese, Sundanese	Asia Tenggara (Indonesia)	Arab-Parsi
Parsi	32	پ چ ژ گ code: fa is deprecated	Naskh and Nasta'liq	Persian (Farsi)	Asia Barat (Iran etc. )	Arab	Juga dikenali sebagai Arab-Parsi.
Saraiki	45	ٻ ڄ ݙ ڳ code: skr is deprecated	Nasta'liq	Saraiki	Asia Barat Daya (Pakistan)	Shahmukhi
Syahmukhi	41+ (see note)	ࣇ ݨ code: pa is deprecated	Nasta'liq	Punjabi	Asia Barat Daya (Pakistan)	Urdu	Similar to Urdu; 58 letters including digraphs for aspirated consonants.
Sindh	64	ڪ ڳ ڱ گ ک پ ڀ ٻ ٽ ٿ ٺ ڻ ڦ ڇ چ ڄ ڃ ھ ڙ ڌ ڏ ڎ ڍ ڊ code: sd is deprecated	Naskh	Sindhi	Asia Barat Daya (Pakistan)	Arab-Parsi
Sorabe	28		Naskh	Malagasy	Madagascar	Arab
Sorani	33	ڕ ڤ ڵ ۆ ێ code: ku is deprecated	Naskh, and occasionally, Nasta'liq	Central Kurdish	Timur Tengah	Arab-Parsi	Vowels are mandatory, i.e. abugida
Swahili	28		Naskh	Swahili	Afrika Barat dan Selatan	Arab
İske imlâ	35	ﯞ code: tt is deprecated	Naskh	Tatar	Rantau Volga	Cagatai	Used prior to 1920.
Ottoman Turkish	32			Turki Usmaniah	Empayar Osmaniah	Cagatai	Official until 1928
Urdu	39+ (see notes)	ٹ ڈ ڑ ں ہ ھ ے code: ur is deprecated (see notes)	Nasta'liq	Urdu	Asia Selatan	Arab-Parsi	58 letters including digraphs representing aspirated consonants. بھ پھ تھ ٹھ جھ چھ دھ ڈھ کھ گھ code: ur is deprecated
Uyghur	32	ئا ئە ھ ئو ئۇ ئۆ ئۈ ۋ ئې ئى code: ug is deprecated	Naskh	Uyghur	China, Asia Tengah	Cagatai	Reform of older Arabic-script Uyghur orthography that was used prior the 1950s. Vowels are mandatory, i.e. abugida
Wolofal	33	ݖ گ ݧ ݝ ݒ ‎code: wo is deprecated	Naskh	Wolof	Afrika Barat	Arab, however, borrows at least one glyph from Arab-Parsi
Xiao'erjing	36	ٿ س﮲ ڞ ي ‎code: zh is deprecated	Naskh	Bahasa-bahasa Cina	China, Asia Tengah	Cagatai	Used to write Chinese languages by Muslims living in China such as the Hui people.
Yaña imlâ	29	ئا ئە ئی ئو ئۇ ئ ھ code: tt is deprecated	Naskh	Tatar	Rantau Volga	İske imlâ alphabet	1920–1927 replaced with Cyrillic

Penggunaan umum

Aksara Arab umumnya digunakan secara meluas atau terhad dalam bentuk asal atau diubahsuai untuk bahasa-bahasa berikut: 

Rantau	Bahasa
Timur Tengah, Asia Tengah, Asia Selatan, & Asia Timur	Bahasa Arab Bahasa Kazakh Bahasa-bahasa Kurdi Bahasa Kyrgyz Bahasa Turkmen Bahasa Uzbek Bahasa Parsi Bahasa Baloci[13][14] Bahasa-bahasa Iran Barat Daya[15][16] Bahasa Pasyto Bahasa Uyghur Bahasa-bahasa Arab Yahudi[17] Bahasa Azeri Bahasa Talisy Bahasa Mazandaran Bahasa Syughnan Bahasa Cina Bahasa Salar
Afrika	Bahasa-bahasa Barbar Bahasa Tuareg Bahasa Qibti[18] Bahasa Beja Bahasa Somali (Wadaad) Bahasa-bahasa Nubia Bahasa Dunqula Bahasa Nubia[19][20] Bahasa Fur Bahasa-bahasa Komori Swahili Bahasa Zarma[21] Bahasa Dausahaq[22] Bahasa Hausa (Ajami)[23] Bahasa Jula[24] Bahasa Jola[25] Bahasa-bahasa Balanta Bahasa Mandinka (Ajami) Bahasa Fula, (Ajami) Bahasa Wolof (Wolofal)
Asia Selatan	Bahasa Kasymir Bahasa Khowar Bahasa Punjab Bahasa Sindh[26] Bahasa Seraiki Bahasa Aer[27] Bahasa Bahadarwah[28] Bahasa Ladakh Bahasa Balti[29] Bahasa Brahui[30] Bahasa Burusho[31] Bahasa Urdu Bahasa Dogri Bahasa Arwi Bahasa Mappila Bahasa Rohingya[32] Bahasa Isykasyim
Asia Tenggara	Bahasa Melayu (Jawi) Bahasa Jawa (Pegon) Bahasa Madura (Pegon) Bahasa Sunda (Pegon) Bahasa Tausug (Jawi) Bahasa Idaan[33] (Jawi) Bahasa Cam[34]

Penggunaan silam

Aksara Arab pernah digunakan untuk pelbagai bahasa, namun banyak bahasa telah menggantikan aksara Arab dengan aksara pribumi mereka atau lainan aksara Kyril dan aksara Rumi. Berikut ialah senarai bahasa yang pernah menggunakan aksara Arab dalam penulisan:

Rantau	Bahasa
Afrika	Afrikaans Berber Shilha Central Atlas Tamazight Perancis Harari Hausa Fula Mandinka Wolof Kinyarwanda Kirundi Malagasy (Sorabe) Nubian Shona Somalia (lihat wadaad Arab) Songhay Swahili Yoruba
Eropah	Albania (Elifba) Mozarab (Aljamiado) Aragon,(Aljamiado) Portugis,(Aljamiado) Ladino,(Aljamiado) Sepanyol (Aljamiado) Belarusia (Arabitsa) Bosnia (Arebitsa) Tatar Krimea Bahasa Yunani Bahasa Yunani Kapadokya Bahasa Pol
Asia Tengah dan Kaukasus	Bahasa Adyghe Avar Nogai Kumyk Lezgian Lak Dargwa Azeri Bashkir Chaghatay Chechen[35] Circassia Abkhaz–Adyghe Ingush Karachay-Balkar Karakalpak Kazakh Kyrgyz Mandarin (Xiao'erjing) Dungan (Xiao'erjing) Turki Usmaniah Tat Tatar Turkmen Uzbek bahasa Kaukasia Timur Laut
Asia Selatan dan Asia Tenggara	Aceh Banjar Benggali Maguindanaon Melayu Minangkabau bahasa Jawa, Madura Sunda Tausug Maranao Rakhine Bahasa Mongolia bahasa Mogholi Tagalog Yakan Aslian Ternate Tidore Meitei Shughni Thai Sylheti Melayu Kedah Uab Meto Molbog Bonggi Kadazan Dusun Sama Bajau Sarawak Bisaya Sabah Bisaya Lotud Lun Bawang Tiruray Chavacano
Timur Tengah	Ibrani[36][37] Bahasa Kurdi Utara bahasa Turki Uthmaniyyah

Unikod

Maklumat selanjutnya: List of Arabic letter components

Mulai Unikod 15.0, julat berikut mengekodkan aksara Arab:

• Bahasa Arab (0600–06FF)
• Makanan Tambahan Arab (0750–077F)
• Bahasa Arab Lanjutan-A (08A0–08FF)
• Bahasa Arab Lanjutan-B (0870–089F)
• Bahasa Arab Lanjutan-C (10EC0–10EFF)
• Borang Persembahan Bahasa Arab-A (FB50–FDFF)
• Borang Pembentangan Bahasa Arab-B (FE70–FEFF)
• Simbol Abjad Matematik Arab (1EE00–1EEFF)
• Simbol Angka Rumi (10E60–10E7F)
• Nombor Siyaq Indic (1EC70–1ECBF)
• Nombor Siyaq Uthmaniyyah (1ED00–1ED4F)

Huruf tambahan yang digunakan dalam bahasa lain

Peruntukan fonem kepada grafem:

∅ = fonem tiada dalam bahasa

Keluarga bahasa	Austronesia		Dravidia	Turki			Indo-Arya			Iran				Jerman		Arab
Bahasa/aksara	Jawi	Pegon	Arwi	Usmaniah	Uyghur	Tatar	Sindhi	Punjabi	Urdu	Parsi	Baloci	Kurdi	Pasyto	Afrikaans		Maghribi	Tunisia	Algeria	Mesir	Najdi	Hijaz	Palestin	Levant	Iraq	Teluk
/p/	ڤ‎		ڣ‎	پ‎												پ‎ / ب‎
/g/	ݢ‎	ؼ‎		گ‎									ګ‎	گ‎		ڭ‎ / گ‎	ڨ‎ / ڧـ ـڧـ ـٯ‎ / ق‎		ج‎	ق‎		چ‎ / ج‎	ك‎ / ج‎	گ‎ / ك‎	ق / گ‎
/t͡ʃ/	چ‎						∅	چ‎									ڜ‎	تش‎							چ‎
/v/	ۏ‎	ف‎	و‎		ۋ‎		و‎				∅	ڤ‎	∅	ڤ‎	ڥ‎ / ڢ‎ / ف‎			ڤ‎ / ف‎
/ʒ/	∅			ژ‎				∅	ژ‎							ج‎		∅	چ‎ / ج‎	∅		ج‎		∅
/ŋ/	ڠ‎		ࢳ‎	ڭ‎			ڱ‎	ن٘‎		∅				ڠ‎	∅
/ɳ/	∅	∅	ڹ‎	∅			ڻ‎	ݨ‎	ن‎	∅			ڼ‎	∅	∅
/ɲ/	ڽ‎	ۑ‎	ݧ‎	∅			ڃ‎	نج‎	∅						∅

Huruf or Digraf[A]				Use & Pronunciation	Unicode	i'jam & other additions				Shape	Similar Arab Letter(s)
					U+	[B]	[C]	above	below
پ‎	پـ ـپـ ـپ‎			Pe, used to represent the phoneme /p/ in Persian, Pashto, Punjabi, Khowar, Sindhi, Urdu, Kurdish, Kashmiri; it is can be used in Arab to describe the phoneme /p/ otherwise it is normalized to /b/ ب e.g. پول Paul also written بول	U+067E	﮹‎		tiada	3 titik	ٮ‎	ب‎
ݐ‎	ݐـ ـݐـ ـݐ‎			used to represent the equivalent of the Latin letter Ƴ (palatalized glottal stop /ʔʲ/) in some African languages such as Fulfulde.	U+0750	﮳﮳﮳‎		tiada	3 titik (horizontal)	ٮ‎	ب‎
ٻ‎	ٻـ ـٻـ ـٻ‎			B̤ē, used to represent a voiced bilabial implosive /ɓ/ in Hausa, Sindhi and Saraiki.	U+067B	﮾‎		tiada	2 titik (vertically)	ٮ‎	ب‎
ڀ‎	ڀـ ـڀـ ـڀ‎			represents an aspirated voiced bilabial plosive /bʱ/ in Sindhi.	U+0680	﮻‎		tiada	4 titik	ٮ‎	ب‎
ٺ‎	ٺـ ـٺـ ـٺ‎			Ṭhē, represents the aspirated voiceless retroflex plosive /ʈʰ/ in Sindhi.	U+067A	﮽‎		2 titik (vertically)	tiada	ٮ‎	ت‎
ټ‎	ټـ ـټـ ـټ‎			Ṭē, used to represent the phoneme /ʈ/ in Pashto.	U+067C	﮿‎	﮴‎	2 titik	ring	ٮ‎	ت‎
ٽ‎	ٽـ ـٽـ ـٽ‎			Ṭe, used to represent the phoneme (a voiceless retroflex plosive /ʈ/) in Sindhi	U+067D	﮸‎		3 titik (inverted)	tiada	ٮ‎	ت‎
ﭦ‎	ٹـ ـٹـ ـٹ‎			Ṭe, used to represent Ṭ (a voiceless retroflex plosive /ʈ/) in Punjabi, Kashmiri, Urdu.	U+0679	◌ؕ‎		small ط‎	tiada	ٮ‎	ت‎
ٿ‎	ٿـ ـٿـ ـٿ‎			Teheh, used in Sindhi and Rajasthani (when written in Sindhi alphabet); used to represent the phoneme /t͡ɕʰ/ (pinyin q) in Chinese Xiao'erjing.	U+067F	﮺‎		4 titik	tiada	ٮ‎	ت‎
ڄ‎	ڄـ ـڄـ ـڄ‎			represents the "c" voiceless dental affricate /t͡s/ phoneme in Bosnian.	U+0684	﮾‎		tiada	2 titik (vertically)	ح‎	ج‎
ڃ‎	ڃـ ـڃـ ـڃ‎			represents the "ć" voiceless alveolo-palatal affricate /t͡ɕ/ phoneme in Bosnian.	U+0683	﮵‎		tiada	2 titik	ح‎	ح ج‎
چ‎	چـ ـچـ ـچ‎			Che, used to represent /t͡ʃ/ ("ch"). It is used in Persian, Pashto, Punjabi, Urdu, Kashmiri and Kurdish. /ʒ/ in Egypt.	U+0686	﮹‎		tiada	3 titik	ح‎	ج‎
څ‎	څـ ـڅـ ـڅ‎			Ce, used to represent the phoneme /t͡s/ in Pashto.	U+0685	﮶‎		3 titik	tiada	ح‎	ج خ ح‎
ݗ‎	ݗـ ـݗـ ـݗ‎			represents the "đ" voiced alveolo-palatal affricate /d͡ʑ/ phoneme in Bosnian.	U+0757	﮴‎		2 titik	tiada	ح‎	ح‎
ځ‎	ځـ ـځـ ـځ‎			Źim, used to represent the phoneme /d͡z/ in Pashto.	U+0681	◌ٔ‎		Hamza	tiada	ح‎	ج خ ح‎
ݙ‎	ݙ ـݙ‎			used in Saraiki to represent a Voiced alveolar implosive /ɗ̢/.	U+0759	﯀‎	﮾‎	small ط‎	2 titik (vertically)	د‎	د‎
ڊ‎	ڊ ـڊ‎			used in Saraiki to represent a voiced retroflex implosive /ᶑ/.	U+068A	﮳‎		tiada	1 dot	د‎	د‎
ڈ‎	ڈ ـڈ‎			Ḍal, used to represent a Ḍ (a voiced retroflex plosive /ɖ/) in Punjabi, Kashmiri and Urdu.	U+0688	◌ؕ‎		small ط‎	tiada	د‎	د‎
ڌ‎	ڌ ـڌ‎			Dhal, used to represent the phoneme /d̪ʱ/ in Sindhi	U+068C	﮴‎		2 titik	tiada	د‎	د‎
ډ‎	ډ ـډ‎			Ḍal, used to represent the phoneme /ɖ/ in Pashto.	U+0689	﮿‎		tiada	ring	د‎	د‎
ڑ‎	ڑ ـڑ‎			Ṛe, represents a retroflex flap /ɽ/ in Punjabi and Urdu.	U+0691	◌ؕ‎		small ط‎	tiada	ر‎	ر‎
ړ‎	ړ ـړ‎			Ṛe, used to represent a retroflex lateral flap in Pashto.	U+0693	﮿‎		tiada	ring	ر‎	ر‎
ݫ‎	ݫ ـݫ‎			used in Ormuri to represent a voiced alveolo-palatal fricative /ʑ/, as well as in Torwali.	U+076B	﮽‎		2 titik (vertically)	tiada	ر‎	ر‎
ژ‎	ژ ـژ‎			Že / zhe, used to represent the voiced postalveolar fricative /ʒ/ in, Persian, Pashto, Kurdish, Urdu, Punjabi and Uyghur.	U+0698	﮶‎		3 titik	tiada	ر‎	ز‎
ږ‎	ږ ـږ‎			Ǵe / ẓ̌e, used to represent the phoneme /ʐ/ /ɡ/ /ʝ/ in Pashto.	U+0696	﮲‎	﮳‎	1 dot	1 dot	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ر‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ز‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڕ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڕ ـڕ‎			used in Kurdish to represent rr /r/ in Soranî dialect.	U+0695	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ٚ‎		tiada	V pointing down	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ر‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ر‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݭ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݭـ ـݭـ ـݭ‎			used in Kalami to represent a voiceless retroflex fricative /ʂ/, and in Ormuri to represent a voiceless alveolo-palatal fricative /ɕ/.	U+076D	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮽‎		2 titik vertically	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)س‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)س‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݜ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݜـ ـݜـ ـݜ‎			used in Shina to represent a voiceless retroflex fricative /ʂ/.	U+075C	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮺‎		4 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)س‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ش س‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ښ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ښـ ـښـ ـښ‎			X̌īn / ṣ̌īn, used to represent the phoneme /x/ /ʂ/ /ç/ in Pashto.	U+069A	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮲‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮳‎	1 dot	1 dot	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)س‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ش س‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڜ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڜـ ـڜـ ـڜ‎			Unofficially used to represent Spanish words with /t͡ʃ/ in Morocco.	U+069C	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮹‎	3 titik	3 titik	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)س‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ش س‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڨ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڨـ ـڨـ ـڨ‎			Ga, used to represent the voiced velar plosive /ɡ/ in Algerian and Tunisian.	U+06A8	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎		3 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ٯ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ق‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)گ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)گـ ـگـ ـگ‎			Gaf, represents a voiced velar plosive /ɡ/ in Persian, Pashto, Punjabi, Kyrgyz, Kazakh, Kurdish, Uyghur, Mesopotamian, Urdu and Ottoman Turkish.	U+06AF	line		horizontal line	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)گ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ګ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ګـ ـګـ ـګ‎			Gaf, used to represent the phoneme /ɡ/ in Pashto.	U+06AB	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮿‎		ring	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ک‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݢ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݢـ ـݢـ ـݢ‎			Gaf, represents a voiced velar plosive /ɡ/ in the Jawi script of Malay.	U+0762	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮲‎		1 dot	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ک‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڬ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڬـ ـڬـ ـڬ‎				U+06AC	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮲‎		1 dot	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ؼ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ؼـ ـؼـ ـؼ‎			Gaf, represents a voiced velar plosive /ɡ/ in the Pegon script of Indonesian.	U+08B4	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮳‎		tiada	1 dot	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڭ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڭـ ـڭـ ـڭ‎			Ng, used to represent the /ŋ/ phone in Ottoman Turkish, Kazakh, Kyrgyz, and Uyghur, and to unofficially represent the /ɡ/ in Morocco and in many dialects of Algerian.	U+06AD	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎		3 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)أي‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)أيـ ـأيـ ـأي‎			Ee, used to represent the phoneme /eː/ in Somali.	U+0623 U+064A	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٔ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮵‎	Hamza	2 titik	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)اى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)أ‎ + Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ئ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ئـ ـئـ ـئ‎			E, used to represent the phoneme /e/ in Somali.	U+0626	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٔ‎		Hamza	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي ی‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ىٓ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ىٓـ ـىٓـ ـىٓ‎			Ii, used to represent the phoneme /iː/ in Somali and Saraiki.	U+0649 U+0653	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٓ‎		Madda	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ؤ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ؤ ـؤ‎			O, used to represent the phoneme /o/ in Somali.	U+0624	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٔ‎		Hamza	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ؤ‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۅ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۅ ـۅ‎			Ö, used to represent the phoneme /ø/ in Kyrgyz.	U+0624	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌̵‎		StrikethroughSaiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ې‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ېـ ـېـ ـې‎			Pasta Ye, used to represent the phoneme /e/ in Pashto and Uyghur.	U+06D0	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮾‎		tiada	2 titik vertical	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ی‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)یـ ـیـ ـی‎			Nārīna Ye, used to represent the phoneme [ɑj] and phoneme /j/ in Pashto.	U+06CC	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮵‎		2 titik (start + mid)	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۍ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ـۍ‎	end only		X̌əźīna ye Ye, used to represent the phoneme [əi] in Pashto.	U+06CD	line		horizontal line	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ئ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ئـ ـئـ ـئ‎			Fāiliya Ye, used to represent the phoneme [əi] and /j/ in Pashto, Punjabi, Saraiki and Urdu	U+0626	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٔ‎		Hamza	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي ى‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)أو‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)أو ـأو‎			Oo, used to represent the phoneme /oː/ in Somali.	U+0623 U+0648	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٔ‎		Hamza	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)او‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)أ‎ + Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ﻭٓ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ﻭٓ ـﻭٓ‎			Uu, used to represent the phoneme /uː/ in Somali.	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ﻭ‎ + Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٓ‎ U+0648 U+0653	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٓ‎		Madda	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ﻭ‎ + Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٓ‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڳ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڳـ ـڳـ ـڳ‎			represents a voiced velar implosive /ɠ/ in Sindhi and Saraiki	U+06B1	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮾‎		horizontal line	2 titik	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)گ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڱ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڱـ ـڱـ ـڱ‎			represents the Velar nasal /ŋ/ phoneme in Sindhi.	U+06B1	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮴‎		2 titik + horizontal line	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)گ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ک‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)کـ ـکـ ـک‎			Khē, represents /kʰ/ in Sindhi.	U+06A9	tiada		tiada	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ک‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڪ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڪـ ـڪـ ـڪ‎			"Swash kāf" is a stylistic variant of Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎ in Arabic, but represents un- aspirated /k/ in Sindhi.	U+06AA	tiada		tiada	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڪ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎ or Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڪ‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݣ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݣـ ـݣـ ـݣ‎			used to represent the phoneme /ŋ/ (pinyin ng) in Chinese.	U+0763	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮹‎		tiada	3 titik	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ک‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڼ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڼـ ـڼـ ـڼ‎			represents the retroflex nasal /ɳ/ phoneme in Pashto.	U+06BC	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ں‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮿‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮲‎	1 dot	ring	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ن‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڻ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڻـ ـڻـ ـڻ‎			represents the retroflex nasal /ɳ/ phoneme in Sindhi.	U+06BB	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ؕ‎		small Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ط‎	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ں‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ن‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݨ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݨـ ـݨـ ـݨ‎			used in Punjabi to represent /ɳ/ and Saraiki to represent /ɲ/.	U+0768	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮲‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﯀‎	1 dot + small Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ط‎	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ں‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ن‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڽ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڽـ ـڽـ ـڽ‎			Nya /ɲ/ in the Jawi script.	U+06BD	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎		3 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ں‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ن‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۑ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۑـ ـۑـ ـۑ‎			Nya /ɲ/ in the Pegon script.	U+06D1	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮹‎		tiada	3 titik	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڠ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڠـ ـڠـ ـڠ‎			Nga /ŋ/ in the Jawi script and Pegon script.	U+06A0	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎		3 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ع‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)غ‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݪ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݪـ ـݪـ ـݪ‎			used in Marwari to represent a retroflex lateral flap /ɺ̢/, and in Kalami to represent a voiceless lateral fricative /ɬ/.	U+076A	line		horizontal line	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎
Templat:Uninastaliq	ࣇ‍ ‍ࣇ‍ ‍ࣇ code: pnb is deprecated			Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ࣇ‎ - or alternately typeset as Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)لؕ‎ - is used in Punjabi to represent voiced retroflex lateral approximant /ɭ/[38]	U+08C7	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ؕ‎		small Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ط‎	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)لؕ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)لؕـ ـلؕـ ـلؕ‎				U+0644 U+0615
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڥ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڥـ ـڥـ ـڥ‎			Vi, used in Algerian Arabic and Tunisian Arabic when written in Arab script to represent the sound /v/ (unofficial).	U+06A5	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮹‎		tiada	3 titik	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڡ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ف‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڤ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڤـ ـڤـ ـڤ‎			Ve, used in by some Arab speakers to represent the phoneme /v/ in loanwords, and in the Kurdish language when written in Arab script to represent the sound /v/. Also used as pa /p/ in the Jawi script and Pegon script.	U+06A4	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎		3 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڡ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ف‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۏ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۏ ـۏ‎			Va in the Jawi script.	U+06CF	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮲‎		1 dot	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۋ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۋ ـۋ‎			represents a voiced labiodental fricative /v/ in Kyrgyz, Uyghur, and Old Tatar; and /w, ʊw, ʉw/ in Kazakh; also formerly used in Nogai.	U+06CB	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎		3 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۆ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۆ ـۆ‎			represents "O" /o/ in Kurdish, and in Uyghur it represents the sound similar to the French eu and œu /ø/ sound. It represents the "у" close back rounded vowel /u/ phoneme in Bosnian.	U+06C6	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٚ‎		V pointing down	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۇ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۇ ـۇ‎			U, used to represents the Close back rounded vowel /u/ phoneme in Azerbaijani, Kazakh, Kyrgyz and Uyghur.	U+06C7	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ُ‎		DammaSaiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ێ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ێـ ـێـ ـێ‎			represents Ê or É /e/ in Kurdish.	U+06CE	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٚ‎		V pointing down	2 titik (start + mid)	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ھ‎ Templat:Uninastaliq	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ھـ ـھـ ـھ‎ Templat:Uninastaliq			Do-chashmi he (two-eyed hāʼ), used in digraphs for aspiration /ʰ/ and breathy voice /ʱ/ in Punjabi and Urdu. Also used to represent /h/ in Kazakh, Sorani and Uyghur.Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)	U+06BE	tiada		tiada	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ھ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ه‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ە‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ە ـە‎			Ae, used represent /æ/ and /ɛ/ in Kazakh, Sorani and Uyghur.	U+06D5	tiada		tiada	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ھ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)إ‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ے‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ـے‎	end only		Baṛī ye ('big yāʼ'), is a stylistic variant of ي in Arab, but represents "ai" or "e" /ɛː/, /eː/ in Urdu and Punjabi.	U+06D2	tiada		tiada	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ے‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڞ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڞـ ـڞـ ـڞ‎			used to represent the phoneme /tsʰ/ (pinyin c) in Chinese.	U+069E	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮶‎		3 titik	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ص‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ص ض‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ط‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)طـ ـطـ ـط‎			used to represent the phoneme /t͡s/ (pinyin z) in Chinese.	U+0637					Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ط‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ط‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۉ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ۉ ـۉ‎			represents the "o" open-mid back rounded vowel /ɔ/ phoneme in Bosnian.	U+06C9	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٛ‎		V pointing up	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)و‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݩ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ݩـ ـݩـ ـݩ‎			represents the "nj" palatal nasal /ɲ/ phoneme in Bosnian.	U+0769	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)﮲‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٚ‎	1 dot V pointing down	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ں‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ن‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڵ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڵـ ـڵـ ـڵ‎			used in Kurdish to represent ll /ɫ/ in Soranî dialect.	U+06B5	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٚ‎		V pointing down	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڵ‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ڵـ ـڵـ ـڵ‎			represents the "lj" palatal lateral approximant /ʎ/ phoneme in Bosnian.	U+06B5	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٚ‎		V pointing down	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ل‎
Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)اٖى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)اٖىـ ـاٖىـ ـاٖى‎			represents the "i" close front unrounded vowel /i/ phoneme in Bosnian.	U+0627 U+0656 U+0649	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)◌ٖ‎		Alef	tiada	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)اى‎	Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)اٖ‎ + Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ى‎

Nota kaki:

1. From right: start, middle, end, and isolated forms.
2. Joined to the letter, closest to the letter, on the first letter, or above.
3. Further away from the letter, or on the second letter, or below.

Perekaan huruf

Kebanyakan bahasa yang menggunakan aksara berdasarkan aksara Arab menggunakan bentuk asas yang sama. Kebanyakan huruf tambahan dalam bahasa yang menggunakan aksara berdasarkan aksara Arab dibina dengan menambah (atau mengalih keluar) diakritik pada huruf Arab sediada. Beberapa lainan gaya dalam bahasa Arab mempunyai makna yang berbeza dalam bahasa lain. Sebagai contoh, bentuk lainan untuk kāf (Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ك ک ڪ‎) digunakan dalam sesetengah bahasa dan kadangkala mempunyai penggunaan khusus. Dalam bahasa Urdu dan beberapa bahasa jirannya, huruf Hā telah menyimpang kepada dua bentuk: do-čašmī hē (Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ھ‎) dan gōl hē (Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ہ ہـ ـہـ ـہ‎),^[39] manakala suatu bentuk lainan yā (Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ي‎) yang dipanggil baṛī yē (Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)ے‎) digunakan pada hujung beberapa perkataan.^[39]

Jadual Komponen Huruf

Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)

Maklumat selanjutnya: List of Arabic letter components

Lihat juga

• Arab (blok Unikod)
• Angka Arab Timur (bentuk angka yang biasa digunakan bersama aksara Arab)
• Sejarah aksara Arab
• Transliterasi Bahasa Arab
• Xiao'erjing

Rujukan

1. "Arabic Alphabet". Encyclopædia Britannica online. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 April 2015. Dicapai pada 2015-05-16.
2. Mahinnaz Mirdehghan. 2010. Persian, Urdu, and Pashto: A comparative orthographic analysis. Writing Systems Research Vol. 2, No. 1, 9–23.
3. "Exposición Virtual. Biblioteca Nacional de España". Bne.es. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-02-18. Dicapai pada 2012-04-06.
4. Ahmad, Syed Barakat. (11 January 2013). Introduction to Qur'anic script. ISBN 978-1-136-11138-9. OCLC 1124340016.
5. Gruendler, Beatrice (1993). The Development of the Arabic Scripts: From the Nabatean Era to the First Islamic Century According to Dated Texts (dalam bahasa Inggeris). Scholars Press. m/s. 1. ISBN 9781555407100.
6. Healey, John F.; Smith, G. Rex (2012-02-13). "II - The Origin of the Arabic Alphabet". A Brief Introduction to The Arabic Alphabet (dalam bahasa Inggeris). Saqi. ISBN 9780863568817.
7. Senner, Wayne M. (1991). The Origins of Writing (dalam bahasa Inggeris). U of Nebraska Press. m/s. 100. ISBN 0803291671.
8. "Nabataean abjad". www.omniglot.com. Dicapai pada 2017-03-08.
9. Naveh, Joseph. "Nabatean Language, Script and Inscriptions" (PDF).
10. Taylor, Jane (2001). Petra and the Lost Kingdom of the Nabataeans (dalam bahasa Inggeris). I.B.Tauris. m/s. 152. ISBN 9781860645082.
11. "Zribi, I., Boujelbane, R., Masmoudi, A., Ellouze, M., Belguith, L., & Habash, N. (2014). A Conventional Orthography for Tunisian Arabic. In Proceedings of the Language Resources and Evaluation Conference (LREC), Reykjavík, Iceland".
12. Brustad, K. (2000). The syntax of spoken Arabic: A comparative study of Moroccan, Egyptian, Syrian, and Kuwaiti dialects. Georgetown University Press.
13. "Sayad Zahoor Shah Hashmii". baask.com.
14. "|Baluchi Language Protection Academy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-08-18. Dicapai pada 2013-08-18.
15. Sarlak, Riz̤ā (2002). "Dictionary of the Bakhtiari dialect of Chahar-lang". google.com.eg.
16. Iran, Mojdeh (5 February 2011). "Bakhtiari Language Video (bak) بختياري ها! خبری مهم" – melalui Vimeo.
17. "Ethnologue". Dicapai pada Feb 1, 2020.
18. "The Coptic Studies' Corner". stshenouda.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-04-19. Dicapai pada 2012-04-17.
19. "--The Cradle of Nubian Civilisation--". thenubian.net.
20. "2 » AlNuba egypt". 19 July 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 19 July 2012.
21. "Zarma". scriptsource.org.
22. "Tadaksahak". scriptsource.org.
23. "Lost Language — Bostonia Summer 2009". bu.edu.
24. "Dyula". scriptsource.org.
25. "Jola-Fonyi". scriptsource.org.
26. "Pakistan should mind all of its languages!". tribune.com.pk. June 2011.
27. "Ethnologue". Dicapai pada Feb 1, 2020.
28. "Ethnologue". Dicapai pada Feb 1, 2020.
29. Khadim. "Balti to English". khadimskardu1.blogspot.com.
30. "The Bible in Brahui". Worldscriptures.org. Diarkibkan daripada yang asal pada October 30, 2016. Dicapai pada August 5, 2013.
31. "HUNZA DEVELOPMENT FORUM". hisamullahbeg.blogspot.com. 30 April 2012.
32. "Rohingya Language Book A-Z". Scribd.
33. "Ida'an". scriptsource.org.
34. urangCam. "Bông Sứ". naipaleikaohkabuak.blogspot.com.
35. "Brief history of writing in Chechen". Diarkibkan daripada yang asal pada December 23, 2008.
36. p. 20, Samuel Noel Kramer. 1986. In the World of Sumer: An Autobiography. Detroit: Wayne State University Press.
37. J. Blau. 2000. Hebrew written in Arabic characters: An instance of radical change in tradition. (In Hebrew, with English summary). In Heritage and Innovation in Judaeo-Arabic Culture: Proceedings of the Sixth Conference of the Society For Judaeo-Arabic Studies, p. 27-31. Ramat Gan.
38. Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)Lorna Priest Evans; M. G. Abbas Malik. "Proposal to encode ARABIC LETTER LAM WITH SMALL ARABIC LETTER TAH ABOVE in the UCS" (PDF). www.unicode.org. Dicapai pada 10 May 2020.
39. Saiz unstrip melebihi hadnya (5,000,000)"Urdu Alphabet". www.user.uni-hannover.de. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 September 2019. Dicapai pada 4 May 2020.

Pautan luar

• Carta pengumpulan Unikod —termasuk huruf Arab, diisih mengikut bentuk
• Mengapa otak sebelah kanan anda tidak suka bahasa Arab
• Pasuan Arab oleh Inisiatif Aksara Bukan Rumi SIL
• Alexis Neme dan Sébastien Paumier (2019), "Memulihkan vokal Arab melalui pencarian kamus yang tidak bertoleransi", Lang Resources & Evaluation, Vol. 53, ms 1–65. arXiv  ; 

Templat:Arabic alphabetsTemplat:Arabic languageTemplat:List of writing systems